Մար­դու սր­տում կա խո­րու­թ­յուն

Ա­ղոթ­քը միա­ժա­մա­նակ Աստ­ծո ո­րո­նումն է և հան­դի­պումն է Նրա հետ, ո­րը վե­րա­ճում է հա­ղոր­դակ­ցու­թյան:
Այ­սինքն, ա­ղոթ­քը և՛ գոր­ծու­նեու­թյուն է, և՛ վի­ճակ, նաև ո­րո­շա­կի փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն է Աստ­ծո հետ և վե­րա­բեր­մունք` ա­րա­րած­նե­րի նկատ­մամբ:
Ա­ղոթ­քը ծն­վում է այն գի­տակ­ցու­թյու­նից, որ աշ­խար­հը, ո­րի մեջ մենք ապ­րում ենք, տա­րա­ծու­թյամբ և ժա­մա­նա­կով խիստ սահ­մա­նա­փակ­ված երկ­չա­փա­նի «տա­փակ» մա­կե­րե­սա­յին աշ­խարհ չէ, որ­տեղ այն, ինչ մենք հան­դի­պում ենք, ըն­դա­մե­նը միաձև, միա­պա­ղաղ շերտ է, ո­րի տա­կը դա­տար­կու­թյուն է:

Ա­ղոթ­քը սկս­վում է այն պա­հից, երբ մենք բա­ցա­հայ­տում ենք, որ աշ­խար­հը ու­նի խո­րու­թյուն, ծա­վալ, որ մենք շր­ջա­պատ­ված ենք ոչ միայն տե­սա­նե­լիով, այլև ընկ­ղմ­ված ենք ան­տե­սա­նե­լիի մեջ և ներ­թա­փանց­ված ենք նրա­նով: Եվ այդ ան­տե­սա­նե­լին միա­ժա­մա­նակ Աստ­ծո Ներ­կա­յու­թյունն է` բարձ­րա­գույն և վերջ­նա­կե­տա­յին ի­րա­կա­նու­թյուն, և խոր­քա­յին էու­թյու­նը մար­դու:
Տե­սա­նե­լին և ան­տե­սա­նե­լին չեն հա­կա­սում ի­րար, ոչ էլ պար­զա­պես ծած­կում ի­րար, այլ ներ­կա են միա­ժա­մա­նակ, փոխ­ներ­թա­փանց­վե­լով, ինչ­պես կրա­կը շի­կա­ցած եր­կա­թի մեջ: Դա ժա­մա­նա­կի ներ­կա­յու­թյունն է հա­վի­տե­նու­թյան մեջ, ա­պա­գա­յի` ներ­կա վայր­կյա­նի մեջ: Ապ­րել միայն տե­սա­նե­լիով նշա­նա­կում է ապ­րել մա­կե­րե­սո­րեն` չն­կա­տե­լով ոչ միայն Աստ­ծուն, այլև ա­րար­ված աշ­խար­հի խո­րու­թյու­նը: Այդ­պի­սի մա­կե­րե­սա­յին կյան­քը դա­տա­պար­տում է մեզ տե­սա­նե­լի աշ­խար­հում նկա­տե­լու միայն այն ար­տա­քի­նը, ին­չի վրա սևեռ­վում է մեր հա­յաց­քը: Այս­պես շա­րու­նա­կե­լով` մենք կբա­ցա­հայ­տենք բո­վան­դա­կու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյու­նը: Սա­կայն, երբ հաս­նում ենք այն կե­տին, որ­տե­ղից բխում է կյան­քը, բա­ցա­հայ­տում ենք, որ նրա աղ­բյու­րը ա­վե­լի խոր է:
Մար­դու սր­տում կա խո­րու­թյուն, ո­րը բաց­վում է դե­պի ան­տե­սա­նե­լին, դե­պի ան­սահ­մա­նու­թյուն` ա­րար­չա­կան աստ­վա­ծա­յին Խոս­քը, դե­պի Ինքն Աստ­ված: Սուրբ Հով­հան Ոս­կե­բե­րանն ա­սում է. «Գտի՛ր քո սր­տի դռ­նե­րը և կտես­նես, որ սա դուռն է դե­պի Աստ­ծո Ար­քա­յու­թյուն»: Բա­ցա­հայ­տե­լով այդ խո­րու­թյու­նը` մար­դը այդ­պի­սով գտ­նում է Աստ­ծուն` Նրան, ՈՒմ կա­րե­լի է կո­չել «ան­տե­սա­նե­լի Մեր­ձա­վոր». Նա է Հո­գին, Որ­դին և Հայ­րը: Այս եզ­րի վրա է հաս­տատ­վում ա­ղո­թա­կան հա­րա­բե­րու­թյու­նը: Հետևա­բար, ա­ղոթ­քը հա­րա­բե­րու­թյուն է, ո­րը տե­ղի է ու­նե­նում մար­դու` տե­սա­նե­լիի և նրա հիմ­քում գտն­վող ան­տե­սա­նե­լիի` մի ամ­բողջ խոր­քա­յին աշ­խար­հի միջև, որն ընդ­գր­կում է ամ­բողջ ե­ղա­ծը: Այդ իսկ պատ­ճա­ռով աս­վեց, որ ա­ղոթ­քը ո­րո­նումն է, զն­նու­մը այն ան­տե­սա­նե­լի ո­լոր­տի` մեր ներ­քին աշ­խար­հի խո­րու­թյան, ո­րը հայտ­նի է միայն Աստ­ծուն, Ո­րը միայն կա­րող է այն մեզ բա­ցել: Եվ ա­ղոթ­քի մի­ջո­ցով, սկզ­բից շո­շա­փե­լով, մենք փնտ­րում և բա­ցա­հայ­տում ենք մար­դուն և Աստ­ծուն ի­րենց փոխ­կապ­վա­ծու­թյան մեջ:
Ա­ղոթ­քի մեջ մեր ա­ռա­ջին քայ­լե­րը լի են հիաց­մուն­քով, եր­կյու­ղա­ծու­թյամբ նաև ե­ղե­րա­կան զգա­ցում­նե­րով: Հիաց­մուն­քով` ո­րով­հետև բա­ցա­հայ­տում ենք ինք­ներս մեզ և ճա­նա­չում Աստ­ծուն, մեր աչ­քե­րի առջև տա­րած­վող մինչ աստ­վա­ծա­յին ան­սահ­մա­նու­թյուն գե­ղե­ցիկ աշ­խար­հի տե­սա­րա­նի հիաց­մուն­քով: Եր­կյու­ղա­ծու­թյամբ` ո­րով­հետև հայ­տն­վում ենք Աստ­ծո սր­բու­թյան և գե­ղեց­կու­թյան ներ­կա­յու­թյան մեջ: Բայց նաև ե­ղե­րա­կան զգա­ցու­մը կա` մեր սե­փա­կան և ընդ­հա­նուր:

Ե­ղե­րա­կան, ող­բեր­գա­կան է մեր կու­րու­թյու­նը, ող­բեր­գա­կան է մեր ան­կա­րո­ղու­թյու­նը ապ­րելու ան­սայ­թաք` ըստ մեր կոչ­ման բարձ­րու­թյան, մշ­տա­պես զգալ ան­ձի սե­փա­կան սահ­մա­նա­փակ­վա­ծու­թյա­նը գե­րի լի­նե­լը: Տխուր է տես­նել աշ­խար­հը` ճա­նա­պար­հից շեղ­ված, աստ­վա­ծա­մերժ, կյան­քի ու մահ­վան միջև տա­տան­վող և ա­նըն­դու­նակ մե­կընդ­միշտ ընտ­րել կյան­քը և փախ­չել մահ­վա­նից: Բերկ­րա­լի հիաց­մուն­քը և ե­ղե­րա­կան այս զգա­ցու­մը` ա­հա ա­ղոթ­քի եր­կու աղ­բյուր­ներ: Այս եր­կուսն էլ ծն­վում են մեր հան­դի­պու­մից աշ­խար­հի խո­րու­թյուն­նե­րի հետ, ո­րոնք դար­ձել են թա­փան­ցիկ, մինչև վերջ թա­փան­ցե­լի: Ա­ռանց այդ հան­դիպ­ման ա­ռար­կա­յա­կան այս աշ­խար­հը` փո­թորկ­ված տա­րե­րա­յին ու­ժե­րի աշ­խար­հը, ան­հաս­կա­նա­լի և հա­ճախ ա­ղա­վաղ­ված աշ­խար­հը, ո­րի մեջ մենք ապ­րում ենք, կա­րող է ծնել մեր ներ­սում վախ, տա­րա­կու­սանք և սար­սափ:
Ար­թո՛ւն կա­ցեք այ­սու­հետև, ա­մեն ժամ ա­ղո՛թք ա­րեք, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նաք զերծ մնալ այն ա­մե­նից, որ լի­նե­լու է, և ար­ժա­նի լի­նեք կանգ­նե­լու մար­դու Որ­դու ա­ռաջ ( Ղուկ. 21;36)։
Գլ­խա­վո­րը այս հա­րա­բե­րության մեջ, ո­րը մենք ա­ղոթք կո­չե­ցինք, հան­դիպ­ման թե­ման է: Հայտ­նու­թյու­նը նույն­պես հան­դի­պումն է Աստ­ծո հետ, ո­րը տա­լիս է աշ­խար­հի նոր տե­սի­լը:
Ա­մեն ինչ, ըստ էու­թյան, հան­դի­պում է, ինչ­պես Սուրբ Գր­քում, այն­պես էլ կյան­քում: Այդ հան­դի­պու­մը միա­ժա­մա­նակ ան­հա­տա­կան է և ընդ­հա­նուր: Նա միշտ եր­կա­կի է` հան­դի­պում Աստ­ծո հետ, և Նրա մեջ` ա­րա­րած­նե­րի հետ: Հան­դի­պու­մը նաև ան­հա­տա­կան է, ո­րով­հետև յու­րա­քան­չյու­րը այն ինք­նու­րույն պի­տի ապ­րի, դա անհ­նար է ճա­նա­չել ար­տա­քի­նից կամ լսե­լով: Այդ հան­դի­պու­մը միակն է, ո­րով­հետև խոր­քա­յին մո­տեց­մամբ մենք ան­փո­խա­րի­նե­լի և ե­զա­կի ենք ինչ­պես Աստ­ծո, այն­պես էլ ու­րիշ­նե­րի հա­մար:

Ա­մեն ա­րա­րած ճա­նա­չում է Աստ­ծուն յու­րո­վի, մեզ­նից յու­րա­քան­չյու­րը ճա­նա­չում է Նրան այն­պես, ինչ­պես որևէ մե­կը չի ճա­նա­չի: Հան­դի­պու­մը միշտ պա­հան­ջում է փո­խա­դար­ձու­թյուն: Այն ոչ միայն ու­րի­շի հայտ­նու­թյունն է մեզ, այլ նաև մեր հայտ­նու­թյունն է ու­րի­շի հա­մար:
Երբ մենք փնտ­րում ենք Աստ­ծուն, դա պա­հան­ջում է սեր մար­դու նկատ­մամբ, իսկ երբ դի­մում ենք մար­դուն` պա­հանջ­վում է սեր Աստ­ծո հան­դեպ: Հի­շենք ա­վե­տա­րա­նա­կան պատ­գա­մը. «Ե­թե քո ըն­ծան բե­րես զո­հա­սե­ղա­նին ու հի­շես, որ քո եղ­բայ­րը քո դեմ մի բան ու­նի, ա­պա թող քո ըն­ծան զո­հա­սե­ղա­նի մոտ և գնա հաշտ­վիր քո եղ­բոր հետ և հե­տո ըն­ծա­յա­բե­րու­թյունդ կա­նես...»:
Այս պատ­վի­րա­նին որ­պես լրա­ցում սր­բե­րից մեկն ա­սում է մեզ, որ ե­թե մենք ու­զում ենք սր­տանց ա­ղո­թել, ա­պա պի­տի հաշտ­վենք Աստ­ծո հետ, մեր խղ­ճի հետ, մեր մեր­ձա­վո­րի հետ, նույ­նիսկ մեզ շր­ջա­պա­տող ի­րե­րի: Այլ կերպ ա­սած, ա­ղո­թա­կան կյան­քի պայ­մա­նը Ա­վե­տա­րա­նով ապ­րելն է, կյանք, որ­տեղ ա­վե­տա­րա­նա­կան պատ­վի­րան­ներն ու օ­րենք­նե­րը կդառ­նան