Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Երկու տա­րում բա­հը դար­ձավ գեր­ժա­մա­նա­կա­կից զե՞նք

Երկու տա­րում բա­հը դար­ձավ գեր­ժա­մա­նա­կա­կից զե՞նք
21.07.2020 | 16:07

Հայտ­նի խոսք կա՝ հաղ­թա­նա­կը բա­զում տե­րեր ու­նի, պար­տու­թյու­նը որբ է։ Այ­սօր­վա մեր ի­րա­կա­նու­թյու­նում այս միտ­քը մի փոքր այլ կերպ է հն­չում՝ հաղ­թա­նա­կը եր­բեմն ի­րար ձեռ­քից խլում են ու սե­փա­կա­նաշ­նոր­հում։ Տա­վու­շում ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին հետևած ո­րոշ քն­նար­կում­ներ ուղ­ղա­կի ապ­շեց­նում են։ Բա­նա­կի հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի հա­մար ու­րա­խա­նա­լու փո­խա­րեն այն դարձ­րել են հա­մե­մա­տու­թյան թե­մա ու ան­դա­դար հի­շում են 2016-ի ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյան, նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին։ Նախ, բա­ցի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի մասշ­տա­բայ­նու­թյան տար­բե­րու­թյունից, կա նաև ա­ռա­վել էա­կան մի հան­գա­մանք. մեր սահ­ման­նե­րում դեռ լիա­կա­տար խա­ղա­ղու­թյուն չէ, իսկ հեղ­հե­ղուկ վի­ճա­կում կշեռ­քի նժա­րին դնել բա­նա­կի այս կամ այն գոր­ծո­ղու­թյուն, այն դարձ­նել «մի­ջոց» ներ­քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րի հա­մար, առն­վազն հի­մա­րու­թյուն է ու անպ­տուղ զբաղ­մունք։ Բայց նման թե­մա ար­ծար­ծող­նե­րի հա­մար մի քա­նի հս­տա­կե­ցում պի­տի ա­նել։


1. Ո­մանք կր­կին հի­շել են, թե 2016-ին բա­նա­կը բա­հով է կռ­վել, դիզ­վա­ռե­լի­քի խն­դիր է ե­ղել, հի­մա ա­մեն ինչ այլ է... Փաս­տո­րեն բա­նա­կա­շի­նու­թյունն այդ­քան հեշտ գո՞րծ է, որ եր­կու տա­րում բա­հը դար­ձավ ժա­մա­նա­կա­կից զենք, իսկ հրա­մա­նա­տա­րա­կան կազմն էլ 2 տա­րում ձեռք բե­րեց կռ­վով կոփ­ված ռազ­մա­կան փոր­ձա­ռու­թյուն։ Գն­դա­ցիրն ու հրե­տա­նին ի­րա­րից չտար­բե­րող (ցա­վոք, եր­բեմն նաև տար­բե­րող) իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը հա­մոզ­վա՞ծ են, որ ի­րենք են այ­սօր­վա բա­նա­կի ո­րա­կի պա­տաս­խա­նա­տուն։ Խո­սեք ա­մեն ին­չից, ա­մեն հա­ջո­ղու­թյուն ձե­րը հա­մա­րեք, կու­զեք սե­փա­կա­նաշ­նոր­հեք ու դրա հա­մար էլ ձեզ պարգևավ­ճար դուրս գրեք, բայց բա­նա­կից խո­սե­լու ի­րա­վունք դուք, «թա­վիշ­ներ», հաս­տատ չու­նեք։ Բա­նա­կը ողջ ժո­ղովր­դի պա­հած-շա­հած զա­վակն է, այն ժո­ղովր­դի, որն ապ­րել է «նախ­կին­նե­րի ու հնե­րի» տա­րի­նե­րին։ «Նոր» բա­նակ կեր­տե­լու ձեր ան­հե­թեթ հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներն ի՞նչ են, ե­թե ոչ ար­հա­մար­հանք բա­նա­կի հիմ­քում կանգ­նած, այդ գոր­ծին ամ­բողջ կյան­քը նվի­րած սպա­նե­րի, հրա­մա­նա­տար­նե­րի հան­դեպ, նսեմ պահ­վածք մինչ այս ե­ղած հա­յ­կա­կան զի­նու­ժի բո­լոր հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի հան­դեպ։ Այս մար­դիկ ան­կախ օր­վա իշ­խա­նու­թյու­նից շա­րու­նա­կել են ան­ձն­վեր աշ­խա­տել ու կա­ռու­ցել ա­մուր, տա­րա­ծաշր­ջա­նում ա­մե­նա­կա­յա­ցած բա­նակ­նե­րից մե­կը։
Ինչ վե­րա­բեր­ում է բա­հե­րին ու դիզ­վա­ռե­լի­քին, ա­պա Նի­կո­լի թեր­թի շր­ջա­նա­ռու­թյան մեջ դրած դե­զին­ֆոր­մա­ցիան տա­րի­նե­րով շր­ջա­նա­ռած մար­դիկ ի­րենց իսկ շուր­թե­րով, ի­րենց ան­դամ­նե­րով կազ­մած հանձ­նա­ժո­ղո­վով հայ­տա­րա­րե­ցին, որ երբևէ նման խն­դիր չի ե­ղել։ Իսկ ե­թե դրա­նով հեր­թա­կան ան­գամ նախ­կին­նե­րին եք ու­զում քն­նա­դա­տել, նրանց քն­նա­դա­տե­լու այլ թե­մա­ներ հա­տատ կգտ­նեք, բա­նա­կը մի դարձ­րեք «ման­րադ­րամ»։


2. Ա­սում են, թե այ­սօր­վա բա­նա­կը տար­բեր­վում է 2016-ի բա­նա­կից։ ՈՒ աբ­սուրդն այն է, որ սա ա­սում է նաև այս ո­լոր­տում ժա­մա­նա­կին պաշ­տոն զբա­ղեց­րած մար­դը։ Ի­հար­կե, տար­բեր­վում է, ո­րով­հետև բա­նակն ա­մեն օր է կա­տա­րե­լա­գործ­վում, ա­մեն օր է նոր ո­րակ ստա­նում։ Ե­թե 2016-ի ու այ­սօր­վա բա­նա­կը նույ­նը լի­ներ, նշա­նա­կում է մենք, որ­պես ազգ, չենք գի­տակ­ցում, թե ինչ է մեզ հա­մար ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թյու­նը, նշա­նա­կում է ապ­րե­լու մեր ի­րա­վուն­քը վա­ղուց զի­ջած պի­տի լի­նեինք։ Ի դեպ, այդ բա­րե­փո­խում­նե­րի մեծ ա­լի­քը սկս­վեց հենց ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յից հե­տո ու ան­գամ այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ի­րա­կա­նաց­ված ո­րոշ ծրագ­րե­րի հիմ­քե­րը, պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը դեռ նա­խորդ­նե­րի ժա­մա­նակ են ե­ղել։ Բա­նա­կի «հինն» ու «նո­րը» չկա, բա­նա­կը կեն­դա­նի օր­գա­նիզմ է ու ա­մեն օր է փոխ­վում՝ ան­կախ հան­գա­ման­քից, թե այդ պա­հին ով է քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյու­նը։ Ի դեպ, հա­մե­մա­տե­լու սի­րա­հար­նե­րին և հատ­կա­պես ժա­մա­նա­կին պաշտ­պա­նու­թյան փոխ­նա­խա­րար աշ­խա­տած Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նին մի հի­շե­ցում, փոր­ձեք 2016-ի բա­նա­կը հա­մե­մա­տել ձեր տա­րի­նե­րին ղե­կա­վա­րած այդ կա­ռույ­ցի հետ, ի՞նչ տար­բե­րու­թյուն­ներ կտես­նեք։ Գո­նե հա­նուն բա­նա­կում ինչ-որ ժա­մա­նակ կար­գա­վի­ճակ ու­նե­ցող մարդ, ո­րը պետք է երկ­րի պաշտ­պա­նու­թյու­նը վեր դա­սի ա­մեն ին­չից, հան­գիստ թո­ղեք բա­նա­կը։


