Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Վար­չա­պե­տի՝ «տե­ղը բե­րել-չբե­րե­լու» մտա­ծո­ղու­թ­յու­նը բնո­րոշ է քրեա­կան են­թամ­շա­կույ­թին»

«Վար­չա­պե­տի՝ «տե­ղը բե­րել-չբե­րե­լու» մտա­ծո­ղու­թ­յու­նը բնո­րոշ է քրեա­կան են­թամ­շա­կույ­թին»
31.01.2020 | 10:47
«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է Երևա­նի ա­վա­գա­նու «Լույս» խմ­բակ­ցու­թյան ղե­կա­վար ԴԱ­ՎԻԹ ԽԱ­ԺԱ­ԿՅԱ­ՆԸ:
-Երևա­նի ա­վա­գա­նու «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյան ան­դամ Հեն­րիկ Հար­թե­նյա­նը ման­դա­տը վայր է դրել այն բա­նից հե­տո, երբ Facebook սո­ցիա­լա­կան ցան­ցում թի­րա­խա­վո­րել էր Հրայր Թով­մա­սյա­նի դս­տե­րը ու տա­րա­ծել նրա լու­սան­կա­րը, որ հե­տո պարզ­վել էր ոչ թե Թով­մա­սյա­նի, այլ նրա եղ­բոր աղջ­կա լու­սան­կարն է: Սա ա­ռա­ջին դեպ­քը չէր, երբ իմ­քայ­լա­կան­նե­րը թի­րա­խա­վոր­ված խոս­քով են հան­դես գա­լիս: Ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րից մեկն էլ «ա­կանջ­նե­րը ծա­մե­լով» էր վա­խեց­րել, բայց նա այդ­պես էլ չզրկ­վեց ման­դա­տից: Ի՞նչ գնա­հա­տա­կան եք տա­լիս երևույ­թին:
-Իշ­խա­նու­թյան կող­մից քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րի մե­թոդ­նե­րը ան­ցել են թույ­լատ­րե­լիի սահ­մա­նը։ Բազ­մա­թիվ են դեպ­քե­րը, երբ ի­րա­վա­պահ հա­մա­կար­գը օգ­տա­գործ­վել է քա­ղա­քա­կան խն­դիր­ներ լու­ծե­լու հա­մար, և դա ու­ղեկց­վել է մար­դու հիմ­նա­րար ի­րա­վունք­նե­րի խախ­տում­նե­րով։ Հար­թե­նյա­նի դեպ­քը դրան­ցից ճչա­ցողն էր: Այս օ­րե­րին ա­կա­նա­տես ե­ղանք, թե ինչ­պես են ա­ռանց ի­րա­վա­կան հիմ­քե­րի մարդ­կանց կո­պիտ ու­ժով բեր­ման են­թար­կում, ինչ­պես են խու­զար­կում պաշ­տո­նյա­յի բնա­կա­րա­նը ա­ռանց ինչ-որ բան հայտ­նա­բե­րե­լու մտադ­րու­թյան և, առ­հա­սա­րակ, այս ըն­թաց­քում լսում ենք իշ­խող ու­ժի կոշտ հռե­տո­րա­բա­նու­թյու­նը, ո­րը պար­բե­րա­բար ցա­վա­լի հետևանք­նե­րի է հան­գեց­նում:
-Դեռ ա­միս­ներ ա­ռաջ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյանն էլ էր ԱԺ ամ­բո­նից ա­սել, որ ո­րոշ պաշ­տո­նյա­ներ չեն գի­տակ­ցում ի­րենց դերն ու ակ­տի­վիս­տի նման են դրսևո­րում ի­րենց: Ին­չի՞ հետևանք է դա, քա­նի որ նման դեպ­քե­րը կար­ծես շա­րու­նակ­վում են:
-Դա հետևանքն է հենց իշ­խա­նա­կան վեր­նա­խա­վի հռե­տո­րա­բա­նու­թյան։ Կնե­րեք, բայց ե­թե վար­չա­պետն է իր գնա­հա­տա­կան­նե­րում հա­տում անձ­նա­կան վի­րա­վո­րան­քի սահ­մա­նը, սպառ­նում քա­ղա­քա­կան մր­ցա­կից­նե­րին, խախ­տում մարդ­կանց ան­մե­ղու­թյան կան­խա­վար­կա­ծը և ի­րա­կա­նաց­նում գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ, ո­րոնք բնո­րոշ չեն ժո­ղովր­դա­վար երկ­րի ղե­կա­վա­րին, իր հետևորդ­ներն ու թի­մա­կից­ներն ինչ­պե՞ս պետք է վար­վեն։ Բնա­կա­նա­բար, ինչ տես­նում, այն էլ ըն­դօ­րի­նա­կում են։ Հար­թե­նյա՞նն է ո­րո­շել, որ Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նում կա մտա­ցա­ծին ճգ­նա­ժամ, Հար­թե­նյա՞նն է ո­րո­շել, որ Հրայր Թով­մա­սյա­նը պետք է դա­դա­րի պաշ­տո­նա­վա­րել, Հար­թե­նյա՞նն էր հրա­հան­գել ԱԱԾ հրա­վի­րել Թով­մա­սյա­նի դուստ­րե­րին։ Ի­հար­կե ոչ, այդ ա­մե­նը նա տե­սել ու ըն­դօ­րի­նա­կել է վար­չա­պե­տից և իմ­քայ­լա­կան մյուս պաշ­տո­նյա­նե­րից։ Ա­յո, նման դեպ­քե­րը շա­րու­նա­կա­կան են լի­նե­լու, չեն դա­դա­րե­լու, քա­նի որ դա դար­ձել է իշ­խող ու­ժի քա­ղա­քա­կան պայ­քա­րի գոր­ծիք­նե­րից մե­կը։
-Առ­հա­սա­րակ ի՞նչ մթ­նո­լորտ է ա­վա­գա­նիում, ինչ­պե՞ս եք աշ­խա­տում ձեր գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ: Վե­րոն­շյալ դեպ­քը կա­րո՞ղ է դաս լի­նել ա­վա­գա­նու մյուս ան­դամ­նե­րի հա­մար:
-Ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րի հետ ա­ռե­րես շփ­ման ժա­մա­նակ ու­նենք նոր­մալ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ և, բա­րե­բախ­տա­բար, լուրջ վի­ճա­բա­նու­թյուն­ներ ա­վա­գա­նու ամ­բիո­նից այն կողմ չենք ու­նե­ցել։ Դաս կար­ծում եմ կլի­նի, կամ ո­մանք գու­ցե նույն այդ դրսևո­րում­ներն ու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը ո­րո­շեն ա­նել ոչ ի­րենց դեմ­քե­րով, այլ, օ­րի­նակ, ֆեյս­բու­քյան ֆեյ­քե­րի մի­ջո­ցով, ին­չը պար­բե­րա­բար տես­նում ենք հա­մա­ցան­ցում։
-Ով­քե՞ր են այդ ֆեյ­քե­րը, ին­չու՞ չեն բա­ցա­հայտ­վում: Ին­չու՞ է ֆեյ­քե­րի մեծ մա­սի քա­րոզ­չա­կան գի­ծը հա­մա­պա­տաս­խա­նում իշ­խող ու­ժի քա­րոզ­չա­կան գծին:
-Այդ հար­ցե­րի պա­տաս­խան­ներն ակն­հայտ են, բայց քա­նի որ դա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին չի մտա­հո­գում, շա­րու­նա­կում ենք ա­կա­նա­տես լի­նել ֆեյ­քե­րի նո­րա­նոր դրսևո­րում­նե­րի։
