Մխիթարյանները շատ մեծ ներդրում ունեն հայոց լեզվի քերականության, հայոց պատմագրության, աշխարհագրության, քարտեզագրության, միջնադարյան գիտության նվաճումներն աշխարհին ծանոթացնելու գործում։ Մխիթարյան աշխարհագրությունը սկզբնավորվում է քարտեզագրությամբ, որը միայն գիտահանրամատչելի նպատակ չէր հետապնդում, այլև ուներ շեշտված ազգային քաղաքական ենթատեքստ․ մինչ նրանց հրատարակությունները՝ աշխարհի քարտեզների վրա բացակայում էր Հայաստանը և այն, որպես առանձին

Մարդիկ, որոնց թվում է, թե՝ վերջ, սա երկրի վերջն է, ով ինչ հնար ու հունար ունի, քանի դեռ հնար ունեն, մտածում են հնարավորինս գռփելու, հարստանալու, մեռնող երկրից իրենց «քյարը» պոկելու, կլորիկ գումարներ, տներ, ավտոներ այստեղ ու դրսերում հետ գցելու մասին, այլասերվում, փչանում, հղփանում են մինչև վերջ՝ մարդկային բոլոր արժեքներն ու իրենց հիմնական պարտականությունները մոռացած, ասեմ, որ չարաչար սխալվում են, ամեն ինչի համար կա հատուցում: Այսօր գլուխներս խառն են, բայց շատ շուտ գնահատական կտրվի այս օրերի ձեր արարքներին, պատիժն էլ չի ուշանա:

Հարևանուհուս եղբոր դին է եկել Ուկրաինայից. ռուս-ուկրաինական պատերազմի զոհ:

Ծնվեցի մի երկրում, ուր դարեր շարունակ խոսել են հաղթանակների մասին և դարեր շարունակ պարտվել: Այն ժողովուրդը, որ ինձ շունչ ու հոգի տվեց, զորավարներ ծնող ժողովուրդ էր: Ծնում էր զորավարներ ու նվիրում այլ ժողովուրդների: Այդ ժողովուրդներն էլ բանակներ ծնող ժովովուրդներ էին: Պարտվող ժողովրդի ծնած Զորավարները մեծ հաղթանակներ պարգևեցին բանակներ ծնող ժողովուրդներին: Գեորգի Խան անունով մի հայորդի Հնդկաստանն ազատագրեց անգլիացի գաղութատերերից և ասաց` վայելիր քո անկախությունը, իմ հնդիկ բարեկամ:

Մեկն ասել է. մյուսը լսել է. մեկ ուրիշն էլ վախից թաքցրել է սպասվող նախճիրի ու դավաճանության մասին:

Գուցե մտածելու տեղի՞ք տա էս ամենը, գուցե ինչ-որ մեկի դեմքին քմծիծաղ նկարի, չգիտեմ, բայց գրեմ:

Մի քիչ էլ ուսումնասիրելով երկնային գործերը, թե՝ որ ուղղությամբ են գլխներիս թափվում անարդար պատիժները, տեսա, որ այնտեղ էլ թեժ պայքար է գնում երկու տիրակալների միջև, համարյա՝ ինչպես մեզ մոտ:

Երբեմն միտքը գալիս է, բայց չգիտես՝ ոնց ձևակերպես: Առնվազն՝ ոնց ձևակերպես, որ քեզ գժի տեղ չդնեն: Օրինակ՝ միտքը եկավ. հայերի հիմնական ողբերգությունն այն է, որ իրենք չափազանց առողջ ժողովուրդ են: Առողջ՝ ֆիզիկապես:

Մարդ պետք է հաստատուն արժեքներով ապրել գիտենա: Ասացին, թե մարդասիրությունը, հայրենասիրությունը, բարությունը, գեղեցիկն ու հուզականը, հոգևորն այս աշխարհի արժեքներն են...։ Ապրեցի՜, ապրեցի դրանցով ու հասկացա դրանցից յուրաքանչյուրի արժեքը: Մի օր էլ երբ հասնում ես գիտակցական մի աստիճանի,հասկանում ես, որ չընկրկելդ տեսակ է, լավատեսությունդ և կամքդ բնավորություն, ուժեղ մնալը՝ գենետիկ ու ճակատագրական, սկզբունքներդ հիմնավոր, անխախտ և խորը, իսկ հոգիդ՝ հաստատուն... Թումանյանը կասեր՝ Իմ հոգին հաստատ է, ինչքան էլ ալեկոծություններ ունենա: