Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » ՈՒ՞ր ես գնում, Ան­կա­րա

ՈՒ՞ր ես գնում, Ան­կա­րա

ՈՒ՞ր ես գնում, Ան­կա­րա
05.06.2020 | 00:49
Մա­յիսն ա­վարտ­վեց, հու­նի­սը նոր է սկս­վել։ Իսկ ար­դեն Աստ­ված գի­տի, թե ին­չեր են հա­ղոր­դում։ Օ­րի­նակ՝ իբր Թուր­քիան զոր­քերն ուղ­ղել է դե­պի Հյու­սի­սա­յին Սի­րիա՝ սի­րիա­կան բա­նա­կի և շիա կա­մա­վո­րա­կան­նե­րի դեմ։ Դա նշա­նա­կում է, որ Թուր­քիան ո­րո­շել է հար­ձակ­վել... Ի­րա­նի վրա՞։ Չէ՞ որ սի­րիա­կան բա­նա­կը և շիա կա­մա­վո­րա­կան­նե­րը Սի­րիա­յում Ի­րա­նի ռազ­մա­կան դաշ­նա­կից­ներն են, և ամ­բողջ աշ­խար­հը դա գի­տի։ ՈՒս­տի ո­րո­շե­ցինք ա­վե­լի ու­շա­դիր ու­սում­նա­սի­րել մա­յի­սյան ի­րա­վի­ճա­կը Թուր­քիա­յի ներ­սում. այդ ին­չու՞ թուր­քե­րը հան­կարծ ո­րո­շե­ցին այդ­քան բա­ցա­հայտ լկ­տիա­նալ։ Մեր ո­րո­նում­նե­րը հան­գեց­րին այն մտ­քին, որ մա­յի­սյան Թուր­քիա­յում ինչ-որ պատ­ճա­ռով ա­ճել է խու­ճա­պը։ Նոր հե­ղաշ­րջ­ման նա­խա­պատ­րաստ­ման թե­ման վեր­ջերս է հայ­տն­վել, այն բա­նից հե­տո, երբ իշ­խա­նա­մետ ԶԼՄ-նե­րը, քա­ղա­քա­կան տե­սա­բան­ներն ու իշ­խող «Ար­դա­րու­թյուն և զար­գա­ցում» կու­սակ­ցու­թյան (ԱԶԿ) բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րը գլ­խա­վոր ընդ­դի­մա­դիր ուժ «Հան­րա­պե­տա­կան ժո­ղովր­դա­կան կու­սակ­ցու­թյա­նը» (ՀԺԿ) մե­ղադ­րե­ցին «հե­ղաշ­րջ­ման կո­չի» մեջ։ Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը պատ­րաստ­վող «հե­ղաշ­րջ­ման գոր­ծի» նշան­ներ են նկա­տել, օ­րի­նակ, ՀԺԿ-ի Ստամ­բու­լի բա­ժան­մուն­քի նա­խա­գահ Քա­նան Քաֆ­թան­ջիօղ­լուի ա­սա­ծում, որն ա­վե­լի վաղ հայ­տա­րա­րել էր, թե ակն­կա­լում է կա­ռա­վա­րու­թյան մո­տա­կա փո­փո­խու­թյուն։ «Ես կա­ռա­վա­րու­թյան փո­փո­խու­թյուն եմ սպա­սում լրա­ցու­ցիչ (սո­ցիո­լո­գիա­կան) հար­ցում­նե­րի կամ է­լի ինչ-որ բա­նի ար­դյուն­քում»,- ապ­րի­լի 30-ին ա­սել է ՀԺԿ-ի ա­ռա­ջա­տար գոր­ծիչ­նե­րից մե­կը, ին­չին հետևել է իշ­խող ԱԶԿ-ի խիստ հի­վան­դա­գին ար­ձա­գան­քը։
Ի պա­տաս­խան քե­մա­լա­կան­ներն ակ­նար­կել են, որ հե­ղաշ­րջ­ման վտան­գը ոչ թե ի­րեն­ցից է գա­լիս, այլ նրան­ցից, ով­քեր չեն ու­զում փո­խել պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­րին։ ՀԺԿ-ի ա­ռաջ­նորդ Քե­մալ Քլըչ­դա­րօղ­լուն Էր­դո­ղա­նին կոչ է ա­րել պաշ­տո­նից հե­ռաց­նել պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րար Խու­լու­սի Ա­քա­րին, ե­թե հե­ղաշ­րջ­ման նոր փոր­ձի կաս­կած­ներ ու­նի 2016 թ. հու­լի­սի ռազ­մա­կան հե­ղաշ­րջ­ման փոր­ձից հե­տո։ «Ո՞վ կա­րող է հե­ղաշր­ջում կա­տա­րել։ Բա­նա­կը կա­րող է։ Ե­թե խոս­քը հե­ղաշ­րջ­ման մա­սին է, ա­պա