Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Չորս հրա­ցա­նա­կիր­ներ` Ա­բո­վ­յան-16-ում

Չորս հրա­ցա­նա­կիր­ներ` Ա­բո­վ­յան-16-ում
13.12.2019 | 00:57
«Նա­խաս­րահ մտ­նե­լիս ար­դեն երևում է, որ նկա­րիչ­նե­րի միու­թյու­նում ես։ Այն ժա­մա­նակ չէր հաս­կաց­վում` դա ճե­մաս­րա՞հ է, թե՞ վերևի հար­կի հյու­րա­նո­ցի շքա­մուտ­քը»։
Սու­րեն ՍԱ­ՖԱ­ՐՅԱՆ,
Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյան 11-րդ նա­խա­գահ

ՄԱ­ԿԸՆ­ԹԱ­ՑՈՒ­ԹՅՈՒՆ
1998-ին Միու­թյու­նը փլուզ­ման եզ­րին էր։ Հս­կա­յա­կան գույ­քի մի մա­սը, գրե­թե ան­հայտ հան­գա­մանք­նե­րում, դար­ձել էր «ան­հայտ բա­ցա­կա­յող», մաս­նա­վո­րա­պես ան­հաս­կա­նա­լի հան­գա­մանք­նե­րում օ­տար­վել էին Թու­մա­նյան փո­ղո­ցի հռ­չա­կա­վոր սա­լոն­նե­րը, միու­թյան և «Մոսկ­վա» կի­նո­թատ­րո­նի միջև կա­ռուց­ված և գրե­թե ա­վարտ­ված հրա­շա­լի մաս­նա­շեն­քը, մայ­րա­քա­ղա­քի բո­հեմ օա­զիս­նե­րից «Նկա­րիչ» սր­ճա­րա­նը, գե­ղար­վես­տի կոմ­բի­նա­տը։
Տագ­նա­պա­լի վի­ճա­կում էին Ծաղ­կա­ձո­րի և Շոր­ժա­յի «Նկա­րիչ» ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան հան­գս­տի տնե­րը, զի մատն­ված էին ան­տե­րու­թյան։ Բարդ էր ՀՆՄ-ի վի­ճա­կը։ Բայց ե­կան նոր մար­դիկ և ձևա­վոր­վեց նոր թիմ, 1998-ին ըն­տր­ված նա­խա­գահ Կա­րեն Ա­ղա­մյա­նը փոխ­նա­խա­գահ նշա­նա­կեց Կա­րա­պետ Փա­շյա­նին, քար­տու­ղար­նե­րի պատ­վա­վոր բե­ռը դրեց Մար­տին Տո­նո­յա­նի (1946-2006), Ար­մեն Սա­վա­յա­նի, Գա­գիկ Ղա­զա­րյա­նի և Խա­չա­տուր Ա­զի­զյա­նի ու­սե­րին։ Նրանք կեր­պար­վես­տի աշ­խարհ էին մտել 1970-ա­կան­նե­րին, ճա­շա­կել էին խոր­հր­դա­յին շր­ջա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կյան­քի վա­յելք­նե­րը, դի­մա­կա­յում էին նոր ի­րա­վի­ճակ­նե­րում և, ա­մե­նա­կարևո­րը, ո­րո­շա­կի հար­գանք էին վա­յե­լում նկա­րիչ­նե­րի շր­ջա­նում։ Սկս­վեց ՀՆՄ-ի վե­րա­կան­գն­ման, առ­հա­սա­րակ նրա գո­յա­կեր­պի վե­րաի­մաս­տա­վոր­ման շր­ջա­փու­լը, թի­մը գոր­ծում էր ստեղ­ծա­գոր­ծա­բար, թի­մը գի­տեր իր օր­վա և վաղ­վա ա­նե­լի­քը։ Այս­պես, նախ գույ­քագր­վեց միու­թյան դեռևս պահ­պան­ված գույ­քը և սե­փա­կա­նաց­վեց, այ­սինքն, դար­ձավ միու­թյան լիի­րավ սե­փա­կա­նու­թյու­նը, փլուզ­ման եզ­րին կանգ­նած ցու­ցա­հան­դե­սա­յին հա­մա­լիրն ա­պա­մոն­տաժ­վեց, տե­ղում