Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » Հա­յաս­տա­նի և Այսր­կով­կա­սի շուրջն ան­հան­գիստ է

Հա­յաս­տա­նի և Այսր­կով­կա­սի շուրջն ան­հան­գիստ է

Հա­յաս­տա­նի և Այսր­կով­կա­սի շուրջն ան­հան­գիստ է
27.09.2019 | 00:35
Այժմ վե­րա­նանք Այ­սր­կով­կա­սից։ Վերևում ար­դեն գրել եմ, որ Մեր­ձա­վոր Արևել­քի (Սի­րիա, Ի­րաք և Ի­րան) խն­դիր­նե­րի պատ­ճա­ռով Թուր­քիա­յի նա­խա­գահ Էր­դո­ղա­նը հեր­թա­կան ան­գամ շտա­պել է Ռու­սաս­տան։ Դի­տա­վո­րյալ չեմ վեր­լու­ծի Էր­դո­ղա­նի և Պու­տի­նի հան­դիպ­ման մա­սին պաշ­տո­նա­կան աղ­բյուր­նե­րի հա­ղոր­դագ­րու­թյուն­նե­րը։ Վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս ինձ հա­ճախ են քն­նա­դա­տում, որ իմ նյու­թե­րում «մեջ­բե­րում­նե­րը շատ են», ինձ խոր­հուրդ են տա­լիս` «գրիր սե­փա­կան ինչ-որ բան». թվում է, թե իմ քն­նա­դատ­ներն ու խոր­հր­դա­տու­ներն ու­զում են, որ ես լի­նեմ այս կամ այն բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի, հան­դի­պում­նե­րի, ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ան­մի­ջա­կան մաս­նա­կի­ցը։ Այն­պես որ, կներ­կա­յաց­նեմ Պու­տի­նի և Էր­դո­ղա­նի բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի մա­սին իմ սե­փա­կան տես­լա­կա­նը, մա­նա­վանդ որ այդ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի մեծ մա­սը չի լու­սա­բան­վել ԶԼՄ-նե­րի կող­մից, քա­նի որ ե­ղել է գաղտ­նի։ Ես Պու­տի­նի և Էր­դո­ղա­նի շփ­ման ժա­մա­նակ ար­ված շատ լու­սան­կար­ներ ու տե­սա­հո­լո­վակ­ներ եմ նա­յել։ Նկա­տե­լի է, որ նույ­նիսկ երբ Թուր­քիա­յի նա­խա­գա­հը ժպ­տում էր, ժպի­տը թվում էր շին­ծու, չէր ար­տա­հայ­տում նրա ի­րա­կան տրա­մադ­րու­թյու­նը և ներ­քին վի­ճա­կը։ Բե­րա­նի ան­կյուն­նե­րը եր­բեմն ցնց­վում էին. դա նշան էր, որ մար­դը կա­տա­կե­լու տրա­մադ­րու­թյուն չու­նի։ Բայց լու­սան­կա­րում կա­րե­լի է տես­նել Էր­դո­ղա­նի լար­ված ու մտա­հոգ աչ­քե­րը։ Ին­չի՞ մա­սին էր նա մտա­ծում, ի՞նչն էր նրան տան­ջում։ Հա­վա­նա­բար այն, որ չնա­յած բա­րե­կա­մու­թյան ու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան մա­սին Մոսկ­վա­յի և Ան­կա­րա­յի փո­խա­դարձ մե­ծա­խոս­տում հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րին, նա­խա­գահ Պու­տի­նը (ու­րեմն` ՌԴ ԱԳՆ-ն և ՊՆ-ն) ո­չինչ չի ու­զում լսել Թուր­քիա­յից։ Եվ պա­հան­ջը հին է, դեռ 2016-ից. Թուր­քիա, դուրս Ի­րա­քից և Սի­րիա­յից։
