«Իզմ» չունեցող քաղաքական ուժը չի կարողանա լուծել պետական մտածողության բացակայության գերծանր, հազար տարի մեզ ուղեկցող պրոբլեմը
03.12.2019 | 00:53
«Իրատեսի» զրուցակիցն է քաղաքագետ ԱՐԾՐՈՒՆ ՊԵՊԱՆՅԱՆԸ։
-Հայաստանում տեղի ունեցած քաղաքական իրադարձություններից անցել է 1,5 տարի, մոտ մեկ տարի է, ինչ նոր խորհրդարան ունենք: Ի՞նչ է փոխվել այս ընթացքում, հաջողվե՞ց նոր որակի խորհրդարան ունենալ:
-Նոր որակի խորհրդարան ունենալ չհաջողվեց և չէր հաջողվելու, որովհետև քաղաքական միտքը մնացել է նույն մակարդակին, ավելին՝ նահանջ է ապրել: Քաղաքական եղած միտքը մնաց նոր իշխանությունների ցանկապատից դուրս: Իսկ դա նշանակում էր, որ ավելի ցածր որակի ԱԺ էր լինելու:
-Ի՞նչ գործընթացներ են եղել, որ անդառնալի կամ կոպտագույն սխալ եք համարում։
-Հեղափոխական, զանգվածային բողոքի ճանապարհով գնալն արդեն իսկ կոպտագույն սխալ էր մեր իրականության դեպքում: Դա հանգեցնելու էր անկառավարելի ագրեսիայի ժողովրդի մոտ, ինչը որ եղավ: Քաղաքական իրադարձությունների զարգացումը պիտի գնար էվոլյուցիոն ճանապարհով, բայց դրա համար շատ խելք է պետք, որը, ցավոք, չկա Հայաստանում:
Հաջորդ կոպիտ սխալը նախկինների օրոք հարստացածների հետևից ընկնելն էր: Կապիտալիզմի կայացման փուլում, այն էլ մեր ժողովրդի դեպքում, որը չունի պատկերացում օրենքների մասին և չունի ստոր կրքերը զսպող ավանդույթներ, պիտի տեղի ունենար այն, ինչը տեղի է ունեցել 1990-ից այս կողմ, և նոր իշխանությունների արածը քաղաքական անգրագիտություն է: Այլ տակտիկա էր հարկավոր կիրառել՝ այդ մարդկանց հնարավորություն տալով ունեցվածքը տնտեսության մեջ ներդնելու, աստիճանաբար օրինական դաշտ գալու և վնասը վերականգնելու պայմանով:
-Այսօր արդեն ակնհայտ է, որ իշխանության ներսում կան թևեր, հակասություններ ու անհամաձայնություններ։ Ձեզ համար սա սպասելի՞ էր։
-Անշուշտ սպասելի էր: Հեղափոխությունները, որպես կանոն, տաք գլխով են արվում՝ առանց լուրջ մտածումների, և թիմի մասնատումն անխուսափելի է լինում: Հատկապես, որ մեզանում նորերը գաղափարական կուռ առանցք չունեն, որը համահավաքի դեր կկատարեր:
-Հանրային տրամադրություններն ուղղված են արժեքային համակարգին առնչվող մի շարք հարցերի վրա, այդ թվում՝ հայագիտական առարկաների հետ կապված խնդիրները։ Այս իշխանությունն արժեհամակարգի հետ կապված խնդի՞ր ունի:
-Իրադարձությունները խոսում են այն մասին, որ, այո, նրանք ազգային արժեհամակարգի հետ կապված խնդիր ունեն: Նորերն ազգայինի հետ շատ քիչ աղերսներ ունեն:
-Այսօր, Ձեր տպավորությամբ, մարդիկ դեռ էյֆորիայի մե՞ջ են: Հասարակության քանի՞ տոկոսն է թմբիրից արթնացել։
-Իշխանություններն իրենց քայլերով վանում են ժողովրդի նորանոր շերտերի: Հիասթափվածները զգալի թիվ են կազմում: Իրական պատկերը հնարավոր է ստանալ հարցման միջոցով, բայց մենք չունենք վստահելի սոցիոլոգիական կենտրոններ: Համացանցի դիտարկումը խեղաթյուրված պատկեր կտա, քանի որ իշխանությունները, ըստ որոշ տեղեկությունների, հազարավոր վճարովի ֆեյքեր ունեն: Դրանով հանդերձ, պատկերը խիստ մտահոգիչ է իշխանությունների համար:
-Նիկոլ Փաշինյանը մի ուշագրավ հայտարարություն ևս արեց. «Ղեկավարը, որը չունի ժողովրդի վստահությունը, չարիք է երկրի համար, այնպես ինչպես չարիք են եղել բոլոր ղեկավարները, սկսած 1996 թվականից, երբ որ առանց ժողովրդի վստահության տիրացել են իշխանության և փորձել են պահել այդ իշխանությունը»։ Ինչու՞ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի երբեմնի դաշնակից Փաշինյանը նրան էլ չարիք համարեց:
-Նախ՝ Նիկոլ Փաշինյանի այդ պնդումը ճիշտ չէ. բազմաթիվ են դեպքերը, երբ սկզբնական շրջանում ժողովրդի վստահությունը չվայելած ղեկավարները մեծ վերափոխում են բերել ժողովրդին ու դասվել մեծերի շարքը: Կոնկրետ մեր դեպքում երկիրն այս վիճակից հանելու է ժողովրդի վստահությունը սկզբնական շրջանում չվայելող ղեկավարը, քանի որ ժողովուրդը քաղաքական մտածողություն չունի և ընտրելու ու վստահելու է իր մակարդակի գործիչներին, որոնք անկարող են իրավիճակ փոխելու: Մնում է ունենանք այդ բախտը: Իսկ կոնկրետ Տեր-Պետրոսյանի մասով ճիշտ կլինի վարչապետի տեսակետը լսել:
-Հիմա իշխանությունը ՍԴ անդամներին առաջարկում է կլորիկ գումար՝ վաղաժամ թոշակի անցնելու դիմաց։ Կարծում եք՝ այս ձևով հնարավոր կլինի՞ լուծել ՍԴ-ի շուրջ առկա խնդիրը։ Հարցը, ի դեպ, արդեն ԱԺ-ում է: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում կառավարության ներկայացրած այդ նախագծին:
-ՍԴ-ի հետ կապված խնդիր չկա: Խնդիր ունեն իշխանությունները դրսի առջև ստանձնած պարտավորությունները կատարելու հետ կապված: Իշխանությունների կամակատար չհանդիսացող ՍԴ ունենալը մեծ բախտավորություն է, որին մենք արժանացել ենք ակամա:
-Տեսակետ կա, որ այսօր Հայաստանում ընդդիմությունը չի կարողանում ձևավորվել, հակակշռել իշխանությանը, դրա համար ավելի շատ լսելի է դառնում նախկին գործիչների ձայնը։Համամի՞տ եք այս տեսակետին։ Որտե՞ղ եք տեսնում պատճառները։
-Քաղաքական դաշտում եղած գործիչներն այս կամ այն ճամբարում են: Նորերը չկան: Բայց և դասական քաղաքական պայքարը մեր դեպքում չի աշխատում, քանի որ ունենք պաթոլոգիկ քաղաքական իրողություն: Մենք կարիք ունենք քաղաքական մտածողական նոր հոսանքի, որը կգտնի մի շարք հարցերի պատասխաններ, մասնավորապես՝ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ներկա հայ ժողովուրդը, օտարի դարավոր լուծը ո՞ր չափով է խեղել նրա հոգեբանությունը, ինչպե՞ս կարելի է շտկել նշյալ շեղումները, ի՞նչ կերպ կարելի է ժողովրդին ներարկել անհրաժեշտ պետական մտածողությունը, ո՞րն է մեր ժողովրդի տեղը և դերն աշխարհում, ի՞նչ քայլերով կարելի է զբաղեցնել այդ տեղը և այլն: Ես տեսնում եմ այդ հոսանքի առաջացման սաղմերը: Դա է մեր փրկությունը: Ցավոք, այդ սաղմերը իշխանական ցանկապատից դուրս են:
-Երևանի քաղաքապետարանին մի շարք գործարարներ աղբատար մեքենաներ են նվիրել, ինչը գաղտնի է պահվել։ Տեսակետ կա՝ սա իշխանությունների ամենամեծ կոռուպցիոն գործարքն է՝ «տարածքների դիմաց մեքենաներ» բանաձևումով։ Ընդունելի՞ է նման մոտեցումը։ Դուք տեսնու՞մ եք կոռուպցիոն ռիսկեր:
-Վաղ է դեռ կոնկրետ այդ հարցի հետ կապված եզրակացություն անել, բայց վստահաբար կարող եմ ասել` կոռուպցիան նախկինի պես տիրելու է երկրին, քանի որ պատմական հանգամանքների բերումով ժողովրդի մեջ չկա պետական մտածողություն: Իսկ այդ բացը լրացնելու ուղղությամբ իշխանությունների կողմից արվող քայլեր չեմ տեսնում: ՈՒ, ըստ ամենայնի, չեմ տեսնի, քանի որ «իզմ» չունեցող քաղաքական ուժը չի կարողանա լուծել այդ գերծանր, հազար տարի մեզ ուղեկցող պրոբլեմը:
Զրույցը` Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
