Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Այ­սօր մենք իշ­խա­նու­թ­յուն չու­նենք, մեր քա­ղա­քա­ցի­ներն ան­տե­րու­թ­յան են մատն­ված»

«Այ­սօր մենք իշ­խա­նու­թ­յուն չու­նենք, մեր քա­ղա­քա­ցի­ներն ան­տե­րու­թ­յան են մատն­ված»
01.12.2020 | 00:54

Ակն­հայտ է, որ ազ­գի գլ­խին բե­րած այս ար­հա­վիր­քով Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ար­դեն կանգ­նած է բա­րո­յա­կան, պատ­մա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան ա­ռաջ, սա­կայն նրան սպա­սում է նաև քրեա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն։ Սահ­մա­նադ­րա­գետ ԳՈՀԱՐ ՄԵ­ԼՈ­ՅԱ­ՆԸ մեզ հետ զրույ­ցում նշեց, որ 2,5 տար­վա ըն­թաց­քում այս իշ­խա­նու­թյունն այն­քան հա­կա­սահ­մա­նադ­րա­կան քայ­լեր է ի­րա­կա­նաց­րել, որ բա­ցի Փա­շի­նյա­նից, շա­տե­րը պի­տի հայ­տն­վեն ամ­բաս­տա­նյա­լի ա­թո­ռին։

«Այս պա­տե­րազ­մի հետ կապ­ված պետք է մաս­նա­գի­տա­կան հանձ­նա­ժո­ղով­ներ ձևա­վոր­վեն, և քն­նու­թյուն ըն­թա­նա։ Ան­գամ այս կարճ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում պաշ­տո­նա­տար ան­ձանց կող­մից հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ են հն­չել, ո­րոնք լուրջ քն­նու­թյան ա­ռար­կա պի­տի դառ­նան, քա­նի որ պա­տե­րազ­մա­կան հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի մա­սին են փաս­տում։ Մարդ­կանց ճա­կա­տագ­րի խե­ղու­մը, հայ­րե­նի­քի հանձ­նու­մը չեն կա­րող ան­հետևանք մնալ։ Առն­վազն մի քա­նի աղ­բյուր­նե­րի փաս­տարկ­նե­րը վկա­յում են պե­տա­կան դա­վա­ճա­նու­թյան մա­սին»։

-Ե­րեկ Փա­շի­նյա­նը հեր­թա­կան գրառ­մամբ հայ­տա­րա­րեց, որ երկ­րորդ նա­խա­գա­հի անձ­նա­գի­րը վե­րա­դարձ­նե­լու հա­մար դա­տա­վո­րին ու­ղիղ հրա­հանգ է ի­ջեց­րել։ Որ­պես օ­րեն­քի մարդ, ի՞նչ հետևու­թյուն ա­րե­ցիք այս «ցուց­մուն­քից»։
-Այս պա­տե­րազ­մից, հատ­կա­պես ազ­գա­դավ փաս­տա­թուղ­թը ստո­րագ­րե­լուց հե­տո Փա­շի­նյանն ընդ­հան­րա­պես որևէ բան ա­սե­լու, գրե­լու ի­րա­վա­սու­թյու­նից զրկ­վել է։ Իր գրա­ռում­նե­րը զար­հու­րե­լի են ու ան­հե­թեթ, ո­րով­հետև ա­մեն հա­ջոր­դը նրան ա­վե­լի վատ վի­ճա­կի մեջ է դնում, դրանք հեր­թա­կան հան­ցա­գոր­ծու­թյան կամ ան­գոր­ծու­թյան մա­սին ցուց­մունք­ներ են։ Դրան­ցում ար­տա­ցոլ­ված են և՛ իր կող­մից կա­տար­ված պա­տե­րազ­մա­կան հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը, և՛ դա­վադ­րու­թյուն­նե­րը, և՛ կո­պիտ ի­րա­վա­խախ­տում­նե­րը։ Իսկ այն, որ նա մշ­տա­պես դա­տաի­րա­վա­կան հա­մա­կար­գի վրա ճն­շում­ներ է գոր­ծադ­րել, նո­րու­թյուն չէ։ Հայտ­նի ձայ­նագ­րու­թյու­նը հի­շեք՝ կոնկ­րետ գոր­ծով դա­տա­վոր­նե­րի էր հրա­հան­գա­վո­րում, ու­նի յու­րա­յին դա­տա­վոր­ներ, ո­րոնց թե­լադ­րում է ցան­կա­ցած ա­նօ­րի­նա­կան ո­րո­շում։ Սա էլ հեր­թա­կան ինք­նա­խոս­տո­վա­նա­կան ցուց­մունքն էր։ Բա­րե­բախ­տա­բար, 2,5 տա­րում դա­տաի­րա­վա­կան հա­մա­կար­գում ե­ղել են ար­ժա­նա­պա­տիվ դա­տա­վոր­ներ, ո­րոնք չեն տր­վել ճն­շում­նե­րի ան­կախ այն բանից, թե ինչ է դա նրանց ար­ժե­ցել։ Դա­տա­վոր­նե­րի, ՍԴ-ի վրա բա­ցա­հայտ ճն­շում­ներ են ե­ղել։ Ցա­վոք, խն­դի­րը ոչ միայն դա­տա­կան հա­մա­կար­գին, այլև ի­րա­վա­պահ մար­մին­նե­րին է վե­րա­բե­րում։ Մինչ օրս փոր­ձում է ա­թո­ռից կառ­չած մնալ՝ ի­րա­վա­պահ­նե­րին որ­պես մա­հակ օգ­տա­գոր­ծե­լով ընդ­դի­մա­դիր­ներ դեմ, որ­պես­զի լռեց­նի մարդ­կանց ար­դա­րա­ցի ցա­սու­մը, հա­վաք­ներն ու ցույ­ցե­րը ճն­շի։
-2,5 տար­վա հա­կա­սահ­մա­նադ­րա­կան քայ­լե­րին գու­մար­վեց ա­ռա­վել ծան­րա­գույն հան­ցանք՝ հայ­րե­նի­քի հանձ­նում։ Գրե­թե բո­լո­րը պա­հան­ջում են Փա­շի­նյա­նի հրա­ժա­րա­կա­նը, սա­կայն նա շա­րու­նա­կում է մնալ իր տե­ղում։ Ընդ­դի­մու­թյու­նը չու­նի օ­րի­նա­կան լծակ­ներ, մե­խա­նիզմ­ներ նրան հե­ռաց­նե­լու։ Այս ա­ռու­մով Սահ­մա­նադ­րու­թյան հա­մա­պա­տաս­խան հոդ­ված­նե­րը խնդ­րա­հա­րույց չե՞ն։
-Հա­յաս­տա­նում վի­ճա­կը յու­րօ­րի­նակ է՝ քա­ղա­քաի­րա­վա­կան ճգ­նա­ժամ է։ Սահ­մա­նադ­րու­թյամբ նա­խա­տես­ված ե­ղա­նակ­ներն են՝ վար­չա­պե­տի հրա­ժա­րա­կան կամ ԱԺ-ի կող­մից ան­վս­տա­հու­թյան հայտ­նում։ 2,5 տա­րի կա­զու­սա­յին ի­րա­վի­ճա­կում ենք հայ­տն­վել, քա­նի որ խոր­հր­դա­րա­նում Փա­շի­նյա­նի քա­ղա­քա­կան ու­ժը բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նու­թյուն է, իսկ ան­կախ Հա­յաս­տա­նի պատ­մու­թյան մեջ դա բա­ցա­ռիկ ի­րա­վի­ճակ է։ Երբևի­ցե իշ­խող ուժն ա­ռանց կոա­լի­ցիա­յի բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նու­թյուն չի ե­ղել։ Այս ա­ռու­մով հրա­ժա­րա­կա­նի եր­կու մե­խա­նիզմ­ներն էլ կաթ­վա­ծա­հար են։ Փա­շի­նյանն ինք­նու­րույն հրա­ժա­րա­կան չի ներ­կա­յաց­նում, իսկ նրա քա­ղա­քա­կան ուժն էլ, բնա­կա­նա­բար, չի միա­նա ան­վս­տա­հու­թյուն հայտ­նե­լու ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի նա­խա­ձեռ­նու­թյա­նը։ Այս քա­ղա­քա­կան ճգ­նա­ժա­մի պայ­ման­նե­րում պի­տի ակն­կա­լել նույն գոր­ծըն­թաց­նե­րը, ինչ 2018-ի «հե­ղա­փո­խու­թյան» ժա­մա­նակ, երբ հա­սա­րա­կու­թյան ճնշ­մամբ վար­չա­պե­տը հրա­ժա­րա­կան տվեց, հե­տո խոր­հր­դա­րա­նա­կան մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը ընտ­րեց վար­չա­պետ։ Այ­սօր նույն կերպ պի­տի վար­վի Փա­շի­նյա­նը, սա­կայն ան­հաս­կա­նա­լի է, թե ին­չի վրա է նա հույ­սը դրել, երբ նման խայ­տա­ռակ փաս­տա­թուղթ է ստո­րագ­րել, հա­յոց պատ­մու­թյունն է խե­ղել։ Դեռ վա­ղուց պի­տի հրա­ժա­րա­կա­նի դի­մում գրած լի­ներ, կամ էլ նրա խմ­բակ­ցու­թյան պատ­գա­մա­վոր­նե­րը մի փոքր ար­ժա­նա­պատ­վու­թյուն պի­տի ու­նե­նա­յին ու սկ­սեին Փա­շի­նյա­նին ան­վս­տա­հու­թյուն հայտ­նե­լու գոր­ծըն­թա­ցը։ Երբ այ­սօր հայ­տա­րա­րում են, թե ա­թո­ռակ­ռիվ է գնում, ա­յո, այդ­պես է, մեկ բա­ցա­ռու­թյամբ՝ իշ­խա­նու­թյու­նում է այդ կռի­վը։ Այ­սօր պե­տու­թյան գո­յու­թյան հարց է դր­ված։ Այդ փաս­տա­թուղ­թը Փա­շի­նյա­նի իշ­խա­նու­թյունն է դա­կել, և պետք է ինք­նա­կամ հե­ռա­նան, որ այլ ուժ կա­րո­ղա­նա դրա­նում փո­փո­խու­թյուն­ներ ա­նել, բա­նակ­ցա­յին նոր օ­րա­կարգ սահ­մա­նել։ Բնա­կան է, որ մենք այն կար­գա­վի­ճա­կում չենք, որ կա­րո­ղա­նանք օ­րա­կարգ թե­լադ­րել։ Հայտ­նի խոսք է՝ ուժն է ծնում ի­րա­վունք, մեր բա­նակն այս պա­հին նոր պա­տե­րազ­մի մեջ մտ­նե­լու նե­րուժ չու­նի, գո­նե բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րով պի­տի ո­րո­շա­կի հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի հաս­նել։ Այդ կա­պի­տու­լյա­ցիոն փաս­տա­թուղ­թը խայ­տա­ռա­կու­թյուն է։ Թվում է, թե Հա­յաս­տա­նի կող­մից այն ադր­բե­ջան­ցի է ստո­րագ­րել, ո­րով­հետև որևէ կետ հօ­գուտ մեզ չէ։ Ան­գամ գե­րի­նե­րի հետ կապ­ված ի­րա­վի­ճակն այն­պի­սին է, որ Ադր­բե­ջանն այ­սօր չի ու­զում վե­րա­դարձ­նել մեր զին­վոր­նե­րին։
-Այդ փաս­տաթղ­թում շատ հս­տակ ամ­րագր­ված է տա­րածք­նե­րի հան­ձն­ման ժա­ման­կա­ցույ­ցը, սա­կայն որևէ ժամ­կետ նշ­ված չէ գե­րի­նե­րի վե­րա­դար­ձի մա­սին։ Սա պա­տա­հա­կա­նու­թյու՞ն է։
