Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

90-ա­կան­նե­րի հի­թը, սպաս­վող դա­տա­կան նիստն ու հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քը

90-ա­կան­նե­րի հի­թը, սպաս­վող դա­տա­կան նիստն ու հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քը
18.02.2020 | 12:29
Ար­թուր Գալս­տյա­նի «Ով է նա» եր­գը հայտ­նի էր դեռևս 90-ա­կան­նե­րից: Այ­սօր էլ շա­տե­րը հի­շում են եր­գը, թեև այն վա­ղուց չի շր­ջա­նառ­վում: 90-ա­կան­նե­րի հի­թը այ­սօր դար­ձել է խնդ­րո ա­ռար­կա: Այս պատ­մու­թյու­նը սկս­վել է նա­խորդ տար­վա գար­նա­նը, երբ Գևորգ Մար­տի­րո­սյա­նը զան­գա­հա­րել է Ար­թուր Գալս­տյա­նին, ներ­կա­յա­ցել է որ­պես եր­գիչ, ցան­կու­թյուն է հայտ­նել կա­տա­րե­լու նրա եր­գե­րից մե­կը, և ստա­ցել բա­նա­վոր հա­մա­ձայ­նու­թյուն: Ար­թուր Գալս­տյա­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, փաս­տա­բան­նե­րի պա­լա­տի ան­դամ, փաս­տա­բան ԼՈՒ­ՍԻ­ՆԵ ՎԻ­ՐԱ­ԲՅԱ­ՆԸ «Ի­րա­տե­սի» հետ զրույ­ցում ա­սաց, որ խոս­քը կոնկ­րետ «Ով է նա» եր­գին չի վե­րա­բե­րել, այլ մեկ այլ եր­գի: Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց (հու­նի­սին) Ար­թուր Գալս­տյանն ի­մա­նում է, որ հա­մա­պա­տաս­խան գրան­ցում, ար­տո­նու­թյուն ստա­ցած «Ով է նա» վեր­նագ­րով եր­գը, ա­ռանց իր թույ­լտ­վու­թյան, Գևորգ Մար­տի­րո­սյա­նը կա­տա­րել է, հրա­պա­րա­կել «Youtube» ա­լի­քով, հե­ռուս­տաըն­կե­րու­թյուն­նե­րը տա­րա­ծել են, և որևէ կերպ չի նշ­վել, թե եր­գի հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վունքն ում է պատ­կա­նում: Սո­վո­րա­բար նման դեպ­քե­րում մե­կը մյու­սի հետ վի­ճում են, լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը լու­սա­բա­նում են խն­դի­րը, սոց­ցան­ցե­րում և այ­լուր քն­նար­կում ու հարցն այս­քա­նով փակ­վում է: Սա­կայն այս դեպ­քում գործն այլ ըն­թացք է ստա­ցել: Նախ՝ար­գե­լա­փակ­վել է եր­գը. «Youtube»-ին նա­մակ է ու­ղարկ­վել այն մա­սին, որ այդ եր­գի հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քը պատ­կա­նում է այլ ան­ձի, ո­րի հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քը խախ­տե­լով՝ տե­սա­հո­լո­վա­կը հայ­տն­վել է տվյալ ա­լի­քում: Դրա­նից հե­տո Լու­սի­նե Վի­րա­բյա­նը, որ­պես Ար­թուր Գալս­տյա­նի լիա­զոր­ված անձ, հան­դի­պել է Գևորգ Մար­տի­րո­սյա­նին՝ փոր­ձե­լով վե­ճը ար­տա­դա­տա­կան կար­գով լու­ծել. «Իմ վս­տա­հորդն ու­զում էր, որ գոր­ծը չհաս­ներ դա­տա­րան (մա­նա­վանդ որ նույն ո­լոր­տից են), փո­խա­րե­նը պա­հան­ջում էր՝ պատ­ճա­ռած վնա­սի հա­տու­ցում: Ար­թուր Գալս­տյա­նը բա­րե­գոր­ծա­կան ֆոնդ ու­նի, և ա­ռա­ջար­կում էր՝ այն գու­մար­նե­րը, ո­րոնք հե­տո պա­հան­ջե­լու էին, ա­ռանց դա­տա­կան մի­ջամ­տու­թյան տրա­մադ­րել այդ ֆոն­դին: Ա­ռա­ջար­կը կտ­րա­կա­նա­պես մերժ­վեց, հաշ­տու­թյան եզ­րեր գտ­նելն անհ­նար էր, և այլ բան չէր մնում, քան դա­տա­կան պաշտ­պա­նու­թյան դի­մե­լը»:
Ե­թե ընդ­հա­նուր հայ­տա­րա­րի գա­յին, պայ­մա­նա­վոր­վե­լու էին նաև, թե ինչ կերպ պետք է շր­ջա­նառ­վի եր­գը: Ան­պայ­ման պետք է գր­վեր, որ եր­գի հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քը պատ­կա­նում է Ար­թուր Գալս­տյա­նին: Մեր զրու­ցա­կի­ցը վս­տա­հեց­րեց, որ ե­թե մինչ այդ հարց ծա­գեր, բնա­կա­նա­բար, Ա. Գալս­տյա­նը թույլ չէր տա անդ­րա­դառ­նալ այդ եր­գին, բայց քա­նի որ երգն ար­դեն կա, շր­ջա­նառ­վել է, բա­վա­կա­նին դի­տում­ներ ու­նե­ցել, բնա­կա­նա­բար, մարդ­կանց հի­շո­ղու­թու­նից չէին կա­րող ջն­ջել, գո­նե դրա­նից հե­տո վնա­սի փոխ­հա­տու­ցում կլի­ներ՝ բա­րե­գոր­ծա­կան նպա­տա­կով օգ­տա­գործ­վող գու­մա­րի չա­փով, և ինչ-որ կերպ կվե­րա­կան­գն­վեր հե­ղի­նա­կա­յին խախտ­ված ի­րա­վուն­քը:
Հի­մա ար­դեն և՛ գոր­ծի ըն­թացքն է փոխ­վել, և՛ պա­հանջ­նե­րը: Փետր­վա­րի 24-ին լի­նե­լու է ա­ռա­ջին դա­տա­կան նիս­տը: Ա. Գալս­տյա­նի փաս­տա­բա­նը հս­տա­կեց­նում է ի­րենց պա­հան­ջը՝ ար­գե­լել մտա­վոր սե­փա­կա­նու­թյան օ­բյեկտ հան­դի­սա­ցող երգն ա­ռանց ի­րա­վա­տի­րոջ թույ­լտ­վու­թյան օգ­տա­գոր­ծե­լը, պար­տա­վո­րեց­նել ջն­ջել բա­ցա­ռիկ ի­րա­վունք­նե­րի խախտ­ման հա­մար հիմք ծա­ռա­յած և նման խախտ­ման ար­դյուն­քում ստեղծ­ված տե­սա­հո­լո­վա­կը, հա­տու­ցել պատ­ճա­ռած վնա­սը, այն է՝ բռ­նա­գան­ձել չորս մի­լիոն դրամ տու­գանք:
Հե­տաքր­քր­վե­ցինք՝ ի­րա­վա­կան դաշ­տում նման խն­դիր­ներ հա­ճա՞խ են հան­դի­պում:
«Ան­կեղծ ա­սած հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քը Հա­յաս­տա­նում այն­քան էլ պաշտ­պան­ված չէ, ի­րա­վուն­քի այն տե­սա­կը չէ, ո­րին առ­նչ­վող խն­դիր­նե­րի ա­մեն օր կա­րող ենք առ­նչ­վել,- ա­սաց մեր զրու­ցա­կի­ցը:- Նախ նշեմ, որ այս եր­գը շատ քիչ հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վունք­նե­րի օ­բյեկտ­նե­րից է, որ գրանց­ված է «Հայ հե­ղի­նակ»-ում, ին­չի վե­րա­բե­րյալ ա­պա­ցույց­նե­րը ներ­կա­յաց­րել եմ դա­տա­րան՝ հա­վաս­տագ­րի տես­քով: Իսկ առ­հա­սա­րակ, ա­յո, ի տար­բե­րու­թյուն մի­ջազ­գա­յին փոր­ձի և շատ եր­կր­նե­րում ձևա­վոր­ված պրակ­տի­կա­յի, մե­զա­նում հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քի հետ կապ­ված հա­մա­պա­տաս­խան ձևով նա­խա­դե­պեր հա­ճախ չեն հան­դի­պում»:
Այլ կերպ ա­սած՝ ոչ բո­լորն են ի­րենց հե­ղի­նա­կած օ­բյեկտ­նե­րը գրան­ցում հա­մա­պա­տաս­խան ձևով: Մինչ­դեռ, փաս­տա­բա­նի կար­ծի­քով, գո­նե մշա­կույ­թի գոր­ծիչ­նե­րը այդ ի­րա­վուն­քի մա­սին քիչ թե շատ պետք է ի­մա­նան. ի­րենք ի­րենց ի­րա­վունք­նե­րը չպաշտ­պա­նե­լով՝ չեն կա­րո­ղա­նում նաև հե­տա­գա­յում պա­հան­ջել ու պար­տա­վո­րեց­նել դի­մա­ցի­նին, որ հար­գի ու ճա­նա­չի ի­րենց ի­րա­վուն­քը: «Հենց այս գոր­ծով էլ մենք բա­խում ենք տես­նում կոնկ­րետ մշա­կու­թա­յին ո­լոր­տի և ի­րա­վա­կան հա­մա­կար­գի միջև, այ­սինքն, այն, ինչ մենք օ­րեն­քով ու­զում ենք պաշտ­պա­նել, մշա­կու­թա­յին շատ գոր­ծիչ­նե­րի կար­ծի­քով՝ սո­վո­րա­կան երևույթ է, ին­չին ա­մեն օր էլ կա­րող ենք ա­կա­նա­տես լի­նել: Սա խո­սում է ան­լուրջ վե­րա­բեր­մուն­քի կամ ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան պա­կա­սի մա­սին»:
Գևորգ Մար­տի­րո­սյա­նի ար­ձա­գանքն էլ հար և նման է ե­ղել, նշել է, որ 20 տա­րի չի օգ­տա­գործ­վել այդ եր­գը: Լու­սի­նե Վի­րա­բյա­նը օ­րի­նակ է բե­րել՝ ե­թե քա­ղա­քա­ցին ու­նե­նար որևէ շի­նու­թյուն կամ բիզ­նես նա­խա­գիծ, ո­րը չի օգ­տա­գոր­ծում, դուք ձեզ ի­րա­վունք կվե­րա­պա­հեի՞ք վերց­նել-օգ­տա­գոր­ծել. չէ՞ որ սա էլ սե­փա­կա­նու­թյան մի տե­սակ է:
Հե­տաքր­քր­վե­ցի՝ կա՞ն բա­ցեր օ­րեն­քում: Մեր զրու­ցա­կիցն ա­սաց, որ հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քի մա­սին օ­րեն­քը շատ նուրբ ձևով բո­լոր կնճ­ռոտ հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը տա­լիս է: Կար­ծում է նաև, որ սա լավ նա­խա­դեպ է. նրանք, ով­քեր հան­դի­պել են հե­ղի­նա­կա­յին ի­րա­վուն­քի խախ­տում­նե­րի, մի օ­րի­նա­կով կտես­նեն-կհաս­կա­նան, որ կա­րող են պայ­քա­րել ի­րենց ի­րա­վուն­քի հա­մար: Ի վեր­ջո, դա ի­րա­վա­կան մշա­կույ­թի ձևա­վոր­ման մի տար­բե­րակ է:
Ի պա­տաս­խան «Լիա­հու՞յս եք, որ դա­տը շա­հե­լու եք» հար­ցին՝ Լու­սի­նե Վի­րա­բյանն ա­սաց, որ վերջ­նա­կան ո­րո­շու­մը միայն դա­տա­րանն է տա­լիս, հա­մե­նայն դեպս, ի­րեն­ցից պա­հանջ­վող այն բո­լոր ա­պա­ցույց­նե­րը, որ ա­պա­հո­վում են հայ­ցա­դի­մու­մի մեջ ներ­կա­յաց­ված փաս­տե­րը, ներ­կա­յաց­րել են դա­տա­րան և, բնա­կա­նա­բար, ե­թե դի­մել են դա­տա­րան, լիա­հույս են, որ կհաս­նեն ար­դար ո­րոշ­ման:
Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Հ. Գ. Պատրաստ ենք լսելու հակառակ կողմի կարծիքը:
Դիտվել է՝ 6585

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