Էր­դո­ղա­նը պետք է Ա­քա­րին փո­խա­րի­նի ինչ-որ մե­կով և կան­խի հե­ղաշր­ջու­մը»,- մա­յի­սի 11-ի հար­ցազ­րույ­ցում ա­սել է Քլըչ­դա­րօղ­լուն։ «ՀԺԿ-ի պլա­նա­վո­րած հե­ղաշ­րջ­ման» ման­րա­մաս­նե­րի վե­րա­բե­րյալ լրագ­րո­ղի հեգ­նա­կան հար­ցին նա պա­տաս­խա­նել է. «Մենք ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյուն կմտց­նենք այս երկ­րում։ Մենք բա­նակ չու­նենք, ու­նենք մեզ պաշտ­պա­նող մար­դիկ։ Մենք գի­տենք այն գի­նը, ո­րը ՀԺԿ-ն վճա­րել է այդ հե­ղաշր­ջում­նե­րի պատ­ճա­ռով»։ Նա հա­վե­լել է, որ ներ­կա­յիս կա­ռա­վա­րու­թյունն այդ հարցն օ­րա­կարգ է մտց­րել՝ թաքց­նե­լու հա­մար այն փաս­տը, որ ինքն այլևս չի կա­րող ղե­կա­վա­րել Թուր­քիան։ «Մենք ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան խոր­հր­դա­րա­նա­կան հա­մա­կար­գը՝ որ­պես «Ազ­գե­րի միա­վո­րում» կներ­մու­ծենք այս եր­կիր»,- ա­սել է քե­մա­լա­կան­նե­րի ա­ռաջ­նոր­դը՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով ՀԺԿ-ի և աջ «Լավ կու­սակ­ցու­թյան» (ԼԿ) միու­թյու­նը։ Ըստ նրա, «հա­վա­նա­կան հե­ղաշ­րջ­ման մա­սին ներ­քա­ղա­քա­կան այդ ինտ­րիգն իշ­խա­նու­թյունն ա­մեն ան­գամ օ­րա­կարգ է մտց­նում, երբ ՀԺԿ-ն մոտ է լի­նում կա­ռա­վա­րու­թյուն ձևա­վո­րե­լուն»։
Բազ­մա­թիվ փոր­ձա­գետ­ներ Թուր­քիա­յի ներ­սում և դր­սում նշում են վեր­ջին եր­կու շա­բա­թում թուր­քա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մեջ լար­վա­ծու­թյան զգա­լի ա­ճը։ Ընդ ո­րում, այդ մի­տու­մը դուրս է գա­լիս «կա­ռա­վա­րու­թյունն ընդ­դի­մու­թյան դեմ» սո­վո­րա­կան հա­կա­մար­տու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րից։ Ներ­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան տե­սա­կե­տից Թուր­քիան եր­բեք չի ե­ղել լար­վա­ծու­թյու­նից զերծ եր­կիր, բայց ներ­կա­յիս ի­րադ­րու­թյու­նը տար­բեր­վում է նախ­կին­նե­րից։ ՈՒ­ժե­ղա­ցող բևե­ռաց­ման մի ան­կյու­նում են իշ­խող ԱԶԿ-ն ու նրա դաշ­նա­կից, նեո­ֆա­շիս­տա­կան ազ­գայ­նա­կան շարժ­ման կու­սակ­ցու­թյու­նը (ԱՇԿ), այ­սինքն, փաս­տո­րեն, «Բոզ կուրտ» («Գորշ գայ­լեր») հրո­սա­կախմ­բի պա­րագլ­խի կու­սակ­ցու­թյու­նը, մյու­սում՝ ընդ­դի­մա­դիր քե­մա­լա­կան ՀԺԿ-ն։ Լար­վա­ծու­թյու­նը բա­վա­կան նկա­տե­լի է այդ ե­րեք քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի ղե­կա­վար­նե­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րում։ ԱԶԿ-ի և ԱՇԿ-ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը մե­ղադ­րանք են ներ­կա­յաց­նում ՀԺԿ-ին, թե այն փոր­ձում է կա­ռա­վա­րու­թյան դեմ հե­ղաշ­րջ­ման նոր փորձ հրահ­րել և «սադ­րել օ­տա­րերկ­րյա դա­վա­դիր­նե­րին», ո­րոնք նպա­տակ ու­նեն ոչն­չաց­նելու թուր­քա­կան տն­տե­սու­թյու­նը։
