Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Տրանս­ֆոր­մա­ցիա՞, թե՞ կր­կին մա­նի­պու­լ­յա­ցիա

Տրանս­ֆոր­մա­ցիա՞, թե՞ կր­կին մա­նի­պու­լ­յա­ցիա
31.07.2020 | 00:16

Թուր­քիան «Հույ­սի» կամր­ջով հա­տեց Նա­խի­ջևա­նը և շատ քիփ` Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նին է: Այն Նա­խիջևա­նի, որ­տե­ղից Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի օ­րոք Ադր­բե­ջա­նը հա­զա­րա­վոր մետ­րե­րով ա­ռաջ ե­կավ, պատ կա­ռու­ցեց, դիր­քա­վոր­վեց` ու­ղիղ դեպ Զան­գե­զուր գնա­ցող ճա­նա­պար­հի, Ա­րե­նիի և կից գյու­ղե­րի վրա:


Ճիշտ է, այս օ­րե­րին մենք էլ ա­վե­լի հե­տաքր­քիր դի­քա­յին ա­ռա­վե­լու­թյուն ու­նե­ցանք` Տա­վու­շում, սա­կայն այն որևէ կապ չու­ներ Նի­կո­լի հետ, և ինչ­պես Վա­նոն էր սի­րում ա­սել, որ Մեղ­րին մնաց Հա­յաս­տա­նի կազ­մում` մեր կամ­քից ան­կախ, Տա­վու­շի գեր­կարևոր դի­տա­կե­տի գրա­վումն էլ ե­ղավ Նի­կո­լի կամ­քից ան­կախ, ե­թե չա­սենք` ի հե­ճուկս:
Նի­կո­լը տա­նուլ տվեց իր ա­մե­նա­կարևոր մար­տը. նա մնաց դի­տորդ այս կարևո­րա­գույն խա­ղում: Ընդ ո­րում, ա­ռանց եր­կն­չե­լու, ա­ռանց դույզն-իսկ ան­հար­մար զգա­լու, շա­րու­նա­կեց իր «դի­տոր­դա­կան» ա­ռա­քե­լու­թյու­նը ան­գամ այս օ­րե­րին, երբ Թու­քիան ու Ադր­բե­ջա­նը մեծ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րի են հա­յոց քթի տակ, իսկ ին­քը ար­ձա­կուր­դում է:
Մի պահ, ար­ձա­կուր­դից ա­ռաջ, կա­ռա­վա­րու­թյան նիս­տի, դրա­նից հե­տո էլ ՀըԽ-ին տված հար­ցազ­րույ­ցում քիչ հան­դի­պե­լի, ո­րո­շա­կի տրանս­ֆոր­մա­ցիոն դրսևո­րում­ներ նա ու­նե­ցավ, ո­րո­շա­կի ա­դեկ­վատ մտ­քե­րի շարք ար­տա­բե­րեց, սա­կայն կր­կին պոստ-ֆակ­տում, ո­րով­հետև հաս­կա­ցել էր` ին­քը առ ո­չինչ է սկս­ված պար­տիա­յում, իր փո­խա­րեն մտա­ծում, խա­ղում, պայ­մա­նա­վոր­վում են, ընդ ո­րում, նախ­կի­նում ե­թե Սո­րոս հայ­րի­կը, ա­պա հի­մա խա­ղի մեջ են Պու­տինն ու էր­դո­ղա­նը. ի­րեն մնում է ար­ձա­կուր­դում գտն­վել, հան­գս­տա­նալ, իր թի­մին փար­թիի ու­ղար­կել Սևան, և սպա­սել, թե ինչ է լի­նե­լու երկ­րի ճա­կա­տագ­րի հետ:


Նրան թվում էր, թե իր քիր­վա` կիրթ ու կա­ռու­ցո­ղա­կան Ա­լիևի քայ­լը` Մա­մե­դյա­րո­վին փո­խա­րի­նել կր­թու­թյան նա­խա­րար Բայ­րա­մո­վով, ժա­մա­նակ կշա­հի բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցում, կթող­նեն վա­յե­լի իր վար­չա­պե­տա­կան ար­ձա­կուր­դը (ով ի­մա­նա, երբևէ էլ կա­րո՞ղ է նման շքե­ղա­շուք պայ­ման­նե­րում` յուր տիկ­նոջ հետ վա­յե­լել կյան­քը), սա­կայն «խա­բար» հա­սավ, Լավ­րովն ա­սաց, որ նա­խա­պատ­րաստ­վում է հա­կա­մար­տող եր­կր­նե­րի նա­խա­գահ­նե­րի հան­դի­պում։ Ընդ ո­րում` Լավ­րո­վը նաև հայ­տա­րա­րեց, որ ԼՂ կար­գա­վոր­ման բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը պետք է շա­րու­նակ­վեն ա­վե­լի վաղ ար­ված մշա­կում­նե­րի հի­ման վրա։ Այ­սինքն` Բայ­րա­մո­վի նշա­նա­կու­մը ոչ մի կապ չու­նի, սկ­սե­լու են բա­նակ­ցել Մա­մե­դյա­րո­վի «կե­տից»: Իսկ նա­խօ­րյա­կի Պու­տին-էր­դո­ղան հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցից հե­տո էլ պարզ դար­ձավ, որ սեպ­տեմ­բե­րին տե­ղի կու­նե­նա հն­գա­կողմ հան­դի­պում` ԵԱՀԿ ՄԽ, եր­կու եր­կր­նե­րի ԱԳ նա­խա­րար­ներ:
Կար­ծես ա­մեն ինչ աս­վեց: Չէ, ևս մեկ սեգ­մենտ։ Չաս­վեց՝ հայ­տա­րար­վել է, որ Ղա­րա­բա­ղյան հան­գույ­ցը միակն է, ո­րը միա­վո­րում է ԱՄՆ-ին ու Ռու­սաս­տա­նին: Հաս­կա­նա­լիո­րեն` ռու­սա­կան դո­մի­նան­տու­թյամբ: Այս­տեղ գու­ցե պետք էր ձգել պաու­զան ա­սե­լու, որ բո­լոր դեպ­քե­րում ԱՄՆ-Ռու­սաս­տան են­թա­խոր­շում առ­կա է Թուր­քիան։ Խիստ խո­րա­մանկ, գեո­պո­լի­տիկ ԱՄՆ-ը հաս­կա­նում է` Թուր­քիան ան­վերջ փոր­ձե­լու է խցկ­վել իր և Ռու­սաս­տա­նի ա­րան­քը։ ԱՄՆ-ին մի կող­մից վե­րա­պա­հե­լով ար­բիտ­րի դե­րա­կա­տա­րու­թյուն, մյուս կող­մից` ճն­շե­լու ա­ռանց այն էլ իր հա­վակ­նու­թյուն­նե­րի խոր­խո­րատ­նե­րում խեղդ­վող Թուր­քիա­յին, եր­րորդ կող­մից` այն, ինչ ին­քը չի կա­րող ա­սել-ա­նել Ռու­սաս­տա­նի նկատ­մամբ, կա­նի Թուր­քիան:


Եվ ա­հա, այս պայ­ման­նե­րում լս­վում են Նի­կո­լի «բլյա՜-բլյա՜»-նե­րը` բա­վա­կա­նին գրա­գետ, թվում է` խիստ ա­դեկ­վատ, նույ­նիսկ հա­յա­մետ` Թու­քիա­յի, նրա ա­հա­բեկ­չա­կան բնույ­թի, Մե­ծա­մո­րի ա­տո­մա­կա­յա­նի, և ի­հար­կե` Ար­ցա­խի ինք­նո­րոշ­ման, Հա­յաս­տա­նի հետ ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան դա­շին­քի և վեր­ջա­պես` մո­նի­թո­րին­գա­յին հա­մա­կար­գի տե­ղա­կայ­մանն առ­նչ­վող. լե­զուն չպտտ­վեց ա­սե­լու, որ այդ հա­մա­կար­գը` Վիեն­նա-Սանկտ-Պե­տեր­բուրգ-Ժնև, հա­նուն Կիր­թի ին­քը ոչն­չաց­րեց բա­նակ­ցա­յին սե­ղա­նի վրա­յից` եր­կու տա­րի ա­ռաջ, այն տրանս­ֆոր­մաց­նե­լով «վե­րե­լա­կա­յին» պայ­մա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի, չկ­րա­կե­լու, յուր տիկ­նոջ կող­մից քա­րե­րի վրա կանգ­նած` թշ­նա­մուն ծա­ղիկ­նե­րի մա­տու­ցե­լու տես­քով:

Մի խոս­քով. հա­վա­տա՞նք փա­շի­նյա­նա­կան վեր­ջին տրանս­ֆոր­մա­ցիա­նե­րին: Ով` ինչ­պես:
Ըստ էու­թյան, կա­րող է լի­նել եր­կու սցե­նար: Փա­շի­նյանն «իգ­րոկ» էր, ո­րը նա­խա­տես­ված էր մի քա­նի ստա­դիա­յի հա­մար. գլո­բա­լիստ­նե­րի աչ­քի հա­մար ա­վե­րում է երկ­րի հոգևոր-կր­թա­կան-ի­րա­վա­պահ ողջ հա­մա­կար­գը (դրանց վե­րա­կանգ­նու­մը ժա­մա­նա­կի հարց է, նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը կա­րող են դրանք գույ­քագ­րել, հետ վե­րա­դարձ­նել ի­րենց պատ­կե­րին):
Բայց Փա­շի­նյա­նը ձեռք չի տա­լիս բա­նա­կին ու հար­կա­վոր պա­հին ա­ռաջ է գա­լիս Ղա­րա­բա­ղյան ա­դեկ­վատ գա­ղա­փար­նե­րով` հա­զար ու մի պատ­ճա­ռով, ա­ռա­ջին հեր­թին իշ­խա­նու­թյու­նը չկորց­նե­լու, գու­ցե և` խոր­քա­յին պե­տու­թյան հրա­հան­գով:
Երկ­րորդ սցե­նա­րը, քան­դա­րար-մա­նի­պու­լյա­ցիոն իր բնույ­թին հա­վա­տա­րիմ., ստեր, օ­տա­րին հա­ճո մտ­քեր է ար­տա­ծում` վասն արևմտյան հայ­րիկ­ներ, որ­պես­զի վեր­ջին­նե­րիս գոր­ծը հեշ­տա­նա Թու­րքիա­յին սան­ձա­հա­րե­լու գոր­ծում` ընդ­դեմ Ռու­սաս­տան:
Ո՞ր մեկն է այս եր­կու սցե­նար­նե­րից ի­րա­կա­նը։ Կյան­քը ցույց կտա:


Կար­մեն ԴԱՎ­ԹՅԱՆ

Դիտվել է՝ 18984

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