Իսկ Պու­տի­նի դեպ­քում հա­կա­ռակն է։ Հան­դար­տու­թյուն, դեմ­քի մկան­նե­րի ար­ձա­գան­քի գրե­թե բա­ցա­կա­յու­թյուն։ Բայց աչ­քե­րի կոշտ, հա­մա­րյա պող­պատե հա­յացք։ Ձայ­նի շին­ծու ան­տար­բե­րու­թյուն, երբ Էր­դո­ղա­նը հարց­նում է` իսկ ՍՈՒ-57-ը թռ­չու՞մ է։ Իսկ վա­ճառ­վու՞մ է։ Պու­տի­նը դա­դար­նե­րով ու շին­ծու ան­տար­բե­րու­թյամբ պա­տաս­խա­նում է` ա­յո, թռ­չում է, ա­յո, կա­րող եք գնել... Իմ այս ողջ թվար­կու­մը կոչ­ված է թաքց­նե­լու այն փաս­տը, որ Պու­տինն ինչ-որ գեր­լուրջ բան «բա­ցատ­րեց» Էր­դո­ղա­նին, ին­չը նրան ակն­հայտ կեր­պով «դուր չե­կավ»։ Չեմ շա­րու­նա­կի երևա­կա­յել. կյան­քը բո­լո­րիս, նաև Էր­դո­ղա­նին, կս­տի­պի բախ­վել դա­ժան ի­րա­կա­նու­թյա­նը, գու­ցե նույ­նիսկ մի շարք ռազ­մա­վա­րա­կան ի­րա­կա­նու­թյուն­նե­րի, ո­րոն­ցից մեկն այլևս ոչ ոք չի թաքց­նում. մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում Ռու­սաս­տա­նը, Ի­րանն ու Չի­նաս­տա­նը «խա­ղում» են որ­պես դաշ­նա­կից­ներ։ Ա­յո, Չի­նաս­տա­նը ևս։ Ստորև նյու­թի տեքս­տից ըն­թեր­ցող­նե­րը կհա­մոզ­վեն դրա­նում։ Կա­րող եմ միայն խոր­հուրդ տալ Հա­յաս­տա­նի ԱԳՆ-ին, որ մեր երկ­րի և ողջ տա­րա­ծաշր­ջա­նի անվ­տան­գու­թյան սպառ­նա­լիք­նե­րը գնա­հա­տե­լիս հաշ­վի առ­նի Ռու­սաս­տա­նի, Ի­րա­նի և Չի­նաս­տա­նի դաշ­նակ­ցու­թյու­նը։
Ար­դեն սեպ­տեմ­բե­րի սկզ­բին Պե­կի­նից սեն­սա­ցիոն հա­ղոր­դագ­րու­թյուն տա­րած­վեց։ «Petroleum Eco­nomist» մաս­նա­գի­տաց­ված կայ­քը, հղում ա­նե­լով Ի­րա­նի նավ­թի նա­խա­րա­րու­թյան բարձ­րաս­տի­ճան աղ­բյու­րին, հայտ­նեց, որ մո­տա­կա 5 տա­րում Չի­նաս­տանն Ի­րա­նի նավ­թա­գա­զա­յին հա­մա­լի­րում կներդ­նի 280 մլրդ դո­լար, իսկ ստաց­ված մի­լիո­նա­վոր բա­րել նավ­թը և մի­լիար­դա­վոր խո­րա­նարդ մետր գա­զը գնե­լու է զեղ­չե­րով` ա­ռանց հաշ­վի առ­նե­լու ԱՄՆ-ի պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը։ Առևտրա­յին պա­տե­րազ­մի ֆո­նին Պե­կի­նի այդ ներդ­րում­նե­րը մար­տահ­րա­վեր­ներ կդառ­նան Վա­շինգ­տո­նի և իս­կա­կան ռումբ` ԱՄՆ-ի նավ­թա­գա­զա­յին ար­դյու­նա­բե­րու­թյան հա­մար։ Ա­մե­րի­կա­յում դեռևս հույս ու­նեն վե­րա­կանգ­նե­լու նավ­թի և գա­զի մա­տա­կա­րա­րու­մը Չի­նաս­տա­նին, որն այ­սօր ած­խաջ­րա­ծին­նե­րի սպառ­ման ա­մե­նաա­րագ ա­ճող շու­կան է։
