Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Փա­շի­ն­յանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է

Փա­շի­ն­յանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է
11.12.2020 | 01:38

Հա­յաս­տա­նում ի­րադ­րու­թյան դրա­մա­տիզմն ար­դեն ա­վե­լի բարձր է, քան ե­ղել է, ա­սենք, 1996 թ., երբ Տեր-Պետ­րո­սյանն ու նրա գոր­ծա­կից­նե­րը պե­տա­կան հե­ղաշր­ջում կա­տա­րե­ցին, իսկ հե­տո զոր­քեր մտց­րին խա­ղաղ Երևան։ Եվ ա­վե­լի բարձր է, քան 1998 թ. ձմ­ռա­նը, երբ ՀՀՇ-ի վար­չա­կար­գի ներ­սի հայ­րե­նա­սեր մար­դիկ, գի­տակ­ցե­լով պան­թուր­քիզ­մի օգ­տին կա­տար­վող զի­ջում­նե­րի բո­լոր վտանգ­նե­րը, ոտ­քի կանգ­նե­ցին ու հար­կադ­րե­ցին Տեր-Պետ­րո­սյա­նին, որ իր կամ­քով հրա­ժա­րա­կան տա։ Մի՞­թե պարզ չէ, թե ին­չու է ի­րադ­րու­թյունն ա­վե­լի դրա­մա­տիկ։ Բա­ցատ­րենք. և՛ 1996-ին, և՛ 1998-ին Հա­յաս­տանն ու Ար­ցա­խը պա­տե­րազ­մում հաղ­թած­ներ էին, չնա­յած այն բո­լոր «մի­նուս­նե­րին», ու «պլյուս­նե­րին», ո­րոնք ի­րենց մա­սին մշ­տա­պես հի­շեց­նում էին Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի ներ­քին կյան­քում, չնա­յած այն բա­նին, որ եր­կու հան­րա­պե­տու­թյունն էլ ա­վե­րակ­նե­րի մեջ էին, տն­տե­սու­թյու­նը մե­ռած էր...


Այժմ և՛ Հա­յաս­տա­նի, և՛ Ար­ցա­խի մնա­ցորդ­նե­րի հա­սա­րա­կու­թյունն ան­գամ մաշ­կով է ի­րեն զգում դա­վա­ճան­ված ու վա­ճառ­ված։ Հի­մա 2020 թվա­կանն է, և տն­տե­սու­թյունն ա­ռաջ­վա պես մե­ռած է, կամ՝ կի­սա­մեռ։ Բայց մենք ողջ ազ­գով, «շնոր­հիվ» դա­վա­ճան­նե­րի, հի­մա պա­տե­րազ­մում պարտ­ված­ներ ենք։ Բայց՝ մի­լիոն տո­կո­սով. ճիշտ է Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նը։ Բա­նա՛կը չի տա­նուլ տվել պա­տե­րազ­մը։ Մեր ԶՈՒ-ն հինգ բա­նա­կա­յին կոր­պուս ու­նի։ Ա­ռայժմ խո­սում ենք միայն ցա­մա­քա­յին ու­ժե­րի մա­սին, ա­ռանց մո­տո­րա­վոր­ված բրի­գադ­նե­րի և այլ ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րի։ Եվ ի՞նչ։ Որևէ մե­կը կա­պա­ցու­ցի՞ հա­սա­րա­կու­թյա­նը, որ Ար­ցա­խի դեմ ագ­րե­սիան սկս­վե­լուց հե­տո գո­նե մեկ բա­նա­կա­յին կոր­պուս լրիվ կազ­մով տե­ղա­փոխ­վել է Ար­ցախ։ Հա­մոզ­ված չենք։ Էլ ի՞նչ ա­սենք Գլ­խա­վոր շտա­բի նախ­կին պետ, գե­նե­րալ Մով­սես Հա­կո­բյա­նի հայ­տա­րա­րու­թյան մա­սին, որ պա­տե­րազ­մի ար­դեն եր­րորդ օ­րը Փա­շի­նյա­նը հրա­մա­յել է այլևս