Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » 2020 թ. մա­յի­սի 9-ին հայ ժո­ղո­վուր­դը Ե­ռա­տոն չու­ներ

2020 թ. մա­յի­սի 9-ին հայ ժո­ղո­վուր­դը Ե­ռա­տոն չու­ներ

2020 թ. մա­յի­սի 9-ին հայ ժո­ղո­վուր­դը Ե­ռա­տոն չու­ներ
15.05.2020 | 00:16
-Կա­մա­վո­րա­կան ջո­կատ­նե­րը միաս­նա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան տակ միա­վո­րե­լու Ձեր ջան­քե­րի մա­սին շատ է գր­վել, բայց կու­զեի ի­մա­նալ Ձեր հե­տա­գա կեն­սագ­րու­թյան ո­րոշ ման­րա­մաս­ներ։ Շու­շիի ա­զա­տագ­րու­մից հե­տո ի՞նչ ե­ղավ այն լե­գեն­դար մար­դու հետ, ո­րին զին­վոր­ներն ան­վա­նում էին Կո­ման­դոս։
-Այ­սօր քչերն են հի­շում, որ Հա­յաս­տա­նի Գե­րա­գույն խոր­հուր­դը դա­տա­պար­տեց Շու­շիի ա­ռու­մը։
-Ես հի­շում եմ, որ Ա­շոտ Բլե­յա­նը Շու­շիի գրա­վու­մը հա­մա­րեց ճա­կա­տագ­րա­կան սխալ, ո­րի հա­մար ստիպ­ված կլի­նենք եր­կար հա­տու­ցել, նման ե­լույթ­ներ էին ու­նե­նում նաև նրանք, ով­քեր «Ցե­ղակ­րոն» էին դա­վա­նում։ Նրանց ա­ռար­կում էին` ա­սե­լով, թե Ստե­փա­նա­կեր­տը չէր դի­մա­նա հե­տա­գա ռմ­բա­կո­ծու­թյուն­նե­րին, բայց այդ ա­ռար­կու­թյուն­նե­րը կոր­չում էի ՀՀՇ-ա­կան հռե­տո­րա­բա­նու­թյան մեջ...
-Ստե­փա­նա­կեր­տը 70 %-ով ա­վեր­ված էր։ Այլևս սպա­սել չէր կա­րե­լի։ Մի խոս­քով, Դուք ու­զում եք ի­մա­նալ, թե ինչ է ե­ղել Շու­շին գրա­վե­լուց հե­տո։ Շատ խո­սակ­ցու­թյուն­ներ են ե­ղել իմ դեմ։ Շու­շին գրա­վե­լուց ան­մի­ջա­պես հե­տո հու­նի­սին պայ­քար սկս­վեց իշ­խա­նու­թյան հա­մար, և այն ջո­կատ­նե­րը, ո­րոնք կռ­վել էին միա­սին, հայ­տն­վե­ցին ի­րար դեմ։ Երբ անհ­րա­ժեշտ էր ամ­րապն­դել Ար­ցա­խի բա­նա­կը, ջո­կատ­նե­րի ղե­կա­վա­րու­թյու­նը ներ­քաշ­վեց քա­ղա­քա­կան հա­կա­մար­տու­թյուն­նե­րի մեջ։ Ինձ կան­չե­ցին Երևան, նշա­նա­կե­ցին թի­կուն­քի գծով պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­րի տե­ղա­կալ, բայց թի­կուն­քը թի­կունք է, այն­տեղ կան սե­փա­կան կա­նոն­նե­րը, ո­րոնք ինձ հա­մար չէին։ Ես հրա­ժար­վե­ցի այդ պաշ­տո­նից։ Հե­տո 5-6 տա­րի վե­րա­դա­սա­վո­րու­թյուն­ներ էին ա­նում, փո­խում պաշ­տոն­նե­րը։ Իմ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը Վազ­գեն Սարգ­սյա­նի հետ լավ չդա­սա­վոր­վե­ցին։ Ես 9 տա­րի ռազ­մա­կան գործ եմ սո­վո­րել: Վազ­գե­նը զին­վո­րա­կան մարդ չէր, և ինձ հա­մար եր­բեմն դժ­վար էր լի­նում հաս­կաց­նել նրան, թե ինչ և ինչ­պես պետք է ա­նել։ Ես փոր­ձում էի նրան ներ­շն­չել, որ պետք է հաս­կա­նալ զին­վո­րին, ապ­րել նրա խն­դիր­նե­րով։ Սպա­յի տա­նը, Շու­շիի ա­զա­տագր­ման երկ­րորդ տա­րե­դար­ձը նշե­լիս, Վազ­գե­նը կե­նաց ա­սաց և Շու­շիի ա­զա­տագր­ման գոր­ծո­ղու­թյան ղե­կա­վար ան­վա­նեց այլ գե­նե­րա­լի։ Նա ան­հար­մար զգաց։ Հան­դե­սից հե­տո ինձ մո­տե­ցավ մի այլ Վազ­գեն` Մա­նու­կյա­նը, և ա­սաց. «Մի՛ նեղ­վիր, ժա­մա­նակն ա­մեն ինչ տե­ղը կդ­նի»։
-Այն պա­տե­րազ­մի շատ մաս­նա­կից­ներ գնա­ցին քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն։ Դուք այդ­պի­սի գայ­թակ­ղու­թյուն չու­նե­ցա՞ք. հի­շում եմ, որ պա­տե­րազ­մի տա­րի­նե­րին ՀՀՇ-ա­կան­նե­րը մտա­ծում էին, թե Դուք դաշ­նակ­ցա­կան­նե­րի կող­մից եք, դաշ­նակ­ցա­կան­ներն էլ կար­ծում էին, թե ՀՀՇ-ից եք...
-Իսկ ես կռ­վում էի։ Իմ կռիվն սկս­վել է «Սա­սուն­ցի Դա­վիթ» ջո­կա­տից, ո­րը պաշտ­պա­նում էր սահ­ման­նե­րը և մի շարք հա­ջող գոր­ծո­ղու­թյուններ է կա­տա­րել։ 1991-ի հու­նի­սից Ղա­րա­բա­ղում զբաղ­վել եմ կա­մա­վո­րա­կան ջո­կատ­նե­րի միա­վոր­մամբ։ Կա­յին դաշ­նակ­ցա­կան­նե­րի ջո­կատ­ներ, ա­ռան­ձին ջո­կատ­ներ գոր­ծում էին ՀՀՇ-ի ղե­կա­վա­րու­թյամբ, կար լե­գեն­դար Լեո­նիդ Ազ­գալ­դյա­նը, ո­րը փայ­լուն էր կա­տա­րում ռազ­մա­կան խն­դիր­նե­րը և չէր են­թարկ­վում ոչ մե­կին, կա­յին «Ցե­ղակ­րոն» ջո­կատ­ներ, կա­յին նշա­նա­վոր Մու­րա­դի­կը և այլ հրա­մա­նա­տար­ներ։ Ես փոր­ձում էի ա­ռա­ջադ­րել միաս­նա­կան մար­տա­կան խն­դիր­ներ և վե­րաց­նել քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի ազ­դե­ցու­թյունն այդ ջո­կատ­նե­րի վրա։ Ջո­կատ­նե­րի շատ հրա­մա­նա­տար­ներ ան­վս­տա­հու­թյամբ էին վե­րա­բեր­վում մեկ­մե­կու։ Խմ­բա­վո­րում­նե­րը մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ էին կա­տա­րում զատ-զատ` չեն­թարկ­վե­լով միաս­նա­կան հրա­մա­նա­տա­րու­թյա­նը։ Պար­տի­զա­նա­կան շար­ժու­մից, ան­տա­ռից հար­կա­վոր էր ստեղ­ծել ջո­կատ­ներ միաս­նա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան ներ­քո։ Վազ­գեն Սարգ­սյա­նի մեծ ա­վանդն այդ խայ­տաբ­ղետ ջո­կատ­նե­րի միա­վո­րումն էր ու նրանց են­թար­կու­մը ռազ­մա­կան գոր­ծի գի­տակ մարդ­կանց։ Ես լե­զու եմ գտել բո­լո­րի հետ, և հա­մա­ձայ­նեց­ված ի­րա­կա­նաց­րել ենք Ար­ցա­խի պաշտ­պա­նու­թյու­նը։ Քա­ղա­քա­կա­նու­թյունն ինձ չի ձգել։ Ես պաշտ­պա­նել եմ Խոր­հր­դա­յին Միու­թյու­նը. 10 տա­րի ծա­ռա­յել եմ Չե­խոս­լո­վա­կիա­յում և Գեր­մա­նիա­յում։ Ղա­րա­բա­ղում ես տե­սել եմ իս­կա­կան մարդ­կանց, ո­րոնք կռ­վում էին, զո­հա­բե­րու­թյան