կա­ռուց­վեց նոր և անվ­տանգ մի հա­մա­լիր, ցու­ցա­հան­դես­նե­րը հա­ջոր­դում էին մե­կը մյու­սին։ Միա­ժա­մա­նակ չէին դա­դա­րում թի­րա­խա­վոր­ված հար­ձա­կում­նե­րը միու­թյան հան­դեպ, ի մաս­նա­վո­րի` գլ­խա­վոր թի­րա­խը ՀՆՄ նա­խա­գահ Կա­րեն Ա­ղա­մյանն էր, ո­րին մե­ղադ­րում էին երկ­րա­յին ու երկ­նա­յին բո­լոր մեղ­քե­րում, վե­րագ­րում էին մտա­ցա­ծին հան­ցանք­ներ և բութ մա­տից ծծած զան­ցանք­ներ։ Դե­ղին մա­մուլն իր հեր­թին հանձն էր ա­ռել մեկ-եր­կու կեր­պար­վես­տա­յին ա­հար­կու բան­սար­կու­նե­րի ան­հե­թեթ դա­տավ­ճիռ­նե­րի հրա­պա­րա­կայ­նա­ցու­մը` ի լուր հայ հան­րու­թյան և հա­մայն հա­յու­թյան։ Նշյալ դա­տավ­ճիռ­նե­րը թուղ­թագ­րա­յին բնույ­թի «մա­հավ­ճիռ­ներ» էին, ու­րիշ ո­չինչ։ 2008-ի հա­մա­գու­մա­րում «Միու­թյու­նը օ­ժիտ» վեր­նագ­րով մի բորբ ծա­նա­կա­գիր տա­րած­վեց հա­մա­գու­մա­րի մաս­նա­կից­նե­րի տա­ղան­դա­շատ շար­քե­րում։ Հե­ղի­նա­կին գի­տեմ, բայց չեմ հի­շի «վսեմ» ա­նու­նը նրա, զի հան­դեր­ձյալ աշ­խար­հում է վա­ղուց։ Միով բա­նիվ, միու­թյու­նը գոր­ծում էր լիա­րյուն, հաղ­թա­հար­վել էին բա­զում փոր­ձու­թյուն­ներ, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ինչ-որ ա­ներևույթ մի բան սայ­թա­քել-շեղ­վել էր բնա­կա­նոն հու­նից։
ՏԵ­ՂԱՏ­ՎՈՒ­ԹՅՈՒՆ
Վեր­ջին տա­րի­նե­րին ինչ-որ ա­ներևույթ մի բան սայ­թա­քել-շեղ­վել էր բնա­կա­նոն հու­նից, ՀՆՄ շատ ան­դամ­նե­րի մոտ բազ­մա­վաս­տակ նա­խա­գահ Կա­րեն Ա­ղա­մյա­նը իր նա­խա­գա­հու­թյան վեր­ջին տա­րի­նե­րին կորց­րել էր նախ­կին վս­տա­հու­թյու­նը։ Հիմ­նա­րար փո­փո­խու­թյուն­նե­րի պա­հան­ջը կախ­ված էր օ­դում և շր­ջում էր ցու­ցաս­րահ­նե­րում, ա­լե­կոծ­վում էր Շոր­ժա­յի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան հան­գս­տի տան հա­մար­նե­րում և... լո­ղա­փում։ Սա­կայն չխո­րա­նանք ման­րա­մաս­նե­րի մեջ, ըն­դա­մե­նը փաս­տենք. Ա­ղա­մյանն ա­րեց իր գոր­ծը և պետք է լքեր դիր­քը` կա­մա­վո­րա­պես։ 2018-ի հա­մա­գու­մա­րում նրա հան­դեպ ձևա­վոր­ված կա­յուն ան­վս­տա­հու­թյու­նը հս­տակ ար­տա­ցոլ­վեց քվե­նե­րում, Ա­ղա­մյա­նը կորց­րեց ա­վե­լի քան 300 մշ­տա­կան ձայն։ Ժա­մա­նակն իր պա­հանջ­ներն էր հրա­պա­րակ հա­նել, այ­նինչ Ա­ղա­մյա­նը ժա­մա­նա­կի լու­սանց­քում էր։
ՄԱ­ԿԸՆ­ԹԱ­ՑՈՒ­ԹՅԱՆ ԵՐԿ­ՐՈՐԴ ՓՈՒ­ԼԸ
Նրանք` վե­րոն­շյալ չորս հրա­ցա­նա­կիր­նե­րը, նոր ժա­մա­նա­կի ծնունդ են և միու­թյան գոր­ծու­նեու­թյան վե­րաի­մաս­տա­վոր­ման ջա­հա­կիր­նե­րը։ Տա­րի­ներ ա­ռաջ հենց Կա­րեն Ա­ղա­մյա­նը ձևա­վո­րեց Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյան ե­րի­տա­սար­դա­կան մաս­նա­ճյու­ղը։ Մաս­նա­ճյու­ղի (շուրջ 100 ան­դամ) հրա­մա­նա­տա­րա­կան կազ­մը ձևա­վոր­վեց ինք­նին, Սու­րեն Սա­ֆա­րյա­նը (ՀՆՄ ներ­կա նա­խա­գահ), Լևոն Աբ­րա­հա­մյա­նը (ՀՆՄ փոխ­նա­խա­գահ), Ռո­ման Բա­բա­խա­նյա­նը և Վա­հագն Գալս­տյա­նը (ՀՆՄ քար­տու­ղար­ներ) ստեղ­ծա­րար մտահ­ղա­ցում­նե­րով ուր­վագ­ծում էին միու­թյան ա­պա­գա­յի հո­րին­ված­քը։ Ի դեպ, նրանք կա­յա­ցած և ինք­նա­տիպ գե­ղան­կա­րիչ­ներ են և ՀՆՄ-ն ղե­կա­վա­րե­լով կեր­պար­վես­տում կա­յա­նա­լու խն­դիր չու­նեն։
Մա­կըն­թա­ցու­թյան երկ­րորդ փուլն էր, «Ի­րա­տե­սին» տված հան­րա­ծա­նոթ հար­ցազ­րույ­ցում (թիվ 65, 11-14.10.2019 թ.) նո­րըն­տիր նա­խա­գահ Սու­րեն Սա­ֆա­րյա­նը հան­գու­ցա­յին խն­դիր­ներ մատ­նան­շեց. «Մեզ պետք է նկա­րիչ­նե­րի միու­թյուն` ակ­տիվ ան­դամ­նե­րով, ոչ թե մարդ­կան­ցով, որ ուղ­ղա­կի ան­դա­մագր­ված են», «Նոր թի­մի գա­լով շատ բան է փոխ­վել միու­թյու­նում` մի­ջա­վայ­րը, տրա­մադ­րու­թյու­նը, կա­պը հան­րու­թյան, ար­վես­տա­սեր­նե­րի հետ», «Նկա­րի­չը հի­մա ուղ­ղա­կի ան­տես­ված է։ Ես միշտ ա­սում եմ` մի բան է` ա­զատ նկա­րիչ, մեկ այլ բան` ան­տես­ված նկա­րիչ»։ Ակն­հայտ է, որ ՀՆՄ-ում հաղ­թում է թի­մա­յին ո­գին, և ան­դարձ ան­ցյալ է մե­նիշ­խա­նու­թյու­նը։
Այժմ թույլ տամ ինձ մի քա­նի դի­տար­կում ներ­կա­յաց­նել Միու­թյան պատ­վար­ժան ան­դամ­նե­րին։ Թի­մա­յին ո­գու հաղ­թա­նա­կը մա­յիս­մե­կյան շքերթ չէ, գոր­ծըն­թաց է, որն այժմ ՀՆՄ քար­տու­ղա­րու­թյան գոր­ծու­նեու­թյան տի­րույ­թում է։ Ո­գու գա­ղա­փա­րը, թույլ տվեք ա­սել, որ պար­զա­պես ներ­շն­չանք չէ, զի միու­թյու­նը ստեղ­ծա­գոր­ծող այ­րե­րի և տիկ­նանց հա­վա­քա­կա­նու­թյուն է, ո­րը են­թա­կա է ա­վե­լի շատ ներ­հա­յե­ցո­ղու­թյա­նը, քան կա­նո­նա­կար­գին։ Եվ յու­րա­քան­չյուր նկա­րիչ ինչ-որ տեղ են­թադ­րում է, որ միու­թյան ղե­կա­վար ա­տյա­նը, նա­խա­գա­հը, քար­տու­ղա­րու­թյու­նը և վար­չու­թյու­նը... պի­տի զբաղ­վեն բա­ցա­ռա­պես ի­րե­նով։ Չզար­մա­նաք, բայց նրանք ինչ-որ տեղ միան­գա­մայն ճիշտ են, զի ա­մեն հայ նկա­րիչ ար­ժա­նի է պատ­շաճ ու­շադ­րու­թյան։ Լու­ծու­մը համ­քա­րու­թյան հա­յե­ցա­կար­գի ներդ­րումն է միու­թյան կյան­քում։