չհա­մալ­րել այն ու­ժե­րը, ո­րոնք պա­տե­րազ­մի դաշ­տում էին կամ նոր-նոր էին ու­ղարկ­վում Ար­ցախ... Որ­պես­զի հար­ցեր չլի­նեն սույն հոդ­վա­ծի հե­ղի­նա­կին կամ «Ի­րա­տես» թեր­թին, այն ան­ձանց, ով­քեր «հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ պար­զե­լու» ցան­կու­թյուն կու­նե­նան, ա­ռա­ջար­կում ենք դի­մել ան­մի­ջա­կա­նո­րեն գե­նե­րալ Հա­կո­բյա­նին։ Նա ու­նի Փա­շի­նյա­նի հա­մա­պա­տաս­խան հրա­մա­նի ձայ­նագ­րու­թյու­նը։ Ի դեպ, դա հենց այն պահն է, ո­րից սկս­վել է դա­վա­ճա­նու­թյու­նը, ո­րով­հետև, ե­թե երկ­րի ղե­կա­վա­րը սպա­նե­րին հնա­րա­վո­րու­թյուն չի տա­լիս հա­մալ­րե­լու զոր­քե­րի թվա­կազ­մը, ա­պա... Դա նշա­նա­կում է, որ պա­տե­րազ­մի եր­րորդ օ­րը Փա­շի­նյանն ար­դեն գի­տեր, որ մտա­դիր չէ, ինչ­պես հարկն է, կռ­վե­լու թուր­քե­րի դեմ։


Եվ մեր ժո­ղո­վու՛­րդը չի տա­նուլ տվել պա­տե­րազ­մը։ Պա­հես­տի հա­զա­րա­վոր զին­վո­րա­կան­ներ այդ­պես էլ զանգ չս­տա­ցան զին­կո­մի­սա­րիատ­նե­րից, չնա­յած տուն ու­ղար­կե­լիս նրանց ա­սել էին. «Կզան­գենք, կկան­չենք»։ Ղրիմ­ցի հայ կա­մա­վո­րա­կան­նե­րին ընդ­հան­րա­պես չըն­դու­նե­ցին՝ միան­գա­մից մեր­ժե­ցին։ Ով գի­տե, թե ինչ­քան «մեր­ժում­ներ է բա­ժա­նել» Փա­շի­նյա­նը (իսկ նրա հու­շու­մով՝ հա­վա­նա­բար նաև Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը) այլ եր­կր­նե­րի հա­յե­րին։ Ին­չո՞վ և ինչ­պե՞ս է նա խան­գա­րել Ի­րա­նի կամ ՌԴ-ի պլան­նե­րին, որ նրանք Ար­ցա­խում սի­րիա­ցի թուր­քո­ման ա­հա­բե­կիչ­նե­րի դեմ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ սկ­սեն... Պատ­կե­րաց­րեք այս­պի­սի վի­ճակ. Փա­շի­նյա­նը (և ոչ թե Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը) Թեհ­րա­նին ու Մոսկ­վա­յին պաշ­տո­նա­պես օգ­նու­թյան է կան­չում՝ կրկ­նում է Սի­րիա­յի նա­խա­գահ Բա­շար Ա­սա­դի քա­ղա­քա­կան քայ­լը։ Հա­մոզ­ված ենք, որ այդ դեպ­քում Ի­րանն ու Ռու­սաս­տանն ան­տար­բեր չէին նա­յի և սպա­սի, թե՝ նա­յենք, թե դրա­նից ինչ դուրս կգա։


Բայց դա­վա­ճան Փա­շի­նյա­նը գե­րա­դա­սեց շա­րու­նա­կել իր «ա­ռա­քե­լու­թյու­նը»՝ նվաս­տաց­նել Հա­յաս­տա­նը, Ար­ցա­խը, հայ ազ­գը։ Նրա փո­խա­րեն Ռու­սաս­տա­նին և Ի­րա­նին ու­ղերձ հղեց նրա դրա­ծո Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը։ ՌԴ-ն ու Ի­րա­նը չէին կա­րող պաշ­տո­նա­պես պա­տաս­խա­նել, ա­ռա­վել ևս