Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Կո­րո­նա­վի­րու­սը կեն­սա­բա­նա­կան պա­տե­րա՞զմ է

Կո­րո­նա­վի­րու­սը կեն­սա­բա­նա­կան պա­տե­րա՞զմ է
31.03.2020 | 01:10
Ըստ էու­թյան, ա­վե­լաց­նե­լու բան չկա։ Ինչ վե­րա­բե­րում է Չի­նաս­տա­նին (իսկ կո­րո­նա­վի­րու­սի բռն­կումն Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան հա­մաշ­խար­հա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը (ԱՀԿ )մար­տի 11-ին հայ­տա­րա­րել է հա­մա­ճա­րակ), ա­պա այն­տեղ է­լի ինչ-որ բան է ե­ղել։ Մենք ո­չինչ չենք պն­դում, ինչ­պես և ի­րան­ցի գե­նե­րալ­ներն ա­ռայժմ չեն պն­դում։ Սա­կայն փետր­վա­րի 6-ին հա­մաշ­խար­հա­յին տե­ղե­կա­դաշ­տում սկ­սեց մի ան­հա­վա­նա­կան վար­կած տա­րած­վել։ Ինչ­պես հա­ղոր­դել է թուր­քա­կան «Faktxeber» հա­մա­ցան­ցա­յին լրատ­վա­մի­ջո­ցը, ՉԺՀ-ն հե­տաքր­քիր տն­տե­սա­կան մար­տա­վա­րու­թյուն է կի­րա­ռել և մի քա­նի օ­րում վաս­տա­կել ա­վե­լի քան 20 մլրդ դո­լար։ Բա­ցի դրա­նից, վե­րա­դարձ­րել է հենց սե­փա­կան չի­նա­կան մե­նա­տի­րու­թյուն­նե­րի բաժ­նե­տոմ­սե­րի մոտ 30 %-ը։ ՉԺՀ նա­խա­գահ Սի Ցզին­պի­նը գե­ղե­ցիկ կեր­պով հի­մա­րաց­րել է ԵՄ-ը և Ա­մե­րի­կան։ Փոր­ձենք «Faktxeber»-ի օգ­նու­թյամբ Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րին բա­ցատ­րել, թե որն է կո­րո­նա­վի­րու­սի ծագ­ման նոր վար­կա­ծի էու­թյու­նը։ Պարզ­վում է, որ նախ­կի­նում չի­նա­կան տեխ­նո­լո­գիա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի բաժ­նե­տոմ­սե­րի մի մա­սը պատ­կա­նում էր ար­տա­սահ­ման­ցի, հիմ­նա­կա­նում՝ ա­մե­րի­կա­ցի ու եվ­րո­պա­ցի ներդ­րող­նե­րին, իսկ դա նշա­նա­կում է, որ ծանր ու քի­միա­կան ար­դյու­նա­բե­րու­թյան ե­կա­մուտ­նե­րի գրե­թե կե­սը գնում էր ոչ թե Չի­նաս­տա­նի գան­ձա­րան, այլ Արևմուտ­քի «ֆի­նան­սա­կան շնաձկ­նե­րի» հա­շիվ­նե­րին։ Եվ, ինչ­պես են­թադ­րում է լրատ­վա­մի­ջո­ցը, նաև Իս­րա­յե­լի ո­րոշ քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հա­շիվ­նե­րին...