Օ­գոս­տո­սի վեր­ջին Ի­րա­նի ԱԳ նա­խա­րար Մո­հա­մադ Զա­րիֆն այ­ցե­լեց իր չի­նա­ցի գոր­ծըն­կեր Վան Իին և ներ­կա­յաց­րեց Ի­րա­նի և Չի­նաս­տա­նի միջև ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծըն­կե­րու­թյան մա­սին 2016-ին կնք­ված հա­մա­ձայ­նագ­րի ի­րա­գործ­ման ճա­նա­պար­հա­յին քար­տե­զը։ «Petroleum Eco­no­mist» կայ­քի ի­րա­նա­կան աղ­բյու­րը հայտ­նում է, որ այդ փաս­տաթղ­թի շատ ման­րա­մաս­ներ չեն հրա­պա­րակ­վի։ Նո­րաց­ված հա­մա­ձայ­նագ­րի ա­ռանց­քում լի­նե­լու են Չի­նաս­տա­նի ներդ­րում­ներն Ի­րա­նի վա­ռե­լի­քա­է­ներ­գե­տիկ հա­մա­լի­րում։ Հա­ջորդ հն­գա­մյա­կում նա­խա­տես­վում են ևս 120 մլրդ դո­լա­րի ներդ­րում­ներ ար­դեն Ի­րա­նի տրանս­պոր­տա­յին և ար­դյու­նա­բե­րա­կան են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րում։ Թեհ­րանն իր կող­մից չի­նա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րին խոս­տա­նում է ինչ­պես նոր, այն­պես էլ աշ­խա­տանք­նե­րը դա­դա­րեց­րած հին հան­քա­վայ­րե­րի մշակ­ման ա­ռաջ­նա­հերթ ի­րա­վունք։ Չին գոր­ծըն­կեր­նե­րին ա­ռա­ջար­կել են նաև մաս­նակ­ցու­թյուն Ի­րա­նի ցան­կա­ցած նավ­թա­քի­միա­կան նա­խագ­ծե­րում։ «Ա­ռա­ջար­կի մեջ մտ­նում է նաև Ի­րա­նում 5 հա­զար մար­դու տե­ղա­բաշ­խու­մը Չի­նաս­տան նավ­թի, գա­զի և նավ­թա­քի­միա­յի ար­տադ­րան­քի տե­ղա­փոխ­ման անվ­տան­գու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար»,- ա­սել է ի­րան­ցի ա­նա­նուն աղ­բյու­րը։ Նա ա­վե­լաց­րել է, որ Չի­նաս­տա­նը կս­տա­նա ե­րաշ­խա­վոր­ված 12 % զեղչ հում­քի հա­մար և 6-8 % հա­տու­ցում ռիս­կե­րի հա­մար։ Չի­նա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են վճար­ման հե­տաձ­գում ստա­նալ մինչև եր­կու տա­րով ու մա­տա­կա­րա­րում­նե­րը վճա­րել ոչ թե դո­լա­րով, այլ «փա­փուկ» տա­րադ­րամ­նե­րով, ո­րոնք ստա­նում են Աֆ­րի­կա­յի և ԱՊՀ եր­կր­նե­րի հետ առևտրից։ Չի­նաս­տա­նը նաև հա­մաշ­խար­հա­յին գնե­րի 8-12 % զեղչ է ու­զում, ո­րով ընդ­հա­նուր զեղ­չը կհաս­նի 32 %-ի։ Բա­ցի այդ ա­մե­նից, Չի­նաս­տա­նի հա­մար լրա­ցու­ցիչ ե­կա­մուտ կա­րող է բե­րել նա­խագ­ծե­րում Ի­րա­նի ցածր վար­ձատր­վող աշ­խա­տու­ժի օգ­տա­գոր­ծու­մը։
«Petroleum Economist»-ի աղ­բյու­րը նշում է, որ Չի­նաս­տա­նի հետ 25-ա­մյա գոր­ծար­քում Թեհ­րա­նը ե­րեք նպա­տակ ու­նի։ Ա­ռա­ջին. Չի­նաս­տա­նը Ռու­սաս­տա­նի հետ ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դի ան­դամ է։ «Թույլ չտա­լու հա­մար, որ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը դուրս գան ՄԱԿ-ի մա­կար­դակ, Ի­րանն ու­նի Անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դի հինգ ան­դամ­նե­րից եր­կու­սի ա­ջակ­ցու­թյու­նը։ Եր­րոր­դը կա­րող