միջ­պե­տա­կան հա­մա­ձայ­նագ­րեր կն­քել մի երկ­րի հետ, ո­րը մինչ այդ ի­րենք պաշ­տո­նա­պես չեն ճա­նա­չել։ Չէ՞ որ Ի­րա­նի և Ռու­սաս­տա­նի զոր­քե­րը Սի­րիա­յում են գտն­վում հենց Սի­րիա­յի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հրա­վե­րով, ոչ թե «անձ­նա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ»։ Թր­քա­մետ ա­հա­բե­կիչ­նե­րի դեմ հա­մա­տեղ պա­տե­րազ­մե­լու հա­մար ռուս­նե­րին և ի­րան­ցի­նե­րին կան­չե­լու պար­տա­վոր էր Փա­շի­նյա­նը, ոչ թե Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը։ Իջևան­ցի դա­վա­ճանն ակն­հայ­տո­րեն ու­զում էր հե­տա­գա­յում խու­սա­փել այն մե­ղադ­րանք­նե­րից, թե ինքն ար­տա­տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ու­ժե­րի դրա­ծո է և հնա­րա­վոր ա­մեն ինչ ա­րել է, որ Թուր­քիան մի­ջամ­տի, իսկ Ռու­սաս­տանն ու Ի­րա­նը մնան «դի­տոր­դի» դե­րում։ Եվ բա­ցա­հայտ է, որ պար­տու­թյու­նից հե­տո (Երևա­նի դա­վա­ճա­նու­թյան պատ­ճա­ռով, քա­նի որ «ժո­ղովր­դա­կան վար­չա­պե­տը» պա­տե­րազ­մի եր­րորդ օ­րը հրա­մա­յել էր այլևս չհա­մալ­րել Ար­ցախ ու­ղարկ­ված ու­ժե­րը) նա կդի­մեր ա­մե­րի­կյան «տար­բե­րա­կին», որ Ար­ցա­խի օ­կու­պա­ցիա­յի հա­մար ինչ-որ «ՆԱ­ՏՕ-ա­կան զո­րա­կազմ» ու­ղար­կեն։ Չէ՞ որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը խո­սում էին Ար­ցա­խի հա­մար «սկան­դի­նա­վյան եր­կր­նե­րի» զոր­քե­րի մա­սին։ Հո դա­տարկ տե­ղը չէին խո­սում. ակն­հայտ է, որ Փա­շի­նյանն ու իր սի­րե­լի Իլ­համ Ա­լիևը վա­րա­գույ­րի հետևում հա­մա­ձայ­նել են ՆԱ­ՏՕ-ի զոր­քե­րով Ար­ցախն օ­կու­պաց­նե­լու ա­մե­րի­կյան ծրագ­րին։ Իսկ դա ոչ Ի­րա­նը, ոչ ՌԴ-ն չէին կա­րող թույլ տալ։ Պա­տե­րազ­մի գո­տում ա­ռանց այդ էլ ար­դեն կա­յին ՆԱ­ՏՕ-ի զոր­քեր՝ ի դեմս Թուր­քիա­յի զին­վո­րա­կան­նե­րի։ Ար­ցա­խը դարձ­նել ՆԱ­ՏՕ-ի բա­զա՞։ Փա­շի­նյան. դու լր­ջո­րեն մտա­ծե՞լ ես, որ դա քեզ ու Ա­լիևին կհա­ջող­վի։ Այ թե տխ­մար եք։ Ա­լիևի «պոչ խա­ղաց­նե­լը» հաս­կա­նա­լի է. դա­վադ­րու­թյան ար­դյուն­քում նա ստա­ցավ այն ա­մե­նը, ինչ ու­զում էր ցան­կա­ցած սցե­նա­րի դեպ­քում։ Իսկ դու՛ ի՞նչ ստա­ցար, ա՛յ Փա­շի­նյան, բա­ցի ժո­ղովր­դի օ­րե­ցօր ա­ճող ա­տե­լու­թյու­նից քո, զի­նա­կից­նե­րիդ և ըն­տա­նի­քիդ հան­դեպ։ Փո՞ղ։ Իսկ ինչ­քա՞ն, ե­թե գաղտ­նիք չէ։ Խոս­տո­վա­նիր քո «սի­րե­լի ժո­ղովր­դին», կյան­քում գո­նե մի ան­գամ տղա­մարդ ե­ղիր, կարևոր չէ, թե ինչ ազ­գի։


Պար­տու­թյուն են կրել ան­ձամբ Փա­շի­նյա­նը և իր «քայ­լա­րած­նե­րը»։ Եվ ինչ­քան շուտ պարտ­վո­ղա­կան­նե­րը գի­տակ­ցեն ի­րենց մեղքն ու խա­ղաղ կեր­պով հե­ռա­նան ա­նէու­թյուն, այն­քան շատ կլի­նեն վե­րած­նն­դի մեր հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը։ Դեկ­տեմ­բե­րի 5-ին շա­տե­րի գի­տակ­ցու­թյան մեջ բե­կում ե­ղավ. Հա­յաս­տա­նի ար­դեն մի շարք հա­մայ­նք­ներ միա­ցել են Փա­շի­նյա­նի հրա­ժա­րա­կա­նի պա­հան­ջին։ Մաս­նա­վո­րա­պես, հա­մա­պա­տաս­խան հայ­տա­րա­րու­թյամբ հան­դես են ե­կել Սյու­նի­քի մար­զի բո­լոր հա­մայն­քա­պե­տե­րը. Կա­պա­նի քա­ղա­քա­պետ Գևորգ Փար­սյա­նը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը, Գո­րի­սի քա­ղա­քա­պետ Ա­ռուշ Ա­ռու­շա­նյա­նը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը, Քա­ջա­րա­նի քա­ղա­քա­պետ Ման­վել Փա­րա­մա­զյա­նը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը, Մեղ­րու քա­ղա­քա­պետ Մխի­թար Զա­քա­րյա­նը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը, Սի­սիա­նի քա­ղա­քա­պետ Ար­թուր Սարգ­սյա­նը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը, Տե­ղի հա­մայն­քա­պետ Ներ­սես Շա­դուն­ցը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը, Տաթևի հա­մայն­քա­պետ Մու­րադ Սի­մո­նյա­նը և ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը։ Կո­տայ­քի մար­զի Քա­սախ գյու­ղի հա­մայն­քը և Ա­բո­վյա­նի ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րը նույն­պես կողմ են պարտ­վո­ղա­կան­նե­րի հրա­ժա­րա­կա­նին։ Բո­լո­րից ճիշտ և կոշտ իր հայ­տա­րա­րու­թյու­նում ա­սել է Կա­պա­նի քա­ղա­քա­պետ Գևորգ Փար­սյա­նը. «Հա­յաս­տա­նին ու Ար­ցա­խին ա­ղետ է սպառ­նում. մենք ա­ղե­տի եզ­րին ենք, Սյու­նի­քը վտան­գի տակ է... Դա քա­ղա­քա­կան շա­հար­կում­նե­րի խն­դիր չէ, այլ Հայ­րե­նի­քի փր­կու­թյան, Սյու­նի­քի բնակ­չու­թյան անվ­տան­գու­թյան հարց է»։ Փա­շի­նյան և «քայ­լա­րած­ներ», դա այն ժո­ղովր­դի ձայնն է, ո­րին դուք շփո­թեց­րել եք 2018 թ. ու, երևում է, ու­ժեղ ա­տում եք 2020 թվա­կա­նին...