ՈՒ­հա­նի ի­րադ­րու­թյան կա­պակ­ցու­թյամբ չի­նա­կան դրա­մը՝ յուա­նը, սկ­սեց կտ­րուկ ան­կում ապ­րել, բայց ՉԺՀ-ի կենտ­րո­նա­կան բան­կը ո­չինչ չէր ա­նում յուա­նի փո­խար­ժե­քը պա­հե­լու հա­մար։ Նույ­նիսկ լու­րեր տա­րած­վե­ցին, թե Չի­նաս­տա­նը կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րի հա­մար դի­մակ­ներ չու­նի։ Այդ լու­րե­րը Սի Ցզին­պի­նի այն հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը, թե ին­քը պատ­րաստ է պաշտ­պա­նե­լու ՈՒ­հա­նի բնակ­չու­թյա­նը, հա­նգեց­րին Չի­նաս­տա­նի տեխ­նո­լո­գիա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի բաժ­նե­տոմ­սե­րի գնի մեծ անկ­ման, և արևմտյան ու իս­րա­յե­լա­կան «ֆի­նան­սա­կան շնաձկ­ներն» սկ­սե­ցին բաժ­նե­տոմ­սե­րը վա­ճա­ռել, քա­նի դեռ նրանք լրիվ չեն ար­ժեզ­րկ­վել։ Սի Ցզին­պինն այդ ժա­մա­նակ սպա­սեց մի շա­բաթ և միայն ժպ­տում էր մա­մու­լի կոն­ֆե­րանս­նե­րի ժա­մա­նակ, իսկ երբ գինն ըն­կավ թույ­լատ­րե­լի ա­մեն մա­կար­դա­կից ներքև, նա կար­գադ­րեց միա­ժա­մա­նակ գնել եվ­րո­պա­ցի­նե­րի, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի և իս­րա­յել­ցի­նե­րի բաժ­նե­տոմ­սե­րը։ Մինչ այդ «շնաձկ­նե­րը» գլ­խի ըն­կան, որ ի­րենց խա­բել են, ար­դեն ուշ էր. բաժ­նե­տոմ­սե­րը Չի­նաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թյան ձեռ­քում էին։ Բա­ցի այն, որ Չի­նաս­տանն այդ օ­րե­րին ոչ միայն 20 մլրդ դո­լար վաս­տա­կեց, այլև վե­րա­դարձ­րեց իր ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի բաժ­նե­տոմ­սե­րը։ Եվ այժմ տեխ­նի­կա­յի ու քի­միա­յի ե­կա­մու­տը մնա­լու է Չի­նաս­տա­նում, յուա­նը բարձ­րա­նա­լու է ինք­նըս­տին­քյան, նրա պաշտ­պա­նու­թյան հա­մար պետք չէ ծախ­սել երկ­րի ոս­կու և տա­րադ­րա­մի պա­շար­նե­րը, իսկ «ֆի­նան­սա­կան շնաձկ­նե­րը» ձեռ­նու­նայն մնա­ցին։ Հաշ­ված րո­պե­նե­րի ըն­թաց­քում նրան­ցից «ջրի գնով» գնե­ցին մի­լիար­դա­վոր դո­լար­նե­րի ե­կա­մուտ բե­րող բաժ­նե­տոմ­սե­րը։ Ար­ժեթղ­թե­րի շու­կա­յի պատ­մու­թյան մեջ դեռ նման փայ­լուն գոր­ծո­ղու­թյուն չէր ե­ղել, պն­դում են «Faktxeber»-ի փոր­ձա­գետ­նե­րը։
Մենք կա­վե­լաց­նեինք ա­հա թե ինչ։ Խն­դի­րը միայն այն չէ, թե հնա­րա­վոր է, որ «կո­րո­նա­վի­րու­սի շնոր­հիվ» Չի­նաս­տա­նը 20 մլրդ դո­լար է վաս­տա­կել, ինչ­պես նաև տեխ­նո­լո­գիա­նե­րի ու քի­միա­յի բնա­գա­վառ­նե­րում վե­րա­դարձ­րել իր օ­բյեկտ­նե­րի բաժ­նե­տոմ­սե­րի հս­կիչ փա­թեթ­նե­րը։ Կարևո­րը նաև այն է, որ վե­րա­դարձ­նե­լով այդ հս­կո­ղու­թյու­նը՝ ՉԺՀ-ն ԱՄՆ-ին ու Իս­րա­յե­լին զր­կել է անհ­րա­ժեշտ «Իքս ժա­մին» Չի­նաս­տա­նի, ա­սենք, տեխ­նո­լո­գիա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի ո­լոր­տը կաթ­վա­ծա­հա­րե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րից։ Այ­սինքն՝ Չի­նաս­տա­նի ողջ տն­տե­սու­թյու­նը կազ­մա­լու­ծե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նից։ Ա­հա թե ի­րա­կա­նում ինչ է նշա­նա­կում «Faktxeber»-ի տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, դա պետք է ըն­դու­նել այս­պի­սի վե­րա­պա­հու­թյամբ. «Ե­թե, ի­հար­կե, այդ տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը հա­վաս­տի է»։
Այ­սօր կո­րո­նա­վի­րու­սը հաղ­թա­կա­նո­րեն ըն­թա­նում է ա­ռաջ ողջ մո­լո­րա­կով։ Դա ար­դեն նման չէ միայն Չի­նաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի «հա­ջող­ված գոր­ծո­ղու­թյան»։ Վա­րա­կի դեպ­քեր են գրանց­ված ար­դեն աշ­խար­հի 199 եր­կր­նե­րում, Ի­տա­լիան ռե­կոր­դա­կիր է կո­րո­նա­վի­րու­սից մա­հա­ցած­նե­րի քա­նա­կով։ Վա­րակ­ված­նե­րի քա­նա­կը սրըն­թաց ա­վե­լա­նում է ԱՄՆ-ում։ Վի­րու­սից զերծ չեն մնա­ցել Ռու­սաս­տա­նը, մեր հարևան 4 եր­կի­րը։ Ի­րա­նը չի էլ թաքց­րել, որ է­պի­կենտ­րո­նը ե­ղել է Ղում քա­ղա­քը՝ աշ­խար­հի շիա­նե­րի ուխ­տագ­նա­ցու­թյան կենտ­րո­նը։ Ի­րա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րին վա­րա­կել է «հարևան եր­կր­նե­րից մե­կից» ե­կած զբո­սաշր­ջի­կը, հայտ­նել են ի­րա­նա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը։ Այս­տեղ մենք դա­դար կտանք...