Սրու­թյու­նը լրաց­նում են նաև Էր­դո­ղա­նի ո­րոշ նախ­կին կու­սա­կից­նե­րի մեկ­նա­բա­նու­թյուն­նե­րը։ Ա­պա­գա­յի կու­սակ­ցու­թյան (ԱԿ) ա­ռաջ­նորդ Ահ­մեթ Դա­վու­թօղ­լուն Թուր­քիա­յում հե­ղաշ­րջ­ման վտան­գի առ­կա­յու­թյան մա­սին կր­կին հայ­տն­ված պն­դում­նե­րը կո­չել է «դի­տա­վո­րյալ հո­րին­ված», ո­րոն­ցով իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը փոր­ձում են ու­շադ­րու­թյուն շե­ղել ու փո­խել հան­րու­թյան օ­րա­կար­գը, որ­պես­զի օ­րի­նա­կա­նաց­նեն ինք­նա­կա­լու­թյան ձգ­տու­մը։ Բա­ցի դրա­նից, Դա­վու­թօղ­լուն հե­տաքր­քր­վել է, թե Էր­դո­ղանն ար­դեն 45 օր ին­չու է բա­ցա­կա­յում Ան­կա­րա­յից, ե­թե հե­ղաշ­րջ­ման սպառ­նա­լիք կա. «Իշ­խող ԱԶԿ-ն, ինչ­պես և Էր­դո­ղա­նը մեկ աղ­մուկ են բարձ­րաց­նում հե­ղաշ­րջ­ման վտան­գի պատ­ճա­ռով՝ հեն­վե­լով ո­չինչ չար­ժե­ցող, գի­տա­կան հաս­տա­տում և բա­վա­կա­նա­չափ լրագ­րո­ղա­կան փաս­տարկ­ներ չու­նե­ցող հաշ­վետ­վու­թյու­նից վերց­րած ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րի պա­տա­ռիկ­նե­րի վրա, մեկ ու­շադ­րու­թյուն են շե­ղում՝ ժո­ղովր­դին կոչ ա­նե­լով պայ­քա­րե­լու հե­ղաշ­րջ­ման վտան­գի դեմ ինչ-որ քաղ­գործ­չի ան­պա­տաս­խա­նա­տու հայ­տա­րա­րու­թյան պատ­ճա­ռով։ Նման վի­ճակն իս­կա­պես ող­բեր­գա­զա­վեշ­տա­կան է, ո­րով­հետև եր­կի­րը դարձ­նում են քա­րոզ­չու­թյան ու սադ­րան­քի դաշտ, իսկ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը քա­րոզ­չու­թյու­նը տա­րա­ծո­ղի դեր են կա­տա­րում»։
Մենք ո­չինչ չենք հաս­տա­տի կամ հեր­քի։ Թուր­քերն ի­րար են մե­ղադ­րում. չէ՞ որ գոր­ծե­րի վի­ճա­կը կար­ծես թե հենց այդ­պի­սին է։ Նշենք փաս­տե­րը. 1) Էր­դո­ղա­նին և իշ­խող ԱԶԿ-ին քն­նա­դա­տում են և՛ ա­ջից, և՛ ձա­խից, ար­դեն գրում ու խո­սում են, որ Էր­դո­ղա­նը կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ձևա­վո­րում է «ԱՄՆ-ի հա­մա­ձայ­նու­թյամբ», 2) Բիթ­լիս նա­հան­գի Ախ­լա­թի շր­ջա­նում ձեր­բա­կալ­վել են ԱԿ-ի ան­դամ­ներ, ո­րոնք դի­մակ­ներ ու թա­թախ­ման (պասի լուծման) ու­տե­լիք­ներ էին բա­ժա­նում, ին­չը գնա­հատ­վում է որ­պես «Դա­վու­թօղ­լուին վա­խեց­նե­լու գոր­ծո­ղու­թյուն», 3) շա­րու­նակ­վում են իշ­խա­նու­թյան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը ժո­ղո­վուրդ­նե­րի Ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թյան (ԺԺԿ) դեմ, ո­րի քուրդ ղե­կա­վար­ներն ա­ռաջ­վա պես կա­լան­քի տակ են։ Եվ, ինչ­պես աս­վում է, «չկա ծուխ ա­ռանց կրա­կի». ոչ ոք չի պն­դի, որ Ի­րա­քում, Սի­րիա­յում ու Լի­բիա­յում Էր­դո­ղա­նի քա­ղա­քա­կա­նու­թյան փաս­տա­ցի պար­տու­թյուն­նե­րը չեն կա­րող հան­գեց­նել Թուր­քիա­յում իշ­խա­նու­թյան փո­փո­խու­թյան։
