Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Շատերն ինձ համարեցին խենթ, որ մտադիր եմ նորանկախ Հայաստանում ստեղծել միջազգային փառատոն, այն էլ՝ Էդինբուրգի փառատոնի կարգի»

«Շատերն ինձ համարեցին խենթ, որ մտադիր եմ նորանկախ Հայաստանում ստեղծել միջազգային փառատոն, այն էլ՝ Էդինբուրգի փառատոնի կարգի»
24.05.2019 | 02:20

«Իրատեսը» շարունակում է զրույցը «Երևանյան հեռանկարներ» երաժշտական միջազգային փառատոնի հիմնադիր նախագահ, կոմպոզիտոր ՍՏԵՓԱՆ ՌՈՍՏՈՄՅԱՆԻ հետ: Հիշեցնենք, որ փառատոնն այս տարի հոբելյանական է` լրանում է հիմնադրման 20-ամյակը:

(Նախորդ մասը)

-Պարոն Ռոստոմյան, «Երևանյան հեռանկարների»՝ Բյուրականում գտնվող ակադեմիան մի յուրօրինակ իրողություն է՝ իր բացառիկ ոգեղենությամբ և նրբաճաշակ ձևավորումով: Այն լիարժեքորեն կատարու՞մ է իր առաքելությունը՝ ըստ Ձեզ:
-Աշխարհի մեծագույն փառատոներում ընդունված է, համերգներից բացի, հրավիրյալ երաժիշտների դասավանդման մեթոդներին նույնպես ծանոթացնել, կազմակերպել դասընթացներ: Մենք ներկայում պայմանավորվածություններ ունենք աշխարհի առաջատար երաժշտական կրթության կատարելության կենտրոնների հետ, որպեսզի իրենց մասնագետները գան Հայաստան, որոշակի ժամանակահատված ապրեն Բյուրականում և դասավանդեն: Այնտեղ կան, իհարկե, հյուրատներ, սակայն մենք նպատակ ունենք ստեղծելու մեր կացարանները, որպեսզի մարդիկ միասին ապրեն, շփվեն, ստեղծագործեն: Դա շատ կարևոր բան է: Մենք երազում ենք ստեղծել արվեստի քաղաք Հայաստանում: Նման նպատակով հարևան Վրաստանում արդեն ահռելի գումարներ են ծախսում, կառուցում են բաց ու փակ դահլիճներ, կացարաններ և նույնիսկ Ցինանդալիում հիմնել են Շվեյցարիայի Վերբեր փառատոնի մասնաճյուղը: Վրաստանն էլ հարուստ երկիր չէ, բայց պետական մակարդակով ամեն ինչ անում են, որ ծաղկեցնեն իրենց մշակույթը: Դա բերում է տուրիզմի զարգացում, երկրի զարգացում, տնտեսական վերելք: Մեր համերգներին մեծաքանակ մարդիկ են գալիս Վրաստանից, նույնիսկ իրենց նախկին առաջին տիկինը՝ Սանդրա Սաակաշվիլին էր եկել Երևան՝ փառատոնի համերգներից մեկին ներկա գտնվելու համար: Արվեստն այդպիսին է, ձգող ուժ ունի:

-Խորհրդային տարիներին աշխարհի երաժիշտներին ձգում էր Դիլիջանի կոմպոզիտորների տունը: Բյուրականի ակադեմիան այսօր հավակնու՞մ է այդպիսի մի ձգող ուժ դառնալուն:
-Բյուրականը չի հավակնում, այն արդեն դարձել է: Բյուրականը հայտնի է ամբողջ աշխարհում: Եվ ցավալի է, որ Դիլիջանի կոմպոզիտորների տունն այսօր կա որպես տարածք, որպես հիշողություն, սակայն ըստ էության չի գործում: Եվ սա փողի հետ կապ չունի: Հայաստանը միշտ էլ տնտեսապես հարուստ երկիր չի եղել: Բայց երբ ունես ֆանատիզմ, երբ ունես մի բան անելու ցանկություն (հիմա շատ են օգտագործում «տեսլական» բառը), պիտի ուժ գտնես մինչև վերջ գնալու և իրականացնելու այն: Այդ դեպքում փողը խնդիր չի դառնում: Միշտ էլ փողը չկա, միշտ էլ դժվար է եղել այն հայթայթել, բայց եթե համառություն ունես, եթե չես կանգնում կես ճանապարհին, ամեն ինչ էլ ստացվում է: Երբ ես 1989 թվականին աշխատում էի Անգլիայում, շփոթված էի Էդինբուրգի փառատոնի մշակութային ուժից. այդ ժամանակ էի մտադրվել ստեղծելու փառատոն, որը 2000 թվականին դարձավ իրականություն: Ես պիտի շարունակեի ապրել Անգլիայում, բայց (թող բարձրագոչ չթվա) հայրենիքի ձգողականությունը, այստեղ ինչ-որ բան ստեղծելու նպատակը շատ հզոր էին, և ես վերադարձա: Շատերն ինձ համարեցին խենթ, որ մտադիր եմ նորանկախ Հայաստանում ստեղծել միջազգային փառատոն, այն էլ՝ Էդինբուրգի փառատոնին հավասար: Փառատոնի ծննդից 20 տարի է անցել, բայց արդեն 10 տարի է, որ մենք Էդինբուրգի և նույն կարգի փառատոների հետ հավասարապես ընդգրկված ենք Եվրոպական փառատոնային ասոցիացիայի մեջ: Այսինքն՝ փողը չէր որոշիչը: Երբ ես իմ ծրագրերից եմ խոսում, ինձ հարցնում են. «Բայց ի՞նչ փողով ես անելու»: Ես էլ հակադարձում եմ. «Իսկ ես կարո՞ղ եմ երազել»: Ամեն ինչ սկսվում է երազելուց, ցանկանալուց: Եթե մեկ-երկու լավ երազողներ լինեն, լուրջ ցանկացողներ, Հայաստանը նաև տնտեսապես կարող է դառնալ աշխարհի հզորագույն երկրներից մեկը: Պետք է լավ ցանկանալ և ձևը գտնել: Այդ ձևերը կան, միշտ էլ եղել են: Ես ուզում եմ, որ Հայաստանում մարդկանց մեջ հեքիաթի, արարելու ցանկությունը չկոտրվի: Քարից հաց սարքող ժողովուրդը արարող է և ցանկացած բնագավառում կարող է զարմացնել: 21-րդ դարը հայերի դարաշրջանն է, հայերը պիտի երևան և շատ գեղեցիկ են երևալու: Դա մենք բոլորս կտեսնենք, դա սարերի հետևում չէ: «Երևանյան հեռանկարները» այդ ձևերից մեկն է: Փոքր երկիր ենք, բայց տեսեք, թե ինչ հրաշալի երիտասարդություն ունենք, ինչ ունակություններ են դրսևորում ժամանակակից տեխնոլոգիաների ոլորտում, արվեստի ոլորտում: Ամեն ինչ պետք է անել, որ թշվառությունը մարդկանց մտածողությունից դուրս հանվի: Մարդկանց չպետք է վախեցնել ո՛չ պատերազմով, ո՛չ էլ այլ բանով, որովհետև մենք էլ վախենալու տեղ չունենք: Արդեն ամեն ինչ կորցրել ենք, մնացել ենք միայն մենք ինքներս: Կա՛մ մեզ պիտի իսպառ վերացնեն, որ մեր տեսակը վերջանա, կա՛մ մենք պիտի լինենք, և ուրեմն կլինի նաև Հայաստանը, և ամեն ինչ լավ կլինի: Օտարների համար դժվար է հայերի հետ վատ վերաբերվել: Մենք ենք մեզ վատ վերաբերվում, մեր թշնամին մեր մեջ է: Ադրբեջանցին, թուրքը կողմնակի բաներ են, ձևը կգտնենք հետները մեր հարցերը կլուծենք: Բայց վտանգավորն այն է, երբ մենք ենք մեր տունը ներսից քանդում: Այդքան սեր կար մեր հեղափոխության օրերին, բայց հիմա տեսնում եմ, թե ինչ խառնաշփոթ են սարքել: Սա թշնամություն է, չի կարելի երկրի հետ այդպես վերաբերվել: Բոլորն իրար մեջ թշնամիներ գտան, հակառակորդներ գտան: 10 միլիոն ենք ընդամենը ամբողջ աշխարհում, մի քաղաքի չափ էլ չենք, քաղաքներ կան, որ 20, 30 միլիոն բնակչություն ունեն: Երբ կատակլիզմներ են լինում, բոլորս մի ուժ ենք դառնում: Ի՞նչ է, անընդհատ պիտի կատակլիզմնե՞ր լինեն, որ համախմբվենք, անընդհատ երկրաշարժ ու պատերա՞զմ պիտի լինի, որ միասնական դառնանք: 21-րդ դարը առանց այն էլ ցնցումների ժամանակաշրջան է, մենք բոլորս էլ ցնցումների մեջ ենք ապրում, էլ ի՞նչ ենք ուզում իրարից: Պիտի իրար մեջ հակառակորդներ չտեսնենք, փորձենք դիմացինի արածը գնահատել: Պիտի մտածենք, որ երբ մեկը մի լավ բան է անում, դա բոլորիս համար է լավ. մեկը մի լավ նկար ստեղծեց, ազգի պատիվն է բարձրանում, քո պատիվն է բարձրանում, դու ես դրանից շահում: Մենք աշխարհին Քրքորյանով կամ Մանթաշովով հո չե՞նք ներկայանում: Մեր նկարագիրը Նարեկացին է, Կոմիտասը, Խաչատրյանը, Սարյանը, Վիկտոր Համբարձումյանը, Արշիլ Գորկին, Շառլ Ազնավուրը: Այդ մարդիկ փող չեն տվել Հայաստանին, բայց իրենք են դարձել Հայաստանի հարստությունը: Եթե չունես մշակույթ, չունես գիտություն, չունես ինտելեկտ, դու ոչ մեկն ես, չունես նկարագիր: Այսօր հարստության մեջ լողում են արաբական երկրները, բայց կարո՞ղ ենք մի աշխարհահռչակ արաբ նկարչի կամ կոմպոզիտորի անուն տալ։ Ո՛չ: Գիտե՞ք քանի պարսիկ ուսանող ունեմ կոնսերվատորիայում. Պարսկաստանից գալիս, այստեղ են սովորում. սա ինչ-որ բան նշանակում է, չէ՞: Այսինքն՝ փողը չէ հարստությունը, փողն ընդամենը միջոց է: Տա՛ Աստված, որ մենք իսկական հարստությունը ճանաչենք և փայփայենք:

-Պարոն Ռոստոմյան, տարիներ առաջ իմ վարած հարցազրույցում մեծագույն երախտագիտությամբ եք խոսել բարերար Լևոն Հայրապետյանի և նրա դերի մասին «Երևանյան հեռանկարների» կյանքում: Ավա՜ղ, այդ մեծ հայն այլևս չկա, և նրա ողբերգական վախճանը ծանր հետք է թողել շատերիս հոգում: Կա՞ն արդյոք նրա գործը շարունակողներ:
-Լևոն Հայրապետյանը գիտեր արժեքները գնահատել: Նա, փառատոնի ուղղակի հովանավորը չլինելով, բարոյապես կանգնած է եղել մեր կողքին, ասելով մեզ «Թօ-տՏՊՉՌՋվՌՍՌ»։ Այնքան ուսանողների է հովանավորել, որ կարողանան կրթություն ստանալ աշխարհի լավագույն համալսարաններում: Այսօր մեծագույն բեմերը նվաճող երգիչ Արսեն Սողոմոնյանը նրա հովանավորությունն է ունեցել տարիներ շարունակ: Եվ այդպիսիները շատ էին: Ղարաբաղում կատարած ակցիաները հիշեք: Նա ամեն ինչ անում էր, որպեսզի մարդիկ կապվեն այդ հողին, մնան ու ապրեն Արցախում: 2006 թվականին Մոսկվայում իմ հեղինակային համերգն էր՝ 50-ամյակիս առթիվ, որին ներկա էր նաև Լևոն Հայրապետյանը: Այդտեղ ծանոթացանք: Նա ասաց, որ շատերն են գալիս իրենց մոտ և միշտ ինչ-որ բան են ուզում, մեկը չկա, որ ինքը մի բան տա, իսկ ես, իր ասելով, շատ մեծ բան էի տվել, նա հպարտության զգացում էր ապրել իմ համերգի ժամանակ: Նա գումարային օգնություն շատ չի հատկացրել փառատոնին, բայց ինձ ծանոթացրել է այնպիսի մարդկանց հետ, որոնք ֆինանսավորել են մեր ծրագրերը: Նա մեզ համար ճանապարհ է բացել, ոգևորել: Դա շատ ավելի մեծ արժեք է, քան մեկ անգամ գումար տալն ու այդուհետ մեր մասին մոռանալը: Լևոն Հայրապետյանը մի խոսք ուներ, ասում էր, որ հայի գենը ահռելի հզորություն ունի, և եթե մարդն իր մեջ կրում է այդ հզորությունը, կարող է ամեն ինչ անել, ոչինչ իր ուժերից վեր չէ: Ասում էր. «Ցանկացած հայ իր գենի առաջ վՈսՏչ պիտի տա»: Ես այս խոսքերն ինձ համար դարձրել եմ կյանքի ուղեցույց: Մենք բոլորս Հայաստանի առջև պարտավորություններ ունենք, ու ամեն մեկս մեր տեղում պիտի դրանք կատարենք, մեր պարտքը տանք Հայաստանին: Լևոն Հայրապետյանը թագավորական ծագում ուներ, հայտնի Ջալալյան տոհմից էր, և նրա մեջ ակնհայտ էր ազնվականությունը: Փիլիսոփա էր, ի՜նչ ինտելեկտ ուներ, ի՜նչ խորք, ինչպիսի՜ մեծանուն մարդիկ էին շրջապատում նրան: Ցավոք, ողբերգական վախճան ունեցավ, չկարողացանք տեր կանգնել նրան: Մենք փորձելու ենք փառատոնի շրջանակներում Լևոն Հայրապետյանին մի երեկո նվիրել, գոնե այս կերպ արտահայտենք մեր երախտագիտությունն այդ մեծ հային:

-Կոմպոզիտոր Ստեփան Ռոստոմյանի հետ հանդիսատեսի շփում նախատեսվու՞մ է փառատոնային հոբելյանական տարում:
-Եթե լավ կոմպոզիտոր ես, եթե արժեքավոր գործեր ունես, դրանք առանց փառատոնի էլ կհնչեն: Փա՛ռք Աստծո, իմ գործերը հաճախ են նվագում դրսում, միշտ ունեմ պատվերներ, դա է իմ մասնագիտությունը, հանապազօրյա հացը վաստակելու ձևը: Իսկ Հայաստանում իմ ստեղծագործությունները հաճախ չեն հնչում, և դա օրինաչափ է: Ասում են՝ մեծ նավերին մեծ ծով է պետք, օվկիանոս է պետք: Մշակութային օվկիանոսը Հայաստանը չէ հաստատ (նկատի ունեմ կոմպոզիտորական դաշտը): Եթե ուզում ես կայանալ, քո երկրին պատիվ բերել, քո երաժշտությունը պիտի հնչի աշխարհի բեմերում: Այդպես քեզնով նաև քո երկիրը կճանաչեն: Ես միշտ այդ ճանապարհով եմ գնացել: Եվ այդ ճանապարհը նաև իմ պրոֆեսորն էր ընտրել՝ Ավետ Տերտերյանը, որից ես շատ բան եմ սովորել:


Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Դիտվել է՝ 4495

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