Պատմություն են կերտել
01.10.2019 | 00:32
Նրանք արդեն պատմություն են դարձել, որովհետև իրենք են իրենց պատմությունը կերտել` երևանյան վերջին ավելի քան կեսդարյա մտավորական Երևանի պատմությունը։ Շատերի, հատկապես ավագագույն սերնդի մտավորականների, գրողների հետ հպանցիկ մտերմությունն ինձ այսօր անմոռաց պահեր արթնացնելով է «մտահոգում»։ Նրանց կորովը ամենուր էր՝ իրենց ստեղծագործություններում և երևանյան փողոցներում, պուրակներում, սրճարաններում, որտեղ որ լինում էին՝ ոգևորանք տարածելով. կարծես քաղաքի տուֆակերտ սյունաշարերին դրվագված էր նրանց շնչառությունը...
Ահա կանգնած է բանաստեղծ, արձակագիր ՄԿՐՏԻՉ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ: Սարգսյանը՝ մեծ հայրենականում երիտասարդի իր արյունը ընծա բերած Դիվինիչը՝ կիսաայրված ծխախոտը ձեռքին գրողների տան դռան մոտ՝ մի քանի, նույնիսկ անծանոթ մտերիմներով շրջապատված։ Իսկ գրական-մշակութային եզակի հավաքատեղի համարվող գրողների տան սրճարանում մի սեղանի շուրջ «լռելյայն» վեճի բռնված, իրենց «հին օրերի երգերից» մեզ պատառիկներ էին փոխանցում իր լռությամբ մեզ «կազդուրող» գրող թարգմանիչ ԽԱՉԻԿ ՀՐԱՉՅԱՆԸ և նրա զրուցընկեր, հույժ տղամարդավայել, Րաֆֆու զարմից սերված՝ ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՂՈՒԿԱՍՅԱՆԸ՝ Հովհաննես Արամիչը, «Ոսկան Երևանցի» և «Բոգդան Սալթանով» վեպերի հեղինակը, որն օրերից մի օր սրճարանում եռման սուրճը միանգամից «դատարկեց»՝ կարծելով, թե իր նախընտրած «Հոբելյանական» կոնյակի հերթական բաժակն է, բայց ի զարմանս շատերի անվրդով մնաց, կարծես ոչինչ չէր պատահել։ Շատերի համար գուցե և զարմանալի թվա, նա 60-ական թվականներին հնչող, երևանյան կոլորիտով շնչող երգերի տեքստերի հեղինակն էր։
Կար մարդկային տեսակի բազմազանություն. յուրաքանչյուրը իր սիրով ու ստեղծագործ նվիրումով էր գունափոխում քաղաքի գունապնակը. շատերին չեմ կարող հիշել, բայց անհրաժեշտ էլ չէ, որովհետև մտածելակերպով միակամ ու միաշունչ էին, ընդհանուր միջավայր ստեղծող, միջավայրի ոգեկիր, երբեմն փոքր-ինչ ամոթխածությունս զսպելով իմ շատ սիրելի, պատկառազդու Խաչիկ Հրաչյանին խնդրում էի պատմել Չարենցից, Մահարուց, Մկրտիչ Արմենից։ Նա ժպտում էր, ու ինչ որ այդ պահին արթնանում էր իր հիշողությունների հետնաբեմում, պատմում էր՝ իր սակավախոսությամբ իմ հետաքրքրությունը ավելի էր խանդավառվում։ ՈՒ ես մտովի «թերթում էի» Գուրգեն Մահարու «Չարենց Նամե»-ն։ Այդ օրերին ավագ գիտաշխատող էի աշխատում Չարենցի տուն-թանգարանում, և ինքը ինձ համար ավելի քան աներևակայելի էր իբրև մարդ, թեկուզ այն պատճառով, որ Չարենցն էր իրեն մկրտել Հրաչյան գրչանունով և կարծեմ «Մկանների լիրիկա» ժողովածուն էր խմբագրել-հրատարակել։ Այդ տարիների հանդիպումներից ստացած տպավորություններս ոչ միայն անջնջելի են, այլև անհավատալի։ 1988-ի համազգային զարթոնքը «յոթ սարի» հետևից աստիճանաբար գլուխ էր բարձրացնում, և գրեթե բոլորը հաճախ էին հիշում Շիրազին, Սևակին, Գալշոյանին, իսկ բուն շարժման ընթացքում ցավով նշում, որ նրանք այս օրերը պետք է վայելեին՝ նախակարապետները այդ օրերի։
Նրանք այսօր քարաքանդակ պատմություն են. ո՞վ կհավատար, որ փուլ առ փուլ ընթացող մեր ոչ հեռավոր անցյալը այսօր նախ և առաջ նրանցով է կենսունակ, և մենք տարածության և ժամանակի կորուստ ամենևին չենք ապրել ու շարունակում ենք չապրել. ես այդ օրերի իմ բավարարվածությունից տակավին անհագուրդ՝ կարծես թե մի պահ ուզում եմ ինքնախոստովանել. «կարելի էր, չէ՞, մի քիչ շուտ ծնվել»` լիարժեք բավարարվածություն ապրելու և նորովի վերապրելու համար։
Արթուր ԱՆԴՐԱՆԻԿՅԱՆ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
