Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Մեր տագ­նա­պած սիրտ, քո «մյուն­խեն­յան սկզ­բունք»

Մեր տագ­նա­պած սիրտ, քո «մյուն­խեն­յան սկզ­բունք»
18.02.2020 | 11:42
Մի քիչ ցա­վոտ էր այդ ա­մե­նը: Հաղ­թած երկ­րի ղե­կա­վա­րը չկա­րո­ղա­ցավ հաղ­թո­ղի դիր­քե­րում մնալ: Ամ­բող­ջո­վին հար­մար­ված էր խա­ղի այն կա­նոն­նե­րին, շոուի նր­բե­րագ­նե­րին, հա­նուն ո­րոնց կազ­մա­կերպ­վել էր մյուն­խե­նյան բաց քն­նար­կու­մը:
Խն­դիրն այլ տեղ է. բո­լորն են հաս­կա­նում, որ այն­տեղ քն­նար­կում չկար։ Հար­ցը մյուն­խե­նյան պա­նե­լա­յին այդ քն­նարկ­ման ժա­մա­նակ չէ, որ ո­րոշ­վե­լու էր։ Բո­լորն էլ գի­տեն՝ ոչ մի դեպ­քում Փա­շի­նյան Նի­կո­լը (որն այն­քան խղ­ճու­կի վի­ճա­կում էր հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ` պա­րա­պած, իր մու­միան ա­թո­ռին դրած, տյու­նիգ­ներ ան­ցած «գայլ» Ա­լիևի կող­քին, ո­րը հըն­թացս նաև իր մու­միա­յին թույլ տվեց ծի­ծա­ղել, ի տար­բե­րու­թյուն մեր եր­կի­րը ներ­կա­յաց­նող Նի­կո­լի «դյոր­գե­րի»… լավ, մի՞­թե այս երկ­րում, նրա շուր­ջը չկան մար­դիկ, որ հա­տուկ աշ­խա­տանք տա­նեն` նման հան­դի­պում­նե­րում վեր­ջի­նիս վար­քա­կա­նո­նի շուրջ, որ­պես­զի նաև այդ պատ­ճա­ռով սրտ­ներս չկծկ­վի) ոչ մի փաս­տա­թուղթ էլ չի ստո­րագ­րե­լու, դա բո­լորս և աշ­խար­հը գի­տե, և այդ պատ­մա­կան-ա­նի­մաստ էքս­կուրս­նե­րը, շոու­ներն առ ո­չինչ են, ե­թե ոչ փոք­րիկ պա­սաժ` արևմտյան տե­սա­կե­տը գե­րակ­շիռ դարձ­նե­լու, խն­դի­րը հրա­պա­րա­կայ­նաց­նե­լու, այն լուծ­մա­նը մո­տեց­նե­լու ա­ռու­մով:
Բայց ոչ երկ­խո­սու­թյան ու բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի, այլ, որ­քան էլ պա­րա­դոք­սալ, պա­տե­րազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով: Հի­մա, իբր թե ա­մեն ինչ ար­վում է, որ խն­դի­րը ռազ­մա­կան լու­ծում չու­նե­նա։ Սա­կայն բո­լորն էլ հաս­կա­նում են` այն ա­ռանց դրա չի լուծ­վե­լու: ՈՒս­տի, որ­քան էլ ցա­վա­լի, պա­տե­րազ­մի լե­գի­տիմ հիմ­քերն են նա­խա­պատ­րաս­տում: Ա­ռա­ջին հեր­թին հո­գե­բա­նա­կան: Երկ­րորդ հեր­թին փաս­տաթղ­թա­յին. հիմ­նա­վոր­մամբ` բա­նակ­ցե­ցին-պայ­մա­նա­վոր­վե­ցին, չս­տաց­վեց: Եր­րորդ հեր­թին, դա­տե­լով Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի «ար­ցա­խյան դա­սա­վո­րու­թյուն­նե­րից», հնա­րա­վո­րինս` մի­նի­մալ կո­րուստ­նե­րով:
Դրան են միտ­ված Նի­կո­լի` գե­նե­րա­լի­տե­տի նկատ­մամբ դրսևո­րում­նե­րը, դրան են միտ­ված բա­նա­կում տե­ղի ու­նե­ցա­ծի նկատ­մամբ զրո վե­րա­բեր­մուն­քը, դրան են միտ­ված Ար­ցա­խի ընտ­րու­թյուն­նե­րի ու թեկ­նա­ծու­նե­րի նկատ­մամբ նրա քո­ղարկ­ված վե­րա­բեր­մուն­քը, դրան էր միտ­ված նրա բարձ­րա­ձայ­նու­մը, թե «Ար­ցա­խը Հա­յաս­տան է, և վերջ», ո­րին Գեր­մա­նիա­յում «ա­հար­կու» բա­ցատ­րու­թյուն տվեց` «Ես նկա­տի ունեի, որ ե­թե Ադր­բե­ջա­նը հար­ձակ­վի Ար­ցա­խի վրա, դա կն­շա­նա­կի հար­ձա­կում Հա­յաս­տա­նի վրա»:
Փոր­ձենք հաս­կա­նալ՝ Նի­կո­լը դա ա­կա­մա՞ ա­սաց` բա­ցե­լով գե­րա­գույն գաղտ­նի­քը, թե՞ մտած­ված քայլ էր: Ընդ ո­րում նկա­տենք, որ յուր ՀՀ հան­րա­յին հե­ռուս­տաըն­կե­րու­թյու­նը չտ­վեց այդ հատ­վա­ծը, այլ լղո­զեց` ինչ-որ անվ­տան­գու­թյան մա­սին «լո­լո»-ով։ Ա­սել է` հե­տին թվով ի­րենք հաս­կա­ցել են, թե ինչ մեծ բաց­թո­ղում է կա­տա­րել Նի­կոլ Փա­շի­նյանն այդ միտ­քը հայտ­նե­լով։ Նախ որ` Եվ­րո­պա­յի ու­ղիղ սր­տում նա Հա­յաս­տա­նը դարձ­րեց հա­կա­մար­տու­թյան կողմ, երկ­րորդ` ադր­բե­ջա­նա­կան հա­մայն­քի շր­ջա­նառ­վող թե­զի կող­քին ևս մեկ քայ­լով ոչն­չաց­րեց Ղա­րա­բա­ղի սյու­բեկ­տայ­նու­թյու­նը, եր­րորդ` փո­խա­նակ ա­սե­լու՝ ոչ մի պա­տե­րազմ, ա­սաց` հար­ձակ­ման դեպ­քում կհա­մա­րենք Հա­յաս­տա­նի վրա հար­ձա­կում:
Այս­տեղ պետք է հի­շել ևս մեկ ան­չափ կարևոր դե­տալ. Փա­շի­նյա­նի և Ա­լիևի «վե­րե­լա­կա­յին» հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ ձեռք բե­րած պայ­մա­վոր­վա­ծու­թյու­նը, ո­րի ըն­թաց­քում Ա­լիևը սկ­սեց քիչ կրա­կել ու իր դի­քե­րը ա­ռաջ բե­րել, հատ­կա­պես հա­զա­րա­վոր կի­լո­մետ­րե­րով ա­ռաջ ե­կավ Նա­խիջևա­նի կող­մից։ Փաս­տենք՝ այդ­տե­ղից ու­ղիղ թի­րա­խի տակ են Երևա­նը, Ա­րա­րա­տյան դաշ­տա­վայ­րը, դեպ Սյու­նիք գնա­ցող կեն­սա­կան ճա­նա­պար­հը: Չէ, չենք բաղ­դա­տե­լու այս հան­գա­ման­քը Ա­լիևի Երևա­նի վրա մտասևեռ­ման հետ (որ այն «ադր­բե­ջա­նա­կան» է. ծի­ծա­ղե­լի է այն ան­չափ` ու­շադ­րու­թյան ար­ժա­նաց­նե­լու հա­մար)։ Անց­նենք ա­ռաջ:
ՈՒ­շադ­րու­թյան է ար­ժա­նի մեկ այլ բան. հե­ղա­փո­խա­կան, թավ­շյա­յի ամ­բի­ցիա­նե­րի խոր­խո­րատ­նե­րում խր­ված Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը ցան­կա­նում է Ար­ցա­խի հար­ցում ևս ջն­ջել ՆԱԽ­ԿԻՆ սկզ­բունք­նե­րը` «մադ­րի­դյա­նը», և աշ­խար­հի սե­ղա­նին դնել իր` նի­կո­լյան «ան­մահ» սկզ­բունք­նե­րը (ո­րոնց պետք է ա­ռան­ձին անդ­րա­դառ­նալ), որ­պես­զի այդ աս­պար­զում ևս յուր պատ­կե­րը ցոլց­լա:
Ող­բեր­գու­թյու­նը կր­կին այլ տե­ղում է. մեր «հե­ղա­փո­խա­կան թա­վի­շիս­տը» ոչ մի ձայն, ծպ­տուն, բառ չա­սաց, ան­գամ ի­րեն հա­տուկ ներ­վա­յին շար­ժում չա­րեց այն ժա­մա­նակ, երբ Ա­լիևի մու­միան ար­տա­բե­րեց` «փուլ առ փուլ» եզ­րույ­թը, որ­պես հար­ցի լուծ­ման ու­ղի: Ինչն էլ ան­վե­րա­պա­հո­րեն նշա­նա­կում էր` սե­ղա­նին դր­ված փաս­տա­թուղ­թը հենց այդ մա­սին է: Ա­սել է` լա­վա­գույն դեպ­քում անվ­տան­գու­թյուն` խա­ղա­ղու­թյան դի­մաց» տար­բե­րակն է քն­նարկ­վում:
Եվ ո՛չ կար­գա­վի­ճա­կի հար­ցը:
Ա­հա թե ո­րոնք են Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի «մյուն­խե­նյան սկզ­բունք­նե­րը», որ ի­րա­կա­նում «տեր­պետ­րո­սյա­նա­կան» սկզ­բունք­ներն են։ Նի­կո­լը ցան­կա­նում է դրանք կո­չել «մյուն­խե­նյան», որ­պես­զի իր ա­նունն «ան­մա­հա­նա», և ոչ Տեր-Պետ­րո­սյա­նի:
Կար­մեն ԴԱՎ­ԹՅԱՆ
Դիտվել է՝ 6081

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