Բայց դա 2020 թ. մա­յի­սի Թուր­քիա­յին վե­րա­բե­րող ա­մեն ին­չը չէ։ Ըստ էու­թյան, Էր­դո­ղա­նից ի՞նչ էին պա­հան­ջում ա­ռա­ջա­տար ընդ­դի­մա­դիր քե­մա­լա­կան­նե­րը՝ կադ­րե­րի փո­փո­խու­թյուն ինչ­պես կա­ռա­վա­րու­թյու­նում, այն­պես էլ իշ­խող կու­սակ­ցու­թյան ներ­սում։ Չի կա­րե­լի ա­սել, որ դա տրա­մա­բա­նա­կան պա­հանջ չէ. իս­կա­պես, ե­թե նա կր­կին վա­խե­նում է հե­ղաշր­ջու­մից, ա­պա դա­վա­դիր­նե­րին, ինչ­պես հարկն է, պետք է փնտ­րի իր շուր­ջը և զին­վո­րա­կան­նե­րի շր­ջա­նում, ո­րոնք 2020 թ. մար­տից սկ­սել են կտ­րուկ ար­տա­հայտ­վել այն բա­նի դեմ, որ Էր­դո­ղա­նը Սի­րիա­յում պա­տե­րազ­մի մեջ է խճճ­վել։ Թուրք գե­նե­րալ­նե­րը մար­տից Էր­դո­ղա­նին մե­ղադ­րում են, որ նա թուր­քա­կան բա­նակն օգ­տա­գոր­ծում է հօ­գուտ ԱՄՆ-ի և Իս­րա­յե­լի շա­հե­րի, մինչ­դեռ թուր­քե­րին բո­լո­րո­վին պետք չէր Սի­րիա­յի պա­տե­րազ­մին մաս­նակ­ցե­լը։ Սա­կայն մա­յի­սի 11-ին իր ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի հաս­ցեին սպառ­նա­լիք­նե­րով հան­դես ե­կավ ար­դեն Էր­դո­ղանն ին­քը։ Իր հե­ռուս­տաե­լույ­թում նա հրա­պա­րա­կավ խոս­տա­ցավ հաղ­թա­հա­րել բո­լոր «օ­տա­րերկ­րյա դա­վադ­րու­թյուն­նե­րը», ո­րոնք ուղղ­ված են երկ­րի տն­տե­սու­թյան դեմ այն բա­նից հե­տո, երբ ազ­գա­յին ար­ժույթն ան­ցյալ շա­բաթ ռե­կոր­դա­յին ան­կում ու­նե­ցավ դո­լա­րի հա­մե­մա­տու­թյամբ։ Այդ­պի­սի հայ­տա­րա­րու­թյամբ Էր­դո­ղա­նը հան­դես ե­կավ այն բա­նից մի քա­նի ժամ անց, երբ Թուր­քիա­յի ֆի­նան­սա­կան կար­գադ­րի­չը ո­րո­շեց ե­րեք ար­տա­սահ­մա­նյան բան­կե­րի (ֆրան­սիա­կան, ա­մե­րի­կյան և շվեյ­ցա­րա­կան) վրա­յից հա­նել երկ­րի շու­կա­յում գոր­ծառ­նու­թյուն­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լու ար­գել­քը։ Ըստ Էր­դո­ղա­նի, ար­տա­սահ­մա­նյան «խա­ղա­ցող­նե­րը» ձգ­տում են քայ­քա­յե­լու Թուր­քիա­յի տն­տե­սու­թյու­նը և երկ­րի տն­տե­սա­կան կա­ռա­վա­րու­մը «վատ վի­ճա­կի մեջ» գցե­լու։ «Մենք գի­տենք այն թա­կարդ­ները լա­րող­նե­րի նենգ նպա­տակ­նե­րը, ո­րոնք դր­վում են մեր տն­տե­սու­թյան ու նրա ղե­կա­վար­ման դեմ»,- նշել է Թուր­քիա­յի նա­խա­գահն այն բա­նից ան­մի­ջա­պես հե­տո, երբ նա­խա­գա­հում էր կա­ռա­վա­րու­թյան նիս­տում։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 11655

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Մերձավոր Արևելքում էսկալացիայի խորացումը կարող է էապես փոխել տարածաշրջանային (ներառյալ Հարավային Կովկասը) տրանսպորտային-լոգիստիկ համակարգը...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.