Երբ հրա­պա­րա­կավ հան­դես է գա­լիս ԱՀԿ-ն, դա ի­րա­կան վտան­գի նշան է դառ­նում։ Այդ­պես է ե­ղել Ասիայի, Աֆ­րի­կա­յի մի շարք եր­կր­նե­րում։ Այժմ կար­ծես այլ պատ­կեր է. կո­րո­նա­վի­րու­սը տա­րած­վել է և՛ Եվ­րո­պա­յում, և՛ Ա­մե­րի­կա­յում։ ՈՒս­տի այն «հե­քիաթ­նե­րը», թե իբր չի­նա­ցի­ներն ու­տում են «շարժ­վող ա­մեն բան», և հենց դրա­նից է ա­մեն ինչ Չի­նաս­տա­նից սկս­վել, ար­դեն ակն­հայտ կեղ­ծիք են թվում։ Ե­կեք ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նենք. Ֆրան­սիա­յում հան­կարծ սկ­սե­ցին խո­սել, որ հար­կա­վոր է վե­րաց­նել ՆԱ­ՏՕ-ն և նրա փո­խա­րեն պաշտ­պա­նա­կան դա­շինք կազ­մել... Ռու­սաս­տա­նի հետ, ու դրա­նից մեկ-եր­կու շա­բաթ հե­տո Ֆրան­սիա­յում կո­րո­նա­վի­րուս հայտ­նա­բեր­վեց։ Ի­տա­լիա­յում Եվ­րա­միու­թյա­նը պաշ­տո­նա­պես կոչ ա­րե­ցին դուրս գալ Ռու­սաս­տա­նի դեմ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րից, և կր­կին մեկ-եր­կու շա­բաթ հե­տո հայտ­նա­բեր­վեց այդ վի­րու­սը։ Այդ «ցու­ցա­կից» դուրս են մնում ԱՄՆ-ը և Իս­պա­նիան, բայց դա՝ միայն ա­ռա­ջին հա­յաց­քից։ Այդ եր­կր­նե­րի ներ­սում էլ բազ­մա­թիվ խն­դիր­ներ ու հար­ցա­կան նշան­ներ կան։
Հա­յաս­տա­նը պար­զա­պես չի կա­րող ի­րեն հա­մա­մո­լո­րա­կա­յին տա­րա­ծու­թյու­նից դուրս զգալ։ Ա­հա թե ին­չու մեր երկ­րում և՛ հե­տաք­րք­րու­թյուն, և՛ վախ կա այդ կո­րո­նա­վի­րու­սի հետ կապ­ված ի­րադ­րու­թյան զար­գաց­ման նկատ­մամբ։ ԱՄՆ-ը, ինչ­պես գի­տի ողջ աշ­խար­հը, ֆա­շիս­տա­կան Գեր­մա­նիա­յից ժա­ռան­գել է «մարդ­կա­յին հում­քի» հետ աշ­խա­տե­լու բո­լոր տեխ­նո­լո­գիա­նե­րը. և՛ տան­ջանք­նե­րը, և՛ կեն­սա­բա­նա­կան, և՛ կլի­մա­յա­կան, և՛ հո­գե­բա­նա­կան զեն­քե­րը։ Եվ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյու­նը վա­ղուց լռե­լյայն հա­մա­րում է, որ բո­լոր ան­հայտ հի­վան­դու­թյուն­նե­րը, օ­րի­նակ՝ ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ը, ծն­վում են լա­բո­րա­տո­րիա­նե­րում և կա­րող են կողմ­նո­րոշ­ված լի­նել դե­պի մար­դը։ Փետր­վա­րի սկզբ­նե­րին ար­դեն տա­րած­վում էր, թե­կուզ ոչ պաշ­տո­նա­կան մա­կար­դա­կով, այն միտ­քը, որ կո­րո­նա­վի­րու­սը գե­նե­տիկ, կեն­սա­բա­նա­կան զեն­քի նոր տե­սակ է։ Հա­մար­վում էր, որ դա զենք է միայն չի­նա­ցի­նե­րի դեմ, ո­րով­հետև Չի­նաս­տանն այ­սօր իս­կա­պես ԱՄՆ-ի գլ­խա­վոր տն­տե­սա­կան մր­ցա­կիցն է։ Բայց ինչ-որ բան կաս­կած­ներ է հա­րու­ցում, թե Ի­րա՞նն այս­տեղ ինչ գործ ու­նի։ Հա­զիվ թե Ղում գնա­ցած վի­րու­սա­կիր ուխ­տագ­նա­ցը չի­նա­ցի լի­նի, թեև Չի­նաս­տա­նում կան մու­սուլ­ման­ներ։ Բայց նրանք ոչ չի­նա­ցի են, ոչ շիա...
Ճիշտ է, հի­մա գրում են, որ կար­ծես թե կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ ար­դեն պատ­վաս­տա­նյութ կա։ Եվ այս­տեղ հի­շե­ցինք ա­մե­րի­կա-գեր­մա­նա­կան «V-ն նշա­նա­կում է վեն­դե­տա» գե­ղար­վես­տա­կան կի­նոն­կա­րը։ Սյու­ժեն դա­սա­կան ա­մե­րի­կյան է, չնա­յած գոր­ծո­ղու­թյու­նը կա­տար­վում է կար­ծես Անգ­լիա­յում։ «Ինչ-որ» քաղ­գոր­ծիչ­ներ վա­րա­կում են աշ­խար­հը՝ սկ­սե­լով ի­րենց գլ­խա­վոր թշ­նա­մուց, այ­նու­հետև սկ­սում են բո­լո­րին վա­ճա­ռել վա­ղօ­րոք պատ­րաստ­ված կա­խար­դա­կան հա­բե­րը։ Մի ծանր պա­հի հա­մա­դար­ման են դուրս հա­նում։ Վա­րա­կող­ներն ու հա­բեր ար­տադ­րող­նե­րը մի «թիմ» են, մի հան­ցա­խումբ՝ սկ­սած երկ­րի ղե­կա­վար­նե­րից... Հա­մե­մա­տենք կո­րո­նա­վի­րու­սի ի­րա­վի­ճա­կի հետ։ Այդ­քան կարճ ժա­մա­նա­կում գոր­ծուն պատ­վաս­տա­նյութ ստեղ­ծե­լը շատ քիչ է հա­վա­նա­կան, ե­թե իս­կա­պես ոչ ոք չէր սպա­սում հենց այդ վի­րու­սի տա­րած­ման բռն­կում։ Մնա­ցա­ծի մա­սին թող ըն­թեր­ցող­նե­րը դա­տեն և պա­տաս­խան փնտ­րեն այն հար­ցին, թե դա հա­մա­ճա­րա՞կ է, թե՞, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, կեն­սա­բա­նա­կան պա­տե­րազմ։ Մենք ո­չինչ չենք պն­դում կամ են­թադ­րում, բայց հի­շեց­նում ենք ի­րան­ցի գե­նե­րալ Ջա­լա­լիի ա­սա­ծը. «Անհ­րա­ժեշտ են հե­տա­գա լա­բո­րա­տոր փոր­ձեր՝ հաս­կա­նա­լու հա­մար, թե դա պա­տե­րա՞զմ է»։ Սա­կայն խոր­հուրդ ենք տա­լիս՝ դի­տեք «V-ն նշա­նա­կում է վեն­դե­տա» կի­նոն­կա­րը...
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 12538

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