էին գնում, և տե­սել եմ քաղ­գոր­ծիչ­նե­րի, ո­րոնք շատ վնաս հասց­րին Ղա­րա­բա­ղյան պա­տե­րազ­մին։ Պա­տե­րազ­մում հաս­կա­ցա, որ մարդ­կանց հետ պետք է լի­նել մինչև վերջ ազ­նիվ, իսկ քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մեջ մինչև վերջ ազ­նիվ լի­նել հնա­րա­վոր չէ։ Ոչ մե­կին չեմ դա­տա­պար­տում քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն գնա­լու հա­մար, բայց ինքս միշտ մտա­ծել եմ, որ իմ տե­ղը զին­վոր­նե­րի կող­քին է, թեև, ինչ թաքց­նեմ, ինձ հետ բազ­միցս են խո­սակ­ցու­թյուն­ներ վա­րել ու փոր­ձել ներ­քա­շել քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն։
-Ադր­բե­ջա­նի կող­մից ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ սկ­սե­լու վտանգ կա՞։
-Կա ռազ­մա­կան գի­տու­թյուն, որն ու­նի իր նյու­տոն­ներն ու կո­պեռ­նի­կոս­նե­րը, ո­րոնք հս­տակ պա­րա­մետ­րեր ու պատ­կե­րա­ցում­ներ են տա­լիս պա­տե­րազ­մին պատ­րաստ լի­նե­լու մա­սին։ Ադր­բե­ջա­նա­կան հա­սա­րա­կու­թյու­նը բազ­մազգ է, իշ­խա­նու­թյու­նը սուլ­թա­նու­թյուն է. այդ­պի­սի պե­տու­թյու­նը չի կա­րող պատ­րաստ լի­նել պա­տե­րազ­մի։
-Իսկ զեն­քի խո­շոր գնում­նե՞­րը։
-Զեն­քին պետք է տի­րա­պե­տել, բա­ցի դրա­նից, կռ­վում են ոչ թե զեն­քով, այլ հմ­տու­թյամբ։ Ղա­րա­բա­ղում զեն­քի քա­նակ­ներն ան­հա­մե­մա­տե­լի էին` Ադր­բե­ջանն ակն­հայտ ա­ռա­վե­լու­թյուն ու­ներ, բայց հաղ­թե­ցինք մենք։
-Այ­սօր շա­տերն են հու­շեր գրում, Շու­շիի գրո­հի մա­սին կույ­տեր են գր­վել։ Ին­չու՞ Դուք չեք գրում։
-Իմ պատ­մա­ծով Շու­շիի ա­զա­տագր­ման գոր­ծո­ղու­թյան ման­րա­մաս­նե­րը գրա­ռել է գրող Հո­վիկ Վար­դու­մյանն իր «Շու­շիի ա­զա­տագ­րու­մը» գր­քում, ո­րը լույս է տե­սել 2007 թ., իսկ ինքս դժ­վար թե գրեմ... Պա­տե­րազ­մը հի­վան­դու­թյուն է։ Ես չեմ կա­րո­ղա­նում նա­յել վա­վե­րագ­րա­կան պա­տե­րազ­մա­կան ժա­մա­նա­կագ­րու­թյուն և կի­նոն­կար­ներ, ցան­կա­ցած պա­տե­րազ­մի, ոչ միայն Ղա­րա­բա­ղի... Ես նույ­նիսկ «9-րդ գու­մար­տա­կը» չկա­րո­ղա­ցա մինչև վերջ նա­յել։ Այդ հի­վան­դու­թյու­նը չի անց­նում, ընդ­հա­կա­ռա­կը, նույ­նիսկ սր­վում է, երբ վեր­քերն ի­րենց զգալ են տա­լիս։ Երբ վա­տա­ռողջ եմ լի­նում, հի­շո­ղու­թյունն է տան­ջում. Մար­տա­կեր­տի եր­կու ժա­մը մեկ կա­տար­վող գն­դա­կո­ծու­թյու­նը, պայ­թյուն­նե­րը, կար­ճատև քու­նը, հե­տո` ըն­կե­րոջ մար­մի­նը վառ­ված մաշ­կով...»։
