Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Բա­նա­կը` ինչ­պես որ կա

Բա­նա­կը` ինչ­պես որ կա
11.10.2019 | 01:32
«Շատ լավն ա, ա­ռաջ ու­զած-չու­զած մի տե­սա­կի ճաշ էր ու վերջ, ու­րիշ չկար, ստիպ­ված պետք է ու­տեիր։ Հի­մա ընտ­րու­թյուն կա՝ փլավ­ներն էլ են եր­կու տե­սակ, ա­պուր­ներն էլ, սա­լաթ­ներն էլ, դա­ժը հյու­թե­րը»,- այս­պես մեզ հետ զրույ­ցում, մե­կը մյու­սին ընդ­հա­տե­լով, ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յող­նե­րը ո­րա­կե­ցին զին­վո­րա­կան ճա­շա­րա­նում կա­տար­ված փո­փո­խու­թյուն­նե­րը։
Վեր­ջին 4 ամ­սում շատ է խոս­վում բա­նա­կի ճա­շա­րան­նե­րում կա­տար­ված փո­փո­խու­թյուն­նե­րի մա­սին, ին­չին ո­րո­շե­ցինք ծա­նո­թա­նալ տե­ղում։ Ինչ խոսք, ո­րա­կյալ և հա­մեղ խո­հա­նո­ցը բա­նա­կի հա­մար ոչ պա­կաս կարևոր ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նի։ Իջևա­նի զո­րա­մա­սում ժա­մը 14։00-ին ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րը մե­կը մյու­սի հետևից խրոխտ եր­գով մո­տե­ցան ճա­շա­րա­նին։ Այս ինք­նա­տիպ «ճա­շա­րա­նա­յին» եր­թը ի­րա­կա­նաց­վում է օ­րը 3 ան­գամ։ Մեր այ­ցե­լած օ­րը ճա­շա­ցան­կում մա­կա­րո­նով և հնդ­կա­ձա­վա­րով փլավ­ներ էին, հա­վի կոտ­լետ­ներ և հա­վի լան­գետ­ներ, իսկ ա­ռա­ջի­նը՝ լո­բով ա­պուր և բորշչ։ Հյու­թե­րի ընտ­րու­թյուն ևս կար՝ տո­մա­տի, բա­լի և խն­ձո­րի։ Մեզ հա­ջող­վեց մի պահ «զին­վոր» զգալ և ճա­շել նրանց հետ միա­սին։ Խոր­տիկ­նե­րը հա­մեղ էին, բայց մեր զին­վոր­նե­րի հետ ճա­շե­լու հա­ճույքն ու հպար­տու­թյան զգա­ցու­մը ա­վե­լի մեծ էին։ Սա­կայն, քա­նի որ ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յող­նե­րի օ­րը չի սկս­վում և ա­վարտ­վում զո­րա­մա­սա­յին ճա­շա­րան­նե­րում, մենք ո­րո­շե­ցինք հաս­կա­նալ` ին­չո՞վ է զբաղ­վում զին­վո­րը պա­րապ­մունք­նե­րից դուրս։
Նախ` դա հաս­կա­նա­լու հա­մար ու­սում­նա­սի­րե­ցինք զո­րա­նոց­նե­րը։ Այս­տեղ տի­րում էր կար­գու­կա­նոն և կար­գա­պա­հա­կան մաք­րու­թյուն` զին­վոր­նե­րի պա­հա­րան­նե­րից, մինչև մահ­ճա­կալ­նե­րի հար­դա­րանք։ Զո­րա­նոց­նե­րում «Հա­վերժ զին­վոր» խո­րագ­րով հե­րո­սի ան­կյու­նը մի ա­ռանձ­նա­կի խոր­հուրդ ու­ներ։ Զո­րա­մա­սի ձեռք­բե­րում­նե­րի և խն­դիր­նե­րի