Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » Հա­յաս­տա­նում շա­րու­նա­կում են «հե­ղա­փո­խու­թ­յուն խա­ղալ», թեև աշ­խար­հը տե­ղում կանգ­նած չէ

Հա­յաս­տա­նում շա­րու­նա­կում են «հե­ղա­փո­խու­թ­յուն խա­ղալ», թեև աշ­խար­հը տե­ղում կանգ­նած չէ

Հա­յաս­տա­նում շա­րու­նա­կում են «հե­ղա­փո­խու­թ­յուն խա­ղալ», թեև աշ­խար­հը տե­ղում կանգ­նած չէ
08.10.2019 | 00:29
Սեպ­տեմ­բե­րի 24-ին հա­մաշ­խար­հա­յին հա­սա­րա­կու­թյա­նը հայտ­նի դար­ձավ, որ աշ­խար­հի տար­բեր եր­կր­նե­րի սիո­նիս­տա­կան լոբ­բիի ազ­դե­ցու­թյամբ ԱՄՆ-ին ու Իս­րա­յե­լին ա­ռայժմ հա­ջող­վում է «հա­կաի­րա­նա­կան նոր ճա­կա­տի» կազ­մա­կեր­պու­մը։ Այդ եզ­րա­կա­ցու­թյանն ենք հան­գում, երբ ի­մա­նում ենք, որ Մեծ Բրի­տա­նիան, Ֆրան­սիան և Գեր­մա­նիան, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ճնշ­ման տակ «հան­ձն­վել» են և հան­դես են ե­կել Պար­սից ծո­ցում ԱՄՆ-ի հնա­րա­վոր ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյան օգ­տին։ Նրանք նաև ա­ռանց ա­պա­ցույց­նե­րի Ի­րա­նին մե­ղադ­րե­ցին Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յի նավ­թա­յին օ­բյեկտ­նե­րի վրա հար­ձակ­ման մեջ։ Այդ ե­րեք եվ­րո­պա­կան եր­կր­նե­րի կող­մից Ի­րա­նին ուղղ­ված կո­չը՝ «հա­մա­ձայ­նել հա­մաշ­խար­հա­յին պե­տու­թյուն­նե­րի հետ մի­ջու­կա­յին ու հր­թի­ռա­յին ծրագ­րե­րի և տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին անվ­տան­գու­թյան հար­ցե­րի գծով նոր բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի», Թեհ­րա­նում հա­րու­ցեց և՛ ծի­ծաղ, և՛ վր­դով­մունք։ ԱՄՆ-ի պետ­քար­տու­ղար Մայք Փոմ­փեոն շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նել եվ­րո­պա­ցի դաշ­նա­կից­նե­րին ի­րենց ընդ­հա­նուր դիր­քո­րոշ­ման հա­մար։ Ըստ նրա՝ դա կամ­րապն­դի դի­վա­նա­գի­տու­թյունն ամ­բողջ աշ­խար­հում։ Իսկ ես կար­ծում եմ, որ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրի­տա­նիա­յի, Ֆրան­սիա­յի և Գեր­մա­նիա­յի այդ­պի­սի են­թարկ­վո­ղա­կան վար­քը (Իս­րա­յե­լի նկատ­մամբ) կա­րող է միայն մե­ծաց­նել հա­մաշ­խար­հա­յին լուրջ պա­տե­րազ­մի սպառ­նա­լի­քը։ Ոչ պա­կաս հե­տաքր­քիր նր­բե­րանգ է այն, որ եվ­րո­պա­ցի­նե­րը ո­րո­շե­ցին Ի­րա­նի դեմ հան­դես գալ այն բա­նից հե­տո, երբ Թեհ­րանն ա­զատ ար­ձա­կեց մինչ այդ կա­լան­ված անգ­լիա­կան ա­ռա­ջին նավ­թա­նա­վը։
Բայց նախ՝ եվ­րո­պա­կան եր­կր­նե­րի հեր­թա­կան ստո­րու­թյու­նը Ի­րա­նի ար­ձա­գան­քի մա­սին։ Ի­րա­նի ԱԳ նա­խա­րար Ջա­վադ Զա­րի­ֆը հայ­տա­րա­րել է, որ ինչ-որ պայ­ման­ներ ա­ռաջ քա­շե­լուց ա­ռաջ Թեհ­րա­նի եվ­րո­պա­ցի գոր­ծըն­կեր­նե­րը պետք է կա­տա­րեն ի­րենց պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը Ի­րա­նի հետ 2015 թ. հու­լի­սին կնք­ված «մի­ջու­կա­յին գոր­ծար­քի» գծով։ Նա ըն­դգ­ծել է, որ Ի­րա­նը բա­ցա­ռել է հա­մաշ­խար­հա­յին տե­րու­թյուն­նե­րի հետ նոր հա­մա­ձայ­նագ­րի գծով բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րի հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։ «CBS» ա­լի­քով Զա­րի­ֆը հայ­տա­րա­րել է. «Ոչ, ես հա­մոզ­ված չեմ, թե մենք կա­րող ենք խու­սա­փել պա­տե­րազ­մից։ Ես հա­մոզ­ված եմ, որ մենք չենք սկ­սի պա­տե­րազ­մը, և ով էլ այն սկ­սի, չի լի­նի նա, ով այն կա­վար­տի»։ Նա ա­վե­լաց­րել է, որ Ի­րա­նը պատ­րաստ է թույլ տա­լու, որ մի­ջազ­գա­յին քն­նիչ­նե­րի խում­բը հե­տաքն­նի հար­ձա­կում­նե­րը և պար­զի մե­ղա­վո­րին։ Բայց ա­սել է, որ քն­նիչ­նե­րը պետք է լի­նեն «ա­նա­չառ»։ «Նրանց թույլ տվեք ա­նել դա, ո­րով­հետև նրանց անհ­րա­ժեշտ կլի­նի հրաշք՝ դրա­նում Ի­րա­նին մե­ղադ­րե­լու հա­մար»,- ա­սել է Զա­րի­ֆը։ Այ­նու­հետև նա Անգ­լիա­յի վար­չա­պե­տին խոր­հուրդ է տվել Թեհ­րա­նին մե­ղադ­րե­լու փո­խա­րեն դա­դա­րեց­նել զեն­քի մա­տա­կա­րա­րում­նե­րը Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յին։ Ի­րա­նի նա­խա­գահ Հա­սան Ռո­հա­նին դա­տա­պար­տել է սաու­դյան «Aramco» ըն­կե­րու­թյան վրա հար­ձա­կում­նե­րի մա­սին եվ­րո­պա­ցի­նե­րի ան­հիմն մե­ղադ­րանք­նե­րը և հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տա­տել, որ Նյու Յոր­քում ՄԱԿ-ի Գլ­խա­վոր ա­սամբ­լեա­յի հետ­նա­բե­մե­րում ԱՄՆ-ի նա­խա­գահ Դո­նալդ Թրամ­փի հետ որևէ սե­պա­րատ բա­նակ­ցու­թյուն չի լի­նե­լու։
Ար­տա­հայտ­վել է նաև Ռու­սաս­տա­նը։ ՌԴ ար­տա­քին հե­տա­խու­զու­թյան ծա­ռա­յու­թյան (ԱՀԾ) տնօ­րեն Սեր­գեյ Նա­րիշ­կի­նը հայ­տա­րա­րել է, որ Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յի նավ­թա­յին օ­բյեկտ­նե­րի վրա հար­ձա­կում­նե­րի հա­մար ա­նա­պա­ցույց մե­ղադ­րանք­ներն ան­թույ­լատ­րե­լի են, և Մոսկ­վան վճ­ռա­կա­նո­րեն դա­տա­պար­տում է Ի­րա­նի հաս­ցեին ար­վող ա­նա­պա­ցույց մե­ղադ­րանք­նե­րը։ Նա ա­վե­լաց­րել է, որ «այդ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հե­ղի­նակ կա­րող են լի­նել մեկ, երկ­րորդ, եր­րորդ պե­տու­թյուն, շար­ժում կամ է­լի ինչ-որ ուժ»։ Նա­րիշ­կի­նի ա­սա­ծը ծան­րակ­շիռ ապ­տակ է ԱՄՆ-ի, Իս­րա­յե­լի, Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յի, Մեծ Բրի­տա­նիա­յի, Ֆրան­սիա­յի և Գեր­մա­նիա­յի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին. չէ՞ որ աշ­խար­հի ա­մե­նահ­զոր հե­տա­խու­զու­թյուն­նե­րից մե­կի ղե­կա­վա­րը ոչ միայն պար­զա­պես պաշտ­պա­նել է Ի­րա­նին, այլև թա­փան­ցիկ կեր­պով ակ­նար­կել է, որ հար­ված­նե­րը կա­րող էին կա­տա­րել նույն ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը, քա­նի որ ԱՄՆ-ը շատ ա­րագ դար­ձավ այն եր­կր­նե­րից մե­կը, ո­րոնք ի­րենց նավ­թով լրաց­րին հա­մաշ­խար­հա­յին շու­կա­յում սաու­դյան նավ­թի պա­կա­սած քա­նա­կը։ Ես չեմ կաս­կա­ծում, որ վե­րոն­շյալ եր­կր­նե­րը, ինչ­պես նաև նրանց հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը, ո­րոշ ժա­մա­նակ լուռ մնա­ցին հենց ՌԴ ԱՀԾ-ի տնօ­րե­նի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Չի­նաս­տա­նը նույն­պես պաշտ­պա­նել է Ի­րա­նին և դա­տա­պար­տել Արևմուտ­քի ան­հիմն մե­ղադ­րանք­նե­րը Թեհ­րա­նի հաս­ցեին։ Մի խոս­քով, հա­մաշ­խար­հա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հեր­թա­կան «բևեռ­նե­րը» դար­ձել են էլ ա­վե­լի հս­տակ։
Նկա­րագր­ված ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րից ու փաս­տե­րից հե­տո, սեպ­տեմ­բե­րի վեր­ջին մոտ, Հա­յաս­տա­նը, ինչ­պես և ամ­բողջ աշ­խար­հը, ստա­ցավ ներ­կա­յիս աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կա­նու­թյան ա­մե­նագլ­խա­վոր հար­ցի պա­տաս­խա­նը։ Այն շատ վա­ղուց էր սպաս­վում, և մենք մշ­տա­պես բա­ցա­հայտ գրում էինք, որ աշ­խար­հում ձևա­վոր­վում են հա­մաշ­խար­հա­յին նո­րա­գույն բևեռ­ներ։ Հա­յաս­տա­նի գրե­թե բո­լոր ԶԼՄ-ներն օ­գոս­տո­սին հայտ­նե­ցին, որ հաս­տատ ո­րո­շում է ըն­դուն­վել Պար­սից և Օ­մա­նի ծո­ցե­րում Ի­րա­նի և Ռու­սաս­տա­նի հա­մա­տեղ ռազ­մա­ծո­վա­յին զո­րա­վար­ժու­թյուն­ներ կա­տա­րե­լու մա­սին։ Այդ մա­սին պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյու­նը կա­յա­ցել է հու­լի­սի վեր­ջին Ի­րա­նի ՌԾՈՒ հրա­մա­նա­տար, դեր­ծո­վա­կալ Հո­սեյն Խան­զա­դիի Մոսկ­վա այ­ցի ժա­մա­նակ։ Սեպ­տեմ­բե­րի 2-ին տե­ղե­կու­թյուն­նե­րը պաշ­տո­նա­պես հաս­տա­տեց Ի­րա­նի արտ­գործ­նա­խա­րար Ջա­վադ Զա­րի­ֆը. «Մենք Ռու­սաս­տա­նի հետ հա­մա­տեղ ռազ­մա­կան զո­րա­վար­ժու­թյուն­ներ ենք անց­կաց­նե­լու Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սում։ Գու­ցե այլ եր­կր­ներ նույն­պես շա­հագր­գռ­ված լի­նեն միա­նա­լու այդ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րին»։ Ինչ­պես նկա­տում ենք, պա­րոն Զա­րիֆն ընդ­լայ­նել է ա­պա­գա հա­մա­տեղ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րի տա­րած­քը։ Եվ ա­հա