Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Ար­ցա­խի քա­ղա­քա­կան դաշ­տում նոր դեմ­քեր նշ­մա­րե­լի չեն»

«Ար­ցա­խի քա­ղա­քա­կան դաշ­տում նոր դեմ­քեր նշ­մա­րե­լի չեն»
04.10.2019 | 01:24

Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցած տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման մար­մին­նե­րի ընտ­րու­թյուն­նե­րի, 2020-ի նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի, ար­ցա­խյան ներ­քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րի և հա­րա­կից այլ հար­ցե­րի շուրջ «Ի­րա­տե­սը» զրու­ցել է Ար­ցա­խի ռամ­կա­վար ա­զա­տա­կան կու­սակ­ցու­թյան ա­տե­նա­պետ ԲԱՐ­ԴՈՒՂ ԳԱԼՍ­ՏՅԱ­ՆԻ հետ:

-Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցած ՏԻՄ ընտ­րու­թյուն­նե­րից հե­տո քա­ղա­քա­կան վեկ­տո­րը կա­մաց-կա­մաց սկ­սում է թեք­վել ա­ռա­ջի­կա՝ ա­վե­լի խո­շոր նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­ներ: Ե­թե որ­պես լակ­մու­սի թուղթ դի­տար­կենք ՏԻՄ ընտ­րու­թյուն­նե­րը, ա­պա ի՞նչ ցույց տվե­ցին դրանց ար­դյունք­նե­րը:
-Սեպ­տեմ­բե­րին Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցած ՏԻՄ ընտ­րու­թյուն­ներն ի­րենց ձևով և կազ­մա­կերպ­վա­ծու­թյամբ էա­կա­նո­րեն չտար­բեր­վե­ցին նախ­կի­նում ե­ղած­նե­րից: Գյու­ղե­րում նույն հո­գե­բա­նու­թյամբ աշ­խա­տեց ծա­նոթ-խնա­մի-բա­րե­կամ գոր­ծո­նը, իսկ քա­ղա­քա­մայր Ստե­փա­նա­կեր­տում հաղ­թե­ցին անձ­նա­կան հե­ղի­նա­կու­թյունն ու ըն­կե­րա­կան մեծ շր­ջա­պա­տը: Այս պա­րա­գա­յում հնա­րա­վոր չէ այն ան­վա­նել քա­ղա­քա­կան-գա­ղա­փա­րա­կան գոր­ծըն­թաց, ին­չով կա­րե­լի կլի­նի պատ­կե­րա­ցում կազ­մել 2020 թվա­կա­նին տե­ղի ու­նե­նա­լիք խոր­հր­դա­րա­նա­կան և նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի մա­սին:
-Ներ­քա­ղա­քա­կան մթ­նո­լոր­տը, հաս­կա­նա­լի է, այն­քան էլ խա­ղաղ չէ, կա­մաց-կա­մաց նշ­մար­վում են դաշ­տի հիմ­նա­կան խա­ղա­ցող­նե­րը, որ հայտ են ներ­կա­յաց­նում ա­ռա­ջի­կա նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի հա­մար: Ինչ­պի­սի՞ն է պատ­կե­րը, ով­քե՞ր են հիմ­նա­կան ֆա­վո­րիտ­նե­րը:
-Իս­կա­պես, ներ­քա­ղա­քա­կան դաշ­տում կա լար­վա­ծու­թյուն, և այն գնա­լով խո­րա­նում է: Այս ա­մե­նի սկզբ­նա­կան և կարևոր նա­խա­պայ­մա­նը Հա­յաս­տա­նի նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի «զսպ­ված», «ան­կողմ­նա­կալ» կեց­վածքն էր, ո­րը հան­գեց­րեց հին խա­ղա­ցող­նե­րի նո­րաց­մանն ու ակ­տի­վաց­մա­նը: Նախ՝ հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո քա­ղա­քա­կան, ա­ռա­վել ևս ի­րա­վա­կան գնա­հա­տա­կան չտր­վեց Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի լե­գի­տի­մու­թյան և ան­ցած ճա­նա­պար­հի վե­րա­բե­րյալ, և սրա­նից օգտ­վե­լով՝ նախ­կին իշ­խա­նու­թյան մի մա­սը, լի­նե­լով հա­յաս­տա­նյան նախ­կին վար­չա­կար­գի ֆի­նան­սա­կան և քա­ղա­քա­կան մե­նե­ջերն Ար­ցա­խում, հե­ղա­փո­խու­թյու­նից ան­մի­ջա­պես հե­տո կեր­պա­րա­նա­փոխ­վեց