մա­սին պատ­մող ամ­սա­թեր­թը փակց­ված էր յու­րա­քան­չյուր զո­րա­նո­ցում։ Այս­տեղ կար­գա­վոր­ված էին նաև կեն­ցա­ղա­յին հար­ցե­րը՝ ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յո­ղը չի կա­րող ծնո­ղին բո­ղո­քել, որ լվացք ա­նե­լու, չո­րաց­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն չու­նի։ Մենք խնդ­րե­ցինք աշ­խա­տեց­նել լվաց­քի մե­քե­նա­նե­րը, իսկ չո­րա­նոց­նե­րում զին­ծա­ռա­յող­նե­րի ձեռ­քով լվա­ցած և փռած շո­րե­րը ինք­նին փաստ էին։ Մի խոս­քով Իջևա­նի զո­րա­մա­սում ստեղծ­ված են ար­ժա­նա­պա­տիվ ծա­ռա­յու­թյան բո­լոր պայ­ման­նե­րը։ Սա­կայն այս զո­րա­մա­սի էս­թե­տի­կա­կան տես­քը գցում է քա­ղա­քա­յին ճա­նա­պար­հը, ո­րը մո­տե­նում է զո­րա­մա­սին։ Տա­րօ­րի­նակ է, բայց տե­ղի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը մի քա­նի տա­րի է չեն մտա­հոգ­վել ճա­նա­պար­հը կար­գի բե­րե­լու հար­ցով։ Ին­չու՞ ենք վս­տա­հա­բար ա­սում` չեն մտա­հոգ­վել, ո­րով­հետև մի քա­նի տա­րի է այս ճա­նա­պար­հի պատ­կե­րը նույնն է։ Ինչևէ, մեր խն­դիրն այ­սօր բա­ցա­հայ­տելն էր, թե ինչ­պես է ծա­ռա­յում ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յո­ղը. ինչ­պես ա­սում են, ի­րա­վի­ճա­կը ճիշտ հաս­կա­նա­լու հա­մար պետք է խո­սել հենց ի­րենց՝ զին­վոր­նե­րի հետ։ Բնա­կա­նա­բար, մեզ հե­տաք­րք­րեց, թե, ըստ ի­րենց, ո՞րն է ա­մե­նա­մեծ խն­դի­րը։
«Ա­զա­տու­թյուն չկա»,- նշե­ցին ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յող­նե­րը։ Մենք փոր­ձե­ցինք հաս­կա­նալ` ի՞նչ նկա­տի ու­նեն։ «Դե, մենք սո­վո­րել ենք որ ժա­մին ու­զենք վեր կե­նանք, իսկ այս­տեղ ա­մեն ինչ պի­տի ա­նենք ի­րանց ու­զած ժա­մին, բան կա, որ չես էլ ու­զում ա­նես, բայց պետք ա ա­նես»,- պար­զա­բա­նե­ցին նրանք։ Ի­հար­կե մի կող­մից լավ է, որ զին­վո­րը բո­ղո­քում է այս տի­պի ա­զա­տու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյու­նից, ու­րեմն ա­մեն ինչ այդ­քան էլ վատ չէ, մյուս կող­մից մտա­հոգ­վե­լու տե­ղիք է տա­լիս։ Հա­մա­ձայ­նեք, որ 18 տա­րե­կան ե­րի­տա­սարդ­նե­րի մեջ դեռ ման­կուց պետք է սեր­ման­վեր, որ բա­նա­կը իր կա­նոն­ներն ու­նի։ Գու­ցե այս հար­ցում գործ ու­նեն ա­նե­լու ոչ միայն դպ­րոց­նե­րը, այլև կարևոր է ըն­տա­նի­քի դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը։ Որ­քան բարձր լի­նի այդ գի­տակ­ցու­թյու­նը, այն­քան ա­պա­հով կլի­նի զին­վո­րի ծա­ռա­յու­թյու­նը։
