«Հայ­րե­նիքն օր­հա­սա­կան վի­ճա­կից փր­կե­լու հա­մար ենք Փա­շի­ն­յա­նին հոր­դո­րում հրա­ժա­րա­կան տալ»

«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է Օ­ձու­նի և են­թաշր­ջա­նի հոգևոր հո­վիվ տեր ՎՐ­ԹԱ­ՆԵՍ քա­հա­նա ԲԱ­ԴԱԼ­ՅԱ­ՆԸ։

-Օրհ­նե­ցեք, տեր հայր: Վեր­ջին օ­րե­րին շատ է քն­նարկ­վում Սի­սիան հա­մայն­քի հոգևոր հո­վիվ տեր Պարգև քա­հա­նա Զեյ­նա­լյա­նի հետ տե­ղի ու­նե­ցա­ծը, երբ նա հրա­ժար­վեց սեղ­մել Փա­շի­նյա­նի՝ ի­րեն մեկ­նած ձեռ­քը: Ե­կե­ղե­ցա­կա­նին մե­ղադ­րում են խտ­րա­կան վե­րա­բերմունք ցու­ցա­բե­րե­լու ու քա­ղա­քա­կան դիր­քո­րո­շում ու­նե­նա­լու հա­մար: Ո՞րն է Ձեր մեկ­նա­բա­նու­թյու­նը:
-Ա­ռերևույթ թվում է, թե քա­հա­նան բարձ­րաց­նում է ձեռ­քը՝ հրա­ժար­վե­լով սեղ­մել ի­րեն պարզ­ված ձեռքն ու այդ­պի­սով քա­ղա­քա­կան դիր­քո­րո­շում հայտ­նում։ Ի­րա­կա­նում հա­կա­ռակն է տե­ղի ու­նե­ցել: Վեր­ջին օ­րե­րին երկ­րում առ­կա ան­հան­դուր­ժող­ակա­նու­թյան մթ­նո­լորտն այդ մի­ջա­դե­պին տրա­մադ­րող էր։ Հի­շեք Մար­տու­նի քա­ղա­քում քա­հա­նա­յի հետ տե­ղի ու­նե­ցա­ծը. ար­ժա­նա­պա­տիվ տեր հայ­րը հե­տապ­նդ­ման էր են­թարկ­վել՝ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հո­վա­նա­վոր­չու­թյու­նը վա­յե­լող մի քա­նի հո­գու կող­մից, խո­չըն­դո­տել էին քա­հա­նա­յի մուտ­քը ե­կե­ղե­ցի՝ պատ­ճա­ռա­բա­նե­լով, թե հոգևո­րա­կա­նը քա­ղա­քա­կան կեց­վածք է դրսևո­րել: Նշեմ, սա­կայն, որ քա­հա­նան ՀՀ քա­ղա­քա­ցի է, ըն­տր­վե­լու և ընտ­րե­լու, ինչ­պես նաև քա­ղա­քա­կան դիր­քո­րոշ­ման ի­րա­վունք ու­նի, ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է դրա հա­մար ար­գե­լել նրա մուտ­քը ե­կե­ղե­ցի ու որևէ մե­կին պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն չեն­թար­կել։ Այ­սինքն, քա­հա­նան հե­տապ­նդ­վում է իր քա­ղա­քա­կան կեց­ված­քի հա­մար, դեռ ա­վե­լին՝ հա­սա­րա­կու­թյան մի չն­չին, ագ­րե­սիվ զանգ­ված հայ­տա­րա­րում է, թե քա­հա­նա­յի հան­դեպ ի­րա­կա­նաց­րա­ծը քիչ է, ու ինչ ա­րել են, լավ են ա­րել: Քա­հա­նա­յի վրա հար­ձակ­ված մարդ­կանց մեջ զին­վո­րա­կան հա­մազ­գես­տով ան­ձինք կա­յին, նրանք այդ հա­մազ­գես­տով ի՞նչ էին ա­նում կամ ի՞նչ էին փոր­ձում պար­զել։ Ինքս էլ կա­մա­վո­րագր­վել ու ա­ռաջ­նա­գիծ եմ գնա­ցել, հի­մա