Կո­ման­դո­սի հետ այս հար­ցազ­րույ­ցը կա­յա­ցել է 2019 թ. հուն­վա­րի 14-ին, և շատ լավ հաս­կա­նա­լի է, թե ինչ է 1992 թ. մա­յի­սի 9-ը հայ ժո­ղովր­դի հա­մար։ Հատ­կա­պես` Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հա­մար։ Ես պա­հան­ջում եմ, որ ըն­թեր­ցող­ներն ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նեն գե­նե­րալ Տեր-Թադևո­սյա­նի նշած ա­նուն­նե­րին ու ազ­գա­նուն­նե­րին և նրանց մա­սին նրա ա­սած­նե­րին։ Դրանք Կո­ման­դո­սի միակ վկա­յու­թյուն­նե­րը չեն։ Ա­վե­լի վաղ ա­սած­նե­րում նա հի­շում է, որ իր հաշ­վարկ­նե­րով ամ­բողջ գոր­ծո­ղու­թյու­նը պետք է տևեր 3-4 օր։ Նա հույս ու­ներ խու­ճապ ստեղ­ծե­լու թուր­քե­րի մեջ և նրանց ստի­պե­լու, որ Շու­շիից հե­ռա­նան ա­ռանց կռ­վե­լու։ Շու­շիից դե­պի արևմուտք գնա­ցող ճա­նա­պար­հին ա­ռա­ջա­կալ զո­րա­մաս էր դր­ված, ո­րին հրա­մայ­ված էր չկ­րա­կել նրանց վրա, ով­քեր փախ­չում էին քա­ղա­քից, բայց շր­ջա­փա­կել օգ­նության եկող ու­ժե­րը։ Այդ դիր­քում գտն­վող­նե­րից մեկն էլ Ռո­բերտ Քո­չա­րյանն էր` ԼՂՀ ա­պա­գա նա­խա­գա­հը և Հա­յաս­տա­նի երկ­րորդ նա­խա­գա­հը։
Հար­ձա­կո­ղա­կան գոր­ծո­ղու­թյան հիմ­նա­կան բեռն ըն­կած էր այն հայ զին­վոր­նե­րի ու­սե­րին, ո­րոնք լեռ­նա­յին ա­րա­հետ­նե­րով քա­ղա­քին էին մո­տե­նում հյու­սի­սից և արևել­քից։ Մա­յի­սի 8-ի ե­րե­կո­յան ադր­բե­ջան­ցի­նե­րը ո­րո­շե­ցին, որ հար­ձա­կու­մը հետ է մղ­ված։ Սա­կայն, ինչ­պես և են­թադ­րում էր Տեր-Թադևո­սյա­նը, պաշտ­պան­վող­նե­րի մեծ մասն այդ օ­րը լքել էր դիր­քե­րը և փա­խել քա­ղա­քից։ Ի դեպ, Շու­շիից վեր­ջին փախ­չող­նե­րի մեջ էին չե­չեն ե­լու­զակ, դաշ­տա­յին հրա­մա­նա­տար Շա­միլ Բա­սաևը, ինչ­պես նաև ևս մեկ հայտ­նի չե­չեն դաշ­տա­յին հրա­մա­նա­տար` Խուն­կար-Փա­շա Իս­րա­պի­լո­վը, ո­րոնք կռ­վում էին թուր­քե­րի կող­մից։ Մար­տը տևեց ըն­դա­մե­նը մեկ օր, բայց այդ ըն­թաց­քում, ըստ ո­րոշ գնա­հա­տա­կան­նե­րի, զոհ­վեց մոտ 300 մարդ։
Գի­տե՞ր, թե՞ չգի­տեր Հա­յաս­տա­նի այդ ժա­մա­նակ­վա նա­խա­գա­հը, որ Շու­շին պետք է ա­զա­տագր­վի։ Գի­տեր։ Ար­ցա­խի նախ­կին արտ­գործ­նա­խա­րար Գեոր­գի Պետ­րո­սյա­նի կար­ծի­քով, որն այդ ժա­մա­նակ կա­տա­րում էր ԼՂՀ Գե­րա­գույն խոր­հր­դի նա­խա­գա­հի պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը, Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թյու­նը տե­ղե­կաց­ված էր նա­խա­պատ­րաստ­վող գոր­ծո­ղու­թյան մա­սին. «Ան­ձամբ ես Տեր-Պետ­րո­սյա­նին պաշ­տո­նա­պես չեմ տե­ղե­կաց­րել, բայց Հա­յաս­տա­նի նա­խա­գա­հին տե­ղյակ են պա­հել այլ խո­ղո­վակ­նե­րով»։ Կարևորն այլ բան է։ Ինչ­պես հի­շեց­նում է գե­նե­րալ Տեր-Թադևո­սյա­նը, «այ­սօր քչերն են հի­շում, որ Հա­յաս­տա­նի Գե­րա­գույն խոր­հուր­դը դա­տա­պար­տել է Շու­շիի գրա­վու­մը...»