Ի դեպ, զին­վո­րի անվ­տանգ ծա­ռա­յու­թյու­նը մե­ծա­պես պայ­մա­նա­վոր­ված է հրա­մա­նա­տա­րա­կան ինս­տի­տու­տի նկատ­մամբ վս­տա­հու­թյամբ։ Դրա հա­մար մենք խնդ­րե­ցինք, որ­պես­զի ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յող­նե­րը 10-բա­լա­նոց սանդ­ղա­կով գնա­հա­տեն ի­րենց վս­տա­հու­թյան աս­տի­ճա­նը հրա­մա­նա­տա­րու­թյան նկատ­մամբ, նրանք տվե­ցին 7-9 բալ։ Մենք զին­վոր­նե­րի հետ զրու­ցե­ցինք ա­ռանց հրա­մա­նա­տա­րու­թյան ներ­կա­յու­թյան, և մեր նկա­տառ­մա­նը, թե` կա­րող եք ա­զատ խո­սել, ա­նուն-ազ­գա­նուն չենք նշե­լու, նրանք ա­սա­ցին. «Մենք ինչ մտա­ծում ենք, ա­սում ենք, վա­խե­նա­լու բան չու­նենք։ Ուղ­ղա­կի լավ կլի­նի, որ մի քա­նի օ­րենք­ներ փոխ­վեն, օ­րի­նակ, միայն ծնո­ղի, հա­րա­զատ քրոջ, եղ­բոր, տա­տի­կի և պա­պի­կի մահ­վան կամ ծանր հի­վան­դու­թյան դեպ­քում է, որ թույլ են տա­լիս մեզ գնալ տուն, իսկ, ա­սենք քե­ռու, մո­րաք­րոջ ծանր հի­վան­դու­թյան կամ մահ­վան դեպ­քե­րում թույլ չեն տա­լիս։ Բա տենց ո՞նց կլի­նի»։
«ԶԻՆ­ՎՈՐ­ՆԵ­ՐԻ ԲԱՐՁ­ՐԱՑ­ՐԱԾ ՀԱՐ­ՑԸ ՄԵԶ ԵՎՍ ՄՏԱ­ՀՈ­ԳՈՒՄ Է»
Մեր ժամ­կե­տա­յին զին­ծա­ռա­յող­նե­րը լուրջ խն­դիր բարձ­րաց­րին, ին­չը մենք չէինք կա­րող ան­տե­սել, հատ­կա­պես նկա­տի ու­նե­նա­լով մեր ազ­գա­յին մտա­ծո­ղու­թյու­նը։ Սրա­նից ել­նե­լով այս և այլ հար­ցե­րի շուրջ մեր գոր­ծուղ­ման ա­վար­տին զրու­ցե­ցինք բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան ա­պա­հով­ման գծով զո­րա­մա­սի հրա­մա­նա­տա­րի տե­ղա­կալ, փոխ­գն­դա­պետ ՆՎԵՐ ՄԱՆ­ԳԱ­ՍԱ­ՐՅԱ­ՆԻ հետ։
-Պա­րոն փոխ­գն­դա­պետ, պարզ է, որ Դուք ա­ռաջ­նորդ­վում եք հաս­տատ­ված կր­թա­կան ծրագ­րե­րով և գոր­ծող օ­րենք­նե­րով, սա­կայն մի տե­ղում հա­վաք­ված հա­րյու­րա­վոր զին­վոր­նե­րի սո­ցիա­լա­կան շեր­տե­րը, հո­գե­բա­նու­թյու­նը տար­բեր են լի­նում։ Դուք, որ­պես բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան ա­պա­հով­ման գծով հրա­մա­նա­տա­րի տե­ղա­կալ, հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե՞ք ոչ ստան­դարտ մո­տե­ցում­ներ կի­րա­ռե­լու` փոր­ձե­լով հաս­կա­նալ զին­վո­րին։ Օ­րի­նակ, զին­վոր­նե­րը ճիշտ չեն հա­մա­րում, որ գոր­ծող օ­րեն­քի հա­մա­ձայն, ի­րենք ի­րա­վունք չու­նեն ներ­կա գտն­վե­լու ի­րենց շատ մտե­րիմ ազ­գա­կա­նի մահ­վան ա­րա­րո­ղու­թյա­նը, ին­չը նրանց հա­մար հո­գե­բա­նա­կան խն­դիր է։