ի՞նչ, զին­վո­րա­կան հա­մազ­գես­տո՞վ պտտ­վեմ իմ հա­մայն­քում: Ինչ վե­րա­բե­րում է Սի­սիա­նի հոգևո­րա­կա­նի կեց­ված­քին, ա­պա շատ նոր­մալ կեց­վածք էր։ Վեր­ջին 2,5 տա­րում թշ­նա­մանք ու ա­տե­լու­թյուն սեր­մա­նող ա­պաշ­նորհ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, մար­տու­նակ բա­նա­կի առ­կա­յու­թյան դեպ­քում, պար­տու­թյուն կրե­ցին։ Կա­պի­տու­լյա­ցիա ստո­րագ­րած վար­չա­պե­տը թշ­նա­մուն հանձ­նեց ոչ միայն Ար­ցա­խի հա­րա­կից, այլև բուն Լեռ­նա­յին Ար­ցա­խի շր­ջան­նե­րը։ Բնա­կա­նա­բար, քա­հա­նան այս ա­մե­նից պետք է նեղ­ված լի­ներ, երկ­րի անվ­տան­գու­թյան հա­մար թիվ մեկ պա­տաս­խա­նա­տուն՝ գե­րա­գույն հրա­մա­նա­տա­րը, ստո­րագ­րում է մի հա­մա­ձայ­նա­գիր, որ­տեղ որևէ հա­յան­պաստ կետ չկա։ Վեր­ջին 2,5 տա­րում վե­հա­փա­ռից մինչև շար­քա­յին քա­հա­նա­յի հան­դեպ իշ­խա­նու­թյու­նը միայն ա­տե­լու­թյուն է տա­ծել։ Սգո ջա­հե­րով եր­թին բազ­մա­հա­զար ժո­ղովր­դի հետ քայ­լող քա­հա­նա­նե­րի հաս­ցեին հա­մա­ցան­ցում ին­չե՞ր էին գրում: Ցա­վոք, այդ գրող­նե­րի մեջ իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ ու նրանց պատ­կա­նող «ֆեյ­քեր» կան։ 2,5 տար­վա ըն­թաց­քում հոգևո­րո­կան­ներ ԱԱԾ հրա­վիր­վե­ցին, ու հի­մա հարց՝ ո՞վ է ում պար­զած ձեռ­քը մեր­ժել սեղ­մել։
-Ա­մե­նայն հա­յոց և Մե­ծի տանն Կի­լի­կիո կա­թո­ղի­կոս­նե­րը, Հայ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու մի շարք թե­մե­րի ա­ռաջ­նորդ­ներ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին հայ­րա­կան խնդ­րան­քով հոր­դո­րում են հրա­ժա­րա­կան տալ, բայց նա անդ­րդ­վե­լի է:
-Ազ­գի հոգևոր ա­ռաջ­նորդ­նե­րը, բազ­մա­թիվ մտա­վո­րա­կա­ներ, ու­սու­ցիչ­նե­րը, բժիշկ­ներ, զին­վո­րա­կան­ներ, ի­րա­վա­բան­ներ, տն­տե­սա­գետ­ներ, հա­մայն­քա­պե­տեր և պարզ ժո­ղովր­դի հա­զա­րա­վոր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ հոր­դո­րում են հրա­ժա­րա­կան տալ, բայց նա, տաս­նյակ բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րի ա­զա­տե­լով պաշ­տո­նից, ին­քը չի ու­զում ա­զա­տել վար­չա­պե­տի ա­թո­ռը: Հրա­ժա­րա­կա­նի հոր­դո­րով դի­մում ենք հայ­րե­նի­քը ներ­կա օր­հա­սա­կան վի­ճա­կից փր­կե­լու հա­մար՝ չնա­յած բո­լորս ենք գի­տակ­ցում՝ ե­կո­ղին քայ­քայ­ված տն­տե­սու­թյուն ու վի­րա­վոր պե­տա­կա­նու­թյուն է բա­ժին հաս­նե­լու:
-Հի­մա շա­տե­րը Ձեզ նո­րից կմե­ղադ­րեն, որ հոգևո­րա­կան լի­նե­լով՝ քա­ղա­քա­կա­նու­թամբ եք զբաղ­վում կամ քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն մեկ­նա­բա­նում:
-Թե ո­մանք ինչ կմ­տա­ծեն, դա ի­րենց խն­դիրն է: ՀՀ յու­րան­քա­չյուր քա­ղա­քա­ցու նման, կրկ­նում եմ, հոգևո­րա­կանն էլ ընտ­րե­լու, ըն­տր­վե­լու, քա­ղա­քա­կան կար­ծիք ու­նե­նա­լու և դա բարձ­րա­ձայ­նե­լու ի­րա­վունք ու­նի։
-Ա­տե­լու­թյան մթո­նո­լոր­տը չի նա­հան­ջում, ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյուն է ա­մե­նուր: Հա­սա­րա­կու­թյունն ան­դառ­նա­լիո­րեն բա­ժան­վել է եր­կու թևի՝ «սևեր» ու «սպի­տակ­ներ»: Ին­չո՞վ է վտա­ն­գա­վոր այս բա­ժա­նու­մը: Ի՞նչ ա­նել, ինչ­պե՞ս վար­վել այս ի­րա­վի­ճա­կում:
-«Ֆեյք» օգ­տա­տե­րե­րի, իշ­խա­նու­թյան փիա­ռով զբաղ­վող կա­մա­կա­տար­նե­րի ու սրանց ազ­դե­ցու­թյան տակ գտն­վող­նե­րի մի­ջո­ցով պե­տու­թյան կա­ռա­վար­ման ղե­կը ստանձ­նած­ներն ա­մեն մի ձա­խող­ման մեղ­քը փոր­ձում են նախ­կին­նե­րի, ներ­կա ցած­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րի ու ժո­ղովր­դի վրա բար­դել, ինչն ա­վե­լի է խո­րաց­նում տա­րան­ջատ­վա­ծու­թյունն ու հա­սա­րա­կու­թյա­նը կա­րող է բախ­ման, իսկ եր­կի­րը՝ վերջ­նա­կան կոր­ծան­ման տա­նել: Այս ի­րա­վի­ճա­կում պետք է ազ­գո­վին միա­բան­վել ու միաս­նա­բար հաղ­թա­հա­րել առ­կա բո­լոր խն­դիր­նե­րը, պատ­րաստ­վել ա­պա­գա­յի մար­տահ­րա­վեր­նե­րին, ո­րի ա­ռա­ջին քայ­լը ներ­կա ա­պաշ­նորհ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հրա­ժա­րա­կանն է։ Հա­մընդ­հա­նուր զղջ­ման, մեր մեղ­քի բա­ժի­նը գի­տակ­ցե­լու և հա­մազ­գա­յին ծրագ­րե­րին ա­ջակ­ցե­լու ո­րո­շում պի­տի կա­յաց­նենք։ Այս ա­մե­նի պատ­ճա­ռը նաև Աստ­ծուց հե­ռա­նա­լը և մար­դու, այս պա­րա­գա­յում՝ վար­չա­պե­տի վրա հույս­ներս դնելն էր։ Շա­տե­րիս հա­մար դժ­վար է խոս­տո­վա­նել, որ ա­պա­տե­ղե­կատ­վու­թյան, ստի և կեղ­ծի­քի պատ­ճա­ռով խաբ­ված ենք ե­ղել։ Աչք­ներս փակ մեր­ժել ենք հնե­րին և գե­րագ­նա­հա­տել ներ­կա­յիս ոչ կա­ռու­ցո­ղա­կան վար­չա­պե­տին ու իր ոչ ար­հես­տա­վարժ թի­մը։ Իսկ այս վի­ճա­կից մեզ միայն Աստ­ված կա­րող է հա­նել:
-Տեր հայր, ըստ Ձեզ, ո՞րն էր մեր պար­տու­թյան հիմ­նա­կան պատ­ճա­ռը:
-Ան­ցած 2,5 տա­րում նա­խա­րար­նե­րից, Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի պատ­գա­մա­վոր­նե­րից մինչև մի­ջակ պաշ­տո­նյա­նե­րի հա­մար աշ­խա­տա­վարձն ու ինք­նա­պարգևատ­րու­մը գերն­պա­տակ դար­ձան, իսկ այս ի­րո­ղու­թյա­նը զու­գա­հեռ Ադր­բե­ջա­նը մեզ պա­տե­րազմ հայ­տա­րա­րեց: Վար­չա­պետն ու պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը ու­շաց­նում ու ձա­խո­ղում են զո­րա­հա­վա­քը, չեն կա­րո­ղա­նում ղե­կա­վա­րել բա­նա­կը: Բազ­մա­թիվ զո­հեր, վի­րա­վոր­ներ, ռազ­մա­գե­րի­ներ ու տա­րած­քա­յին կո­րուստ­ներ տա­լով՝ ստո­րագ­րում են նո­յեմ­բե­րի 9-ի կա­պի­տու­լյա­ցիա­յի խայ­տա­ռակ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը։ Սա էլ բա­վա­կան չէ, բո­լոր ո­լորտ­նե­րում ի­րենց սպա­ռած իշ­խա­նա­վոր­նե­րը չեն գի­տակ­ցում կամ չեն ու­զում գի­տակ­ցել ձա­խող­ման պատ­ճառ­ներն ու ի­րենց մեղ­քը։
-Ա­նընդ­հատ նշում ենք, թե Տի­րոջ կող­մից ընտ­րյալ ժո­ղո­վուրդ ենք, քրիս­տո­նեու­թյու­նը որ­պես պե­տա­կան կրոն ա­ռա­ջի­նը մենք ենք ըն­դու­նել, մյուս կող­մից էլ ա­կա­նա­տեսն ենք լի­նում (վեր­ջին եր­կու­սու­կես տար­վա ըն­թաց­քում) ինչ­պես են մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րը խո­չըն­դո­տում կա­թո­ղի­կո­սի տե­ղա­շար­ժը, նրա «հրա­ժա­րա­կա­նը» պա­հան­ջում, վե­հա­րա­նը փոր­ձում «նվա­ճել» ու այն­տեղ խո­րո­ված-քյա­բաբ ու­տել: Սա՞ է մեր ակ­նա­ծան­քը ե­կե­ղե­ցու նկատ­մամբ:
-Իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից ան­մի­ջա­պես հե­տո սկիզբ ա­ռավ նա­խա­դե­պը չու­նե­ցող «Նոր Հա­յաս­տան, նոր հայ­րա­պետ» հա­կաե­կե­ղե­ցա­կան շար­ժու­մը, որ թի­րա­խա­վո­րում և տե­ղին ու ան­տե­ղի վար­կա­բե­կում էր ա­մե­նայն հա­յոց հայ­րա­պե­տից մինչև Գևոր­գյան հոգևոր ճե­մա­րա­նի ու­սա­նող, ով­քեր հա­վա­տա­րիմ էին Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նին ու հայ­րա­պե­տին։ Ագ­րե­սիվ, հոգևոր նկա­րա­գիր չու­նե­ցող ամ­բոխն ան­գամ վե­հա­րան ներ­խու­ժեց և փոր­ձեց կաթ­վա­ծա­հար ա­նել ե­կե­ղե­ցու կա­ռա­վա­րու­մը: Հա­կաե­կե­ղե­ցա­կան շարժ­ման մո­լե­ռանդ հետևորդ­նե­րը հե­տապն­դում էին կա­թո­ղի­կո­սին և հոգևո­րա­կան­նե­րին, Գն­դե­վան­քի ճա­նա­պար­հին ար­գե­լա­փա­կում