Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Գիտ­նա­կա­նը չա­փից դուրս սկզ­բուն­քա­յին է, ա­զա­տա­միտ, նրան պետք չէ մոտ թող­նել երկ­րի խն­դիր­նե­րի լուծ­մա­նը»

«Գիտ­նա­կա­նը չա­փից դուրս սկզ­բուն­քա­յին է, ա­զա­տա­միտ, նրան պետք չէ մոտ թող­նել երկ­րի խն­դիր­նե­րի լուծ­մա­նը»
17.12.2019 | 01:50
Խա­ռը ժա­մա­նակ­ներ ենք ապ­րում։ ՈՒ թե­պետ կա­րո­ղա­ցանք մեր մեջ խեղ­դել ստ­րու­կի հո­գե­բա­նու­թյու­նը, «ո՛չ» ա­սել ան­ցյա­լին, բայց ինչ­պես ապ­րել դեռ հս­տակ չենք պատ­կե­րաց­նում: Խար­խա­փում ենք մեր փնտր­տուք­նե­րում։ Հայտ­նի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րից մե­կու­կես տա­րի հե­տո էլ պարզ­վում է, որ հե­ղա­փո­խու­թյու­նը ա­վե­լի շատ թշ­նա­մի­ներ է «հա­վա­քագ­րում», քան բա­րե­կամ­ներ: ՈՒ­րեմն ինչ-որ բան այն չէ մեր հե­ղա­փո­խու­թյու­նում: Մինչ­դեռ զար­թոն­քի հզոր է­ներ­գիան, ճիշտ ուղ­ղոր­դե­լու դեպ­քում, կա­րող էր հրաշք­ներ գոր­ծել, ին­չին ա­կա­նա­տես ե­ղանք 88-ի տա­րի­նե­րին: Հի­մա պայ­քա­րը ա­վե­լի բարդ է, թաքն­ված` չգի­տես ով է քո թշ­նա­մին, ով՝ բա­րե­կա­մը։ ՈՒ հե­ղա­փո­խու­թյան թա­վիշն էլ աս­տի­ճա­նա­բար վե­րած­վում է ա­նա­պա­տի տա­տասկ­նե­րի: Պատ­մա­կան ինչ-որ օ­րի­նա­չա­փու­թյամբ դրանց ցա­վեց­նող ազ­դե­ցու­թյու­նը ա­ռա­ջին հեր­թին բա­ժին է հաս­նում ին­տե­լի­գեն­ցիա­յին, մաս­նա­վո­րա­պես, մեր օ­րե­րում, որ­քան էլ տա­րօ­րի­նակ է, գի­տա­տեխ­նի­կա­կա­նին, ո­րը «պո­լի­տի­կա­յով» զբաղ­վե­լու այն­քան էլ հա­վես չու­նի, ու լիո­վին բա­վա­րար­ված կլի­ներ, ե­թե ի­րեն օգ­նեին (գո­նե չխան­գա­րեին) երկ­րի տն­տե­սու­թյան զար­գաց­մա­նը խիստ անհ­րա­ժեշտ գի­տա­տեխ­նի­կա­կան նո­րույթ­նե­րը ա­վար­տին հասց­նե­լու, դրան­ցով ար­դյու­նա­բե­րու­թյուն ստեղ­ծե­լու, նաև ար­տա­հա­նե­լու և ար­տերկ­րի հայ­րե­նա­կից­նե­րի հպար­տու­թյան գա­վա­թը միշտ լի պա­հե­լու, ո­րով­հետև ու­նենք «Made in Armenia» բրեն­դա­յին ապ­րան­քա­տե­սակ­նե­րը:
Չի ստաց­վում, շա­րու­նա­կում են ցա­վեց­նել` նաև բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան լծակ­նե­րով, քեզ բա­նի տեղ չեն դնում... երկ­րի, մաս­նա­վո­րա­պես նրա տն­տե­սու­թյան զար­գաց­ման խն­դիր­նե­րի քն­նար­կում­նե­րում դու լու­սանց­քից դուրս ես: Եվ թե­պետ ու­նես երկ­րիդ շա­հե­րին ան­բա­սիր ծա­ռա­յե­լու, նրա գի­տա­տեխ­նի­կա­կան կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը բազ­մա­պատ­կե­լու, ոչ հե­ռու ան­ցյա­լի թա­լան­չի­նե­րի դեմ բա­ցա­հայտ պայ­քա­րի լավ փորձ, միևնույն է, կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը ինչ-որ գաղտ­նի, միայն ի­րենց հայտ­նի չա­փա­նիշ­նե­րով, քեզ չի նկա­տում, դու չկաս: Հե­ղա­փո­խու­թյան հետ տրա­մա­բա­նա­կան կապ չու­նե­ցող ի­րա­վի­ճակ­նե­րը քեզ ստի­պում են փնտ­րել պատ­ճառ­նե­րը, ա­ռա­ջադ­րել վար­կած­ներ: ՈՒ հան­գում ես այն վար­կա­ծին, որ կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գին օ­բյեկ­տի­վո­րեն, անձ­նա­կան շա­հի ա­ռու­մով, ձեռն­տու չէ երկ­րի տն­տե­սու­թյու­նը տե­ղի ու­ժե­րով զար­գաց­նե­լը. ա­վե­լի հեշտ է ար­տերկ­րից վար­կեր վերց­նե­լը, վարկ տվո­ղի տեխ­նո­լո­գիան և տեխ­նի­կան ներկ­րե­լը, ու մեր գյու­ղա­ցու, բան­վո­րի աչ­քից հե­ռու, այն­տեղ, հե­ռա­վոր եվ­րո­պա­նե­րի, ա­մե­րի­կա­նե­րի կա­պի­տա­լիստ­նե­րի հետ «հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով» փող աշ­խա­տե­լը: Սա նոր մո­տե­ցում չէ, սա ան­ցած 30 տա­րի­նե­րի թա­լա­նի պատ­կերն է: Եվ ե­թե թեր­թենք «Ի­րա­տես»-ում ան­ցած տա­րի­նե­րին տպագր­ված Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նի «Ին­ժե­նե­րի հի­շա­տա­կա­րա­նից» հոդ­վա­ծա­շա­րը, կտես­նենք բյու­ջեի, վար­կե­րի, դրա­մաշ­նորհ­նե­րի, երկ­րում գոր­ծող ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րի թա­լա­նի, նո­րա­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի մի­տում­նա­վոր տա­պալ­ման մե­խա­նի­կան և կոնկ­րետ ան­ձինք ա­վե­լի պար­զո­րոշ կհայ­տն­վեն:
Բայց Հա­մա­զաս­պյա­նի հիմ­նա­կան ա­ռա­քե­լու­թյու­նը երկ­րի տն­տե­սու­թյու­նը նո­րա­րա­րա­կան մո­տե­ցում­նե­րով վե­րա­կանգ­նելն է, ու ա­ռաջ­նա­հեր­թը, է­ժան ռե­սուր­սով, ինչ­պի­սին մեր երկ­րին բա­ժին հա­սած արևի է­ներ­գիան է, ցածր ինք­նար­ժե­քով, շու­կա­յում մր­ցու­նակ, ար­տադ­րանք ստեղ­ծե­լը, ի­րաց­նելն ու հարս­տա­նալն է: Հան­րու­թյա­նը հայտ­նի են Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նի արևա­յին հե­ղի­նա­կում­նե­րը գյու­ղատն­տե­սա­կան մթերք­նե­րի ջրազ­րկ­ման, ա­ռան­ձին ու­տեստ­նե­րի արևա­յին պատ­րաստ­ման, տու­րիս­տա­կան էկ­զո­տիկ մի­ջա­վայ­րեր, ո­րոն­ցից նշա­նա­կա­լին Սևա­նա լճին կից կա­ռուց­վող արևի է­ներ­գիա­յով