-Ա­յո, ճիշտ նկա­տե­ցիք։ Բա­նա­կը տար­բեր սո­ցիա­լա­կան շեր­տեր ներ­կա­յաց­նող, տար­բեր մտա­ծո­ղու­թյուն ու­նե­ցող ե­րի­տա­սարդ­նե­րի հա­վա­քա­տե­ղի է, և մենք պար­տա­վոր ենք հաշ­վի նս­տել դրա հետ։ Մեր զին­վո­րի­նե­րի բարձ­րաց­րած հար­ցը մեզ ևս մտա­հո­գում է, մենք հաս­կա­նում ենք նրանց հո­գե­վի­ճա­կը։ Միևնույն ժա­մա­նակ չպետք է մո­ռա­նալ, որ բա­նա­կը ու­նի իր օ­րենք­նե­րը, և այ­սօր դրանք այդ­պի­սին են։ Սա գի­տակ­ցե­լու հետ մեկ­տեղ, նման դեպ­քե­րում մենք հա­տուկ աշ­խա­տանք ենք տա­նում զին­վո­րի հետ, որ խել­քին փչա­ծը չա­նի, չընկ­նի քրեա­կան պատ­մու­թյան մեջ։ Լի­նում են դեպ­քեր, որ ան­մի­ջա­պես կապ­վում և հրա­վի­րում ենք ծնող­նե­րին, փոր­ձում միա­սին լու­ծել խն­դի­րը։ Լի­նում են դեպ­քեր, երբ զին­վո­րին ա­զա­տում ենք դիր­քեր գնա­լու պար­տա­կա­նու­թյու­նից` տես­նե­լով նրա նյար­դա­հո­գե­կան ան­կա­յուն վի­ճա­կը։ Բա­նա­կում շատ կարևոր են սպա-զին­վոր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, գլ­խա­վո­րը փո­խա­դարձ վս­տա­հու­թյունն է։ Երբ այդ վս­տա­հու­թյու­նը ձևա­վոր­ված է, բարձր է լի­նում նաև զին­վո­րա­կան կո­լեկ­տի­վի կար­գա­պա­հու­թյու­նը։
-Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, զին­վոր­նե­րի քա­նի՞ տո­կոսն է կար­գա­պահ։
- Կա­րող եմ ա­սել, որ 80-90 %-ը կար­գա­պահ է։ Սա­կայն ինչ­պես ա­սում են, վատ օ­րի­նա­կը վա­րա­կիչ է, և այդ վատ օ­րի­նակ­նե­րը կան­խե­լու հա­մար մենք ա­նընդ­հատ ան­հա­տա­կան աշ­խա­տանք ենք տա­նում յու­րա­քան­չյուր զին­վո­րի հետ, փոր­ձում նա­խա­պես կան­խել չմ­տած­ված քայ­լե­րը։ Կան զին­վոր­ներ, որ դժ­վար են հար­մար­վում զին­վո­րա­կան կար­գու­կա­նո­նին, այդ դեպ­քե­րում մենք զրու­ցում ենք նրանց հետ, բա­ցատ­րում, փոր­ձում հաս­կաց­նել, որ ի­րենք եր­կու տա­րի այս ի­րա­կա­նու­թյան մեջ պետք է ապ­րեն։ Վեր­ջա­պես, նրանք նաև մեր ե­րե­խա­ներն են և երբ ա­ռա­ջին ան­գամ մտ­նում են զո­րա­մաս, մենք