-Ի­հար­կե ոչ։ Ոչ միայն ժամ­կետ չկա, ա­վե­լին, Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նը փաս­տա­թուղթ հրա­պա­րա­կեց, ո­րը նախ­նա­կան տար­բե­րակ­նե­րից էր (ՌԴ ղե­կա­վարն էլ փաս­տել էր, որ պա­տե­րազ­մը կա­րող էր կանգ­նել դեռ հոկ­տեմ­բե­րի 20-ին)՝ հա­մե­մա­տա­բար ա­վե­լի ըն­դու­նե­լի ձևա­կեր­պում­նե­րով։ Այդ փաս­տաթղ­թում ե­ղել է «ան­հա­պաղ վե­րա­դարձ­նել գե­րի­նե­րին» ձևա­կեր­պու­մը, որ­պես նա­խա­պայ­ման չի ե­ղել Շու­շիի հանձ­նու­մը։ Իսկ այս փաս­տաթղ­թում զուտ Ադր­բե­ջա­նի հա­մար ցան­կա­լի նա­խա­պայ­ման­նե­րով վերջ­նա­ժամ­կետ­ներ են։ Շու­տով այդ փաս­տաթղ­թի ստո­րագր­ման մեկ ա­մի­սը կլ­րա­նա, իսկ կա­ռա­վա­րու­թյունն ամ­բող­ջու­թյամբ ան­գոր­ծու­թյան է մատն­ված։ Գե­րի­նե­րի հար­ցը պետք է նրանց ըն­տա­նիք­նե­րի ու­սե­րին չթող­նեին, դա պե­տու­թյան հոգսն է, ո­րը պետք է օ­պե­րա­տիվ կեր­պով ի­րա­կա­նաց­վեր։ Առն­վազն պի­տի ամ­րագր­ված լի­ներ, որ մինչև տա­րածք­նե­րի հանձ­նու­մը պետք է գե­րի­նե­րին վե­րա­դարձ­նել, խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի ներ­կա­յու­թյամբ այդ տա­րածք­նե­րում ո­րո­նո­ղա­կան աշ­խա­տանք­ներ ի­րա­կա­նաց­նել։ Ա­ռանց որևէ ե­րաշ­խի­քի, նախ­նա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի, հա­րյու­րա­վոր ան­հայտ կո­րած­նե­րի առ­կա­յու­թյամբ այդ տա­րածք­նե­րը միան­գա­մից զի­ջե­ցինք թշ­նա­մուն։
-Այս օ­րե­րին նաև Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րի ճշգր­տում է տե­ղի ու­նե­նում։ Հա­յաս­տա­նի ո­րոշ տա­րածք­ներ թշ­նա­մուն զի­ջե­լու փաս­տի հետ բախ­վե­ցինք, մինչ­դեռ այս գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը ևս հա­կա­սահ­մա­նադ­րա­կան են։ Իշ­խա­նու­թյու­նում «տա­նը մարդ չկա» վի­ճակն է, ու­րեմն ի՞նչ ա­նել, երբ այդ փաս­տա­թուղ­թը հա­րու­ցում է նաև սահ­մա­նադ­րա­կա­նու­թյան խն­դիր։
-Այդ փաս­տա­թուղ­թը մեր ներ­պե­տա­կան օ­րեն­սդ­րու­թյան հա­մա­տեքս­տում առ ո­չինչ է, ո­րով­հետև այն մի­ջազ­գա­յին պայ­մա­նագ­րի բնույթ ու­նի, և Փա­շի­նյանն ի­րեն թույլ է տվել միանձ­նյա ստո­րագ­րել՝ խախ­տե­լով սահ­մա­նադ­րա­կան բո­լոր մե­խա­նիզմ­նե­րը։ Սահ­մա­նադ­րու­թյունն այս­պի­սի ի­րա­վի­ճակ­նե­րի հա­մար հս­տակ կա­նո­նա­կար­գում, մե­խա­նիզմ ու­նի, ո­րը թույլ չի տա­լիս ղե­կա­վա­րին միանձ­նյա նման փաս­տա­թուղթ ստո­րագ­րել։ Բայց սա միայն