3. Ո­մանք պն­դում են, թե քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյու­նը տե­ղյակ չի ե­ղել ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից, հաղ­թա­նակ կրո­ղը բա­նա­կի ղե­կա­վա­րու­թյունն է։ Սրան զու­գա­հեռ հն­չում է մյուս ծայ­րա­հե­ղու­թյու­նը, թե հաղ­թա­նա­կի դափ­նի­նե­րը Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նինն են։ Այս հար­ցում ըն­դա­մե­նը խո­սենք փաս­տե­րով։ Բայց մինչ այդ նկա­տենք, որ հաղ­թա­նա­կը բո­լո­րին է, այս թե­ման գո­նե ա­ռայժմ պետք չէ ա­նընդ­հատ շա­հար­կել։ Իսկ փաս­տերն ինչ են ա­սում. ըստ մեր Սահ­մա­նադ­րու­թյան, Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը գե­րա­գույն գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տար է դառ­նում, երբ սահ­մա­նին պա­տե­րազմ է ըն­թա­նում, սա­կայն տա­վու­շյան ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը լո­կալ բնույթ ու­նեին և պա­տաս­խա­նատ­վու­թյունն ամ­բող­ջո­վին ըն­կած էր Պնա­խա­րա­րի և գլ­խա­վոր շտա­բի պե­տի վրա։ Ա­վե­լին, Ադր­բե­ջա­նի ար­կա­ծախ­նդ­րու­թյան հա­ջորդ օ­րը Դա­վիթ Տո­նո­յա­նը կա­ռա­վա­րու­թյան նիս­տում ման­րա­մաս­ներ տե­ղե­կաց­րեց Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին, ո­րի հար­ցից կա­րե­լի էր են­թադ­րել, որ նա­խա­պես նա գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի բնույ­թին այդ­քան էլ ի­րա­զեկ չէր։ Իսկ հա­մա­ձայ­նեք, որ այդ ա­մե­նի պա­տաս­խա­նա­տուն չի կա­րող թշ­նա­մու դի­տա­վո­րու­թյու­նը մո­լո­րու­թյան հետ խառ­նել։


4. Փա­շի­նյա­նի «եր­կր­պա­գուն­ե­րը» հայ­տա­րա­րում են, թե Ա­լիևը հաս­կա­ցավ, որ իր առջև ոչ թե Սերժ Սարգ­սյան կամ Ռո­բերտ Քո­չա­րյան է, այլ մի կա­տա­ղած իջևան­ցի` Փա­շի­նյա­նը։ Ի­րո՞ք լուրջ եք ա­սում։ Ի­րո՞ք հա­վա­տում եք ձեր հն­չեց­րած ստե­րին։ Ա­ռանց որևէ մե­կին գե­րագ­նա­հա­տե­լու և թե­րագ­նա­հա­տե­լու, ըն­դա­մե­նը հարց՝ դուք ի­րո՞ք կար­ծում եք, որ ար­ցա­խյան ա­զա­տա­մար­տի հիմ­քում կանգ­նած, բո­լոր հաղ­թա­նակ­նե­րի մաս դար­ձած, Ար­ցա­խը պա­հած մար­դիկ ա­վե­լի քիչ ա­հար­կու ու սար­սա­փե­լի են թշ­նա­մուն, քան բա­նա­կում ան­գամ չծա­ռա­յած, ար­ցա­խյան ա­զա­տա­մար­տից ճո­ղոպ­րած, ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յին մա­յի­սին «մաս­նակ­ցած», բա­նա­կա­շի­նու­թյան գոր­ծում զրո ներդ­րում ու­նե­ցող մե­կը։ Սա գնա­հա­տա­կան չէ, այլ ի­րո­ղու­թյուն, ո­րի հետ մենք ե­թե ան­գամ չենք ու­զում հաշ­վի նս­տել, թշ­նա­մին հաս­տատ այդ նր­բու­թյուն­նե­րը հս­տակ հաշ­վար­կում է։ Ի դեպ, ի՞նչ ե­ղավ Ար­ցա­խը բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի սե­ղա­նին վե­րա­դարձ­նե­լու Փա­շի­նյա­նի խրոխտ «մար­տա­կո­չը»։


Հա­վարտ ըն­դգ­ծենք. վեր­ջին ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը ցույց տվե­ցին, որ մենք կա­րող ենք ցան­կա­ցած խն­դիր լու­ծել, ե­թե բո­լորս հա­մա­կար­ծիք ենք մեկ հար­ցում՝ ա­մուր պա­հել մեր երկ­րի անվ­տան­գու­թյունն ու պաշտ­պա­նու­թյու­նը։ Իսկ դա հրա­շա­լիո­րեն տար­բեր տա­րի­նե­րին կա­տա­րել է մեր բա­նա­կը, ու­րեմն գո­նե այդ կա­ռույ­ցի հար­ցում զերծ պի­տի մնալ ան­հար­կի շա­հար­կում­նե­րից, բզկ­տող կո­չե­րից, այս­րո­պեա­կան քա­ղա­քա­կան շա­հե­րում բա­նակն օգ­տա­գոր­ծե­լուց։


Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆ

Դիտվել է՝ 11151

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