Տխուր է տեսնել աշխարհը` ճանապարհից շեղված, աստվածամերժ, կյանքի ու մահվան միջև տատանվող

Մետրոպոլիտ

ԱՆՏՈՆԻ ՍՈՒՐՈԺՍԿԻ

Աղոթքը միաժամանակ Աստծո որոնումն է և հանդիպումը Նրա հետ, որը վերաճում է հաղորդակցության:
Այսինքն, աղոթքը և՛ գործունեություն է, և՛ վիճակ, նաև որոշակի փոխհարաբերություն է Աստծո հետ և վերաբերմունք` արարածների նկատմամբ:
Աղոթքը ծնվում է այն գիտակցությունից, որ աշխարհը, որի մեջ մենք ապրում ենք, տարածությամբ և ժամանակով խիստ սահմանափակված երկչափանի «տափակ» մակերեսային աշխարհ չէ, որտեղ այն, ինչ մենք հանդիպում ենք, ընդամենը միաձև, միապաղաղ շերտ է, որի տակ դատարկություն է:
Աղոթքը սկսվում է այն պահից, երբ մենք բացահայտում ենք, որ աշխարհն ունի խորություն, ծավալ, որ մենք շրջապատված ենք ոչ միայն տեսանելիով, այլև ընկղմված ենք անտեսանելիի մեջ և ներթափանցված ենք նրանով: Եվ այդ անտեսանելին միաժամանակ Աստծո ներկայությունն է` բարձրագույն և վերջնակետային իրականություն, և խորքային էությունն է մարդու:

Տեսանելին և անտեսանելին չեն հակասում իրար, ոչ էլ պարզապես ծածկում իրար, այլ ներկա են միաժամանակ, փոխներթափանցվելով, ինչպես կրակը շիկացած երկաթի մեջ: Դա ժամանակի ներկայությունն է հավիտենության մեջ, ապագայի` ներկա վայրկյանի մեջ: Ապրել միայն տեսանելիով նշանակում է ապրել մակերեսորեն` չնկատելով ոչ միայն Աստծուն, այլ նաև արարված աշխարհի խորությունը: Այդպիսի մակերեսային կյանքը դատապարտում է մեզ տեսանելի աշխարհում նկատելու միայն այն արտաքինը, ինչի վրա սևեռվում է մեր հայացքը: Այսպես շարունակելով` մենք կբացահայտենք բովանդակության բացակայությունը: Սակայն, երբ մենք հասնում ենք այն կետին, որտեղից բխում է կյանքը, մենք բացահայտում ենք, որ նրա աղբյուրն ավելի խոր է:

Մարդու սրտում կա խորություն, որը բացվում է դեպի անտեսանելին, դեպի անսահմանություն` արարչական աստվածային Խոսքը, դեպի Ինքն Աստված: Սուրբ Հովհան Ոսկեբերանն ասում է. «Գտի՛ր քո սրտի դռները և կտեսնես, որ սա դուռն է դեպի Աստծո Արքայություն»: Բացահայտելով այդ խորությունը` մարդն այդպիսով գտնում է Աստծուն` Նրան, Ում կարելի է կոչել «անտեսանելի Մերձավոր». Նա է Հոգին, Որդին և Հայրը: Այս եզրի վրա է հաստատվում աղոթական հարաբերությունը: Հետևաբար աղոթքը հարաբերություն է, որը տեղի է ունենում մարդու` տեսանելիի և նրա հիմքում գտնվող անտեսանելիի` մի ամբողջ խորքային աշխարհի միջև, որն ընդգրկում է ամբողջ եղածը: Այդ իսկ պատճառով ասվեց, որ աղոթքը որոնումն է` զննումը այն անտեսանելի ոլորտի` մեր ներքին աշխարհի խորության, որը հայտնի է միայն Աստծուն, Որը միայն կարող է այն մեզ բացել: Եվ աղոթքի միջոցով, սկզբից շոշափելով, մենք փնտրում և բացահայտում ենք մարդուն և Աստծուն իրենց փոխկապվածության մեջ:

Աղոթքի մեջ մեր առաջին քայլերը լի են հիացմունքով, երկյուղածությամբ նաև եղերական զգացումներով: Հիացմունքով, որովհետև բացահայտում ենք ինքներս մեզ և ճանաչում Աստծուն, մեր աչքերի առջև մինչ աստվածային անսահմանություն տարածվող գեղեցիկ աշխարհի տեսարանի հիացմունքով: Երկյուղածությամբ, որովհետև հայտնվում ենք Աստծո սրբության և գեղեցկության ներկայության մեջ: Բայց նաև եղերական զգացումը կա` մեր սեփական և ընդհանուր:

Եղերական, ողբերգական է մեր կուրությունը, ողբերգական է մեր անկարողությունը ապրելու անսայթաք` ըստ մեր կոչման բարձրության, մշտապես զգալ սեփական սահմանափակվածությանը գերի լինելը: Տխուր է տեսնել աշխարհը` ճանապարհից շեղված, աստվածամերժ, կյանքի ու մահվան միջև տատանվող և անընդունակ մեկընդմիշտ ընտրելու կյանքը և փախչելու մահվանից: Բերկրալի հիացմունքը և եղերական այս զգացումը` ահա աղոթքի երկու աղբյուրներ: Այս երկուսն էլ ծնվում են մեր հանդիպումից աշխարհի խորությունների հետ, որոնք դարձել են թափանցիկ, մինչև վերջ թափանցելի: Առանց այդ հանդիպման առարկայական այս աշխարհը` փոթորկված տարերային ուժերի աշխարհը, անհասկանալի և հաճախ աղավաղված աշխարհը, որի մեջ մենք ապրում ենք, կարող է ծնել մեր ներսում վախ, տարակուսանք և սարսափ:

Ռուսերենից թարգմանեց
Դարբասի հոգևոր հովիվ
Տեր Ընծա քահանա
ՄԻՐԶՈՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