«Իզմ» չունեցող քաղաքական ուժը չի կարողանա լուծել պետական մտածողության բացակայության գերծանր, հազար տարի մեզ ուղեկցող պրոբլեմը
03.12.2019 | 00:53
«Իրատեսի» զրուցակիցն է քաղաքագետ ԱՐԾՐՈՒՆ ՊԵՊԱՆՅԱՆԸ։
-Հայաստանում տեղի ունեցած քաղաքական իրադարձություններից անցել է 1,5 տարի, մոտ մեկ տարի է, ինչ նոր խորհրդարան ունենք: Ի՞նչ է փոխվել այս ընթացքում, հաջողվե՞ց նոր որակի խորհրդարան ունենալ:
-Նոր որակի խորհրդարան ունենալ չհաջողվեց և չէր հաջողվելու, որովհետև քաղաքական միտքը մնացել է նույն մակարդակին, ավելին՝ նահանջ է ապրել: Քաղաքական եղած միտքը մնաց նոր իշխանությունների ցանկապատից դուրս: Իսկ դա նշանակում էր, որ ավելի ցածր որակի ԱԺ էր լինելու:
-Ի՞նչ գործընթացներ են եղել, որ անդառնալի կամ կոպտագույն սխալ եք համարում։
-Հեղափոխական, զանգվածային բողոքի ճանապարհով գնալն արդեն իսկ կոպտագույն սխալ էր մեր իրականության դեպքում: Դա հանգեցնելու էր անկառավարելի ագրեսիայի ժողովրդի մոտ, ինչը որ եղավ: Քաղաքական իրադարձությունների զարգացումը պիտի գնար էվոլյուցիոն ճանապարհով, բայց դրա համար շատ խելք է պետք, որը, ցավոք, չկա Հայաստանում:
Հաջորդ կոպիտ սխալը նախկինների օրոք հարստացածների հետևից ընկնելն էր: Կապիտալիզմի կայացման փուլում, այն էլ մեր ժողովրդի դեպքում, որը չունի պատկերացում օրենքների մասին և չունի ստոր կրքերը զսպող ավանդույթներ, պիտի տեղի ունենար այն, ինչը տեղի է ունեցել 1990-ից այս կողմ, և նոր իշխանությունների արածը քաղաքական անգրագիտություն է: Այլ տակտիկա էր հարկավոր կիրառել՝ այդ մարդկանց հնարավորություն տալով ունեցվածքը տնտեսության մեջ ներդնելու, աստիճանաբար օրինական դաշտ գալու և վնասը վերականգնելու պայմանով:
-Այսօր արդեն ակնհայտ է, որ իշխանության ներսում կան թևեր, հակասություններ ու անհամաձայնություններ։ Ձեզ համար սա սպասելի՞ էր։
-Անշուշտ սպասելի էր: Հեղափոխությունները, որպես կանոն, տաք գլխով են արվում՝ առանց լուրջ մտածումների, և թիմի մասնատումն անխուսափելի է լինում: Հատկապես, որ մեզանում նորերը գաղափարական կուռ առանցք չունեն, որը համահավաքի դեր կկատարեր:
-Հանրային տրամադրություններն ուղղված են արժեքային համակարգին առնչվող մի շարք հարցերի վրա, այդ թվում՝ հայագիտական առարկաների հետ կապված խնդիրները։ Այս իշխանությունն արժեհամակարգի հետ կապված խնդի՞ր ունի:
-Իրադարձությունները խոսում են այն մասին, որ, այո, նրանք ազգային արժեհամակարգի հետ կապված խնդիր ունեն: Նորերն ազգայինի հետ շատ քիչ աղերսներ ունեն:
-Այսօր, Ձեր տպավորությամբ, մարդիկ դեռ էյֆորիայի մե՞ջ են: Հասարակության քանի՞ տոկոսն է թմբիրից արթնացել։
-Իշխանություններն իրենց քայլերով վանում են ժողովրդի նորանոր շերտերի: Հիասթափվածները զգալի թիվ են կազմում: Իրական պատկերը հնարավոր է ստանալ հարցման միջոցով, բայց մենք չունենք վստահելի սոցիոլոգիական կենտրոններ: Համացանցի դիտարկումը խեղաթյուրված պատկեր կտա, քանի որ իշխանությունները, ըստ որոշ տեղեկությունների, հազարավոր վճարովի ֆեյքեր ունեն: Դրանով հանդերձ, պատկերը խիստ մտահոգիչ է իշխանությունների համար:
-Նիկոլ Փաշինյանը մի ուշագրավ հայտարարություն ևս արեց. «Ղեկավարը, որը չունի ժողովրդի վստահությունը, չարիք է երկրի համար, այնպես ինչպես չարիք են եղել բոլոր ղեկավարները, սկսած 1996 թվականից, երբ որ առանց ժողովրդի վստահության տիրացել են իշխանության և փորձել են պահել այդ իշխանությունը»։ Ինչու՞ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի երբեմնի դաշնակից Փաշինյանը նրան էլ չարիք համարեց:
-Նախ՝ Նիկոլ Փաշինյանի այդ պնդումը ճիշտ չէ. բազմաթիվ են դեպքերը, երբ սկզբնական շրջանում ժողովրդի վստահությունը չվայելած ղեկավարները մեծ վերափոխում են բերել ժողովրդին ու դասվել մեծերի շարքը: Կոնկրետ մեր դեպքում երկիրն այս վիճակից հանելու է ժողովրդի վստահությունը սկզբնական շրջանում չվայելող ղեկավարը, քանի որ ժողովուրդը քաղաքական մտածողություն չունի և ընտրելու ու վստահելու է իր մակարդակի գործիչներին, որոնք անկարող են իրավիճակ փոխելու: Մնում է ունենանք այդ բախտը: Իսկ կոնկրետ Տեր-Պետրոսյանի մասով ճիշտ կլինի վարչապետի տեսակետը լսել:
-Հիմա իշխանությունը ՍԴ անդամներին առաջարկում է կլորիկ գումար՝ վաղաժամ թոշակի անցնելու դիմաց։ Կարծում եք՝ այս ձևով հնարավոր կլինի՞ լուծել ՍԴ-ի շուրջ առկա խնդիրը։ Հարցը, ի դեպ, արդեն ԱԺ-ում է: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում կառավարության ներկայացրած այդ նախագծին:
-ՍԴ-ի հետ կապված խնդիր չկա: Խնդիր ունեն իշխանությունները դրսի առջև ստանձնած պարտավորությունները կատարելու հետ կապված: Իշխանությունների կամակատար չհանդիսացող ՍԴ ունենալը մեծ բախտավորություն է, որին մենք արժանացել ենք ակամա:
-Տեսակետ կա, որ այսօր Հայաստանում ընդդիմությունը չի կարողանում ձևավորվել, հակակշռել իշխանությանը, դրա համար ավելի շատ լսելի է դառնում նախկին գործիչների ձայնը։Համամի՞տ եք այս տեսակետին։ Որտե՞ղ եք տեսնում պատճառները։
-Քաղաքական դաշտում եղած գործիչներն այս կամ այն ճամբարում են: Նորերը չկան: Բայց և դասական քաղաքական պայքարը մեր դեպքում չի աշխատում, քանի որ ունենք պաթոլոգիկ քաղաքական իրողություն: Մենք կարիք ունենք քաղաքական մտածողական նոր հոսանքի, որը կգտնի մի շարք հարցերի պատասխաններ, մասնավորապես՝ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ներկա հայ ժողովուրդը, օտարի դարավոր լուծը ո՞ր չափով է խեղել նրա հոգեբանությունը, ինչպե՞ս կարելի է շտկել նշյալ շեղումները, ի՞նչ կերպ կարելի է ժողովրդին ներարկել անհրաժեշտ պետական մտածողությունը, ո՞րն է մեր ժողովրդի տեղը և դերն աշխարհում, ի՞նչ քայլերով կարելի է զբաղեցնել այդ տեղը և այլն: Ես տեսնում եմ այդ հոսանքի առաջացման սաղմերը: Դա է մեր փրկությունը: Ցավոք, այդ սաղմերը իշխանական ցանկապատից դուրս են:
-Երևանի քաղաքապետարանին մի շարք գործարարներ աղբատար մեքենաներ են նվիրել, ինչը գաղտնի է պահվել։ Տեսակետ կա՝ սա իշխանությունների ամենամեծ կոռուպցիոն գործարքն է՝ «տարածքների դիմաց մեքենաներ» բանաձևումով։ Ընդունելի՞ է նման մոտեցումը։ Դուք տեսնու՞մ եք կոռուպցիոն ռիսկեր:
-Վաղ է դեռ կոնկրետ այդ հարցի հետ կապված եզրակացություն անել, բայց վստահաբար կարող եմ ասել` կոռուպցիան նախկինի պես տիրելու է երկրին, քանի որ պատմական հանգամանքների բերումով ժողովրդի մեջ չկա պետական մտածողություն: Իսկ այդ բացը լրացնելու ուղղությամբ իշխանությունների կողմից արվող քայլեր չեմ տեսնում: ՈՒ, ըստ ամենայնի, չեմ տեսնի, քանի որ «իզմ» չունեցող քաղաքական ուժը չի կարողանա լուծել այդ գերծանր, հազար տարի մեզ ուղեկցող պրոբլեմը:
Զրույցը` Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