է դառ­նալ Ֆրան­սիան, ուր օ­գոս­տո­սին G7-ի գա­գաթ­նա­ժո­ղո­վի ժա­մա­նակ անս­պա­սե­լի այց էր կա­տա­րել Ի­րա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րը»,- ա­սել է աղ­բյու­րը։ Նա ա­սում է, որ պլան­նե­րում կա նաև գա­զա­մուղ, ո­րը Չի­նաս­տա­նի արևմուտ­քը կմիաց­նի Ի­րա­նին, Թուր­քիա­յին և Մի­ջին Ա­սիա­յի եր­կր­նե­րին. «Պե­կի­նը հա­մա­ձայ­նել է նա­խագ­ծին ռու­սա­կան մի ըն­կե­րու­թյան մաս­նակ­ցու­թյա­նը»։ Երկ­րորդ դրա­կան հան­գա­ման­քը կլի­նի Ի­րա­նի ե­րեք ա­ռանց­քա­յին նավ­թա­հան­քե­րից հա­նույ­թի ա­ճը։ Չի­նաս­տա­նը խոս­տա­ցել է ա­վե­լաց­նել Պար­սից ծո­ցում աշ­խար­հի ա­մե­նա­խո­շոր գա­զա­հան­քի («Հա­րա­վա­յին Պարս») 11-րդ փու­լի յու­րաց­ման տեմ­պե­րը։ Չի­նա­կան CNPC ըն­կե­րու­թյանն է պատ­կա­նում նա­խագ­ծի 30 % բաժ­նե­մա­սը այն բա­նից հե­տո, երբ նրա­նից դուրս ե­կավ ֆրան­սիա­կան «Total»-ը։ Չի­նաս­տա­նը նաև հա­մա­ձայ­նել է Արևմտյան Քա­րու­նի հան­քա­վայ­րե­րում նավ­թի հա­նույթն ա­վե­լաց­նե­լուն մինչև 500 հազ. բա­րել մեկ օ­րում։ Թեհ­րա­նի եր­րորդ նպա­տա­կը Չի­նաս­տա­նին մա­տա­կա­րար­վող նավ­թի ծա­վալ­ներն ա­վե­լաց­նելն է, ին­չին նույն­պես Պե­կի­նը հա­մա­ձայն է։
Չի­նա­կան մաք­սա­յին ծա­ռա­յու­թյան տվյալ­նե­րով` հու­լի­սին ի­րա­նա­կան նավ­թի ներ­մու­ծու­մը կազ­մել է օ­րա­կան ա­վե­լի քան 925 հազ. բա­րել։ Ընդ ո­րում, Չի­նաս­տա­նում դեռ չմաք­սա­զերծ­ված մի­լիո­նա­վոր բա­րել­նե­րով նավթ կա, ո­րը տե­ղա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են օգ­տա­գոր­ծել ցան­կա­ցած պա­հի։ Այս­պի­սով, Ի­րա­նը Չի­նաս­տա­նի մի­ջո­ցով (կամ Չի­նաս­տանն Ի­րա­նի մի­ջո­ցով) կամ եր­կուսն ի­րար հետ ի­րա­կան մար­տահ­րա­վեր­ներ են նե­տում Վա­շինգ­տո­նին։ Ինչ­պես տես­նում ենք, հաս­տատ­վում է իմ վե­րոն­շյալ այն կար­ծի­քը, որ Ռու­սաս­տա­նը, Ի­րանն ու Չի­նաս­տա­նը «խա­ղում» են որ­պես դաշ­նա­կից­ներ, ընդ ո­րում, և՛ մեր, և՛ աշ­խար­հի այլ տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րում։
Բայց հենց մեր հարևան Ի­րանն է շա­րու­նա­կում հան­դես գալ որ­պես հա­մաշ­խար­հա­յին աս­պա­րե­զի «ա­ռա­ջին ջու­թակ»։ Վեր­ջերս Թեհ­րա­նը նախ մեր­ժեց ԱՄՆ-ի և Ֆրան­սիա­յի բո­լոր պայ­ման­նե­րը` պն­դե­լով, որ քա­նի դեռ Վա­շինգ­տո­նը չի ըն­դու­նի իր պար­տու­թյու­նը և չի հա­նի հա­կաի­րա­նա­կան պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը, մինչև ԱՄՆ-ը չվե­րա­դառ­նա Ի­րա­նի հետ «մի­ջու­կա­յին հա­մա­ձայ­նագ­րի» շր­ջա­նակ, որևէ բա­նակ­ցու­թյուն չի լի­նի։ Հեր­թա­կան քա­ղա­քա­կան ապ­տակն ստա­նա­լով Թեհ­րա­նից` ԱՄՆ-ի նա­խա­գահ Թրամ­փը հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն հրա­ժար­վեց ի­րա­նա­կան կող­մի պայ­ման­նե­րով Ի­րա­նի հետ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րից։ Երկ­րորդ. Ի­րա­նի ԱԳ նա­խա­րար Մո­հա­մադ Ջա­վադ Զա­րի­ֆը Մոսկ­վա­յում բա­նակ­ցու­թյուն­ներ վա­րեց իր ռուս գոր­ծըն­կեր Սեր­գեյ Լավ­րո­վի հետ։ Կող­մե­րը նո­րից հաս­տա­տե­ցին, որ շու­տով աշ­խար­հը կտես­նի Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սում Ռու­սաս­տա­նի և Ի­րա­նի ռազ­մա­ծո­վա­յին նա­վա­տորմ­նե­րի հա­մա­տեղ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րը։ Զա­րի­ֆի խոս­քով` Թեհ­րա­նը ող­ջու­նում է Պար­սից ծո­ցում անվ­տան­գու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու գծով ռու­սա­կան ա­ռա­ջար­կը։ Նա նշեց նաև, որ Ի­րանն ա­ռա­ջարկ­ներ է ա­րել Պար­սից ծո­ցում կա­յու­նու­թյան վե­րա­բե­րյալ և ծո­ցի եր­կր­նե­րի հետ չհար­ձակ­ման պայ­մա­նա­գիր կն­քե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյուն է հայտ­նել։ Մոս­կո­վյան բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րից հե­տո Զա­րիֆն «IRNA» գոր­ծա­կա­լու­թյանն ա­սել է. «Ի­րա­նը կա­նո­նա­վոր ու մշ­տա­կան բա­նակ­ցու­թյուն­ներ է վա­րում Ռու­սաս­տա­նի հետ վեր­ջին վեց տա­րում, և ի­րա­նա-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը ծա­ռա­յում են մի­ջազ­գա­յին խա­ղա­ղու­թյան ու անվ­տան­գու­թյան շա­հե­րին»։
Ինչ­պես տես­նում ենք, Թեհ­րանն աս­տի­ճա­նա­բար դա­դա­րում է այն փաս­տը թաքց­նե­լուց, որ ի­րա­նա-ռու­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն ու­նեն դաշ­նակ­ցա­յին գոր­ծակ­ցու­թյան բնույթ։ Հա­յաս­տա­նի հա­մար այդ փաս­տը կարևոր նշա­նա­կու­թյուն ու­նի, ո­րով­հետև այժմ հաս­տատ սպա­սե­լի է, որ Հա­յաս­տա­նի և Այ­սր­կով­կա­սի վե­րա­բե­րյալ Ի­րա­նի ու Ռու­սաս­տա­նի ցան­կա­ցած ո­րո­շում ու­նե­նա­լու է փոխ­հա­մա­ձայ­նեց­ված ո­րոշ­ման բնույթ։ Երևա­նում ոչ ո­քի չի հա­ջող­վի «տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ փնտ­րել Ռու­սաս­տա­նի և Ի­րա­նի միջև»։ Եվ ին­չու՞ միայն Երևա­նում. դա ոչ մե­կին չի հա­ջող­վի։ Ո­րով­հետև ինչ­պի­սի «վի­ճե­լի» բան էլ լի­նի Մոսկ­վա­յի և Թեհ­րա­նի միջև, ռազ­մա­վա­րու­թյան ու ան­վտան­գու­թյան խո­շոր հար­ցե­րում այդ եր­կր­ներն առն­վազն 2014-ի