Փոր­ձեմ զար­գաց­նել ա­ռա­ջարկս։ Քա­ղաք­նե­րի զար­գաց­մա­նը զու­գըն­թաց միջ­նա­դա­րում ի հայտ ե­կան ար­հես­տա­գոր­ծա­կան համ­քա­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք միա­վո­րում էին դար­բին­նե­րին ու ոս­կե­րիչ­նե­րին, որմ­նա­դիր­նե­րին և կա­ռա­պան­նե­րին։ Եվ այլ ար­հեստ­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին։ Յու­րա­քան­չյուր համ­քա­րու­թյուն ու­ներ իր զի­նան­շանն ու դրո­շը և ներ­քին կա­նո­նա­կար­գը։ Համ­քա­րու­թյա­նը զին­վո­րագր­վա­ծը պար­տա­վոր էր իր ար­հես­տի գաղտ­նիք­նե­րին տի­րա­պե­տել վար­պե­տո­րեն, նա իր երկ­րի և քա­ղա­քի բա­րե­պաշտ քա­ղա­քա­ցին էր. օ­րի­նա­վոր հար­կա­տու էր նա և ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու հետևորդ։ Համ­քա­րու­թյան ան­դա­մի վար­քը ո­րո­շա­կիո­րեն կա­նո­նա­կարգ­ված էր։ Նա ըն­տա­նի­քի օ­րի­նա­պաշտ հայր էր և ա­մու­սին կնոջ հա­մար։ Նա խաչ­համ­բույր էր վճա­րում ոս­կեդ­րա­մով, աղ­քա­տին և ըն­չա­զուր­կին ո­ղոր­մու­թյուն էր տա­լիս ի սր­տե։ Հա­մա­ճա­րակ­նե­րի և քա­ղաք­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան ըն­թաց­քում նշյալ համ­քա­րու­թյուն­ներն ա­ռաջ­նա­դիր­քում էին, իս­կույն ևեթ վե­րած­վում էին հա­կա­հա­մա­ճա­րա­կա­յին գու­մար­տակ­նե­րի և աշ­խար­հա­զո­րա­յին գն­դե­րի։ Միով բա­նիվ` ար­հես­տա­վո­րա­կան համ­քա­րու­թյուն­նե­րը երկ­րի հոգևոր ու աշ­խար­հիկ դա­սե­րի (հա­յոց հով­վա­պե­տե­րի և թա­գա­վոր­նե­րի), այլ կերպ ա­սած` պե­տա­կա­նու­թյան հիմ­նա­սյու­ներն էին։ Տե­ղին է նշել, որ համ­քա­րու­թյուն­նե­րը մշ­տա­պես ար­ժա­նա­նում էին աշ­խար­հիկ և հոգևոր վեր­նա­դա­սի ու­շադ­րու­թյա­նը։
Այ­սօր, ցա­վոք, ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րը վե­րած­վել են օա­զիս­նե­րի, գոր­ծում են որ­պես հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ, ինչն ինք­նին գե­րա­գույն զա­վեշտ է։
Ի զեն` նման կո­չը պի­տի դառ­նա միու­թյան ան­դամ­նե­րի հա­վա­տո հան­գա­նա­կը, սա­կայն ան­շուշտ ոչ մար­տի դաշտ մեկ­նե­լու կամ էլ կա­ռա­վա­րու­թյան առջև նս­տա­ցույց կազ­մա­կեր­պե­լու։ Ի զեն` լիա­րյուն մաս­նակ­ցե­լու ՀՆՄ-ի կյան­քին, ա­ռա­ջարկ­նե­րով, տա­րաբ­նույթ ներդ­րում­նե­րով, միով բա­նիվ չորս հրա­ցա­նա­կիր­նե­րի թի­կուն­քում զո­րագն­դեր կազ­մե­լով։
Եվ որ­պես­զի դույզն-ինչ չթ­վա, թե ձայնս տաք տե­ղից է գա­լիս, տե­ղե­կաց­նում եմ, որ մոտ օ­րերս լույս ըն­ծայ­վե­լիք «Կեր­պար­վեստ կենտ­րոն» ամ­սա­գի­րը «Ա­բո­վյան-16» խո­րագ­րի ներ­քո մոտ ժա­մա­նակ­ներս լու­սա­բա­նե­լու է միու­թյան ան­դամ ար­վես­տա­բան­նե­րի քերթ­վածք­նե­րը` ըն­դա­ռա­ջե­լով Սու­րեն Սա­ֆա­րյա­նի ներ­քոն­շյալ մտա­հո­գու­թյա­նը, որն ար­ծարծ­վել է «Ի­րա­տես» թեր­թին տված հար­ցազ­րույ­ցում.
«-Ամ­փո­փիչ հարց. ար­վես­տա­բան-ար­վես­տա­գետ կապն ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է աշ­խու­ժաց­նել։
-Այդ բա­ցը լրաց­նե­լու հա­մար մշա­կու­թա­յին, ար­վես­տա­գի­տա­կան պար­բե­րա­կան­ներ են հար­կա­վոր, ար­վես­տա­բան­նե­րի ակ­տի­վու­թյունն է հար­կա­վոր»։
Հնա­րա­վո՞ր է 2020-ին կեր­տել օ­րենք` ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան միու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Ա­յո։ Ար­դյո՞ք անհ­նար է ՀՆՄ-ի գոր­ծու­նեու­թյան մի­ջազ­գայ­նա­ցու­մը։ Ա­մենևին։ Կա­րե­լի՞ է հա­մո­զել հան­րա­պե­տու­թյան կա­ռա­վա­րու­թյա­նը, որ նա վե­րա­կանգ­նի պե­տա­կան գնում­նե­րի ինս­տի­տու­տը։ Կա­րե­լի է, ե­թե գլ­խի գցենք գոր­ծող կա­ռա­վա­րու­թյա­նը, որ սույն ինս­տի­տու­տի վե­րա­կան­գն­մամբ կշա­հի եր­կի­րը, կշա­հեն կեր­պար­վես­տի վար­պետ­նե­րը, և կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հա­յոց նո­րա­գույն պատ­մու­թյան մեջ գո­նե մի գու­նեղ հետք կթող­նի։
ՊԱՐ­ՏԱ­ԿԱ­ՆՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ ԳՈ­ՅԱ­ԿԱՆ Է, Ի­ՐԱ­ՎՈՒՆ­ՔԸ` ՍՏՈ­ՐՈ­ԳՅԱԼ
Չորս հրա­ցա­նա­կիր­նե­րը ճեր­մակ նժույգ­նե­րը սան­ձած շարժ­վում են ա­ռաջ։ Ա­նե­լիք­նե­րը գա­լիք տա­րում ան­հա­մար են։ Ըստ իս, անհ­րա­ժեշտ է ՀՆՄ յու­րա­քան­չյուր ան­դա­մի և միու­թյան միջև կն­քել պայ­մա­նագ­րեր փո­խա­դարձ պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի և ի­րա­վունք­նե­րի վե­րա­բե­րյալ։
Ան­շուշտ, 1-ին պայ­մա­նա­գի­րը պետք է կնք­վի Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյան և նրա վար­չու­թյան ան­դամ­նե­րի միջև։
Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ
Դիտվել է՝ 9513

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