հայ­րա­պե­տի տե­ղա­շար­ժը, վի­րա­վո­րա­կան ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներ ա­նում և նույ­նիսկ հրմշ­տում ա­մե­նայն հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին։ ԿԳՄՍ ան­կիրթ և հոգևոր հար­ցե­րում տգետ նա­խա­րա­րը, դպ­րոց այ­ցե­լե­լով, դուրս էր հրա­վի­րում նույն հա­մայն­քի քա­հա­նա­յին, վեր­ջերս էլ ա­թեիստ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի հա­վա­նա­կան ցու­ցու­մով, վե­րա­նո­րոգ­ման ան­վան տակ, ա­վիր­վեց Երևա­նի Սուրբ Գրի­գոր Լու­սա­վո­րիչ հի­վան­դա­նո­ցի մա­տու­ռը։ Ա­մե­րի­կա այ­ցի ժա­մա­նակ Փա­շի­նյա­նը լկ­տիա­բար հայ­տա­րա­րում էր, որ իշ­խա­նու­թյա­նը դեմ դուրս գա­լու դեպ­քում ե­կե­ղե­ցա­կան­նե­րին ծն­կի կբե­րի։ Կր­թա­կան հա­մա­կար­գը բա­րե­փո­խե­լու ան­վան տակ ԿԳՄՍ նա­խա­րա­րու­թյունն ար­շավ սկս­վեց «Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թյուն» ա­ռար­կա­յի դեմ, ու վե­հա­փա­ռից մինչև ու­սու­ցիչ­ներ, ա­շա­կերտ­ներ և ծնող­նե­րի ինչ­քան էլ խնդ­րե­ցին, հոր­դո­րե­ցին, ա­ռար­կա­յի դա­սա­վանդ­ման հարցն այդ­պես էլ չլուծ­վեց: Սա է իշ­խա­նու­թյան՝ ե­կե­ղե­ցու նկատ­մա­մբ որ­դեգ­րած քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը: Ի­հար­կե, մինչ իշ­խա­նա­փո­խու­թյունն էլ խն­դիր­ներ կա­յին, պե­տա­կան պաշ­տոն­ներ ու­նե­ցող սա­կա­վա­թիվ ձեռ­նե­րեց­ներն էին տնօ­րի­նում հան­րա­պե­տու­թյան հիմ­նա­կան նյու­թա­կան մի­ջոց­նե­րը, սո­ցիա­լա­կան լր­ջա­գույն ին­դիր­ներ ու­նեին հաշ­ման­դամ­նե­րը, ծե­րե­րը, այ­րի­նե­րը, որ­բե­րը, ման­կա­վարժ­նե­րը, բժիշկ­նե­րը, սպա­սարկ­ման ո­լոր­տում աշ­խա­տող­նե­րը: Սո­ցիա­լա­կան խն­դիր­ներ նաև մենք՝ հոգևո­րա­կան­ներս ու­նեինք, ո­րոնք իշ­խա­նա­փո­խու­թյան ժա­մա­մա­նակ մեծ հույ­սեր էին կա­պում ներ­կա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հետ: Ինքս էլ բազ­մա­հա­զար ժո­ղովր­դի մի մաս­նիկն եմ ե­ղել և ա­ջակ­ցել եմ ներ­կա վար­չա­պե­տին, բայց ան­ցած 2,5 տա­րում մեր հա­սա­րա­կու­թյան երկ­փեղ­կու­մը հա­սավ գա­գաթ­նա­կե­տին, իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, խո­ցե­լի խա­վե­րի խն­դիր­նե­րով զբաղ­վե­լու փո­խա­րեն, սկ­սե­ցին անձ­նա­կան հա­շիվ­ներ մաք­րել նախ­կին­նե­րի հետ ու փշ­րել ժո­ղովր­դի հույ­սերն