ա­մառ­վա­նից կամ թե­կուզ 2015-ի աշ­նա­նից գոր­ծում են ձեռք ձեռ­քի, հա­մա­ձայ­նեց­ված և՛ Այսր­կով­կա­սում, և՛ Մեր­ձա­վոր Արևել­քում, և՛ Մի­ջին Ա­սիա­յում ու Աֆ­ղանս­տա­նում։ Հա­յաս­տա­նում որևէ մեկն ար­դեն լսե՞լ է, որ Աֆ­ղանս­տա­նում ուզ­բեկ­ներն ու տա­ջիկ­նե­րը վե­րա­կանգ­նել են ի­րենց Հյու­սի­սա­յին միու­թյու­նը «Իս­լա­մա­կան պե­տու­թյան» և «Թա­լի­բա­նի» դեմ հա­մա­տեղ զին­ված պայ­քա­րի հա­մար։ Ե­թե չեն լսել, ա­պա Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­ներն ընդ­հան­րա­պես ի՞նչ գի­տեն հա­մաշ­խար­հա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան ըն­թա­ցիկ գե­րա­րագ փո­փո­խու­թյուն­նե­րի մա­սին։
Բայց վե­րա­դառ­նանք Ի­րա­նին ու նրա ար­տա­քին ակ­տիվ քա­ղա­քա­կա­նու­թյա­նը։ Եր­րորդ. օ­գոս­տո­սի 31-ից մինչև սեպ­տեմ­բե­րի 4-ը Կաս­պից ծո­վում ծա­վա­լուն զո­րա­վար­ժու­թյուն­ներ էին ըն­թա­նում, ո­րոն­ցում ներգ­րավ­ված էին հր­թի­ռա­յին ռազ­մա­նա­վեր, տոր­պե­դա­յին կա­տեր­ներ և ուղ­ղա­թիռ­ներ, Ի­րա­նի ՌԹՆ դե­սան­տա­յին­նե­րի ջո­կատ­ներ։ Ըստ «Tasnim News» գոր­ծա­կա­լու­թյան, զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ծո­վա­յին հետևա­կին և դե­սան­տա­յին­նե­րին «հա­ջող­վել է գրա­վել հա­կա­ռա­կոր­դի պայ­մա­նա­կան նա­վե­րը` օգ­տա­գոր­ծե­լով ա­մե­նա­տար­բեր սար­քեր ու զի­նա­տե­սակ­ներ. այդ թվում` բարձր ա­րա­գու­թյամբ կա­տեր­ներ և հր­թի­ռա­յին ֆրե­գատ­ներ։ ՌԾՆ դե­սան­տա­յին­նե­րը եր­կու ուղ­ղա­թի­ռով և հր­թի­ռա­յին ռազ­մա­նա­վե­րով նույն­պես կա­րո­ղա­ցել են հետ մղել հա­կա­ռա­կոր­դի հար­ձա­կո­ղա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը` կի­րա­ռե­լով մար­տա­կան ռազ­մա­վա­րու­թյուն, հեն­վե­լով հե­տա­խու­զա­կան տվյալ­նե­րի վրա և օգ­տա­գոր­ծե­լով ռա­դիո­տե­ղո­րոշ­ման խան­գա­րում­նե­րի հա­մա­կար­գեր։ Ով գո­նե մո­տա­վոր կեր­պով ծա­նոթ է ռազ­մա­կան թե­մա­տի­կա­յին, հա­վա­նա­բար հաս­կա­ցավ, որ Ի­րա­նը ռազ­մա­կան դի­մա­կա­յու­թյան է պատ­րաստ­վում Կաս­պից ծո­վում։ Իսկ մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ Կաս­պից ծո­վում հնա­րա­վոր են միայն այն եր­կր­նե­րի դեմ, ո­րոն­ցում Ի­րա­նը են­թադ­րում է կամ հաս­տատ գի­տի հա­վա­նա­կան հա­կա­ռա­կոր­դի ռազ­մա­կան ներ­կա­յու­թյու­նը։ Իսկ այդ­պի­սի եր­կր­նե­րը եր­կուսն են` Ադր­բե­ջա­նը և Ղա­զախս­տա­նը։