-Ա­տե­լու­թյան խոս­քի տա­րած­ման հար­ցում իշ­խա­նու­թյան մեղ­քի բա­ժի­նը տես­նու՞մ եք, ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան, ա­տե­լու­թյան մթ­նո­լոր­տի մե­ծաց­ման պա­տաս­խա­նա­տուն իշ­խա­նու­թյու՞նն է ըստ Ձեզ:
-Բնա­կա­նա­բար, ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան մթ­նո­լոր­տի զգա­լի չա­փա­բա­ժի­նը իշ­խա­նու­թյուն­նե­րինն է, բայց դա չի նշա­նա­կում, որ հա­մա­ցան­ցում կամ այլ հար­թակ­նե­րում չկան ու­րիշ խմ­բեր, ո­րոնք ևս նպաս­տում են ա­տե­լու­թյան մթ­նո­լոր­տի ձևա­վոր­մա­նը։ Ցա­վոք, ֆեյս­բու­քում հայ­հո­յե­լը դար­ձել է սո­վո­րա­կան երևույթ, այդ թվում նաև հան­րա­յին գոր­ծիչ­նե­րի մա­կար­դա­կով։ Սա ա­նըն­դու­նե­լի է «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տան» կու­սակ­ցու­թյան հա­մար, և մենք ել­քեր ենք փնտ­րում այս ի­րա­վի­ճա­կից դուրս գա­լու հա­մար։ Իս­կա­պես կա՛ ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյուն մի­մյանց նկատ­մամբ, ու այն պար­բե­րա­բար դուրս է հոր­դում հա­մա­ցան­ցից, իսկ ի­րա­վա­պահ­նե­րը պատ­շաճ գնա­հա­տա­կա­նի չեն ար­ժա­նաց­նում դրանց, դեռ ա­վե­լին՝ հա­ճախ ի­րենք են այդ ա­մե­նի մաս­նա­կի­ցը դառ­նում։ Ի՞նչ ե­ղավ երբ ոտ­նձ­գու­թյուն ի­րա­կա­նաց­վեց լրատ­վա­կան­նե­րից մե­կի գրա­սե­նյա­կի նկատ­մամբ, ի՞նչ հիմ­քե­րով ոս­տի­կա­նու­թյու­նը մեկ օր­վա մեջ ցու­ցադ­րա­բար բեր­ման են­թար­կեց հան­րա­յին գոր­ծու­նեու­թյուն ծա­վա­լող ան­ձանց։ Ակն­հայտ է, որ սրանք մտած­ված գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ են, ո­րոնք ի­րա­կա­նաց­վում են քա­ղա­քա­կան ինչ-ինչ նպա­տակ­նե­րին հաս­նե­լու հա­մար։
-Կա­պա­նյան ա­սու­լի­սի ժա­մա­նակ վար­չա­պետ Փա­շի­նյա­նը «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տան» կու­սակ­ցու­թյան ղե­կա­վար Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նին հա­մե­մա­տեց ՀՀԿ-ա­կան Ար­մեն Ա­շո­տյա­նի հետ՝ ա­սե­լով. «Մա­րու­քյա­նը տե­ղը չի բե­րում, որ Հայկ Մա­րու­թյա­նը Տա­րոն Մար­գա­րյա­նը չէ, իսկ ես Սերժ Սարգ­սյա­նը չեմ»: ԼՀԿ-ն տար­բե­րա­կե­լու խն­դիր ու­նի՞, ու ո՞րն է ձեր «պա­տաս­խա­նը Չեմ­բեռ­լե­նին»:
-Թե՛ ԼՀԿ ղե­կա­վար Էդ­մոն Մա­րու­քյա­նը, թե՛ ես ար­ձա­գան­քել ենք վար­չա­պե­տի խոս­քե­րին՝ ա­սե­լով, որ մտա­ծո­ղու­թյան և խոս­քի այդ ձևը՝ տե­ղը բե­րել-չբե­րե­լու, բնո­րոշ է քրեա­կան են­թամ­շա­կույ­թին։ Ապ­շել էի՝ լսե­լով վար­չա­պե­տի այդ խոս­քե­րը¤ այն էլ ուղղ­ված Մա­րու­քյա­նին։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի, երբ ա­սում է, թե Մա­րու­քյա­նը կա­րող է հայ­տն­վել Ա­շո­տյա­նի կար­գա­վի­ճա­կում։ Մա­րու­քյա­նը չի՛ կա­րող հայ­տն­վել այդ կար­գա­վի­ճա­կում, քա­նի որ չի ե­ղել հե­ռաց­ված իշ­խա­նու­թյան մաս։ Փա­շի­նյա­նի միտքն այս­պես եմ հաս­կա­ցել՝ դա սպառ­նա­լիք էր այն­պի­սի ա­տե­լու­թյուն հրահ­րե­լու, ո­րը տար­բեր մե­թոդ­նե­րով սեր­ման­վել է ՀՀԿ-ի և Ա­շո­տյա­նի նկատ­մամբ։ Բայց այդ տրա­մա­բա­նու­թյունն էլ ի բնե ձա­խող­ված է, քա­նի որ Մա­րու­քյա­նը ան­ցել է բո­լո­րո­վին այլ ճա­նա­պարհ: Իմ գնա­հատ­մամբ՝ Փա­շի­նյանն անձ­նա­կան վի­րա­վո­րանք է հասց­նում: Վս­տա­հա­բար ի­րեն դուր չէր գա, ե­թե մենք ա­սեինք, որ այս­պես շա­րու­նա­կե­լու դեպ­քում՝ ինքն էլ կա­րող է հայ­տն­վել Գոր­բա­չո­վի կար­գա­վի­ճա­կում։ Զսպ­վա­ծու­թյան պա­կաս կա, մեծ պա­կաս։
-Վեր­ջին շր­ջա­նում շատ է խոս­վում հե­ղաշ­րջ­ման փոր­ձի մա­սին, ո­րը Փա­շի­նյա­նը հիբ­րի­դա­յին է ան­վա­նում: Ի՞նչ սցե­նար է այս մա­սով տես­նում ընդ­դի­մու­թյու­նը:
-Չկա նման սցե­նար և իմ կար­ծի­քով չի էլ կա­րող լի­նել։ Նախ­կի­նի վե­րա­դարձ հնա­րա­վոր չէ։ Ով պն­դում է, թե հնա­րա­վոր է նախ­կին­նե­րը վե­րա­դառ­նան, նշա­նա­կում է, որ կար­ծում է՝ ժո­ղո­վուր­դը պետք է մե­ծա­մաս­նու­թյամբ քվեար­կի նախ­կին­նե­րի օգ­տին։ Իմ գնա­հատ­մամբ՝ այդ­պի­սի բան լի­նել չի կա­րող։ Այդ վար­կա­ծը շր­ջա­նա­ռում են իմ­քայ­լա­կան­նե­րը շատ պարզ և պրի­մի­տիվ նպա­տա­կով. այդ­պես հեշտ է խլաց­նել ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի ձայ­նը, ով­քեր մատ­նան­շում են իշ­խա­նու­թյան բաց­թո­ղում­նե­րը։ Ի­րենք դե­մո­նի­զաց­րել են ՀՀԿ-ին և փոր­ձում են մյուս­նե­րին ՀՀԿ-ի հետ ա­սո­ցաց­նե­լով լու­ծել ընդ­դի­մու­թյան խլաց­ման խն­դի­րը, ին­չը, կրկ­նում եմ, դա­տա­պարտ­ված է ձա­խող­ման։ Նախ­կին­նե­րը չեն վե­րա­դառ­նա­լու, իսկ ա­ռողջ ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րը չեն լռե­լու այդ պրո­պա­գան­դիս­տա­կան հնար­քի պատ­ճա­ռով։