փոր­ձում ենք ջեր­մո­րեն նրանց ըն­դու­նել։ Ա­սեմ, որ զո­րա­մաս ա­ռա­ջին ան­գամ ոտք դրած զին­վո­րին ձեռ­քով ող­ջու­նում է դի­մա­վոր­ման խմ­բի սպան՝ ներ­կա­յաց­նե­լով զո­րա­մա­սը, իսկ հրա­մա­նա­տա­րը ան­ձամբ զան­գում է ծնո­ղին և տե­ղե­կաց­նում, որ իր որ­դին ա­պա­հով տեղ է հա­սել։ Գի­տե՞ք, զին­ծա­ռա­յու­թյան դաս­տիա­րա­կու­թյու­նը, ըստ իս, պետք է լավ հիմ­քե­րի վրա դր­վի դեռ ման­կա­պար­տե­զից, դպ­րո­ցից, և բո­լո­րո­վին պա­տա­հա­կան չէ մեր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը զո­րա­մա­սին կցագր­ված տա­րա­ծաշր­ջա­նի կր­թօ­ջախ­նե­րի հետ։ Մեր գոր­ծում կարևոր է մար­դուն չմո­տե­նալ որ­պես ա­ռար­կա­յի, մենք փոր­ձում ենք հաս­կա­նալ զին­վո­րի գի­տակ­ցու­թյու­նը, զգա­ցա­կան աշ­խար­հը, կամ­քը, մտա­ծո­ղու­թյու­նը, պար­զել նրա ու­նա­կու­թյուն­նե­րը և նպա­տա­կաուղղ­ված ու հա­մա­կարգ­ված աշ­խա­տանք տա­նել, նրա մեջ ձևա­վո­րել բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան, մար­տա­կան ու մաս­նա­գի­տա­կան հատ­կա­նիշ­ներ, ըստ դրա հնա­րա­վո­րինս բարձ­րաց­նել նրա օգ­տա­կա­րու­թյան գոր­ծա­կի­ցը` ներգ­րա­վե­լով տար­բեր ծրագ­րե­րում։
-Բա­ցի զին­վո­րա­կան դա­սե­րից, ի՞նչ ծրագ­րեր են ի­րա­կա­նաց­վում զո­րա­մա­սում։
-Մեզ հա­մար ա­ռաջ­նա­յի­նը ռազ­մա­կան տար­բեր ծրագ­րերն են, ո­րոնք բարձ­րաց­նում են մեր զին­վոր­նե­րի մար­տա­կան հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներն ու գի­տե­լիք­նե­րը։ Ինչ վե­րա­բե­րում է այլ ծրագ­րե­րին, Դուք նկա­տե­ցիք, որ զո­րա­մա­սում գոր­ծում է մեծ մար­զա­դաշտ։ Այս­տեղ պար­բե­րա­բար ի­րա­կա­նաց­վում են տար­բեր սպոր­տա­յին մր­ցույթ­ներ։ Մեր զո­րա­մա­սը ակ­տիվ մաս­նակ­ցու­թյուն ու­նի նաև մշա­կու­թա­ժա­ման­ցա­յին և ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ծրագ­րե­րում, ար­ժա­նա­ցել ենք բարձր գնա­հա­տա­կան­նե­րի։ Օ­րի­նակ, այս տա­րի նկա­րիչ-քան­դա­կա­գործ­նե­րի հա­մա­բա­նա­կա­յին մր­ցույ­թի ժա­մա­նակ մեր զին­վոր­նե­րը «Քան­դակ» ան­վա­նա­կար­գում զբա­ղեց­րել են՝ 1-ին, իսկ «Կտավ» ան­վա­նա­կար­գում՝ 3-րդ մր­ցա­նա­կա­յին տե­ղե­րը։
Ժաս­մեն ՎԻ­ԼՅԱՆ

Լուսանկարներ

. .
Դիտվել է՝ 7911

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