Փա­շի­նյա­նի և «քայ­լա­րած­նե­րի» պար­տու­թյան հետևանք­ներն ար­դեն առ­կա են։ Մեզ­նից գո­ղա­նում են ե­կե­ղե­ցի­ներն ու տա­ճար­նե­րը։ Դա­դի­վան­քում թուր­քերն ար­դեն քա­րո­զիչ են նշա­նա­կել ոմն Ռա­ֆիկ Դա­նա­քա­րիի, ո­րը «Աղ­վա­նա-ու­դիա­կան քրիս­տո­նեա-ուղ­ղա­փառ հա­մայնք» հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան փոխ­նա­խա­գահն է։ Այդ մա­սին հայտ­նել է ԵՊՀ ի­րա­նա­գի­տու­թյան ամ­բիո­նի վա­րիչ Վար­դան Ոս­կա­նյա­նը։ Ըստ նրա, վե­րո­հի­շյալ կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը ևս մեկ ար­հես­տա­կան կա­ռույց է, ին­չը երևում է հենց ան­վա­նու­մից, և ստեղծ­վել է բա­ցա­ռա­պես հա­կա­հայ­կա­կան քա­րոզ­չու­թյան նպա­տա­կով, ու ոչ ոք ոչ մի կապ չու­նի ե­կե­ղե­ցա­կան գոր­ծե­րի հետ։ «Ադր­բե­ջա­նա­կան ու­դիա­կան հա­մայնքն ա­վան­դա­բար ե­ղել է Հայ ա­ռա­քե­լա­կան սուրբ ե­կե­ղե­ցու հետևոր­դը։ Հա­վա­նա­բար հենց դա է պատ­ճա­ռը, որ ժա­մա­նա­կին Մոսկ­վա­յի ու Հա­մայն Ռու­սիո պատ­րիարք Ա­լեք­սի 2-րդն այդ հա­մայն­քը չի ըն­դու­նել Ռու­սա­կան ուղ­ղա­փառ ե­կե­ղե­ցու կազմ։ Հետևա­բար խոսք չի կա­րող լի­նել աղ­վա­նա-ու­դիա­կան քրիս­տո­նեա-ուղ­ղա­փառ ե­կե­ղե­ցու» գո­յու­թյան մա­սին։ Նման ե­կե­ղե­ցի պար­զա­պես չկա, իսկ Դա­դի­վան­քի ինք­նահռ­չակ քա­րո­զի­չը պետք է հս­տակ բա­ցատ­րի, թե ին­քը որ քրիս­տո­նեա­կան ե­կե­ղե­ցու ներ­կա­յա­ցու­ցիչն է, ինչ ի­րա­վուն­քով, ինչ և ում է քա­րո­զե­լու նշա­նա­վոր հայ­կա­կան սր­բա­վայ­րում»,- ա­սել է նա։ Մի՞­թե պարզ չէ, Ոս­կա­նյան։ Ոչ մի ի­րա­վուն­քով։ Պար­զա­պես հայ ժո­ղովր­դին պար­տադր­վում է ե­կե­ղե­ցի­նե­րի բռ­նա­զավթ­ման ի­րա­վի­ճակ։ Նա­յեք, թե ինչ է կա­տար­վում ՈՒկ­րաի­նա­յում. նոր հիմ­նադր­ված «ՈՒղ­ղա­փառ ուկ­րաի­նա­կան ե­կե­ղե­ցին (ՈՒ­ղՈՒ­կե), ո­րի հա­մար հրեա Պո­րո­շեն­կո-Վալց­մա­նը խո­շոր կա­շառ­քով ինք­նա­վա­րու­թյան ի­րա­վունք է գնել կեղծ հույն, ան­ցյա­լում թուր­քա­կան բա­նա­կի սպա, Կոս­տանդ­նու­պոլ­սի պատ­րիարք Բար­դու­ղի­մեո­սից, տա­րի­ներ շա­րու­նակ գրա­վում ու պղ­ծում է Մոս­կո­վյան պատ­րիար­քու­թյան «ՈՒկ­րաի­նա­կան ուղ­ղա­փառ ե­կե­ղե­ցու» (ՈՒ­կՈՒ­ղԵ) ե­կե­ղե­ցի­նե­րը։ Եվ թուր­քին (էլ ի՞նչ ու­դի. հս­տակ երևում է, որ նա կով­կա­սյան թա­թար­նե­րի պե­տանվ­տան­գու­թյան աշ­խա­տա­կից է) Դա­դի­վանք ու­ղար­կե­լը հայ­կա­կան ե­կե­ղե­ցու գրա­վում և պղ­ծում է։ Հաս­կա­նա­լի՞ է, թե ին­չու են լռում Երևա­նում ու Ստե­փա­նա­կեր­տում։ Ես չեմ հաս­կա­նում միայն, թե ին­չու են լռում Գա­րե­գին Բ կա­թո­ղի­կո­սը և այլ եր­կր­նե­րի հայ ե­կե­ղե­ցու ար­քե­պիս­կո­պոս­նե­րը...


Իշ­խա­նա­փո­խու­թյան ու, չեմ վա­խե­նում ա­սե­լուց, Փա­շի­նյա­նի և պար­տու­թյա­նը գոր­ծա­կից այլ ան­ձանց ձեր­բա­կալ­ման հարցն ա­մե­նահ­րա­տապ օ­րա­կարգն է։ Ի՞նչ և ինչ­պե՞ս է ըն­թա­նա­լու, չենք կան­խա­տե­սի։ Բե­րենք եր­կար տա­րի­ներ Փա­շի­նյա­նի հետ կողք կող­քի աշ­խա­տած մար­դու վկա­յու­թյու­նը։ Դեկ­տեմ­բե­րի 7-ին «Բար­գա­վաճ Հա­յաս­տան» կու­սակ­ցու­թյան ան­դամ Նաի­րա Զոհ­րա­բյա­նը, բնու­թագ­րե­լով ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը, հայ­տա­րա­րեց, որ Հա­յաս­տա­նը հայ­տն­վել է տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը կորց­նե­լու վտան­գի ա­ռաջ։ «Մեր երկ­րի սահ­ման­նե­րը ճշտ­վում են GPS-ի մի­ջո­ցով։ Ար­ցա­խը հանձ­նած մար­դը (խոս­քը Փա­շի­նյա­նի մա­սին է-Ս. Շ.) պն­դում է, որ մենք պետք է վե­րա­դառ­նանք Խոր­հր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րին։ Բայց դա կեղ­ծիք է, ին­չը հաս­տա­տում են ԳԱԱ-ի մաս­նա­գետ­նե­րը։ ԽՍՀՄ-ի տրո­հու­մից հե­տո սահ­ման­նե­րը չեն ճշտ­վել, ե­ղել են Խոր­հր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի և Խոր­հր­դա­յին Ադր­բե­ջա­նի մի քա­նի քար­տեզ­ներ։ Բայց ե­թե նույ­նիսկ են­թադ­րենք, որ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը ճշ­մար­տու­թյունն են ա­սում, ա­պա հարց է ա­ռա­ջա­նում, թե ին­չու՞ ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մը չի վե­րա­դարձ­նում Արծ­վա­շե­նը, ո­րը գտն­վում էր Խոր­հր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի կազ­մում»,- վր­դով­վել է նա։ Ա­պա ըն­դգ­ծել է, որ պա­տե­րազ­մից կա­րե­լի էր խու­սա­փել, ե­թե երկ­րի ղե­կին այլ մար­դիկ լի­նեին, և հա­մոզ­ված է, որ 2,5 տա­րի իշ­խող խա­վը իշ­խա­նու­թյու­նը պա­հում է կեղծ ի­րա­կա­նու­թյան և հա­սա­րա­կու­թյու­նը պա­ռակ­տե­լու շնոր­հիվ։ Զոհ­րա­բյա­նը նշել է, որ Հա­յաս­տա­նի պա­շար­նե­րը բա­վա­կան էին միայն 1 շա­բաթ պա­տե­րազ­մե­լու հա­մար, սա­կայն հայ զին­վո­րա­կան­նե­րի ա­րիու­թյան շնոր­հիվ հա­ջող­վեց դի­մա­նալ 44 օր։ «Այդ ա­մե­նը պարզ­վում է հի­մա, իսկ ան­ցած ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը մեզ հայ­տա­րա­րում էին. «Նոր պա­տե­րազմ, նոր տա­րածք­ներ»։ Եվ մենք հա­վա­տում էինք, որ ան­ցած 2,5 տա­րում ձեռք է բեր­վել ռազ­մա­կան տեխ­նի­կա, ո­րը թույլ կտա դա ի­րա­կա­նաց­նել»,- նշել է պատ­գա­մա­վո­րու­հին։


Գոր­ծող վար­չա­պե­տը չի կա­րող լու­ծել երկ­րի առջև ծա­ռա­ցած խն­դիր­նե­րը, չի կա­րող լու­ծել ռազ­մա­գե­րի­նե­րի վե­րա­դար­ձի հար­ցը, ո­րով­հետև ծի­ծա­ղե­լի է դար­ձել ու հա­կա­ռա­կոր­դի հետ չի կա­րող խո­սել հա­վա­սա­րի պես։ Ար­ցա­խում փլ­ված շի­նու­թյուն­նե­րի վե­րա­կան­գն­մամբ, գե­րի­նե­րի վե­րա­դար­ձի հար­ցով այ­սօր զբաղ­վում է Ռու­սաս­տա­նը, Հա­յաս­տանն այդ գոր­ծըն­թաց­նե­րին փաս­տա­ցի չի մաս­նակ­ցում։ Զոհ­րա­բյա­նը նշել է, որ ի­րա­վի­ճա­կից դուրս գա­լու միակ ել­քը Փա­շի­նյա­նի հրա­ժա­րա­կանն է, բայց հա­վե­լել է խիստ կարևոր միտք. «Հա­վա­տու՞մ եմ ար­դյոք ես, որ նա կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան կտա։ Ո՛չ։ Որ­պես Փա­շի­նյա­նի հետ եր­կար տա­րի­ներ աշ­խա­տած մարդ՝ կա­րող եմ ա­սել, որ նա չի գնա ա­ռանց քա­ղա­քա­ցիա­կան բա­խում­ներ հրահ­րե­լու»։
Փա­շի­նյանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է։ Նա լռում է Սյու­նի­քի ու Գե­ղար­քու­նի­քի կոնկ­րետ խն­դիր­նե­րի մա­սին, չի ա­սում, որ «խոր­հր­դա­յին կով­կա­սա­թա­թարս­տանն ա­պօ­րի­նի երևույթ է, որ Թուր­քիան ներ­կա է «կով­կա­սա­թա­թարս­տա­նում (Ա­լիևն ար­դեն տեղ է ընտ­րել թուրք զին­ծա­ռա­յող­նե­րի հա­մար հենց Ար­ցա­խում՝ Ակ­նա քա­ղա­քում)։ Բայց գո­նե լավ է, որ գտն­վում են մար­դիկ, ով­քեր խո­սում են Ար­ցա­խում թուր­քա­կան ռազ­մա­կան ներ­կա­յու­թյան մա­սին։ «Թուր­քիան, որ­պես Ար­ցա­խի ժո­ղովր­դի դեմ ադր­բե­ջա­նա­կան ագ­րե­սիա­յի հիմ­նա­կան նա­խա­ձեռ­նող ու ոգևո­րող, այ­սօր էլ շա­րու­նա­կում է տա­րա­ծաշր­ջա­նի հա­մար կոր­ծա­նիչ քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն վա­րել»,- դեկ­տեմ­բե­րի 7-ին ՌԴ ԱԳ նա­խա­րար Լավ­րո­վի հետ հա­մա­տեղ մա­մու­լի կոն­ֆե­րան­սում հայ­տա­րա­րել է Հա­յաս­տա­նի ԱԳ նա­խա­րար Ա­րա Այ­վա­զյա­նը։ Ըստ նրա, դա մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյանն ստի­պում է գոր­ծի դնել բո­լոր հնա­րա­վոր լծակ­նե­րը՝ հար­կադ­րե­լու հա­մար Թուր­քիա­յին, որ խու­սա­փի ցան­կա­ցած գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից, ո­րոնք կա­րող են ա­վե­լի սրել ի­րադ­րու­թյու­նը։ «Թուր­քիան պետք է իր զին­ված ստո­րա­բա­ժա­նում­ներն ու ի­րեն միա­ցած ա­հա­բեկ­չա­կան խմ­բա­վո­րում­նե­րը հա­նի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թյան գո­տուց և ընդ­հան­րա­պես Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սից։ Ա­ռայժմ հս­տակ նշան­ներ չկան օ­տա­րերկ­րա­ցի զի­նյալ­նե­րին հա­նե­լու մա­սին։ Հա­կա­ռա­կը, հա­վաս­տի տե­ղե­կու­թյուն­ներ կան Ադր­բե­ջա­նի պլան­նե­րի մա­սին՝ զի­նյալ ա­հա­բե­կիչ­նե­րի ու վարձ­կան­նե­րի տա­րած­ման աշ­խար­հագ­րու­թյունն ընդ­լայ­նե­լու և նրանց Ար­ցա­խի օ­կու­պաց­ված շր­ջան­նե­րում բնա­կեց­նե­լու վե­րա­բե­րյալ»,- ա­սել է Այ­վա­զյա­նը։ Իսկ ին­չու՞ ես դու լռում այդ մա­սին, Փա­շի­նյան։ Գնա, քո սի­րե­լի Արևմուտ­քից պա­հան­ջիր, որ միա­նա ու ճն­շում գոր­ծադ­րի Ան­կա­րա­յի վրա։ Թե՞ քո «դու­խով» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը միայն գլ­խար­կի վրա է, իսկ ներ­սում ոչ մի ուժ և ա­րիու­թյուն չկա։ Ե­թե՝ «Ոչ», ա­պա գնա, հա­վերժ մնաս բա­րով։

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Դիտվել է՝ 50212

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