Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Փա­շի­ն­յա­նը բա­ցա­հայ­տում է իր ի­րա­կան դեմ­քը

Փա­շի­ն­յա­նը բա­ցա­հայ­տում է իր ի­րա­կան դեմ­քը
15.11.2019 | 02:33

Հեր­թա­կան ան­գամ դի­մե­լով դե­մա­գո­գիա­յի ար­վես­տին, ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը «Ֆեյս­բուք»-ի իր է­ջում օ­րերս «լայվ» կոչ­վա­ծով անդ­րա­դար­ձավ ս. թ. նո­յեմ­բե­րի 1-ին և 2-ին Երևա­նի մետ­րո­պո­լի­տե­նի «Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րակ» կա­յա­րա­նի մոտ կազ­մա­կերպ­ված և ի­րա­վա­ցիո­րեն խա­փան­ված, այս­պես կոչ­ված, «Հու­Զանք ու Զանգ» ներ­կա­յաց­մա­նը, ա­վե­լի ճիշտ, խեղ­կա­տա­կու­թյա­նը, ո­րի մա­սին կա­րող եք կար­դալ նաև մեր «Մար­դա­վա­յել կեց­ված­քից ի­ջել, կա­պի­կին են կապ­կում» հոդ­վա­ծում:


Ճիշտ է, վե­րոն­շյալ ներ­կա­յաց­ման մաս­նա­կից­նե­րը սա­տա­նիստ­ներ չեն, հա­մե­նայն դեպս, մենք այդ­պի­սի փաստ չու­նենք, ներ­կա­յա­ցումն էլ սա­տա­նիզ­մի հետ ուղ­ղա­կի կապ չու­ներ, բայց այն ան­թույ­լատ­րե­լի էր, ա­ռա­վել ևս ան­թույ­լատ­րե­լի էր նշ­ված ներ­կա­յաց­ման հա­մար 2019 թվա­կա­նի տա­րե­կան բյու­ջեից 2,7 մի­լիոն դրամ հատ­կաց­նե­լը, ին­չը բա­րո­յա­կան ա­ռու­մով նույ­նիսկ հան­ցա­գոր­ծու­թյուն է:
Վար­չա­պետն իր պաշտ­պա­նու­թյան տակ վերց­րեց մի մի­ջո­ցա­ռում, ո­րի կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րը չեն էլ թաքց­րել, հենց ի­րենք են հայտ­նել, որ «Հու­Զանք ու Զան­գը» «հար­ցա­կա­նի տակ է դնում կնոջ պահ­ված­քի, խո­սե­լու և շարժ­վե­լու ձևի հան­րա­յին ըն­կա­լու­մը»։ Իսկ հե­տաքր­քիր է` ի՞նչ անհ­րա­ժեշ­տու­թյամբ և ու՞մ է պետք, որ հար­ցա­կա­նի տակ դր­վի կնոջ պահ­ված­քի, խո­սե­լու և շարժ­վե­լու ձևի հան­րա­յին ըն­կա­լու­մը, ե­թե ոչ Հա­յաս­տա­նում Ա­լան Դա­լե­սի ծրա­գիրն ի­րա­կա­նաց­նող­նե­րին:


«Հի­մա էլ, հի­մա էլ Հա­յաս­տա­նում մի նոր տրենդ է ի հայտ ե­կել, որ­տեղ ինչ-որ մե­կը ստան­դար­տից, քա­ռա­կու­սիից դուրս ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան աշ­խա­տանք ա ա­նում, կպց­նում են սա­տա­նիստ­ներ,- ա­սաց վար­չա­պե­տը:- Իսկ էդ ի՞նչ է էդ սա­տա­նիս­տը, մե­կը կա­րա՞ բա­ցատ­րի: Օ­րի­նակ, Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում տե­ղյա՞կ եք (այ­սինքն` հույս ու­նեմ, որ տե­ղյակ են), որ կան հե­թա­նոս­ներ, կան մար­դիկ, ո­րոնք ա­սում են` մենք հե­թա­նոս ենք, ո­րով­հետև մենք հա­մա­րում ենք, որ մեր ազ­գա­յին կրո­նը հե­թա­նո­սու­թյունն է: Հի­մա ի՞նչ ա­նենք էդ մարդ­կանց… Նույ­նիսկ մար­դիկ կան ը­տենց բան են, հար­սա­նիք են ա­նում, ի­րենք հար­սա­նի­քը ա­նում են հե­թա­նո­սա­կան ծե­սե­րով: Ի՞նչ ա­նենք էդ մարդ­կանց մենք, թույլ չտանք Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում ապ­րել… էս նման­վում ենք մենք ար­դեն… ներ­կա­յա­ցում­նե­րը գրաքն­նում ենք, ը­սենց մենք ար­դեն կա­մաց-կա­մաց կհաս­նենք ինկ­վի­զի­ցիա­յի, խա­րույկ­նե­րի վրա կսկ­սենք մարդ­կանց վա­ռել նրա հա­մար, որ նրանք ճիշտ ձևով չեն հա­վա­տում ինչ-որ ու­ժե­րի»:


Պարզ­վում է, Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հա­մար Քրիս­տոս Աստ­վածն ըն­դա­մե­նը «ինչ-որ ու­ժեր է»: Բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նը, քրիս­տո­նեու­թյու­նը, հա­յի ազ­գա­յին ար­ժե­հա­մա­կար­գը, մեր ազ­գա­յին ա­վան­դույթ­նե­րը Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի հա­մար ըն­դա­մենն ինչ-որ քա­ռա­կու­սի են: Պո­ղոս­նե­րը գո­նե հի­մա կգի­տակ­ցե՞ն, թե ում են բե­րել իշ­խա­նու­թյան… Մեր երկ­րի վար­չա­պե­տը, պե­տու­թյան ղե­կա­վա­րը լի­նե­լով հան­դերձ, չգի­տե կամ ան­տե­ղյակ է ձևա­նում, թե ինչ է սա­տա­նիս­տը: Ե­թե Փա­շի­նյա­նը լիկ­բե­զի կա­րիք ու­նի, ա­յո, նրան կա­րող ենք բա­ցատ­րել, թե ինչ է սա­տա­նիս­տը: Ա­վե­լին. վար­չա­պե­տը հե­թա­նոս­նե­րին ա­նուղ­ղա­կիո­րեն հա­մե­մա­տեց սա­տա­նիստ­նե­րի հետ, սրա գնա­հա­տա­կանն էլ թող­նենք մեր հե­թա­նոս եղ­բայր­ներն ու քույ­րե­րը տան…


Փա­շի­նյա­նը շուրջ 5-րո­պեա­նոց իր խոս­քում մի քա­նի ան­գամ դի­մեց դե­մա­գո­գիա­յի, դրան­ցից է, օ­րի­նակ, նրա «Ի՞նչ ա­նենք էդ մարդ­կանց մենք, թույլ չտա՞նք Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում ապ­րել…» հար­ցադ­րու­մը: Իսկ ո՞վ է ա­սել, թե նրանց չպետք է թույ­լատ­րենք Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում ապ­րել, կամ ա­սենք` խա­րույ­կի վրա այ­րել։ Ե­թե հի­շում եք, Փա­շի­նյա­նը նմա­նաբ­նույթ հար­ցադ­րում­նե­րով հան­դես ե­կավ նաև, երբ խո­սում էր Հա­յաս­տա­նում ԼԳԲՏ ան­ձանց կամ այ­լա­սեր­ված­նե­րի մա­սին (ի՞նչ ա­նենք, այդ մարդ­կանց սպա­նե՞նք…): Երկ­րորդ. վե­րոն­շյալ խեղ­կա­տա­կու­թյան նման ներ­կա­յա­ցում­նե­րը քն­նա­դա­տե­լը, դրանց վե­րա­բե­րյալ կար­ծիք, դիր­քո­րո­շում ար­տա­հայ­տե­լու սահ­մա­նադ­րա­կան ի­րա­վուն­քից օգտ­վե­լը, ինչ­պես վար­վել են ոչ ան­տար­բեր ան­հատ­նե­րը և կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րը, բնավ չի նշա­նա­կում ներ­կա­յա­ցում­նե­րը գրաքն­նել:


Ա­հա դե­մա­գո­գիա­յի ևս մեկ դրսևո­րում. «չա­րեն­ցա­գետ» վար­չա­պետն ան­հար­կի կեր­պով անդ­րա­դառ­նա­լով վե­րոն­շյալ խեղ­կա­տա­կու­թյան հետ չկապ­ված Չա­րեն­ցի պոե­զիա­յին, ա­սաց. «Ե­ղի­շե Չա­րենց են ա­սում, Չա­րեն­ցի մա­սին խո­սող մար­դիկ, հե­տաքր­քիր ա, գի­տեն, թե Ե­ղի­շե Չա­րեն­ցը գրել ա մե­նակ «Ես իմ ա­նուշ Հա­յաս­տա­նի» բա­նաս­տեղ­ծու­թյու­նը: Բա­րե­բախ­տա­բար թե դժ­բախ­տա­բար ո­մանց հա­մար` այդ­պես չի՛: Ե­ղի­շե Չա­րեն­ցը գրել է շատ բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­ներ շատ տար­բեր բա­նե­րի մա­սին, այդ թվում այն­պի­սի բա­նե­րի մա­սին, ո­րոնք էդ­քան էլ բան չեն, եր­կար ժա­մա­նակ, հա­մե­նայն դեպս, Խոր­հր­դա­յին Միու­թյան տա­րի­նե­րին ըն­դուն­ված չեն ե­ղել որ­պես գրա­կան տեքստ, դա հա­մար­վել են, որ ցեն­զու­րա­յից դուրս տեքս­տեր են, մենք պտի այ­րե՞նք Չա­րեն­ցի այդ բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րը: Մեր Չա­րենցն է, չէ՞… Չա­րեն­ցը ու­նե­ցել է կյան­քի դր­վագ­ներ, ո­րոնք ե­ղել են, և է­լի մեր շատ մե­ծեր, մենք պտի չթո­ղե՞նք ու­սում­նա­սի­րեն… Պտի Չա­րեն­ցին ճա­նա­չենք, իր ծա­գու­մը հաս­կա­նանք, թե չհաս­կա­նանք, թե՞ մենք գծենք, ա­սենք` էս ա Չա­րեն­ցը, սրա­նից դուրս ով Չա­րեն­ցի մա­սին բան ա­սեց, սա­տա­նա­յա­պաշտ ա, ազ­գա­դավ ա: Ես կար­ծում եմ, որ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում պետք է միտ­քը աշ­խա­տի և մտ­քի հա­մար չպետք ա լի­նեն կա­ղա­պար­ներ…»:


Նախ, խոս­քը Չա­րեն­ցի, այս­պես կոչ­ված, ձա­խու­թյան շր­ջա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի մա­սին է, ո­րոնք ոչ միայն Խոր­հր­դա­յին Միու­թյան տա­րի­նե­րին, այլև դրա­նից հե­տո էլ ըն­դուն­ված չեն որ­պես գրա­կան տեքստ, հա­մե­նայն դեպս, ող­ջամ­տո­րեն ընդգրկված չեն դպ­րոց­նե­րում, բու­հե­րում դա­սա­վանդ­վող «Հայ գրա­կա­նու­թյուն» ա­ռար­կա­յում, հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ աս­մուն­քով չեն ներ­կա­յաց­վում: Սա­կայն ո՞վ է ա­սել կամ ա­սում, թե մենք պետք է դրանք այ­րենք, ո՞վ է, ընդ­հան­րա­պես, նման հարց բարձ­րաց­րել, և չի էլ բարձ­րաց­վե­լու, քա­նի որ դրա անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը չկա: Կամ` ո՞վ է ա­սել կամ ա­սում, թե մենք չպետք է թող­նենք, որ գրա­կա­նա­գետ­նե­րը, ընդ­հան­րա­պես, ցան­կա­ցող­ներն ու­սում­նա­սի­րեն դրանք, նախ­կի­նում էլ են ու­սում­նա­սի­րել, ա­պա­գա­յում էլ ու­սում­նա­սի­րե­լու են, ու­սում­նա­սի­րե­լը չի նշա­նա­կում դրանք կր­թա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում մա­տու­ցել, ան­գիր սո­վո­րել տալ, հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ հան­րայ­նաց­նել: Եվ ո՞վ է ա­սել կամ ա­սում, թե մենք պետք է սահ­ման­ներ գծենք, ա­սենք` սա է Չա­րեն­ցը, սրա­նից դուրս ով Չա­րեն­ցի մա­սին ար­տա­հայտ­վեց, սա­տա­նա­յա­պաշտ է, ազ­գա­դավ է: Այս վտանգ­նե­րը վար­չա­պե­տի աչ­քին որ­տե­ղի՞ց են երևա­ցել, կա­րո՞ղ է ինքն էլ մա­րի­խու­նա­յի հան­դեպ սեր ու­նի, ինչ­պես ՀՀ ո­րոշ իշ­խա­նա­վոր­ներ:


Ի դեպ, դե­մա­գոգն այն քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչն է, որն օգ­տա­գոր­ծե­լով բնակ­չու­թյան հույ­զե­րը, ա­նի­րա­զե­կու­թյու­նը, ձեռք է բե­րում իշ­խա­նու­թյուն կամ զար­գաց­նում է իր քա­ղա­քա­կան մո­տիվ­նե­րը, նկր­տում­նե­րը: Դե­մա­գոգ­նե­րը հա­ճախ ձեռ­նար­կում են կտ­րուկ ու բռ­նի գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ` հաս­նե­լու հա­մար ի­րենց ու­զած նպա­տակ­նե­րին: «Օ­տար լեզ­վի բա­ռա­րա­նը» (1954 թ.) «դե­մա­գոգ» բա­ռեզ­րը բա­ցատ­րում է որ­պես «քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ, անձ, ո­րը ձգ­տում է դառ­նալ հայտ­նի ոչ հար­գի մե­թոդ­նե­րով (այ­լա­սե­րե­լով փաս­տե­րը և այլն)»։ Նմա­նու­թյուն­ներ կամ կա­տա­րյալ հա­մա­պա­տաս­խա­նու­թյուն չտե­սա՞ք…


Ո­մանց մոտ կա­րող է հարց ա­ռա­ջա­նալ, թե ՀՀ վար­չա­պե­տը` մեր երկ­րի թիվ մեկ ղե­կա­վա­րը, այդ­քան պա­րա՞պ էր, էլ ու­րիշ հոգս, դար­դու­ցավ, խն­դիր չու­նե՞ր, որ ժա­մա­նակ հատ­կաց­րեց և անդ­րա­դար­ձավ այդ հա­կա­գե­ղա­գի­տա­կան ներ­կա­յաց­մա­նը` «ա­մոթ» հաս­կա­ցու­թյան հա­սա­րա­կա­կան ըն­կալ­ման մա­սին պատ­կե­րա­ցում չու­նե­ցող կամ այդ ըն­կալ­մա­նը բա­ցա­հայտ մար­տահ­րա­վեր նե­տած, կա­պը կտ­րած ինչ-որ աղ­ջիկ­նե­րի կամ աղջ­նակ­նե­րի թռվ­ռոց-ծա­մած­ռու­թյուն­նե­րին, կա­պիկ­նե­րին բնո­րոշ շար­ժում­նե­րին կամ կա­պի­կու­թյուն­նե­րին, գրե­թե ան­հո­դա­բաշխ ձայ­նե­րին, ճիչ-ա­ղա­ղակ­նե­րին…


Ճիշտ է, վար­չա­պետն իր ե­լույ­թով պաշտ­պա­նու­թյան տակ վերց­րեց հան­րու­թյան ոչ ան­տար­բեր հատ­վա­ծի ար­դա­րա­ցի զայ­րույ­թին տե­ղիք տված այդ խայ­տա­ռակ ներ­կա­յա­ցումն ու նրա կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րին, ա­նուղ­ղա­կիո­րեն նաև` տվյալ ներ­կա­յա­ցու­մը հո­վա­նա­վո­րած ՀՀ կր­թու­թյան, գի­տու­թյան, մշա­կույ­թի և սպոր­տի նա­խա­րա­րու­թյանն ու, բնա­կա­նա­բար, նա­խա­րար Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նին: Սա­կայն միամ­տու­թյուն ու մո­լո­րու­թյուն կլի­նի կար­ծե­լը, թե Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի ե­լույ­թի ողջ ի­մաստն ու նպա­տա­կը սոսկ դա էր: Այդ­պես կար­ծե­լը կն­շա­նա­կի չն­կա­տել վար­չա­պե­տի ե­լույ­թի հա­յե­ցա­կար­գա­յին բնույ­թը, ո­րում նա սեղմ կեր­պով ներ­կա­յաց­րեց իր պատ­կե­րա­ցում­ներն ու սկզ­բունք­նե­րը ո­րո­շա­կի ո­լորտ­նե­րում ան­ձի ա­զա­տու­թյան, հետևա­բար նաև Հա­յաս­տա­նի բնակ­չու­թյան ու մեր երկ­րի գլ­խին գա­լի­քի վե­րա­բե­րյալ:


Ան­ձի ա­զա­տու­թյան վե­րա­բե­րյալ վար­չա­պե­տի պատ­կե­րաց­ման հա­մա­ձայն` հոգևոր, կրո­նա­կան, մշա­կու­թա­յին, գի­տա­կան և այլ ո­լորտ­նե­րում ան­ձի ա­զա­տու­թյունն ան­սահ­մա­նա­փակ է, ան­սահ­մա­նա­փա­կե­լի, բա­ցար­ձակ, ին­չը նշա­նա­կում է ան­տե­սել այն պարզ ի­րո­ղու­թյու­նը, որ ան­ձի ա­զա­տու­թյուն­ներն ու ի­րա­վունք­ներն ա­վարտ­վում են այն­տեղ, որ­տեղ սկս­վում են այլ ան­ձանց ի­րա­վունք­ներն ու ա­զա­տու­թյուն­նե­րը, այ­սինքն` ան­ձը կա­րող է ա­զատ լի­նել, իր ա­զա­տու­թյունն ար­տա­հայ­տել, ի­րա­վունք­նե­րից օգտ­վել մինչև այն պա­հը, քա­նի դեռ նրա այդ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը չեն խախ­տել ու­րի­շի ի­րա­վունք­նե­րը, ա­զա­տու­թյուն­նե­րը և օ­րի­նա­կան շա­հե­րը:
Երկ­րորդ. Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի վե­րոն­շյալ պատ­կե­րա­ցու­մը նշա­նա­կում է ան­տե­սում, որ ան­ձի ա­զա­տու­թյան բա­ցար­ձա­կա­ցու­մը տե­ղիք է տա­լիս չա­րի­քի, ա­նար­խիա­յի, ծայ­րա­հե­ղա­կա­նու­թյան և այլն` դրան­ցից բխող բո­լոր հետևանք­նե­րով հան­դերձ:


Եր­րորդ. ան­ձի ա­զա­տու­թյան վե­րա­բե­րյալ Փա­շի­նյա­նի վե­րոն­շյալ պատ­կե­րաց­ման վրա հիմն­ված պե­տու­թյան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը, այ­սինքն` այդ ա­զա­տու­թյու­նը բա­ցար­ձա­կի հասց­նե­լը, ան­սահ­մա­նա­փակ ա­զա­տու­թյու­նը թույ­լատ­րե­լի հա­մա­րե­լը, հոգևոր ո­լոր­տում նշա­նա­կում է աշ­խար­հում քրիս­տո­նեու­թյունն ա­ռա­ջի­նը պե­տա­կան կրոն ըն­դու­նած մեր երկ­րում շա­հագր­գիռ ան­ձանց` սա­տա­նա­յա­պաշտ­նե­րի կող­մից ա­ռա­ջի­կա­յում, այս­պես կոչ­ված, «Սա­տա­նա­յի ե­կե­ղե­ցու» հիմ­նադ­րում, ինչ­պես նաև դրա պաշ­տո­նա­կան, պե­տա­կան գրան­ցում, սա­տա­նա­յա­պաշ­տու­թյան օ­րի­նա­կա­նա­ցում ու լե­գա­լա­ցում, ինչն ան­ցյալ դա­րում ար­դեն իսկ ար­վել է իր պղ­ծու­թյուն­նե­րով, այ­լա­սե­րում­նե­րով և հա­կաաստ­վա­ծա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյամբ հայտ­նի ԱՄՆ-ում: Ո՞վ կա­րող է պա­տաս­խա­նել, թե Հա­յաս­տա­նում առ­կա և գոր­ծող սա­տա­նա­յա­պաշտ­ներն ին­չո՞ւ պետք է հրա­ժար­վեն «Սա­տա­նա­յի ե­կե­ղե­ցու» հիմ­նադ­րու­մից, ե­թե փա­շի­նյա­նա­կան իշ­խա­նու­թյան կամ պե­տու­թյան կող­մից հոգևոր ո­լոր­տում բա­ցար­ձակ ա­զա­տու­թյուն տա­լով, ի­րենց այդ­պի­սի հնա­րա­վո­րու­թյուն ըն­ձեռ­վի, ա­վե­լին` ի­րենց գոր­ծու­նեու­թյան օ­րի­նա­կա­նաց­մամբ, ա­զատ գոր­ծե­լու դեպ­քում տր­վի անվ­տան­գու­թյան ե­րաշ­խիք:


Հոգևոր ո­լոր­տում ան­ձի ա­զա­տու­թյան բա­ցար­ձա­կա­ցու­մը նշա­նա­կում է նաև լիար­ժեք ա­զա­տու­թյուն տալ և ա­ռա­վել լկ­տիաց­նել Հա­յաս­տա­նում այժմ գոր­ծող քայ­քա­յիչ և ամ­բող­ջա­տի­րա­կան ա­ղանդ­նե­րին և այդ ա­ղանդ­նե­րի ան­դամ­նե­րին, ո­րոնք դրա­նից հե­տո էլ ա­վե­լի են մո­լեգ­նե­լու` բազ­մա­պատ­կե­լով ի­րենց գոր­ծու­նեու­թյու­նից այժմ բխող չա­րի­քը:
Գի­տու­թյան ո­լոր­տում ան­ձին ան­սահ­մա­նա­փակ ա­զա­տու­թյուն տա­լը նշա­նա­կում է Հա­յաս­տա­նում ա­ռա­ջի­կա­յում թույ­լատ­րել մար­դու կլո­նա­վո­րու­մը և է­լի ու­րիշ վտան­գա­վոր, վնա­սա­կար և հա­կաաստ­վա­ծա­յին բա­ներ, ո­րոնք այժմ թույ­լատ­րե­լի չեն:


Քա­ղա­քա­կան, գա­ղա­փա­րա­խո­սա­կան ո­լոր­տում ան­ձին ան­սահ­մա­նա­փակ ա­զա­տու­թյուն տա­լը նշա­նա­կում է թույ­լատ­րել նաև ծայ­րա­հեղ ար­մա­տա­կան գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյու­նը, ո­րը, ի դեպ, կա­րող է ա­հա­բեկ­չու­թյան գա­ղա­փա­րա­կան հենք հան­դի­սա­նալ, ա­նար­խիան և այլն:
Մշա­կույ­թի, իսկ ի­րա­կա­նում հա­կամ­շա­կույ­թի ո­լոր­տում ան­ձի բա­ցար­ձակ ա­զա­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է թույ­լատ­րել բա­ցա­հայտ սա­տա­նիս­տա­կան քա­րոզ­չա­կան ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­նե­ցող «Vader» ռոք խմ­բի ու նմա­նաբ­նույթ այլ խմ­բե­րի հա­մերգ­նե­րը մեր երկ­րում, այդ թվում` ոչ միայն մաս­նա­վոր հա­մեր­գաս­րահ­նե­րում, դահ­լիճ­նե­րում (ինչ­պի­սին ար­դեն թույ­լատր­վել և ի­րա­կա­նաց­վել է), այլև պե­տա­կան են­թա­կա­յու­թյան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում ու նույ­նիսկ ման­կա­կան մշա­կու­թա­յին օ­ջախ­նե­րում, ինչ­պի­սին, օ­րի­նակ, Երևա­նի պե­տա­կան տիկ­նի­կա­յին թատ­րոնն է, որ­տեղ վեր­ջերս նա­խա­տես­ված «Vader»-ի հա­մեր­գը չե­ղարկ­վեց սոսկ մեր հան­րու­թյան ոչ ան­տար­բեր հատ­վա­ծի բո­ղո­քի ու քն­նա­դա­տու­թյան ար­դյուն­քում: Հենց դա է, որ չմար­սե­ցին տիկ­նի­կա­յին թատ­րո­նի տնօ­րեն Ռու­բեն Բա­բա­յա­նը և ՀՀ կր­թու­թյան, գի­տու­թյան, մշա­կույ­թի և սպոր­տի (ԿԳՄՍ) նա­խա­րա­րը:


Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը, ո­րը բա­ցա­հայտ սա­տա­նիս­տա­կան քա­րոզ­չա­կան ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­նե­ցող լե­հա­կան «Vader»-ի կա­տա­րում­ներն իր ֆեյս­բու­քյան է­ջում ա­վե­լի վաղ հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն ներ­կա­յաց­րել է իբրև մշա­կույթ, մշա­կույ­թում ա­զատ ստեղ­ծա­գոր­ծե­լու սահ­մա­նա­փա­կում­ներն ա­նըն­դու­նե­լի հա­մա­րել ու հայտ­նել, որ տիկ­նի­կա­յին թատ­րո­նի տնօ­րե­նի հետ ո­րո­շել են հա­մա­տեղ պայ­քա­րել նման երևույթ­նե­րի դեմ, հոկ­տեմ­բե­րի 31-ին Ազ­գա­յին ժո­ղո­վում լրագ­րող­նե­րի հետ զրույ­ցում շատ պար­զո­րոշ ա­սաց, որ «սա­տա­նիզ­մի հիմ­քով հա­մերգ­ներ չե­ղար­կե­լը այլևս չի լի­նե­լու Հա­յաս­տա­նում», «Ար­վես­տում ցեն­զու­րա սահ­մա­նե­լը ան­թույ­լատ­րե­լի է»: Եվ ա­հա, նա­խա­րա­րին վե­րը նշ­վա­ծի հա­մար և այլ պատ­ճառ­նե­րով պաշ­տո­նանկ ա­նե­լու կամ գո­նե նա­խա­տե­լու, սաս­տե­լու փո­խա­րեն, ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը նրա­նից հե­տո ևս նույնն ա­սաց ար­վես­տում գրաքն­նու­թյան ան­թույ­լատ­րե­լիու­թյան վե­րա­բե­րյալ. «Ներ­կա­յա­ցում­նե­րը գրաքն­նե­լով կա­մաց-կա­մաց կհաս­նենք ինկ­վի­զի­ցիա­յի»:


Նախ, վար­չա­պե­տի ներ­կա­յաց­րած վե­րոն­շյալ «թե­զը» շատ սխալ ու կեղծ կան­խադ­րույթ է, քա­նի որ մեր քրիս­տո­նեա­կան հա­վատ­քին, ազ­գա­յին ար­ժե­հա­մա­կար­գին, հան­րու­թյան բար­քե­րին, բա­րո­յա­կան ըն­կա­լում­նե­րին դեմ գնա­ցող հա­մերգ­նե­րը, ներ­կա­յա­ցում­նե­րը, նկար­չա­կան ցու­ցա­հան­դես­նե­րը և նմա­նաբ­նույթ այլ մի­ջո­ցա­ռում­ներ չթույ­լատ­րե­լը բնավ չի նշա­նա­կում, թե ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում մենք այդ­պի­սով կհաս­նենք ինկ­վի­զի­ցիա­յի, մարդ­կանց խա­րույկ­նե­րի վրա կայ­րենք:


Բա­ցի վե­րը նշ­վա­ծից, վար­չա­պե­տը մա­նի­պու­լյա­ցիա­յի և դե­մա­գո­գիա­յի դի­մեց նաև այն ա­ռու­մով, որ հա­կամ­շա­կույ­թը, հա­կաար­վես­տը, ըստ էու­թյան, փոր­ձեց ներ­կա­յաց­նել իբրև մշա­կույթ, ար­վեստ: Ե­թե Փա­շի­նյա­նը դեմ է ար­վես­տում գրաքն­նու­թյա­նը, ա­պա դրա­նով, բնա­կա­նա­բար, դեմ է նաև Հա­յաս­տա­նում միա­սե­ռա­կան­նե­րի, տրանս­վես­տիտ­նե­րի և մյուս այ­լա­սեր­ված­նե­րի կյան­քը պատ­կե­րող, նրանց նվիր­ված և իբրև կի­նոար­վեստ ներ­կա­յաց­վող ֆիլ­մե­րի ցու­ցադ­րումն ար­գե­լե­լուն:


Բա­ցա­հայտ սա­տա­նիս­տա­կան քա­րոզ­չա­կան ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­նե­ցող «Vader» ռոք խմ­բի ու նմա­նաբ­նույթ այլ խմ­բե­րի հա­մերգ­նե­րը, Երևա­նի մետ­րո­պո­լի­տե­նի «Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րակ» կա­յա­րա­նի մոտ կազ­մա­կերպ­ված վե­րոն­շյալ խեղ­կա­տա­կու­թյու­նը` մար­դուն ընդ­հան­րա­պես և հայ մար­դուն հատ­կա­պես, մա­նա­վանդ, այդ տա­րի­քի հայ աղ­ջիկ­նե­րին ան­վա­յել, ան­հա­րիր գռեհ­կու­թյան, ա­նա­մո­թու­թյան, լկ­տիու­թյան, լպիր­շու­թյան հրա­պա­րա­կա­յին ցու­ցադ­րու­մը, ԼԳԲՏ ան­ձանց նույ­նա­սե­ռա­կան, ան­բա­րո հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հետ կապ­ված, նրանց «ի­րա­վունք­նե­րին» նվիր­ված ֆիլ­մե­րը, նկար­չա­կան ցու­ցա­հան­դես­նե­րը, ներ­կա­յա­ցում­նե­րը մշա­կույթ, ար­վեստ չեն և ոչ մի պա­րա­գա­յում չեն կա­րող հա­մար­վել այդ­պի­սին: Ար­վես­տում գրաքն­նու­թյուն սահ­մա­նե­լը ոչ թե ան­թույ­լատ­րե­լի, այլ խիստ անհ­րա­ժեշտ ու պար­տա­դիր է, որ­պես­զի ո­մանց չհա­ջող­վի ի­րենց ցնկ­նած, հա­կաաստ­վա­ծա­յին և հա­կա­մարդ­կա­յին ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­նե­ցող, ան­բա­րո­յա­կան հա­կաար­վես­տը, հա­կամ­շա­կույ­թը սղ­ղաց­նել ու ներ­կա­յաց­նել իբրև ար­վեստ ու մշա­կույթ:


Մշա­կույ­թի, իսկ ի­րա­կա­նում հա­կամ­շա­կույ­թի ո­լոր­տում ան­ձի բա­ցար­ձակ ա­զա­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է նաև այ­սու­հետ ևս թույ­լատ­րել Երևա­նի մետ­րո­պո­լի­տե­նի «Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րակ» կա­յա­րա­նի մոտ կազ­մա­կերպ­ված խայ­տա­ռակ ներ­կա­յաց­ման նման ներ­կա­յա­ցում­ներ, կա­նաչ լույս վա­ռել գո­թա­կան հա­կամ­շա­կույ­թի (գո­թե­րը սեր ու­նեն միս­տի­կա­յի և սա­տա­նիզ­մի հան­դեպ), ինչ­պես նաև ե­րի­տա­սարդ­նե­րի շր­ջա­նում հա­ճախ ինք­նավ­նաս­ման, ինք­նաս­պա­նու­թյան փոր­ձի և ինք­նաս­պա­նու­թյան տե­ղիք տված է­մո-հա­կամ­շա­կույ­թի առջև, և այլն, և այլն: Սա՞ է ու­զում հայ ժո­ղո­վուր­դը: Ի­հար­կե՛ ոչ, և, հետևա­բար, ար­դեն նույ­նիսկ պո­ղոս­նե­րին էլ պետք է պարզ լի­նի, որ Հա­յաս­տա­նում ա­պազ­գա­յին, հա­կա­ժո­ղովր­դա­կան ու հա­կաք­րիս­տո­նեա­կան, ծայ­րա­հեղ լի­բե­րալ, «ա­մոթ» հաս­կա­ցու­թյա­նը պա­տե­րազմ հայ­տա­րա­րած, մարդ­կանց մեջ ա­մո­թը և ա­մո­թի վե­րա­բե­րյալ հա­սա­րա­կու­թյան պատ­կե­րա­ցու­մը ջն­ջել փոր­ձող ուժն է տի­րա­ցել իշ­խա­նու­թյա­նը:


Ար­թուր ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ

Դիտվել է՝ 7823

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