գրե­թե կլոր տա­րին տա­քաց­վող փոք­րա­չափ ջրա­վա­զան­ներն են, ո­րոնք կա­րող են ընդ­լայ­նել լո­ղի շր­ջա­նը, Հա­յաս­տան հրա­վի­րե­լով նաև աշ­խար­հի «մոր­ժե­րին»: Սա­կայն, իմ կար­ծի­քով, Հա­մա­զաս­պյա­նի արևա­յին հե­ղի­նա­կում­նե­րի կի­րառ­ման բնա­գա­վառ­նե­րը դեռ լրիվ բա­ցա­հայտ­ված չեն. մաս­նա­վո­րա­պես դրան­ցով փող աշ­խա­տե­լու, հարս­տա­նա­լու գործ­նա­կա­նում ան­սահ­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ կան տա­վա­րա­բու­ծու­թյան, հատ­կա­պես լեռ­նա­յին, նա­խա­լեռ­նա­յին, սահ­մա­նա­մերձ շր­ջան­նե­րում: Դա­տեք ինք­ներդ. հատ­կա­պես այդ շր­ջան­նե­րում ու­նենք արևի է­ներ­գիա­յի գործ­նա­կա­նում զրո­յա­կան ար­ժե­քով ան­սահ­ման պա­շար­ներ` է­ժան վա­ռե­լա­նյութ, ու­նենք ա­նաս­նա­կե­րի հա­մար պի­տա­նի հա­րյուր­հա­զա­րա­վոր հեկ­տար­նե­րի հաս­նող չօգ­տա­գործ­վող ա­րոտ­ներ, հո­ղա­տա­րածք­ներ, ո­ռոգ­ման ջրի պա­հան­ջար­կի քա­ռա­պա­տիկ ա­վել­ցուկ, ո­րը մեր ա­պաշ­նոր­հու­թյան պատ­ճա­ռով ա­նար­գել «փախ­չում» է Թուր­քիա, Ադր­բե­ջան, Վրաս­տան՝ ա­մեն տա­րի մեզ կանգ­նեց­նե­լով ե­րաշ­տի և Սևա­նը դա­տար­կե­լու փաս­տի ա­ռաջ, ու­նենք ա­նաս­նա­պա­հու­թյան տեխ­նո­լո­գիա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րում, ինչ­պի­սիք են վա­րա­կա­զերծ­ված, գրա­նու­լաց­ված և հե­ղուկ օր­գա­նա­կան պա­րար­տա­նյու­թե­րի, բիո­հու­մու­սի, անձրևոր­դե­րից սպի­տա­կու­ցա­յին խտա­նյու­թի, հիդ­րո­պո­նիկ ե­ղա­նա­կով գա­րուց կե­րա­յին կա­նաչ զանգ­վա­ծի պատ­րաստ­ման (ին­չը ե­րաշտ տա­րի­նե­րի փր­կու­թյունն է), դաշ­տա­վա­րու­թյան, ան­տա­ռի թա­փուկ­նե­րից և այր­վող զի­բի­լից գո­մաղ­բի (որ­պես կա­պակ­ցող նյութ) անն­շան կի­րառ­մամբ, վա­ռե­լա­նյու­թի ար­տադ­րու­թյուն­ներ, ո­րոնք կու­նե­նան ա­վե­լի ցածր ինք­նար­ժեք, հետևա­բար կբե­րեն մեծ շա­հույթ, ե­թե կա­րո­ղա­նանք օգ­տա­գոր­ծել Հա­մա­զաս­պյա­նի արևա­յին հե­ղի­նա­կում­նե­րը: Բայց դա չենք ա­նում, ու տե­սեք ինչ ու­նենք. ԱՎԾ-2018 վիճ­տե­ղե­կագ­րի հա­մա­ձայն վեր­ջին 5 տա­րում, շա­հույ­թի բա­ցա­կա­յու­թյան պատ­ճա­ռով, տա­վա­րա­բու­ծու­թյան ո­լոր­տը լքել է 40000 ա­նաս­նա­պահ, տա­վա­րի գլ­խա­քա­նա­կը հա­մայ­նա­վա­րա­կան (1981 թ.) տա­րի­նե­րի հետ հա­մե­մա­տած կր­ճատ­վել է 23 տո­կո­սով: Նույն տե­ղե­կագ­րի հա­մա­ձայն տա­վա­րա­բու­ծու­թյամբ զբաղ­վող­նե­րի 85 տո­կո­սը, 680 000 շունչ (170 հազար տն­տե­սու­թյուն), աղ­քա­տու­թյան շե­մին են, պատ­րաստ ար­տա­գաղ­թի: ՈՒ հի­մա, աշ­խա­տան­քի և սո­ցիա­լա­կան հար­ցե­րի նա­խա­րար Զա­րու­հի Բա­թո­յա­նը (19.10. 2019 թ. ա­սու­լի­սի հա­վաստ­մամբ) «…օր­վա կա­րիք­նե­րին չբա­վա­րա­րող ի­րենց շատ ցածր ե­կա­մու­տը ա­վե­լաց­նե­լու հա­մար…» 1000 ա­նաս­նա­պահ ըն­տա­նի­քի ո­րո­շել է ի­րենց տն­տե­սում­նե­րի հաշ­վին հատ­կաց­նել 500 դո­լա­րի ա­ջակ­ցու­թյուն: Իսկ դրա կա­րիք ու­նե­ցող­նե­րը, միայն տա­վա­րա­բու­ծու­թյան ո­լոր­տում, ինչ­պես ար­դեն աս­վեց, մեր բնակ­չու­թյան գրե­թե 25 տո­կոսն են: Չգի­տես ինչ ա­սես, կան ար­քա­յա­վա­յել ապ­րե­լու բո­լոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, ռե­սուրս­նե­րը, ո­րոնց մի մա­սը հենց Հա­մա­զաս­պյա­նի ձեռ­քե­րում է, բայց հա­մա­կար­գը անդ­րդ­վե­լի է։ «Գիտ­նա­կա­նը չա­փից դուրս սկզ­բուն­քա­յին է, ա­զա­տա­միտ, նրան պետք չէ մոտ թող­նել երկ­րի խն­դիր­նե­րի լուծ­մա­նը»: ՈՒ այս­պես էլ հե­րո­սա­բար պայ­քա­րում ենք` գործ­նա­կա­նում զրո­յա­կան ար­դյուն­քով: Ապ­րի­լի 4-ին վար­չա­պե­տը հաս­տա­տեց տա­վա­րա­բու­ծու­թյան զար­գաց­ման նոր ծրա­գի­րը, ո­րի հա­մար բյու­ջեից հատ­կաց­վեց 5 մլրդ դրամ, մո­տա­վո­րա­պես տասն­հինգ մի­լիարդ էլ, հա­մա­ֆի­նան­սա­վոր­մամբ, պետք է ներդ­նեն գյու­ղա­ցի­նե­րը: Ամ­բողջ խն­դիրն այն է, որ հա­մա­ֆի­նան­սա­վոր­մամբ նվա­զա­գույ­նը 18 մլն դրամ ներդ­նող գյու­ղա­ցին չգի­տի, թե երբ և որ­քան կլի­նի իր շա­հույ­թը, որ կա­րո­ղա­նա փա­կել վար­կե­րը: Նա­խագ­ծող­նե­րը ի­րենք էլ դա չգի­տեն, բայց գյու­ղա­ցուն հրամց­նում են նա­խա­գի­ծը, հում, ան­հե­թեթ նա­խա­գի­ծը: Ո­րի ի­րա­կան ար­ժե­քը դեկ­տեմ­բե­րի 5-ի կա­ռա­վա­րու­թյան նիս­տում ներ­կա­յաց­րեց վար­չա­պե­տը` «կո­վե­րը պառ­կած են գո­մաղ­բա­մե­զի մեջ (ո­րով­հետև վե­րաց­րել են գո­մաղ­բառ­վակ­նե­րը), խա­թար­ված է օ­դա­փո­խա­նա­կու­թյու­նը` այս պայ­ման­նե­րում մթե­րատ­վու­թյան աճ չի լի­նի, և, վեր­ջա­պես, ու՞մ եք խա­բում, այդ տի­պի կո­վա­նո­ցը ո­րա­կե­լով «խե­լա­ցի»: Սրանք վար­չա­պե­տի` ո­լոր­տի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րին ուղղ­ված խոս­քերն են: Այս թե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող էին և չլի­նել, ե­թե է­կո­նո­մի­կա­յի նա­խա­րա­րին ուղղ­ված