Չոր­րորդ. ինչ­պես հա­ղոր­դել է «Tehran Times» թեր­թը, Ի­րա­նի ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյան բարձ­րա­գույն խոր­հր­դի (ԱԱԲԽ) քար­տու­ղար, ծո­վա­կալ Ա­լի Շամ­խա­նին գո­վել է լի­բա­նա­նյան «Հզ­բո­լահ» կու­սակ­ցու­թյա­նը սեպ­տեմ­բե­րի 1-ին իս­րա­յե­լա­կան թի­րախ­նե­րի վրա նրա հար­ձակ­ման հա­մար, ա­սե­լով, որ լի­բա­նան­ցի շիա­նե­րի պա­տաս­խան գոր­ծո­ղու­թյու­նը ցու­ցադ­րեց Դի­մադ­րու­թյան ճա­կա­տի վճ­ռա­կա­նու­թյու­նը` դի­մա­կա­յե­լու հա­կա­ռա­կոր­դի սպառ­նա­լիք­նե­րին. «Ի­րա­նի Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տու­թյան օ­դա­յին տա­րա­ծու­թյու­նը խախ­տած ա­մե­րի­կյան ա­նօ­դա­չու ինք­նա­թի­ռին դի­մա­կա­յե­լը և սիո­նիս­տա­կան վար­չա­կար­գին պատ­ժե­լը լի­բա­նա­նյան «Հզ­բո­լա­հի» կող­մից նշա­նա­կում են տա­րա­ծաշր­ջա­նում ա­պա­կա­յու­նաց­նող­նե­րի և հրահ­րիչ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի դեմ պայ­քա­րե­լու Դի­մադ­րու­թյան ճա­կա­տի վճ­ռա­կա­նու­թյու­նը»։ Շամ­խա­նիի հի­շա­տա­կած մի­ջա­դե­պի մա­սին հայտ­նեմ, որ լի­բա­նան­ցի շիա­նե­րը հա­կա­տան­կա­յին հր­թիռ­ներ են ար­ձա­կել Իս­րա­յե­լի տա­րած­քի թի­րախ­նե­րի վրա, և դա ե­ղել է վրեժ` ի պա­տաս­խան իս­րա­յե­լա­կան ա­նօ­դա­չու ինք­նա­թիռ­նե­րի հար­ձակ­ման և «Հզ­բո­լա­հին» պատ­կա­նող օ­բյեկտ­նե­րին հր­թիռ­նե­րով հար­վա­ծե­լու։ Սպան­վել է մոտ 20 իս­րա­յել­ցի զին­ծա­ռա­յող։
Հին­գե­րորդ. Ի­րա­նի արտ­քա­ղա­քա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րի վե­րը նկա­րագր­ված լար­ված դի­նա­մի­կա­յով հան­դերձ Թեհ­րանն ա­զատ է ար­ձա­կել հու­լի­սի 19-ին Հոր­մու­զի նե­ղու­ցում կա­լան­ված անգ­լիա­կան «Stena Impero» նավ­թա­նա­վի անձ­նա­կազ­մի յոթ ան­դա­մի։ Այ­սինքն, ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ Արևմուտ­քին պետք է ցույց տալ Ի­րա­նի խա­ղա­ղա­սի­րու­թյու­նը. գու­ցե հան­կարծ Արևմուտ­քում խել­քի գան ու դա­դա­րեց­նեն հա­կաի­րա­նա­կան հիս­տե­րիան։ Ա­հա թե ինչ­պի­սի վճ­ռա­կան ու միա­ժա­մա­նակ մե­ծա­հո­գի հարևան ու­նի Հա­յաս­տա­նը։ Մեր աչ­քի ա­ռաջ Ի­րա­նը սրըն­թա­ցո­րեն դառ­նում է հա­մաշ­խար­հա­յին տե­րու­թյուն։ Երևա­նում բո­լոր քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը պար­տա­վոր են դա տես­նել ու հաշ­վի առ­նել։ Հի­շեց­նեմ, որ հա­մաշ­խար­հա­յին տե­րու­թյուն­նե­րի հետ «կա­տակ­նե­րը», հատ­կա­պես փոքր պե­տու­թյուն­նե­րի կող­մից, ա­նըն­դու­նե­լի են։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 3990

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.