ներ­պե­տա­կան խն­դիր չէ, այդ փաս­տաթղ­թում եր­կու եր­կր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի ստո­րագ­րու­թյունն է։ Առն­վազն պետք է, որ­պես պե­տու­թյուն, այն­քան ու­ժեղ ու շա­հե­կան վի­ճա­կում լի­նեինք, որ այլ գոր­ծըն­թաց­ներ կա­րո­ղա­նա­յինք թե­լադ­րել։ Ինչ վե­րա­բե­րում է Հա­յաս­տա­նի սահ­ման­նե­րին, բնա­կա­նա­բար, կա Սահ­մա­նադ­րու­թյան հետ հա­կա­սու­թյուն։ Տա­րած­քա­յին ցան­կա­ցած փո­փո­խու­թյան դեպ­քում պետք է հան­րաք­վե ի­րա­կա­նաց­վի։ Ե­թե ու­սում­նա­սի­րում ենք հա­մաշ­խար­հա­յին փոր­ձը, սահ­մա­նագծ­ման ան­գամ չն­չին փո­փո­խու­թյու­նը են­թադ­րում է լր­ջա­գույն աշ­խա­տանք, տևա­կան ժա­մա­նակ, մաս­նա­գի­տա­կան հանձ­նա­ժո­ղով­նե­րի ձևա­վո­րում...
-...Իսկ մենք սահ­մա­նա­փակ­վում ենք Ադր­բե­ջա­նի ներ­կա­յաց­րած GPS-ի տվյալ­նե­րով։
-Ա­յո, դա ան­գամ ծաղր է պե­տու­թյան հան­դեպ։ Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է նման լր­ջա­գույն հարց այդ մա­կար­դա­կով լու­ծել։ Այս օ­րե­րին երկ­րի 4-րդ հար­կա­տուն՝ Սոթ­քի հան­քը, կա­րող է չշա­հա­գործ­վել, դա մեր պե­տու­թյան հա­մար հեր­թա­կան հար­վածն է։ Ան­գամ չն­չին տո­կո­սայ­նու­թյուն ու­նե­ցող ոս­կու հան­քե­րի դեպ­քում այլ եր­կր­ներ տա­րի­նե­րով պայ­քա­րում են՝ մի բլ­րակ հարևա­նին հանձ­նե­լուց ա­ռաջ։ Այդ հան­քի հան­ձն­ման հետևան­քով մեր երկ­րում հա­զա­րա­վոր ըն­տա­նիք­նե­րի բա­րե­կե­ցու­թյու­նը, ապ­րուս­տի խն­դի­րը հար­ցա­կա­նի տակ են դր­վում։ Այ­սօր մենք իշ­խա­նու­թյուն չու­նենք, մեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րը ան­տե­րու­թյան են մատն­ված։ Օր, ժամ ա­ռաջ պի­տի ա­զատ­վել այս իշ­խա­նու­թյու­նից, ա­մեն րո­պեն թանկ է նս­տում մեր երկ­րի վրա։ Հա­յաս­տա­նում որ­քան փոր­ձա­ռու, կա­րող ու­ժեր կան, պետք է բե­րել ա­ռա­ջին պլան, բո­լո­րին հա­մախմ­բել ու եր­կի­րը հա­նել այս ճահ­ճից։ Մա­նի­պու­լյա­ցիա թող չա­նեն՝ ե­թե ոչ Նի­կո­լը, ա­պա ո՞վ։ Ցան­կա­ցած մարդ, բա­ցի Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նից։ Այ­սօր դեռ ան­ցու­մա­յին ուժ է ձևա­վոր­վե­լու, հե­տո կլի­նեն ար­տա­հերթ ընտ­րու­թյուն­ներ, և հան­րու­թյու­նը կընտ­րի նրան, ում ու­զում է։
Զրույցը՝ Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 10981

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