խնդ­րի ա­ռար­կա իմ դի­մում­նե­րը, «Ի­րա­տես»-ում հրա­պա­րակ­ված հոդ­ված­նե­րը քն­նու­թյան առն­վեին, ե­թե այդ նա­խա­րա­րու­թյան կազ­մում նե­րառ­ված, գյու­ղատն­տե­սու­թյան նախ­կին նա­խա­րա­րու­թյան չի­նով­նիկ­նե­րը, կա­տա­րեին ի­րենց նա­խա­րա­րի ո­րո­շու­մը, մեր ա­ռա­ջար­կու­թյուն­նե­րը` Հա­մա­զաս­պյա­նի մշա­կում­նե­րի նե­րառ­մամբ, օգ­տա­գոր­ծե­լու մա­սին, ե­թե նա­խա­րա­րու­թյան տե­ղե­կատ­վու­թյան բա­ժի­նը ղե­կա­վա­րու­թյա­նը տե­ղյակ պա­հեր Բե­լա­ռու­սի նա­խա­գա­հի զայ­րա­լից քն­նա­դա­տու­թյա­նը, նմա­նա­տիպ կո­վա­նոց այ­ցե­լե­լու տե­սա­նյու­թով: Ե­թե... ե­թե... ե­թե…
13.12. 2019 թ. կա­ռա­վա­րու­թյան նիս­տում վար­չա­պե­տը հս­տակ ա­սաց` հա­մա­կար­գը դի­մադ­րում է հե­ղա­փո­խու­թյա­նը։ Ա­սել կու­զե՝ երկ­րում սա­բո­տաժ է: Ի՞նչ ակն­կա­լիք­ներ պետք է ու­նե­նա այս ի­րա­վի­ճա­կից ամ­բողջ կյան­քը արևա­յին հե­ղի­նա­կում­նե­րին նվի­րած, մե­ծա­տա­ռե­րով քա­ղա­քա­ցի, գիտ­նա­կան Վա­հան Հա­մա­զաս­պյա­նը:
Հ. Գ. 1. «Խե­լա­ցի» նոր գո­մի տե­րե­րին հա­յրա­բար ու­զում եմ հու­շել՝ ե­թե գո­մաղ­բի հետ կապ­ված ի­րա­վի­ճա­կը չփոխ­վի, ա­պա ձմ­ռան ցր­տե­րին ա­նաս­նա­շեն­քի հա­տա­կը կվե­րած­վի սա­հա­դաշ­տի և ան­կապ պահ­ված­քի պայ­ման­նե­րում ա­կա­նա­տես կլի­նենք տա­վա­րի սա­հան­կում­նե­րին դրա­նից բխող հետևանք­նե­րով:

Ստյո­պա ԽՈ­ՅԵՑ­ՅԱՆ
Հ. Գ. 2. Ո­լոր­տի ղե­կա­վար­նե­րին` նա­խագ­ծում կան բազ­մա­թիվ այլ թե­րու­թյուն­ներ և բաց­թո­ղում­ներ, ե­թե ցան­կա­նում եք շտ­կել դրանք, օգ­տա­գոր­ծել ժա­մա­նա­կա­կից, ար­դյու­նա­վետ նո­րույթ­ներ, ա­պա պա­րոն Հա­մա­զաս­պյա­նը և ես պատ­րաստ ենք ա­ջակ­ցե­լու:
Հ. Գ. 3. Կա­ռա­վար­ման մա­կար­դա­կի փոր­ձար­կում­նե­րով գո­մաղ­բի մշակ­ման և կի­րառ­ման ա­ռա­ջարկ­վող տեխ­նո­լո­գիան բարձ­րաց­նում է բեր­քատ­վու­թյու­նը 25-30 տո­կո­սով, ար­տադ­րան­քի շա­հու­թա­բե­րու­թյան մա­կար­դա­կը 31,2 տո­կոս է:
Հ. Գ. 4. Սկզ­բուն­քո­րեն, նաև էս­քի­զա­յին նա­խագ­ծե­րով, լուծ­վել է կա­մա­վո­րու­թյան մո­տե­ցու­մով ա­նաս­նագլ­խա­քա­նա­կը, սե­փա­կա­նաշ­նորհ­ված հո­ղակ­տոր­նե­րը կենտ­րո­նաց­նե­լու տե­ղի պայ­ման­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան, մի­ջին խավ ձևա­վո­րող, խո­շո­րաց­ված ա­նաս­նա­շեն­քե­րի (ֆեր­մա­նե­րի) ստեղծ­ման խն­դի­րը:
Դիտվել է՝ 1947

Մեկնաբանություններ