Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Չէի ցան­կա­նա՝ գորգ լվա­նա­լով, փո­ղո­ցում խո­րո­ված ա­նե­լով շա­հեին ժո­ղովր­դի հա­մակ­րան­քը, այլ ա­նեին կոնկ­րետ գոր­ծեր»

«Չէի ցան­կա­նա՝ գորգ լվա­նա­լով, փո­ղո­ցում  խո­րո­ված ա­նե­լով շա­հեին ժո­ղովր­դի հա­մակ­րան­քը, այլ ա­նեին  կոնկ­րետ գոր­ծեր»
06.09.2019 | 00:59
«Իրատեսի» հյուրը Հասմիկ ՊԱՊՅԱՆՆ է:
-Տի­կին Պա­պյան, մեր հան­րա­պե­տու­թյու­նում ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ նա­խա­ձեռ­նում են օ­պե­րա­յին ներ­կա­յա­ցում­նե­րի հա­մեր­գա­յին կա­տա­րում­ներ՝ պայ­մա­նա­վոր­ված ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­նե­րի սղու­թյամբ: Ի՞նչ պատ­կեր է այս ի­մաս­տով հա­մաշ­խար­հա­յին բե­մե­րում. ար­դյո՞ք օ­պե­րա­յին ներ­կա­յա­ցում­նե­րի հա­մեր­գա­յին կա­տա­րում­ներն ըն­դուն­ված ձևա­չափ են դր­սում:
-Ընդ­հան­րա­պես, ա­յո՛, ըն­դուն­ված է այդ ձևա­չա­փը, բայց ոչ այն­քան հա­ճախ են լի­նում այդ­պի­սի կա­տա­րում­ներ դր­սում: Հիմ­նա­կա­նում այդ ձևա­չա­փով այն­պի­սի օ­պե­րա­ներն են կա­տար­վում, ո­րոնք եր­կար բե­մա­կան կյանք չեն կա­րող ու­նե­նալ: Ես եր­գել եմ Իլ­դեբ­ռան­դո Պից­ցե­տիի «Ֆեդ­րա» օ­պե­րա­յի հա­մեր­գա­յին կա­տար­ման ժա­մա­նակ, ո­րը նվիր­ված էր օ­պե­րա­յի ա­ռա­ջին կա­տա­րո­ղի՝ Ռե­ժին Կրես­պա­նի մահ­վան տա­րե­լի­ցին: Դա, ի­հար­կե, մեծ ի­րա­դար­ձու­թյուն էր: Բայց կար մտա­վա­խու­թյուն, որ այն հիմ­նա­կան խա­ղա­ցան­կում չի կա­րող ընդգրկվել, ո­րով­հետև չի լի­նի բա­վա­կա­նա­չափ պա­հանջ­ված: Այ­սինքն՝ օ­պե­րա­յին ներ­կա­յա­ցում­նե­րի հա­մեր­գա­յին կա­տա­րում­նե­րը այս կամ այն ա­ռի­թով են ար­վում, բայց եր­բեք չեք տես­նի, որ Եվ­րո­պա­յում «Տրա­վիա­տա» կամ «Ռի­գո­լետ­տո» բեմ հա­նեն՝ հա­մեր­գա­յին կա­տա­րու­մով: Մեր երկ­րում օ­պե­րա­յին ներ­կա­յա­ցում­նե­րի հա­մեր­գա­յին կա­տա­րում­նե­րը հիմ­նա­կա­նում պայ­մա­նա­վոր­ված են Է­դուարդ Թոփ­չյա­նի՝ դե­պի օ­պե­րան ու­նե­ցած մեծ սի­րով: Նա պար­զա­պես այլ տար­բե­րակ չու­նի իր այդ սի­րուն հա­գուրդ տա­լու, ո­րով­հետև երբևի­ցե չի հրա­վիր­վել օ­պե­րա­յին թատ­րոն՝ նվա­գա­խումբ ղե­կա­վա­րե­լու կամ ներ­կա­յա­ցում բե­մադ­րե­լու: Եվ նա մեծ նվեր է ա­նում մեր ուն­կն­դիր­նե­րին, ո­րոնք այդ օ­պե­րա­նե­րը բե­մա­կա­նաց­ված տես­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նից զրկ­ված են:
-Հա­սա­րա­կու­թյուն և բարձր ե­րաժշ­տու­թյուն հա­րա­բե­րակ­ցու­թյան մեջ ո՞րն է գե­րիշ­խող գոր­ծո­նը: Հա­սա­րա­կու­թյո՞ւնն է պայ­մա­նա­վո­րում ե­րաժշ­տա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան ճա­կա­տա­գի­րը, դրա տեղն իր կյան­քում, թե՞ ե­րաժշ­տու­թյունն է իր հետևից տա­նում հա­սա­րա­կու­թյա­նը:
-Ճիշտ մո­դուլն այն է, որ ե­րաժշ­տու­թյու­նը լի­նի տա­նո­ղը, որ ե­րաժշ­տու­թյու­նը կր­թի, բարձ­րաց­նի հա­սա­րա­կու­թյա­նը: Բայց Հա­յաս­տա­նում, ցա­վոք, դեռ չենք հա­սել դրան: Պի­տի ա­սեմ, որ հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ես շատ էի ու­րա­խա­ցել, ո­րով­հետև ցած­րո­րակ ե­րաժշ­տու­թյու­նը հետ էր մղ­վել մե­զա­նում: Բայց հի­մա տես­նում եմ, որ ա­մեն ինչ կրկն­վում է. աս­վա­ծի վառ ա­պա­ցույ­ցը հա­մա­հայ­կա­կան խա­ղե­րի բաց­ման հա­մերգն էր, ո­րի ըն­թաց­քում բե­մում դար­ձյալ ա­մե­նա-ա­մե­նա-ա­մե­նա Թա­թան էր: Իսկ սա նշա­նա­կում է, որ մենք նո­րից հետ­քայլ ենք ա­նում:
-Վեր­ջին շր­ջա­նում Ձեր կեն­սագ­րու­թյան մեջ բե­մա­կան կա­րիե­րան հե­տին պլան է մղ­վել: Դուք ա­վե­լի հակ­ված եք Ձեր ու­ժե­րը ներդ­նե­լու ման­կա­վար­ժա­կան, հա­սա­րա­կա­կան ո­լորտ­նե­րում: Ին­չո՞վ է սա պայ­մա­նա­վոր­ված:
-Ես 37 տա­րի 45 դե­րերգ եմ կա­տա­րել աշ­խար­հի ա­մե­նա­մեծ, ա­մե­նա­կարևոր բե­մե­րում: Կար­ծեք թե բաց տե­ղեր, չի­րա­կա­նաց­ված ցան­կու­թյուն­ներ չեն մնա­ցել այս ա­ռու­մով: Թերևս, ե­թե ա­ռիթ լի­ներ, կցան­կա­նա­յի եր­գել Բեթ­հո­վե­նի «Ֆի­դե­լիո» օ­պե­րա­յում ա­զա­տա­տենչ կնոջ՝ Լեո­նո­րա­յի դե­րեր­գը: Այդ կեր­պարն ինձ հա­մար շատ սի­րե­լի է: Մնա­ցած ա­մեն ինչ իմ դեպ­քում կրկ­նու­թյուն է լի­նե­լու: Ես հի­մա ու­նեմ մե­նա­հա­մեր­գա­յին ծրագ­րեր, ո­րոն­ցում ընդգրկված են քիչ երգ­վող ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ներ: Դո­նից­ցե­տիի, Բել­լի­նիի, Վեր­դիի եր­գե­րի վրա եմ աշ­խա­տում, այս ծրագ­րով եր­գե­լու եմ Գեր­մա­նիա­յում, հե­տա­գա­յում նաև՝ Հա­յաս­տա­նում: Այ­սինքն՝ հա­մեր­գա­յին գոր­ծու­նեու­թյու­նը շա­րու­նակ­վում է, բայց հետ եմ քաշ­վել բե­մա­կան բուռն գոր­ծու­նեու­թյու­նից, ճիշտ եք նկա­տել: Պետք է կա­րո­ղա­նալ ժա­մա­նա­կին հե­ռա­նալ:
-Ցան­կա­ցած մարդ, որ իր գոր­ծի նվի­րյալն է, հե­ռա­նա­լիս մտա­ծում է, թե ով­քեր են ի­րեն փո­խա­րի­նե­լու: Կա՞ն Ձեզ փո­խա­րի­նող­ներ օ­պե­րա­յին եր­գար­վես­տի աս­պա­րե­զում:
-Ա­յո՛, ի­հար­կե: Եվ քիչ չեն՝ Լիա­նա Հա­րու­թյու­նյան, Լիա­նա Ա­լեք­սա­նյան, Վար­դու­հի Աբ­րա­հա­մյան, Կա­րի­նե Բա­բա­ջա­նյան, Հրա­չու­հի Բա­սենց, Հով­հան­նես Այ­վա­զյան, Լի­պա­րիտ Ա­վե­տի­սյան, Հաս­միկ Թո­րո­սյան: Շատ ա­նուն­ներ կա­րող եմ տալ, ո­րոնք ե­կել են լրաց­նե­լու մեր օ­պե­րա­յին ար­վես­տի դաշ­տը:
-Մի հար­ցազ­րույ­ցում ա­սա­ցիք, թե մտա­ծում եք գնալ ման­կա­պար­տեզ և այն­տե­ղից սկ­սել ե­րե­խա­նե­րի ե­րաժշ­տա­կան կր­թու­թյու­նը: Սա ի­րա­տե­սա­կա՞ն մտադ­րու­թյուն է:
-Ա­յո՛: Ես որ­քան խո­րա­նում եմ, այն­քան ա­վե­լի եմ հա­մոզ­վում, որ մենք կր­թու­թյու­նը պետք է սկ­սենք ման­կա­պար­տե­զից: Ման­կա­պար­տե­զի ե­րեք տա­րե­կան ե­րե­խա­նե­րին չի կա­րե­լի հագց­նել զին­վո­րի շո­րեր, սո­վո­րեց­նել ձեռ­քը բարձ­րաց­րած եր­գել՝ պի­տի գնանք, թուր­քին մոր­թենք և այս տե­սակ բա­ներ: Ես սրա­նում շատ վտան­գա­վոր բան եմ տես­նում: Ե­րե­խան պետք է մնա ե­րե­խա: Եվ ոչ միայն ե­րե­խա­նե­րին, այլև ծնող­նե­րին է պետք ճիշտ կր­թել: Ե­րե­խան պի­տի ապ­րի իր բնա­կան ման­կու­թյու­նը, ստա­նա նոր­մալ դաս­տիա­րա­կու­թյուն և ձևա­վո­րի իր ներ­սում հայ­րե­նա­սի­րու­թյան իս­կա­կան չա­փա­նիշ­նե­րը: Մենք չենք կա­րող դեռ խմոր վի­ճա­կում գտն­վող ե­րե­խա­յին պսևդո­հայ­րե­նա­սի­րա­կան ո­րակ­ներ նե­րար­կել: Մյուս ան­թույ­լատ­րե­լի երևույթն էլ այ­սօր ե­րե­խա­նե­րի նմա­նա­կումն է թոփ մո­դել­նե­րին՝ ան­հե­թեթ սանր­ված­քով, շպա­րով և այ­սօ­րի­նակ բա­նե­րով:
-Ե­րաժշ­տա­կան այլ ժան­րե­րով հե­տաքր­քր­ված չե՞ք:
-Ես շատ եմ սի­րում հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­կան եր­գե­րը: Ման­կու­թյունս այդ եր­գե­րի ներ­քո է ան­ցել: Մեծ մայ­րիկս ինձ հա­մար եր­գել է «Ման­կու­թյան օ­րեր», «Մա­նիր, մա­նիր, իմ ճա­խա­րակ» և այլն: Կան ժո­ղովր­դա­կան եր­գեր, ո­րոնք շատ քիչ են այ­սօր հն­չում: Ե­թե ու­նե­նամ հա­մար­ձա­կու­թյուն, թերևս, մի օր վեր կհա­նեմ այդ եր­գե­րը: Պար­զա­պես ես այն­քան ընդ­գծ­ված օ­պե­րա­յին երգ­չու­հի եմ, որ չէի ցան­կա­նա «ձեռ­նոց նե­տել» մեր ժո­ղովր­դա­կան եր­գի կա­տա­րող­նե­րին: Դա նրանց գործն է, նրանց ա­նե­լիքն է: Բայց կար­ծում եմ՝ ժո­ղովր­դա­կան եր­գը հան­րայ­նաց­նե­լու լավ մի­ջոց է դրանց կա­տա­րումն իմ կող­մից:
-«Ոս­կե ծի­րան» կի­նո­փա­ռա­տո­նի բա­ցում­նե­րից մե­կի ժա­մա­նակ ար­դեն հան­դես եք ե­կել Սա­յաթ-Նո­վա­յի կա­տա­րու­մով:
-Ա­յո՛, Փա­րա­ջա­նո­վին էր նվիր­ված տա­րին, և ես մտա­ծե­ցի, թե ու­րիշ ինչ կա­տա­րու­մով կա­րե­լի է հան­դես գալ, ե­թե ոչ՝ Սա­յաթ Նո­վա­յի տա­ղով:
-Ձեզ մշ­տա­պես տես­նում ենք «Ար­մե­նակ ՈՒր­ֆա­նյան» բա­րե­գոր­ծա­կան հիմ­նադ­րա­մի նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րի ծի­րում: Ինչ­պե՞ս ձևա­վոր­վեց այս կա­պը:
-Ինձ մինչ օրս հան­գիստ չի տա­լիս ապ­րի­լյան պա­տե­րազ­մի ցա­վը: Կար­ծում եմ՝ միակ բա­նը, որ մենք կա­րող ենք ա­նել, այն է, որ շա­րու­նակ բարձ­րա­ձայ­նենք, ա­նընդ­հատ հն­չեց­նենք այդ հե­րոս տղա­նե­րի ա­նուն­ներն ու նույն ջա­նա­սի­րու­թյամբ պա­խա­րա­կենք այդ երևույթն ու նրա մե­ղա­վոր­նե­րին: Չեք պատ­կե­րաց­նի, թե ինչ­պի­սի տա­ռա­պանք է ինձ հա­մար տես­նել այդ որ­դե­կո­րույս մայ­րե­րին, ո­րոնց կյան­քը պար­զա­պես վեր­ջա­ցել է 2016-ի ապ­րի­լին: Այ­դու­հետ ի­րենց հա­մար միակ տե­սար­ժան վայ­րը դար­ձել է Ե­ռաբ­լու­րը, ի­րենց կյան­քի միակ մխի­թա­րու­թյու­նը որ­դի­նե­րի տա­պա­նա­քա­րե­րը լվա­նալն է, ծա­ղիկ­ներ դնե­լը, խունկ ծխե­լը, խո­նարհ­վե­լը: Սրա­նից դուրս նրանք ու­րիշ կյանք չու­նեն: Այդ պատ­ճա­ռով էլ ես իմ պարտքն եմ հա­մա­րում բո­լոր հնա­րա­վոր դեպ­քե­րում բարձ­րա­ձայ­նել այս ա­մե­նի մա­սին, որ­պես­զի ժո­ղո­վուր­դը չմո­ռա­նա, թե ինչ է ե­ղել 2016-ի ապ­րի­լին, որ­պես­զի ինչ-որ ձևով իր վե­րա­բեր­մունքն ար­տա­հայ­տի: Ես բա­րե­գոր­ծա­կան հա­մեր­գի ժա­մա­նակ, հենց բե­մի վրա ա­ռա­ջին ան­գամ հան­դի­պե­ցի Հա­մեստ ՈՒր­ֆա­նյա­նին՝ Ար­մե­նակ ՈՒր­ֆա­նյա­նի մո­րը: Մինչև հի­մա շա­րու­նակ­վում է մեր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը: Նաև ծա­նո­թա­ցել եմ Մա­րի­նե Հով­հան­նի­սյա­նի՝ Ար­մեն Հով­հան­նի­սյա­նի մոր հետ: Ե­րա­նի կա­րո­ղա­նա­յի մե­կիկ-մե­կիկ գնալ որ­դե­կո­րույս բո­լոր մայ­րե­րի մոտ, գր­կել նրանց, ինչ-որ կերպ մխի­թա­րել: ՈՒ­րիշ ի՞նչ կա­րող ենք ա­նել նրանց հա­մար. սրա­նից ա­վե­լի՝ ո­չինչ:
-Ի՞նչ փոխ­վեց մեր կյան­քում հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո: Հիաս­թա­փու­թյու՞նն է շատ, թե՞ ոգևո­րու­թյու­նը:
-Պա­հանջ­ներն են մեծ: Չեմ ու­զում դեռ հու­սա­խա­բու­թյու­նից խո­սել, դեռ սպա­սում եմ: Բայց պա­հանջ­ներ ու­նենք, ո­րոնք պի­տի բա­վա­րար­վեն: Ո­րով­հետև այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյու­նը շատ մեծ խոս­տում­նե­րով ե­կավ, և մենք հա­վա­տա­ցինք այդ խոս­տում­նե­րին: Շատ խն­դիր­ներ հան­րաք­վեի մի­ջո­ցով լու­ծե­լու խոս­տում­ներ են տր­վել, բայց այ­սօր հա­կա­ռակ բանն ենք տես­նում: Չէի ցան­կա­նա՝ գորգ լվա­նա­լով, փո­ղո­ցում խո­րո­ված ա­նե­լով շա­հեին ժո­ղովր­դի հա­մակ­րան­քը, այլ ա­նեին կոնկ­րետ գոր­ծեր, մեծ ու ար­ժա­նա­պա­տիվ գոր­ծեր, որ­պես­զի այդ հա­մակ­րան­քը լի­նի հիմ­նա­վոր­ված: Ան­վերջ տո­ներ ենք ա­նում՝ տոլ­մա­յի փա­ռա­տոն, խո­րո­վա­ծի փա­ռա­տոն, վար­դա­վառ: Վար­դա­վա­ռը շատ գե­ղե­ցիկ տոն է, բայց չպետք է վե­րած­վի քա­ղա­քա­կա­նու­թյան, չա­փի մեջ պի­տի լի­նի, ա­վան­դույ­թի շր­ջա­նակ­նե­րում: Այս օ­րը շատ տա­րօ­րի­նակ ըն­կա­լում ու­նի մե­զա­նում, և դա պի­տի վերևից շտկ­վի: Ե­թե մեր երկ­րում ջր­ցան մե­քե­նա­ներ ու­նեն, ո­րոնք կա­րող են վար­դա­վա­ռի օ­րը ան­ցորդ­նե­րին ջրել, թող գնան Ե­ռաբ­լու­րի չո­րա­ցած ծա­ռե­րը ջրեն, Ծի­ծեռ­նա­կա­բեր­դում՝ օ­տա­րեր­կյա նա­խա­գահ­նե­րի տն­կած ան­վա­նա­կան ծա­ռե­րը ջրեն: Վար­դա­վառն ու­րիշ խոր­հուրդ ու­նի. դա ար­տը ջրե­լու, պար­տե­զը ջրե­լու, ջուրն ա­ռա­տո­րեն բաշ­խե­լու տոն է, ոչ թե փո­ղո­ցով անց­նող մարդ­կանց ան­հար­մա­րու­թյուն­ներ պատ­ճա­ռե­լու օր:
-Ջրի խն­դի­րը հի­մա հրա­մա­յա­կան է մեր հան­րա­պե­տու­թյան հա­մար: Մենք մեր վա­րած կեն­ցա­ղով, տն­տե­սա­կան ծրագ­րե­րով ան­վերջ բախ­վում ենք մեր ա­մե­նա­թանկ գան­ձը՝ խմե­լու ջու­րը, կորց­նե­լու հե­ռան­կա­րին: Այս ա­ռու­մով ա­մե­նա­խո­շոր վտան­գը, որ ներ­կա­յում գու­ժում են բնա­պահ­պան­նե­րը, Ա­մուլ­սա­րի հան­քի հնա­րա­վոր շա­հա­գոր­ծումն է: Ինչ­պե՞ս եք սրան վե­րա­բեր­վում:
-Ա­մուլ­սա­րի հան­քի շա­հա­գոր­ծու­մը մեզ կտա­նի ոչն­չաց­ման: Բա­ռա­ցիո­րեն՝ ոչն­չաց­ման: Եվ թող ինձ հա­կա­ռա­կը հա­մո­զե­լու հա­մար ո­չինչ չբա­ցատ­րեն, նմա­նա­տիպ բա­ցատ­րու­թյուն­ներ շատ ենք լսել: Եվ ցա­վա­լի է, որ մենք ու­րա­խա­ցանք՝ մտա­ծե­լով, թե հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո կար­վեն կոնկ­րետ քայ­լեր, ոչ թե կր­կին կհն­չեն բա­ցատ­րու­թյուն­ներ: Այ­նինչ այդ­պես չէ:
Զրույ­ցը վա­րեց
Կա­րի­նե ՌԱ­ՖԱ­ՅԵ­ԼՅԱ­ՆԸ
Դիտվել է՝ 9755

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