տե­ղե­կու­թյուն­ներ են ե­կել, ո­րոնք շշ­մեց­րել են ԱՄՆ-ին, Եվ­րո­պա­յին ու Իս­րա­յե­լին։ Ինչ­պես նա­խա­տե­սել էր Ի­րա­նի ԱԳՆ-ի ղե­կա­վա­րը, կա մի եր­կիր, ո­րը միա­նում է ի­րա­նա-ռու­սա­կան ռազ­մա­ծո­վա­յին զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րին։ Այդ մա­սին աշ­խար­հին հայտ­նել է ի­րա­նա­կան «Fars News» գոր­ծա­կա­լու­թյու­նը։
Չենք տան­ջի ըն­թեր­ցող­նե­րին. Ի­րա­նի ԶՈՒ գլ­խա­վոր շտա­բի մի­ջազ­գա­յին դե­պար­տա­մեն­տի ղե­կա­վար Մո­հա­մադ Շալ­տու­կին հայ­տա­րա­րել է. «Շատ շու­տով, Իս­լա­մա­կան հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ա­ռա­ջին ան­գամ, մենք ռազ­մա­ծո­վա­յին հա­մա­տեղ զո­րա­վար­ժու­թյուն­ներ կանց­կաց­նենք Ռու­սաս­տա­նի և Չի­նաս­տա­նի հետ Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սի հյու­սի­սա­յին մա­սում և Օ­մա­նի նե­ղու­ցում»։ Ընդ ո­րում, նա նշել է, որ նշյալ շր­ջան­նե­րը հա­մար­վում են մի­ջազ­գա­յին ջրեր, և ըն­դգ­ծել է. «Զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րի նպա­տակ­նե­րը մի քա­նիսն են, այդ թվում՝ ռազ­մա­կան ու մար­տա­վա­րա­կան փոր­ձի փո­խա­նա­կում»։ Հատ­կան­շա­կան նր­բե­րանգ. այդ հայ­տա­րա­րու­թյունն ար­վել է հենց այն օ­րը, երբ Թեհ­րա­նում բաց­վել է «ա­վար վերց­ված» ա­նօ­դա­չու թռ­չող սար­քե­րի (ԱՕԹՍ) ցու­ցա­հան­դե­սը։ Բաց­ման ա­րա­րո­ղու­թյա­նը ներ­կա են ե­ղել Ի­րա­նի ԻՀՊԿ-ի հրա­մա­նա­տար, բրի­գա­դա­յին գե­նե­րալ Հո­սեյն Սա­լա­մին և կոր­պու­սի բազ­մա­թիվ բարձ­րաս­տի­ճան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ։ Ցու­ցադ­րան­մուշ­նե­րի մեջ ե­ղել են. ա­մե­րի­կյան Desert Hawk I/III, RQ-11A Raven, RQ-7 A Shadow 200, RQ-4 Sentinel, Sean Eagle, Aerosonde, MQ-18 Pretador A, անգ­լիա­կան Phoenix և իս­րա­յե­լա­կան Hermes 200 ԱՕԹՍ-ներ։ Ծրագ­րի «մեխն» է ե­ղել հու­նի­սի 20-ին Պար­սից ծո­ցի վերևում խփ­ված ա­մե­րի­կյան RQ-4 Global Hawk ԱՕԹՍ-ի ցու­ցադ­րու­մը։ Եվս մեկ ան­գամ հի­շեց­նեմ. քա­նի որ այդ ցու­ցա­հան­դե­սը կազ­մա­կերպ­վել է ԻՀՊԿ-ի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ, ա­պա աշ­խար­հը գործ ու­նի Ի­րա­նի գե­րա­գույն գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տար, ա­յա­թո­լահ Սե­յեդ Ա­լի Հո­սեյ­նի Խա­մե­նեիի ուղ­ղա­կի հրա­մա­նի հետ, ո­րով­հետև ի­րա­նա­կան Սահ­մա­նադ­րու­թյամբ հենց նա է միանձ­նյա ղե­կա­վա­րում ԻՀՊԿ-ը։
Վե­րը նշ­վածն ակն­բա­խո­րեն վկա­յում է, որ մո­լո­րակն ար­դեն «հե­ռա­ցել» է միաբևեռ աշ­խար­հից, որ­տեղ գլ­խա­վոր դերն էին խա­ղում ԱՄՆ-ը և ՆԱ­ՏՕ-ն։ Ի դեմս Ռու­սաս­տա­նի, Չի­նաս­տա­նի և Ի­րա­նի ռազ­մա­նա­վե­րի ու ծո­վա­յին­նե­րի՝ աշ­խարհն իր աչ­քով տես­նում է Եվ­րա­սիա­յի միա­վոր­ված ՌԾՈՒ-ի նա­խա­տի­պը։ ՈՒ քա­նի որ այդ եր­կր­նե­րի ՌԾՈՒ-ի կազ­մում պար­տա­դիր կեր­պով կան ռազ­մա­ծո­վա­յին դե­սան­տի, ինչ­պես նաև ռազ­մա­ծո­վա­յին հե­տա­խու­զու­թյան (այ­սինքն, հա­տուկ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի կազ­մա­վո­րում­նե­րի) զո­րա­մա­սեր ու միա­վո­րում­ներ, ա­պա աշ­խար­հը գտն­վում է Ռու­սաս­տա­նի, Չի­նաս­տա­նի և Ի­րա­նի ռազ­մա­ծո­վա­յին դե­սան­տա­յին­նե­րի ու հե­տա­խույզ­նե­րի ջան­քե­րի (անվ­տան­գու­թյան ո­լոր­տում) հա­վա­նա­կան միա­վոր­ման նա­խօ­րյա­կին։ Հայ­տը չա­փա­զանց պարզ է. ա­ռա­ջա­տա­րու­թյուն, հե­տո նաև գե­րիշ­խա­նու­թյուն Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սում, այ­նու­հետև՝ Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սի ջրա­տա­րած­քի ողջ շր­ջա­կայ­քում, իսկ դա նշա­նա­կում է՝ Մեր­ձա­վոր Արևել­քում, Կով­կա­սում, Մի­ջին Ա­սիա­յում և այլն։ Հաշ­վի առ­նե­լով Եվ­րա­սիա­յի նշյալ պե­տու­թյուն­նե­րի լայն աշ­խար­հագ­րու­թյու­նը՝ դժ­վար չէ են­թադ­րել, որ հնա­րա­վոր է Եվ­րա­սիա­յի միա­վոր­ված ՌԾՈՒ-ի սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը նաև Խա­ղաղ օվ­կիա­նո­սի ջրա­տա­րած­քում։ Այ­սինքն, աշ­խար­հի կե­սը հաս­տատ կընդգրկվի։ Տա Աստ­ված, որ սպաս­վե­լիք հե­ռան­կա­րա­յին աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րադ­րու­թյունն ար­դեն այս օ­րե­րից սկ­սեն հաշ­վի առ­նել Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, չէ՞ որ մենք էլ (աշ­խար­հագ­րո­րեն) Եվ­րա­սիա ենք, ոչ թե Եվ­րո­պա։ Ա­ռա­վել ևս՝ ոչ Ա­մե­րի­կա և ան­գամ՝ ոչ Աֆ­րի­կա, թեև Աֆ­րի­կա­յում Չի­նաս­տա­նի և Ի­րա­նի «ձեռ­քերն» ար­դեն ներ­կա են. Չի­նաս­տա­նը ռազ­մա­ծո­վա­յին բա­զա ու­նի Ջի­բու­թիում, իսկ Ի­րա­նը՝ ինչ-որ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ ՀԱՀ-ի հետ։ Վա­ղը-մյուս օ­րը Հա­յաս­տանն ու մյուս եր­կր­նե­րը ստիպ­ված կլի­նեն ան­մի­ջա­կա­նո­րեն տես­նե­լու Ի­րա­նի, Ռու­սաս­տա­նի և Չի­նաս­տա­նի բո­լոր «ու­ժա­յին­նե­րի» հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյունն ու փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը։ ԱՄՆ-ում ար­դեն ա­մեն ինչ հաս­կա­ցել և ան­հան­գս­տա­ցել են։ Հենց այն օ­րը, երբ Ի­րա­նը հայտ­նեց ե­ռա­կողմ ռազ­մա­ծո­վա­յին զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րի մա­սին, ԱՄՆ-ի նա­խա­գահ Թրամ­փը հայ­տա­րա­րեց, որ 2019-ի նո­յեմ­բե­րին, պատ­մու­թյան մեջ ա­ռա­ջին ան­գամ, կկա­յա­նան ԱՄՆ-ի և Հնդ­կաս­տա­նի հա­մա­տեղ զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րը։ Նա ըն­դգ­ծեց, որ «Վագ­րի հաղ­թա­հան­դե­սը» կոչ­ված զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րում ի­րենց եր­կր­նե­րը «ռազ­մա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան տպա­վո­րիչ ա­ռա­ջըն­թաց կցու­ցադ­րեն»։ Հատ­կան­շա­կան է, որ մեկ տա­րի ա­ռաջ, 2018 թ. վեր­ջին, Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սում ըն­թա­ցան հա­մա­տեղ ռուս-հնդ­կա­կան «Ինդ­րա-2018» զո­րա­վար­ժու­թյուն­նե­րը։ Այն ժա­մա­նակ էլ պայ­մա­նա­գիր կնք­վեց Հնդ­կաս­տա­նին C-400 ԶՀՀ-նե­րի մա­տա­կա­րա­րում­նե­րի մա­սին, ո­րոնք Ռու­սաս­տա­նը պետք է ա­վար­տի մինչև 2023 թ.։ Հա­յաս­տա­նը չու­նի ռազ­մա­ծո­վա­յին նա­վա­տորմ, բայց պետք է շա­հագր­գռ­ված լի­նի Հնդ­կա­կան օվ­կիա­նո­սում ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ա­պա­գա զար­գաց­ման տրա­մա­բա­նու­թյու­նը հաս­կա­նա­լու հար­ցում։
Որ­պես­զի տպա­վո­րու­թյուն չս­տեղծ­վի, թե հե­ղի­նա­կը չա­փա­զանց շատ է տար­վում ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թյամբ, ես կանդ­րա­դառ­նամ մեր հայ­կա­կան գոր­ծե­րից մե­կին։ Դի­տա­վո­րյալ չեմ վեր­լու­ծի վար­չա­պե­տի ըն­տա­նի­քի այ­ցը Նյու Յորք և նրա ճա­ռը ՄԱԿ-ի Գլ­խա­վոր ա­սամբ­լեա­յի նս­տաշր­ջա­նում։ Նե­րե­ցեք, բայց ոչ հե­ռա­վոր ան­ցյա­լում նույն ՄԱԿ-ում և՛ Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի, և՛ Սերժ Սարգ­սյա­նի ե­լույթ­նե­րը շատ ա­վե­լի բո­վան­դա­կա­լից էին։ Բայց ա­հա Ար­ցա­խի ան­կա­խու­թյան նկատ­մամբ հեր­թա­կան, ընդ ո­րում, տխ­մա­րա­գույն, ոտ­նձ­գու­թյու­նը բաց չեմ թող­նի։ Բո­լոր սոց­ցան­ցե­րում սեպ­տեմ­բե­րին այն լուրն էր տա­րած­վում, որ Ան­կա­խու­թյան օր­վա տո­նա­կա­տա­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ Գյում­րիում (ի սկզ­բա­նե՝ «մեր­ժիզ­մի» և «իմ­քայ­լիզ­մի» այդ միջ­նա­բեր­դում) ոմն ծան­ծա­ղա­միտ ան­հատ Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան նա­խա­գահ Բա­կո Սա­հա­կյա­նին ող­ջու­նել է «Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան Ար­ցա­խի մար­զի մարզ­պետ» ար­տա­հայ­տու­թյամբ։ Սեպ­տեմ­բե­րի 23-ին հի­մա­րու­թյան այդ դրսևոր­մանն ար­ձա­գան­քեց նույ­նիսկ մոս­կո­վյան «Ռեգ­նում» գոր­ծա­կա­լու­թյան գլ­խա­վոր խմ­բա­գիր, ՌԴ նա­խա­գա­հի աշ­խա­տա­կազ­մի վար­չու­թյան եր­բեմ­նի ան­դամ Մո­դեստ Կո­լե­րո­վը։ Ա­հա նրա կար­ծի­քը. «Դա­տար­կա­բա­նու­թյուն և ար­հա­մար­հանք. ա­հա թե ինչ կա ԼՂՀ-ի փո­խա­րեն Փա­շի­նյա­նի ու նրա Միր­զո­յա­նի հա­վա­նու­թյանն ար­ժա­նա­ցած «Հա­յաս­տա­նի Ար­ցա­խի մար­զի» հետևում։ Ե­թե դա չլի­ներ դա­տար­կա­բա­նու­թյուն և ար­հա­մար­հանք, ա­պա նրանք Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան Սահ­մա­նադ­րու­թյան մեջ վա­ղուց մտց­րած կլի­նեին այդ դրույ­թը և կեղ­ծա­վո­րու­թյուն չէին ա­նի՝ ԼՂՀ-ի նա­խա­գա­հի ի­րենց թեկ­նա­ծու­նե­րին ա­ռա­ջադ­րե­լով։ Բայց նրանց նպա­տակն ա­վե­լի պար­զու­նակ է՝ վե­րաց­նել ԼՂՀ-ն ու նրա Սահ­մա­նադ­րու­թյու­նը, ո­րով­հետև «մար­զի» տա­րած­քը կա­րե­լի է կտր­տել ու­զած ձևով»։
Իս­կա­պես, ան­կախ Ար­ցա­խի տա­րած­քով առևտուր չես ա­նի թուր­քե­րի հետ. ստիպ­ված պետք է ժա­մա­նակ, մի­ջոց­ներ ծախ­սես, շան­տա­ժով վա­խեց­նես, գու­ցե և ֆի­զի­կա­պես ոչն­չաց­նես տա­րածք­ներ հանձ­նե­լու հա­կա­ռա­կորդ­նե­րին։ Ի՞նչ է ե­ղել, որ։ Մի՞­թե 1992-ին Ար­ցա­խում «ինչ-որ մե­կը» չէր կազ­մա­կեր­պում այն մարդ­կանց սպա­նու­թյու­նը, ո­րոնք հայտ­նի էին ի­րենց ան­հաշ­տու­թյամբ ու ան­զի­ջո­ղու­թյամբ։ Փա­շի­նյա­նի կա­ռա­վա­րու­թյունն ին­չո՞վ է վատ թր­քա­մետ Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի դիկ­տա­տու­րա­յից։ Ոչ մի բա­նով։ Հա­յաս­տա­նի Սահ­մա­նադ­րու­թյան մեջ ա­մեն մե­կը կա­րող է փնտ­րել՝ այն­տեղ ոչ մի ակ­նարկ չկա ինչ-որ «Հա­յաս­տա­նի Ար­ցախ մար­զի» մա­սին։ Այդ դեպ­քում Փա­շի­նյա­նի կողմ­նա­կից­ներն ին­չու՞ են Գյում­րիում այդ­պես լկ­տիա­բար վրա քշում սե­փա­կան երկ­րի Սահ­մա­նադ­րու­թյա­նը հա­կա­ռակ։ Հա­վա­նա­բար այն պատ­ճա­ռով, որ «Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի գոր­ծով» Սահ­մա­նադ­րա­կան դա­տա­րա­նի վճ­ռի վե­րա­բե­րյալ Հա­յաս­տա­նի դա­տա­խա­զու­թյան անտ­րա­մա­բա­նա­կան «մեկ­նա­բա­նու­թյու­նից» հե­տո վար­չա­պետ Փա­շի­նյանն ըն­թացք վերց­րեց դե­պի սահ­մա­նադ­րա­կան կար­գի կազ­մա­քան­դում։ Այ­սինքն, եր­կիրն ու ժո­ղովր­դին տա­նում է հա­կա­սահ­մա­նադ­րա­կան հե­ղաշ­րջ­ման ու­ղիով, չնա­յած այն բա­նին, որ կան նաև երկ­րի հիմ­նա­կան օ­րեն­քի փո­փո­խու­թյան լիո­վին օ­րի­նա­կան, սահ­մա­նադ­րա­կան ու­ղի­ներ։