և հե­ղա­փո­խա­կա­նի դի­մա­կով ստանձ­նեց «հե­ղա­փո­խա­կան» ջա­հակ­րի դե­րը: Իշ­խա­նու­թյան մյուս հատ­վա­ծը, ա­վե­լի մա­քուր ու մարդ­կա­յին գտն­վե­լով, չու­րա­ցավ իր նախ­կին տե­րե­րին ու փոր­ձեց զսպ­վա­ծու­թյուն ցու­ցա­բե­րել ՝ չհաշ­ված ո­րոշ «հա­թա­թա­ներ» և «հե­րո­սա­պաշտ­պան» պոռթ­կում­ներ: Խա­ղա­դաշտ ի­ջան նաև ռազ­մա­կան այ­րեր, ո­րոնց ա­վանդն Ար­ցա­խյան հե­րո­սա­մար­տում իս­կա­պես անգ­նա­հա­տե­լի է, սա­կայն քա­ղա­քա­կան դաշ­տում, մեղմ ա­սած, ոչ այն­քան կի­րա­ռե­լի: Չան­վա­նար­կե­լով մինչ օրս հայտ ներ­կա­յաց­րած ֆա­վո­րիտ­նե­րին՝ ա­սեմ, որ խա­ղա­ցող­նե­րի մի բա­նակն իր հաղ­թա­նա­կի տես­լա­կա­նը կա­ռու­ցում է տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում պե­տա­կան մի­ջոց­նե­րի հաշ­վին հարս­տա­նա­լու, եր­կի­րը մո­նո­պո­լաց­նե­լու, նախ­կին իշ­խա­նա­կան լծակ­ներն օգ­տա­գոր­ծե­լու հաշ­վին, ո­րոնց հետևորդ­նե­րի թի­վը, ցա­վոք, քիչ չէ: Մյուս բա­նա­կի հա­ջո­ղու­թյան հիմ­նա­կան գրա­վա­կա­նը հիմն­ված է բա­ցա­ռա­պես ան­ցյա­լի` պա­տե­րազ­մա­կան շր­ջա­նի հաղ­թա­նա­կած հե­րո­սի ու­ժեղ կեր­պա­րի վրա, ո­րին գու­մար­վում են նաև այ­սօր­վա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րից վրեժ լու­ծե­լու ժո­ղովր­դա­կան պատ­կե­րա­ցում­նե­րը: Ե­թե չլի­նեն լուրջ քա­ղա­քա­կան շար­ժեր, այս բա­նա­կը ևս ու­նի բա­վա­կան հետևորդ­ներ, ին­չը վկա­յեց վեր­ջին շր­ջա­նում ի­րա­կա­նաց­ված ստո­րագ­րա­հա­վա­քը: Մի կողմ էլ կա, որ լի­նե­լով ընդ­դի­մա­դիր ու անց­նե­լով ար­ժա­նի մար­տա­կան ու­ղի, ժա­մա­նա­կին մեծ հե­ղի­նա­կու­թյուն էր վա­յե­լում, սա­կայն վեր­ջին տա­րի­նե­րին նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ծա­ռա­յե­լու հետևան­քով օ­րըս­տօ­րե նա­հանջ է գրան­ցում: Մե­կու­կես տա­րի Ար­ցա­խում սն­կի պես գո­յա­ցող կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րի ֆո­նի վրա քա­ղա­քա­կան դաշ­տում դեռ նշ­մա­րե­լի չեն նոր դեմ­քեր: Ցա­վոք, Ար­ցա­խի՝ դեռ չձևա­վոր­ված քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կու­թյա­նը չի հրամց­վել գա­ղա­փա­րա­կան նոր լի­դե­րի կեր­պար, այ­սօր­վա դրու­թյամբ ընտ­րու­թյու­նը հնի ու ա­վե­լի հնի, վա­տի ու վա­տա­գույ­նի դաշ­տում է:
-Ներ­հա­յաս­տա­նյան քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներն ինչ­պե՞ս են պրո­յեկտ­վում Ար­ցա­խի վրա: Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը կար­ծես ու­նեն ի­րենց նա­խընտ­րած թեկ­նա­ծուն ու դա չեն էլ թաքց­նում:
-Ներ­հա­յաս­տա­նյան քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը սկզբ­նա­կան փու­լում բա­վա­կա­նին վատ էին ըն­կալ­վում ոչ միայն իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի բո­լոր ճյու­ղե­րի կող­մից, այլև ժո­ղովր­դի մի զգա­լի մա­սի: Սա­կայն մար­դիկ հաս­կա­ցան, որ նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը և, առ­հա­սա­րակ, որևէ մե­կը Ար­ցա­խը հանձ­նե­լու նպա­տակ ու ցան­կու­թյուն չու­նեն: Հե­ղա­փո­խու­թյան ա­լի­քը, ցա­վոք, չան­ցավ Զա­րու­խի և Քնա­րա­վա­նի ան­ցա­կե­տը, ու հայ­տն­վե­ցինք ան­հաս­կա­նա­լի հնի ու նո­րի ա­րան­քում: Դրա վառ վկա­յու­թյունն է Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թյան չփո­փոխ­վող կեց­վածքն ու դիր­քո­րո­շու­մը տն­տե­սա­կան և քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րի նկատ­մամբ: Այս և մի շարք քա­ղա­քա­կան ա­նօ­րեն գոր­ծըն­թաց­նե­րի նկատ­մամբ «զուսպ» կեց­վածք ըն­դու­նեց հա­յաս­տա­նյան նոր իշ­խա­նու­թյու­նը: Նրանց կող­մից պոռթ­կում­ներ նկատ­վում են միայն այն ժա­մա­նակ, երբ Ար­ցա­խի քա­ղա­քա­կան ո­րոշ ֆի­գուր­նե­րի քն­նա­դա­տու­թյան սլաքն ուղղ­վում է հա­յաս­տա­նյան նոր քա­ղա­քա­կա­նու­թյա­նը կամ ընտ­րա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րին: Ինչ վե­րա­բե­րում է հա­յաս­տա­նյան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի՝ բա­ցա­հայտ թեկ­նա­ծու ու­նե­նա­լուն, չեմ կի­սում այդ կար­ծի­քը, չնա­յած նրան, որ խա­ղա­ցող­նե­րից մե­կի թի­մը ներ­քին լսա­րա­նում կար­ծիք է ստեղ­ծում, թե «դաբ­րոն» ստա­ցողն ի­րենք են: Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը վերջ­նա­կան դիր­քո­րո­շում չեն հայտ­նել, «Իմ քայ­լը» խմ­բակ­ցու­թյու­նում նույն­պես կար­ծիք­ներն ի­րա­րա­մերժ են: Ե­թե նույ­նիսկ այդ­պես է, ա­պա դա հան­գեց­նե­լու է քա­ղա­քա­կան ա­նո­մա­լիա­յի: Մի կող­մում հե­ղա­փո­խու­թյուն և քա­ղա­քա­կան նոր թիմ, մյուս կող­մում՝ կո­ռում­պաց­ված նախ­կին հա­մա­կար­գի վե­րար­տադ­րու­թյուն:
-Ար­ցա­խի քա­ղա­քա­կան դաշ­տը կար­ծես ե­րեք թևի է բա­ժան­վել՝ մի մա­սը լռում է, մյուս թևն ակն­հայ­տո­րեն պաշտ­պա­նում է ՀՀ նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, մեկ այլ հատ­ված փոր­ձում է սի­րա­շա­հել նո­րե­րին: Ի վեր­ջո, ի՞նչ է տի­րում այդ­տեղ: Քա­ղա­քա­կան դաշտն ազդ­վո՞ւմ է ՀՀ ներ­քա­ղա­քա­կան վի­ճա­կից:
-Նման ի­րա­վի­ճակ, ա­յո, կա այս­տեղ, ո­րոշ ու­ժեր, չշ­տա­պե­լով կար­ծիք հայտ­նել, սպա­սում են հե­տա­գա ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րին: Մյուս մա­սը կար­ծիք հայտ­նե­լու ու­նա­կու­թյուն չու­նի: Նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ակն­հայտ կամ կի­սա­գաղտ­նի պաշտ­պա­նող­նե­րը նրանց հետ ճա­նա­պարհ են ան­ցել, ծա­նոթ-բա­րե­կա­մա­կան, ըն­կե­րա­կան և շա­հըն­կե­րա­կան կա­պե­րով են կապ­ված: Մար­դիկ էլ կան, որ, սի­րա­շա­հե­լով Հա­յաս­տա­նի նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, մտա­ծում են, թե կա­րող են ի­րենց լի­դե­րին նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նում տես­նել:
-Այս ըն­թաց­քում ՀՅԴ Ար­ցա­խի կազ­մա­կեր­պու­թյու­նը բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի շարք է սկ­սել, Դուք նույն­պես հան­դի­պել եք նրանց հետ: Ի՞նչ կա­րող են տալ, ըստ Ձեզ, այս հան­դի­պում­նե­րը, կհա­ջող­վի՞ մեկ միաս­նա­կան օ­րա­կարգ ձևա­վո­րել ու մաս­նակ­ցել ընտ­րու­թյուն­նե­րին:
-Ի սկզ­բա­նե լի­նե­լով հայ ա­վան­դա­կան կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րից մե­կը՝ գո­նե վեր­ջին շր­ջա­նում ա­նըն­դու­նե­լի ենք հա­մա­րել Դաշ­նակ­ցու­թյան՝ ման­դատ­ներ ու­նե­նա­լու և դրանք պա­հե­լու հա­մար գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին քծ­նե­լու և լղոզ­վե­լու քա­ղա­քա­կան կեց­ված­քը, սա­կայն ըն­դու­նե­ցինք հրա­վե­րը և քն­նար­կե­ցինք ոչ միայն միաս­նա­կան թեկ­նա­ծուի, նաև ո­րոշ քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի միա­վոր­մամբ քա­ղա­քա­կան դա­շին­քի ձևա­վոր­ման մե­խա­նիզմ­ներ: Վեր­ջին քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րից ել­նե­լով՝ ցան­կա­լի ճա­նա­պար­հը, կար­ծում եմ, ու­ժե­րի միա­վո­րումն է: Ա­ռա­ջար­կը Դաշ­նակ­ցու­թյանն էր, բայց գա­ղա­փարն ըն­դու­նե­լի է և այս պա­հին նպա­տա­կա­հար­մար նաև մեզ հա­մար: Քն­նար­կում­նե­րը շա­րու­նա­կա­կան են լի­նե­լու, այդ իսկ պատ­ճա­ռով որևէ կար­ծիք հայտ­նել չեմ կա­րող:
-Դուք ինչ­պե՞ս եք պատ­կե­րաց­նում Ձեր մաս­նակ­ցու­թյու­նը: Մտա­պատ­կե­րում կա՞ ընտ­րու­թյուն­նե­րին մաս­նակ­ցե­լու տես­լա­կան:
-Ցան­կա­ցած ա­ռողջ քա­ղա­քա­կան ուժ ձևա­վոր­վում է ընտ­րու­թյուն­նե­րին մաս­նակ­ցե­լու և այդ ճա­նա­պար­հով իշ­խա­նու­թյան գա­լու նպա­տա­կով: Չնա­յած այս պա­հի մեր հա­մեստ քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­քա­կազ­մով և հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րով գա­ղա­փա­րա­կան-քա­ղա­քա­կան ուժ ենք, սա­կայն փա­ռա­հեղ մեկ­դա­րյա ու­ղի ու­նենք ան­ցած, հետևա­բար այս ընտ­րու­թյուն­նե­րի կող­քով հպան­ցիկ անց­նե­լու ի­րա­վունք չու­նենք: Իսկ թե ինչ ձևա­չա­փով կմաս­նակ­ցենք ընտ­րու­թյուն­նե­րին, պարզ կդառ­նա նո­յեմ­բեր-դեկ­տեմ­բեր ա­միս­նե­րին կա­յա­նա­լիք մեր ար­տա­հերթ հա­մա­գու­մա­րից հե­տո:
-Ռամ­կա­վար ա­զա­տա­կան կու­սակ­ցու­թյան թևերն ու կա­ռույց­նե­րը, ըստ տար­բեր տե­սա­կետ­նե­րի, միաս­նա­կան չեն: Ի՞նչ վի­ճակ է այ­սօր ձեր կու­սակ­ցու­թյու­նում և ինչ­պե՞ս կներ­կա­յա­նա ՌԱԿ-ն Ար­ցա­խի ընտ­րու­թյուն­նե­րին:
-Ռամ­կա­վար ա­զա­տա­կան կու­սակ­ցու­թյան մա­սին ձեր նշած կար­ծի­քը չեմ կա­րող կի­սել, քա­նի որ կու­սակ­ցու­թյու­նը թևեր չու­նի, ու­նի կա­ռույց­ներ աշ­խար­հի 18-19 եր­կր­նե­րում, այդ թվում և Ար­ցա­խում, ո­րոնք դե­ֆակ­տո ՌԱԿ կենտ­րո­նա­կան վար­չու­թյան օ­րի­նա­կան շր­ջա­նակ­ներն են: Մեր կու­սակ­ցու­թյու­նը, լի­նե­լով հայ­րե­նի­քի և սե­փա­կան ժո­ղովր­դի կող­քին, եր­բեք չի խո­նարհ­վել որևէ իշ­խա­նու­թյան ա­ռաջ, ին­չը սա­կայն դուր չէր գա­լիս նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին: Բայց վս­տահ ենք, որ պատ­մա­կան ար­դա­րու­թյու­նը վե­րա­կան­գն­վե­լու է շու­տով, և նման կար­ծիք­ներ այլևս չեն լի­նե­լու մեր քա­ղա­քա­կան, հա­սա­րա­կա­կան ու լրատ­վա­կան դաշ­տե­րում:

Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱՆ

Դիտվել է՝ 4356

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