ու նպա­տակ­նե­րը։ Փո­ղո­ցից իշ­խա­նու­թյան ե­կած ե­րի­տա­սարդ և ան­փորձ մար­դիկ ու­րա­ցան նախ­կին­նե­րի վաս­տակն ու ա­վան­դը։ Նո­րան­շա­նակ պաշ­տո­նյա­նե­րի մե­ծամ­տու­թյու­նը հա­սավ գա­գաթ­նա­կե­տին: Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի՝ որևէ վաս­տակ չու­նե­ցող ե­րի­տա­սարդ ու ինք­նա­հա­վան փոխ­խոս­նա­կը ա­վա­զա­նի ա­նու­նով դի­մեց իր կրկ­նա­կի տա­րիքն ու հա­րյու­րա­պա­տիկ վաս­տակն ու­նե­ցող ա­մե­նայն հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սին, իշ­խա­նա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րով վար­կա­բեկ­վե­ցին բարձ­րաս­տի­ճան հոգևո­րա­կան­ներն ու զին­վո­րա­կան­նե­րը, տար­բեր զար­տու­ղի մե­թոդ­նե­րով հի­վան­դա­նոց­նե­րից, բու­հե­րից և դպ­րոց­նե­րից հե­ռաց­վե­ցին վաս­տա­կա­շատ ան­ձինք և նշա­նակ­վե­ցին նոր, ա­նո­րակ ու կաս­կա­ծե­լի կա­պե­րով ան­ձինք, ո­րոնք ձա­խո­ղե­ցին նախ­կի­նում ե­ղած ա­մեն ինչ:

Զրույ­ցը՝
Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ինչու՞ և ինչպե՞ս
• Աղոթք
• «Հունվարին պարենային մի շարք ապրանքատեսակների գծով երկնիշ գնաճ է գրանցվել»
• Իշխանությունը պայքարում է իր իսկ ծնած երևույթի դեմ
• Բուհի ռեկտոր ընտրողը նախարարն է լինելու
• Աղջիկներս Շուշիում տուն են կորցրել, բայց ամենամեծ կսկիծն այնտեղ մնացած մյուս դստերս շիրիմն է
• Երազել ու թռչել, այո, պետք է, բայց ձեր իշխանությունը բոլորին է թևաթափ անում
• Պատերազմի պատրաստվելը դպրոցական հանդես չէ, որ չհասցնեիք
• Արծրուն Հովհաննիսյանը մեկ բառ պետք է ասեր՝ ներողություն
• «Հայաստանի ու Ադրբեջանի մասով Իրանը փոխել է հռետորաբանությունը»
• Իշխանությունն արտահերթ ընտրության թեման 2-րդ պլան է մղում
• Փաշինյանն ու Ալիևն Շուշիի մասին նույն բանն են ասում
• Լենա Նազարյանին գործուղեք Մառնեուլի
• Ինքնաթագադրված «թաղապետը»
• Դավիթ Տոնոյան՝ մեծ-մեծ «փրթողը»
• Փաշինյանի որևէ նշանակում ո՛չ հուզում, ո՛չ անհանգստացնում է ինձ
• Կոդ Բ-Դ-Խ, վարձով է տրվում 3 հարկանի գոմ Մոնումենտում
• Իշխանությունը Ջհանգիրյանին, աներկբայորեն, ԲԴԽ անդամ կընտրի
• Վիգեն Ստեփանյանի հոգեհանգստին իշխանությունից որևէ ներկայացուցիչ չէր եկել
• Գժվելու բան է՝ իշխանությանն ազգովին 2 օր է համոզում ենք, որ Շուշին հայկական է

Մեկնաբանություններ