մեր երկ­րորդ բնու­թյու­նը: Ո­րով­հետև բա­վա­կան չէ կա­տա­րել դրանք ինչ­պես ծա­ռան կամ վարձ­կանն են կա­տա­րում ի­րենց տի­րոջ կամ­քը. մենք պի­տի տեն­չանք ամ­բողջ սր­տով կա­տա­րել դրանք որ­դի­նե­րի նման, Ար­քա­յու­թյան զա­վակ­նե­րի նման, ով­քեր ան­կեղ­ծո­րեն ցան­կա­նում են, որ կա­տար­վի ի­րենց ա­ղոթ­քը. «...թող սուրբ լի­նի Քո Ա­նու­նը, թող գա Քո Ար­քա­յու­թյու­նը, թող լի­նի Քո կամ­քը...»:

Աստ­ված չի բաց­վի մեզ, ե­թե այդ հան­դի­պու­մը պի­տի ա­նօ­գուտ լի­նի մեզ հա­մար: Եր­բեմն Նա մեզ եր­կար սպա­սու­մով է պատ­րաս­տում այդ հան­դիպ­մա­նը: Ա­վե­տա­րա­նը տա­լիս է մեզ խո­նար­հու­թյան օ­րի­նակ­ներ ո­րոնց պետք է հետևենք:
Ղու­կաս ա­վե­տա­րա­նի­չը պատ­մում է մեզ տա­սը բո­րոտ­նե­րի մա­սին, ո­րոնք ա­պա­քին­վել էին ու­զում: Նրանք մո­տե­նում են Քրիս­տո­սին, կանգ են առ­նում տա­րա­ծու­թյան վրա, ո­րով­հետև գի­տեն, որ ան­մա­քուր են: Եվ ա­ղա­ղա­կում են Տի­րո­ջը ի­րենց դժ­բախ­տու­թյան խոր­քից, ամ­բողջ հա­վա­տով ու հույ­սով, ինչ­քան որ ու­նեին, սա­կայն չեն հա­մար­ձակ­վում ա­վե­լի մո­տե­նալ Նրան: Տե­րը նույն­պես ըն­դա­ռաջ քայլ չի ա­նում, Նա պար­զա­պես ա­սում է, որ գնան և ցույց տան ի­րենց քա­հա­նա­նե­րին: Տե­րը նրանց ո­չինչ չի խոս­տա­նում, այլ ու­ղար­կում է բժշ­կու­թյան: Եվ բժշ­կու­թյու­նը տր­վում է ի պա­տաս­խան նրանց հույ­սի և հա­վատ­քի` խո­նարհ հնա­զան­դու­թյան: Մեր խո­նար­հու­թյու­նը պի­տի կա­տար­վի մեծ եր­կյու­ղա­ծու­թյամբ, սա­կայն հա­ճախ ար­տա­հայտ­վում է մե­ծա­միտ հան­դգ­նու­թյամբ:
Ա­վե­տա­րա­նը պատ­մում է հա­րյու­րա­պե­տի մա­սին, ո­րը խնդ­րում էր Քրիս­տո­սին բժշ­կել իր ծա­ռա­յին, և երբ Տերն ա­սաց. «Կգամ և կբժշ­կեմ», նա պա­տաս­խա­նեց. «Ո՛չ, Տեր, ես ար­ժա­նի չեմ, որ Դու մտ­նես իմ տան հար­կի տակ, այլ միայն խոս­քով ա­սա»: Մեծ հա­վատք, կա­տա­րյալ վս­տա­հու­թյուն և այն­պի­սի խո­նար­հու­թյուն, ո­րից մենք պետք է որ ա­մա­չեինք, չէ՞ որ մենք այդ­քան էլ չենք հա­մա­րում մեզ մե­ղա­վոր ու ա­նար­ժան, որ­պես­զի խնդ­րենք Տի­րո­ջը չմո­տե­նալ մեզ և միա­ժա­մա­նակ գի­տակ­ցենք, որ Նա ա­մեն ինչ կա­րող է ա­նել մեզ հա­մար:

Ե­թե Տե­րը մեզ ըն­դա­ռաջ է գա­լիս, ա­պա ինչ­պի­սի ու­րա­խու­թյամբ և խո­նար­հու­թյամբ մենք պի­տի բաց­վենք Նրա առջև: Իսկ դա ա­պաշ­խա­րու­թյամբ առ Աստ­ված դառ­նալ է նշա­նա­կում:
Մեր ա­ղոթ­քը պի­տի սկս­վի ա­ղա­ղա­կով. «Տե՛ր, դու ինձ դարձ­րու այն, ինչ ես պի­տի լի­նեմ, ինչ գնով էլ լի­նի, փո­խի՛ր ինձ»: Եվ ար­տա­սա­նե­լով այս ի­րա­պես վտան­գա­վոր ու սոս­կա­լի խոս­քե­րը, մենք պի­տի պատ­րաստ լի­նենք, որ Աստ­ված այդ խոս­քե­րը պի­տի լսի: Իսկ այդ բա­ռե­րը վտան­գա­վոր են, ո­րով­հետև Աստ­ծո Սե­րը ան­զի­ջում է, ո­րով­հետև անն­կուն և վճ­ռա­կան է մեզ փր­կե­լու Աստ­ծո կա­մե­ցո­ղու­թյու­նը: Հան­դի­պու­մը հա­մար­վում է ճշ­մա­րիտ և ան­կեղծ, ե­թե հան­դիպ­ման եր­կու կող­մերն էլ ան­կեղծ են: Այս տե­սան­կյու­նից մենք գրե­թե մշ­տա­պես ա­ղա­վա­ղում ենք մտց­նում այդ հան­դիպ­ման մեջ:
Մենք ոչ միայն չենք կա­րող լի­նել պարզ և ան­կեղծ, այլ նաև Աստ­ծուն ենք սխալ պատ­կե­րաց­նում: Մենք չենք զգում մեր խոր­քա­յին «ե­սը», իսկ մեր այն տար­բեր դեմ­քե­րը, ո­րոնք մենք հա­ջոր­դա­բար դնում ենք Աստ­ծո ա­ռաջ, իս­կա­կա­նը չեն, այ­սինքն մեր իս­կա­կան ան­ձի մի մաս­նի­կը ու­նեն միայն: Դրա հա­մար էլ ա­ղոթ­քը, ո­րը պի­տի բխեր զո­րու­թյամբ մեր իս­կա­կան ան­ձից, չի կա­րող հար­թել իր ճա­նա­պար­հը այդ կեղծ դեմ­քե­րի պատ­ճա­ռով, ո­րոնք ա­նընդ­հատ փո­փոխ­վում են:

Շատ կարևոր է մեզ սո­վո­րել գտ­նել ամ­բող­ջա­կան, հիմ­նա­կան և խոր­քա­յին իս­կու­թյու­նը մեր էու­թյան, այ­լա­պես մենք եր­բեք չենք հան­դի­պի Աստ­ծուն ճշ­մար­տու­թյան մեջ:
Երբ մենք կա­րո­ղա­նում ենք բա­ցա­հայ­տել մեր իս­կա­կան «ե­սը», ա­պա իս­կույն խոր­շում ենք նրա­նից, և չենք ցան­կա­նում հան­դի­պել դեմ դի­մաց, ո­րով­հետև վա­խե­նում ենք, այն մեզ վա­նում է: Սա­կայն դա է միակ ճշ­մար­տա­ցին մեր մեջ, և ինչ­քան էլ այն լի­նի պղ­տոր­ված ու տգեղ, Աստ­ված կա­րող է փր­կել միայն այդ իս­կա­կան «ե­սը» և ո՛չ եր­բեք այն կեղծ ու երևա­կա­յա­կան ան­ձը, ո­րը մենք փոր­ձում ենք միշտ ներ­կա­յաց­նել Աստ­ծուն կամ ու­րիշ մարդ­կանց ա­ռաջ: Մենք պետք է սիս­տե­մա­տիկ փնտ­րենք մեր ներ­սում` ով ենք, կամ ինչ ենք մենք Աստ­ծո ա­ռաջ, փնտ­րենք Աստ­ծուն մեր մեջ և մեզ Աստ­ծո մեջ: Իսկ դա պա­հան­ջում է վեր­լու­ծու­թյուն և խո­կում` օ­րե­ցօր, ցկյանս:

Թարգ­մա­նու­թյու­նը ռու­սե­րե­նից
Տեր Ըն­ծա քա­հա­նա ՄԻՐ­ԶՈ­ՅԱ­ՆԻ
Դար­բա­սի հոգևոր հո­վիվ