Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Հոգևո­րը ձե­րը չէ, մի ա­պա­կա­նեք

Հոգևո­րը ձե­րը չէ, մի ա­պա­կա­նեք
17.04.2020 | 00:54
Ան­հո­գի ու ա­նաստ­ված հա­սա­րա­կու­թյուն ենք դար­ձել։ Ոչ մի խոսք ար­ժեք չու­նի, ոչ մե­կի խոս­քը հա­վատ չի ներ­շն­չում։ Բո­լորս մեկ կաթ­սա­յի մեջ ենք, բայց ա­մեն մե­կին թվում է, թե ի­րեն է տր­ված ա­սե­լու միակ ճշ­մար­տու­թյու­նը։ Դա­սա­կա­նը նո­րից կկան­չեր.
«Ես ձեզ ա­սում եմ՝ կգա Ո­գու սով,
Եվ դուք կքաղ­ցեք ճոխ սե­ղա­նի մոտ,
Կընկ­նեք մու­րա­լու հափ­րած որ­կո­րով՝
Հրե­ղեն խոս­քի, վեհ խոս­քի կա­րոտ...»
Ին­չու՞ են մար­դիկ այս­քան չա­րա­ցած, ան­հա­ղորդ ու­րի­շի ցա­վին, ան­հայ­րե­նիք ու ան­հան­դուր­ժող։ Թուր­քին ար­դեն կդա­սա­կար­գեն լա­վի ու վա­տի, ապ­րի­լի 24-ին ըն­դա­ռաջ ան­գամ ԱԺ բարձր ա­մ­բիո­նից կպաշտ­պա­նեն, իսկ ցե­ղակ­ցին, հայ­րե­նակ­ցին պատ­րաստ են հո­շո­տե­լու։ Ո­չինչ, ոչ մի ար­հա­վիրք մեզ այդ­պես էլ դաս չի լի­նում, մենք չենք սի­րում դա­սեր քա­ղել, սո­վո­րել աշ­խար­հի կա­նոն­նե­րը։ Մենք մեր «ճիշ­տը» գի­տենք, ո­րը ոչ մե­կին պետք չէ, ան­գամ մեր ներ­սում չենք կա­րող այ­լոց ճշ­մար­տու­թյու­նը տես­նել։
Այն ի­րո­ղու­թյու­նը, որ ար­դեն մի քա­նի օր է փո­թոր­կում է հան­րա­յին, քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գը, ոչ միայն տհաճ է ու գար­շե­լի, այլև ցու­ցա­նում է մեր հո­գու ու մտ­քի սո­վը։ Քն­նարկ­ման, ա­վե­լի ստույգ, զազ­րա­խո­սու­թյան մեծ ա­լիք է բարձ­րա­ցել Ա­մե­նայն Հա­յոց կա­թո­ղի­կոս Գա­րե­գին Երկ­րոր­դի այն հայ­տա­րա­րու­թյան առն­չու­թյամբ, ըստ ո­րի, կա­թո­ղի­կո­սը կարևոր է հա­մա­րում Ար­ցա­խի ա­ռա­ջին և ՀՀ երկ­րորդ նա­խա­գահ, Ազ­գա­յին հե­րոս Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի խա­փան­ման մի­ջո­ցի փո­փո­խու­թյու­նը: Ե­թե ան­գամ այս իշ­խա­նու­թյան հա­մար Քո­չա­րյա­նին կա­լա­նա­վոր­ված տես­նե­լը կյան­քի ու մա­հու հարց է, դա դեռ չի նշա­նա­կում, որ նրա խա­փան­ման ձևի փո­փո­խու­թյան մա­սին խո­սող հոգևոր հայ­րը պետք է հայ­տն­վի, թող կո­պիտ չհն­չի, հայ­հո­յող խու­ժա­նի (երբ իջ­նում ես լու­տանք­ներ թա­փող փո­ղո­ցա­յին հար­բե­ցո­ղի մա­կար­դա­կին, պա­տա­հա­բար զբա­ղեց­րածդ պաշ­տո­նը դա­դա­րում է զար­դա­րել քեզ) թի­րա­խում։ Հար­գեք Հայ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցին, ե­թե ան­գամ կար­ծում եք, որ քա­ղա­քա­կան շատ այլ ի­րադ­րու­թյուն­նե­րի պայ­ման­նե­րում Վե­հա­փա­ռը պետք է իր խոսքն ա­սեր։ Դա քն­նարկ­ման այլ հարց է, բայց առն­վազն տա­րօ­րի­նակ է, որ իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցուց­չի քա­ղա­քա­կան գի­տակ­ցու­թյունն այն­քան է, ռու­սը կա­սեր` վՌՋպ տսՌվՑցրՈ, որ չի նկա­տում, թե դի­մացն ով է։ Ամ­բար­տա­վա­նու­թյան ու գո­ռո­զու­թյան մեծ չա­փա­բա­ժին, սե­փա­կան պատ­մու­թյան հան­դեպ ար­հա­մար­հանք (չնա­յած նախ սե­փա­կան ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյու­նը պի­տի ի­մա­նաս, որ կա­րո­ղա­նաս հար­գել այն)... ու երբ այս ա­մե­նին գու­մար­վում են նաև հեգ­նանքն ու ցի­նիզ­մը, հաս­կա­նում ես, որ պա­տա­հա­բար ա­ռա­ջին դար­ձած հե­տին­նե­րը այն­քան են նվաստ ու քի­նախն­դիր, որ չեն կա­րո­ղա­նում հաղ­թա­հա­րել ներ­սում բույն դրած գաղ­ջը, ինչն էլ նրանց ա­ռա­ջի­կա կոր­ծան­ման պատ­ճառն է դառ­նա­լու։
Ան­կախ քա­ղա­քա­կան դա­սա­վո­րու­թյու­նից, այս կամ այն ու­ժի հան­դեպ հա­մակ­րան­քից ու հա­կակ­րան­քից, պետք է պե­տու­թյու­նը, պե­տու­թյան սյու­նե­րը, ազ­գը պա­հող ե­կե­ղե­ցին, մշա­կույ­թը, ազ­գա­յին ար­ժե­հա­մա­կար­գը հե­ռու պա­հել ա­պազ­գա­յին հո­սանք­նե­րից, վեր դա­սել քա­ղա­քա­կան գզվռ­տոց­նե­րից։ Կան չգր­ված օ­րի­նակ­ներ, ո­րոնք ան­կախ ներ­սումդ կու­տակ­ված մաղ­ձից պար­տա­վոր ես պահ­պա­նել։ Ո՛չ մի «շնա­բա­րո դուրս­պր­ծուկ» (կա­սեր Փա­շի­նյան Նի­կո­լը) ի­րա­վունք չու­նի վայ­րա­հա­չե­լու կա­թո­ղի­կո­սի վրա։ Տվյալ պա­րա­գա­յում խոսքն ան­ձի մա­սին չէ, այլ Հայ ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցու, հոգևոր հոր կեր­պա­րի։ Մի՛ խե­ղա­թյու­րեք, մի՛ ա­պա­կա­նեք ա­մեն ինչ, քա­ղա­քա­կան մանր, ճղ­ճիմ խա­ղե­րի հա­մար կա քա­ղա­քա­կան դաշտ, հոգևո­րը ձե­րը չէ, մի մտեք, պար­զա­պես մի աղ­տո­տեք մեր հո­գու տու­նը...
Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆ
Դիտվել է՝ 2605

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