-ԱԱԾ նախ­կին պետ Ար­թուր Վա­նե­ցյանն էր վեր­ջերս գրա­ռում կա­տա­րել, որ իշ­խող թիմն իր ներ­սից այլ մար­դու պետք է վար­չա­պետ ընտ­րի: Հայտ­նի գրի­չի պատ­մու­թյու­նից հե­տո ՍԴ նա­խա­գահ Հրայր Թով­մա­սյա­նը հայ­տա­րա­րել է, թե դա­տի է տա­լու Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին՝ ի­րեն զր­պար­տե­լու հա­մար: Ինչ-որ գոր­ծըն­թաց­նե՞ր են տե­ղի ու­նե­նում, թե՞ հե­ղա­փո­խա­կան սո­վո­րա­կան ըն­թացք է: Ե­թե սո­վո­րա­կան ըն­թացք է, ա­պա, ըստ Ձեզ, շատ չէ՞ պրի­մի­տիվ:
-Ըստ էու­թյան, քա­ղա­քա­կան դիս­կուր­սը ի­ջեց­վել է պատ­մա­կան մի­նի­մու­մի մա­կար­դա­կի։ Քն­նարկ­վում են հար­ցեր, ո­րոնք որևէ առն­չու­թյուն չու­նեն մեր երկ­րի զար­գաց­ման հետ ու, առ­հա­սա­րակ, որևէ կարևո­րու­թյուն չեն ներ­կա­յաց­նում։ Վար­չա­պե­տի գրի­չի պատ­մու­թյու­նը մեկ­նա­բան­ման տեղ չի թո­ղել, փաս­տար­կի լր­ջու­թյու­նը գնա­հատ­ված, ա­վարտ­ված է։ Վա­նե­ցյա­նը «ֆալշ ստարտ» տվեց ու, կար­ծում եմ, որ նա շատ հար­ցե­րի պա­տաս­խանե­լուց դեռևս խու­սա­փում է։ Խո­սում է ակ­նարկ­նե­րով, ին­չը հրա­պա­րա­կա­յին գոր­ծու­նեու­թյան ա­ռու­մով ըն­կա­լե­լի չէ։ Ակ­նար­կեց, որ ՍԴ-ի հետ կապ­ված ա­սե­լիք ու­նի։ Ին­չո՞ւ չի ա­սում։ Հաս­կա­նա­լի է, որ նա պե­տա­կան գաղտ­նիք չի կա­րող հրա­պա­րա­կել, բայց ակն­հայտ է նաև, որ ե­թե վար­չա­պե­տի հանձ­նա­րա­րու­թյամբ կա­տա­րել է իր լիա­զո­րու­թյուն­նե­րից չբ­խող գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ, ա­պա չպետք է կաշ­կանդ­ված լի­նի դրա մա­սին ազ­նիվ և բաց խո­սե­լուց։ Հա­սա­րա­կու­թյու­նը միշտ ըմ­բռ­նու­մով է մո­տե­նում սխալ­ներ թույլ տված գոր­ծիչ­նե­րին, ե­թե տես­նում է ազն­վու­թյուն և հաշ­վե­տու գոր­ծու­նեու­թյուն։ Վա­նե­ցյա­նի դեպ­քում այս հան­գա­ման­քը չկա: Պարզ է նաև, որ նրա բարձր վար­կա­նիշն ամ­բող­ջու­թյամբ պայ­մա­նա­վոր­ված է հան­գա­ման­քով, որ ո­րոշ ժա­մա­նակ հե­ղա­փո­խա­կան իշ­խա­նու­թյան մաս է կազ­մել։ ԱԱԾ պե­տի պաշ­տո­նը թող­նե­լուց հե­տո ի՞նչ է մնա­ցել իր վար­կա­նի­շից, չգի­տեմ, բայց չգի­տեմ նաև նրա քա­ղա­քա­կան հա­յացք­նե­րը, տես­լա­կա­նը: Ծա­նոթ չեմ նրա թի­մին, ե­թե կա այդ­պի­սին։ Մնա­ցա­ծը է­մո­ցիա­ներ են, ո­րոնք դուրս են քա­ղա­քա­կան տրա­մա­բա­նու­թյու­նից։
Զրույ­ցը՝
Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱ­ՆԻ
Դիտվել է՝ 6872

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