Բայց ո՞վ է Փա­շի­նյա­նին ու նրա գյում­րե­ցի կողմ­նա­կից­նե­րին ի­րա­վունք տվել ար­հա­մար­հե­լու Ար­ցա­խի ժո­ղովր­դին ու Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան Սահ­մա­նադ­րու­թյու­նը։ Աստ­վա՞ծ, սա­տա­նա՞ն, թուր­քե՞­րը, ա­մե­րի­կա­ցի­նե՞­րը, ռուս­նե՞­րը, չի­նա­ցի­նե՞­րը, ի­րան­ցի­նե՞­րը։ Բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րում Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյա­նի ՀՀՇ-ա­կան հա­վա­տա­րիմ շնիկ­նե՞­րը։ Նո­րից կար­դա­ցեք Մ. Կո­լե­րո­վի գրա­ծը, հատ­կա­պես այն մա­սին, թե Փա­շի­նյա­նի կողմ­նա­կից­նե­րի այդ ա­րարքն ին­չու է դա­տար­կա­բա­նու­թյուն, ար­հա­մար­հանք մարդ­կանց նկատ­մամբ և կեղ­ծիք։ Որ­պես­զի Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րին հաս­կա­նա­լի լի­նի, թե ով է Մ. Կո­լե­րովն ըստ հա­մոզ­մունք­նե­րի, ես է­լի կմեջ­բե­րեմ նրա հրա­պա­րա­կա­յին ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րից։ Այդ ժա­մա­նակ դուք կհաս­կա­նաք, որ Փա­շի­նյա­նին ու նրա կա­մա­կա­տար­նե­րին կոշտ գնա­հա­տա­կան­ներ է տվել խիստ հա­յա­մետ հո­գով մի մարդ. «Բաք­վին ծա­ռա­յե­լը նշա­նա­կում է կրկ­նել շատ խե­լա­ցի վեր­լու­ծա­բան­ներ Ա.-ի և Օ.-ի ճա­կա­տա­գի­րը, ո­րոնց բաք­վե­ցի քա­րո­զիչ­նե­րը, հրա­պա­րա­կավ կո­ռում­պաց­նե­լով, հրա­պա­րա­կավ էլ դեն նե­տե­ցին։ Բաք­վին ծա­ռա­յող­նե­րից հա­ջո­ղակ են ու­րիշ­նե­րը՝ հի­մար «ի՞նչ եք բա­րե­հա­ճում»-նե­րը. նրանք նույ­նիսկ փոք­րիկ կա­րիե­րա են ա­նում, և խա­րա­նը նրանց ու­ղե­ղը չի ճն­շում։ Քա­նի դեռ այդ­պես է, Ռու­սաս­տա­նում քա­րոզ­չու­թյան վրա Բաք­վի ծախ­սած մի­լիո­նա­վոր դո­լար­նե­րը, փաս­տո­րեն, կոր­չում են ան­հետ։ Իսկ կա­ռա­վա­րող Երևա­նի խեղ­ճու­թյունն ու խառ­նակ­չու­թյու­նը նրան օ­գուտ են բե­րում. նրան պաշտ­պա­նում են, բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նու­թյամբ, ել­նե­լով գա­ղա­փա­րա­կան նկա­տա­ռում­նե­րից»։
Հույս ու­նեմ, որ բո­լո­րին և ա­մեն ինչ պարզ է. Գյում­րիում Բա­կո Սա­հա­կյա­նին ան­վա­նե­լով «Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան Ար­ցա­խի մար­զի մարզ­պետ», նրան չան­վա­նե­լով Ար­ցա­խի Ան­կախ Հան­րա­պե­տու­թյան նա­խա­գահ, Փա­շի­նյա­նի «իմ­քայ­լա­կան­նե­րը» ի­րենց հի­մա­րու­թյամբ ա­ռա­վել ակն­հայ­տո­րեն ա­պա­ցու­ցե­ցին, որ պատ­րաստ­վում են հանձ­նե­լու Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան մի մա­սը։ Իսկ ան­ձամբ ես ար­դեն հա­մոզ­ված չեմ, թե հան­ձն­ման են­թա­կա է միայն մեկ կամ եր­կու կտոր տա­րածք. նույն Տեր-Պետ­րո­սյա­նը պատ­րաստ էր Մեղ­րու շր­ջա­նով «առևտուր ա­նե­լու»։ Ի­զուր չէր, որ 1992-ի ամ­ռա­նը ոչ ան­հայտ Գե­նա­դի Բուր­բու­լիսն շտապ ե­կավ Հա­յաս­տան և ար­տա­բե­րեց այս սր­բա­զան խոս­քը. «Իսկ ձեզ ո՞վ Մեղ­րի կտա, որ դուք հանձ­նեք»։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 4688

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.