։ Այ­սինքն ՀՀՇ-ն հրա­պա­րա­կավ դա­տա­պար­տել է Շու­շիի ա­զա­տագ­րու­մը... Այժմ Երևա­նում իշ­խա­նու­թյու­նը պատ­կա­նում է այն­պի­սի­նե­րին, ինչ­պի­սիք էին «բլե­յան­նե­րը» 90-ա­կան­նե­րին։ Եվ դա խայ­տա­ռակ վե­րա­բեր­մունք է մեր զին­վո­րա­կան­նե­րի, մեր ռազ­մա­կան հաղ­թա­նակ­նե­րի հի­շա­տա­կի նկատ­մամբ։
Ա­հա 2020 թ. Մա­յի­սի 9-ի օր­վա մա­սին դա­ռը մտո­րում­նե­րի հա­մա­ռոտ ամ­փո­փու­մը։ Սկ­սած 2013 թ. նո­յեմ­բե­րից, մենք բազ­միցս կոչ ենք ա­րել մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րին` ա­վե­լի հա­ճախ նա­յեք Ի­րա­նին, օ­րի­նակ­ներ փնտ­րեք մեր հարևան­նե­րի կյան­քից և ըն­դօ­րի­նա­կեք այն, ին­չը պետք է։ Ի­րա­նում չեն դա­վա­ճա­նում ի­րենց ազ­գա­յին հի­շա­տա­կին։ 2020 թ. ապ­րի­լի 18-ին Ի­րա­նում դեռ ա­մե­նու­րեք չէին հա­նել սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը. հի­շեք, որ Չի­նաս­տա­նից ան­մի­ջա­պես հե­տո կո­րո­նա­վի­րու­սի բռն­կումն «ուղ­ղե­ցին» հենց Ի­րա­նի վրա։ Բայց ա­մեն տար­վա ապ­րի­լի 8-ը բո­լոր ի­րան­ցի­նե­րի հա­մար սր­բա­զան տոն է` Ազ­գա­յին բա­նա­կի օ­րը։ Այս տա­րի էլ ողջ Ի­րա­նում զո­րա­հան­դես­ներ ե­ղան, ճիշտ է, այդ նույն վի­րու­սի պատ­ճա­ռով` տար­բեր ո­ճե­րով և տար­բեր հան­դեր­ձան­քով։ Բայց Թեհ­րա­նի զո­րա­հան­դե­սին մաս­նակ­ցում էին գրե­թե բո­լոր զո­րա­պե­տե­րը` ցա­մա­քա­յին զոր­քե­րի գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տա­րը, ցա­մա­քա­յին զոր­քե­րի հա­մա­կար­գո­ղի տե­ղա­կա­լը, ռազ­մա­ծո­վա­յին նա­վա­տոր­մի և ռազ­մաօ­դա­յին ու­ժե­րի հրա­մա­նա­տար­նե­րը։ Բա­նա­կը պե­տու­թյան ող­նա­շարն է, պաշտ­պա­նու­թյան և անվ­տան­գու­թյան սր­բու­թյուն սր­բո­ցը։ Եվ հենց դժ­վա­րին պա­հին է անհ­րա­ժեշտ, որ ժո­ղո­վուր­դը բա­նա­կը տես­նի պե­տա­կան տո­նե­րի ժա­մա­նակ, որ բա­նա­կը ո­գեշն­չի քա­ղա­քա­ցի­նե­րին և ամ­րապն­դի նրանց հա­վա­տը սե­փա­կան երկ­րի նկատ­մամբ։ Ի­րան­ցի­նե­րը դա հաս­կա­ցել են, մենք` ոչ։ Առն­վազն Ար­ցա­խի պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կի ստեղծ­ման ու Շու­շիի ա­զա­տագր­ման տա­րե­դար­ձե­րը մենք պար­տա­վոր ենք նշե­լու և տո­նե­լու զո­րա­հան­դե­սով։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 13861

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.