Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Նա­խընտ­րա­կան ինտ­րի­գը նոր ե­րանգ­ներ է ստա­նում

Նա­խընտ­րա­կան ինտ­րի­գը նոր ե­րանգ­ներ է ստա­նում
11.10.2019 | 01:23
Ար­ցա­խի նա­խա­գա­հի և խոր­հր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի շուրջ եր­կար ժա­մա­նակ ձևա­վոր­վող ինտ­րի­գը սկ­սում է նոր ե­րանգ­ներ ձեռք բե­րել։ Դրան, ի­հար­կե, նպաս­տե­ցին բա­ռա­ցիո­րեն այս օ­րե­րին տե­ղի ու­նե­ցած եր­կու ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը՝ Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան արտ­գործ­նա­խա­րար Մա­սիս Մա­յի­լյա­նի ո­րո­շու­մը նա­խա­գա­հի թեկ­նա­ծու ա­ռա­ջադր­վե­լու մա­սին և վա­ղուց այդ կար­գա­վի­ճա­կում ի­րեն դիր­քա­վո­րած գե­նե­րալ Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյա­նի աղմ­կա­հա­րույց հայտ­նի հար­ցազ­րույ­ցը։ Իսկ հի­շա­տակ­ված ինտ­րի­գը հիմ­նա­կա­նում նրա­նում է, որ ար­դեն եր­կար ժա­մա­նակ թե՛ հա­յաս­տա­նյան և թե՛ար­ցա­խյան շա­հագր­գիռ շր­ջա­նակ­նե­րը փոր­ձում էին կռա­հել՝ ի վեր­ջո, ով է այն թեկ­նա­ծուն, ո­րին «դոբ­րո» պետք է տան նոր Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը և ան­ձամբ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը։ Գո­նե մինչ վեր­ջերս այդ հար­ցի շուրջ կար­ծես թե քա­ղա­քա­կան և վեր­լու­ծա­կան շր­ջա­նակ­նե­րում յու­րա­հա­տուկ կոն­սեն­սուս էր ձևա­վոր­վել հօ­գուտ Ար­ցա­խի նախ­կին վար­չա­պետ, հե­տա­գա­յում պետ­նա­խա­րար Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի, ա­ռա­վել ևս որ վեր­ջինս երբևէ չի թաքց­րել իր ան­վե­րա­պահ հա­մակ­րան­քը թավ­շյա հե­ղա­փո­խու­թյան և նրա ա­ռաջ­նոր­դի նկատ­մամբ։ Ընդ ո­րում, հա­մակ­րան­քը կար­ծես թե փո­խա­դարձ էր։
Սա­կայն վեր­ջին շր­ջա­նում կար­ծես ո­րո­շա­կի տրանս­ֆոր­մա­ցիա­ներ են նկատ­վում Ար­ցա­խում կա­յա­նա­լիք ընտ­րու­թյուն­նե­րում նա­խա­գա­հի թեկ­նա­ծուի հա­վակ­նորդ­նե­րի նկատ­մամբ նա­խա­պատ­վու­թյուն­նե­րի շուրջ: Ե­թե, ինչ­պես ար­դեն նշել ենք, ոչ հե­ռու ան­ցյա­լում գրե­թե միան­շա­նակ ակ­նարկ­վում էր Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի նկատ­մամբ պաշ­տո­նա­կան Երևա­նի հա­մե­մա­տա­բար բա­րե­հաճ վե­րա­բեր­մուն­քը, ա­պա այժմ ՀՀ վար­չա­պե­տի քա­ղա­քա­կան թի­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն ու պատ­գա­մա­վոր­նե­րը ան­դր­կու­լի­սյան խու­սակ­ցու­թյուն­նե­րում գրե­թե միա­հա­մուռ նկա­տում են, որ ՀՀ ղե­կա­վա­րու­թյունն ըն­դա­մենն ակն­կա­լում է ազ­նիվ պայ­քար ի­րենց գնա­հա­տա­կա­նով հիմ­նա­կան թեկ­նա­ծու­նե­րի՝ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի և Մա­սիս Մա­յի­լյա­նի միջև: Եվ այս պա­րա­գա­յում միևնույն է, թե ում կընտ­րի ար­ցախ­ցին:
Ընդ ո­րում, հա­տուկ նշ­վում է՝ ա­մե­նից կարևորն այն է, որ այս­պես կոչ­ված օ­դիոզ գե­նե­րալ­նե­րը՝ Սամ­վել Բա­բա­յա­նը և Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյա­նը, փաս­տա­ցի խա­ղից դուրս են թողն­վում: Միևնույն ժա­մա­նակ պետք է նկա­տենք, որ ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­ներն ա­ռայժմ որևէ կերպ չեն ցու­ցադ­րում ի­րենց հե­տաք­րք­րու­թյու­նը որևէ թեկ­նա­ծուի հան­դեպ, մաս­նա­վո­րա­պես Մա­սիս Մա­յի­լյա­նի պա­րա­գա­յում, թեև վա­ղուց էր խոս­վում, որ առն­վազն իշ­խա­նու­թյան մի հատ­վա­ծը հենց նրան է տես­նում Ար­ցա­խի ա­պա­գա ղե­կա­վար։ ՈՒ թեև, ինչ­պես նշե­ցինք, ար­տաք­նա­պես պահ­պան­վում է չե­զո­քու­թյուն, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, հայտ­նի է, որ կա­պը Ար­ցա­խի արտ­գործ­նա­խա­րա­րի և ՀՀ գոր­ծող վեր­նա­խա­վի միջև ա­պա­հով­վում է ՀՀ անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դի քար­տու­ղար Ար­մեն Գրի­գո­րյա­նի մի­ջո­ցով: Ո­րոշ փոր­ձա­գետ­նե­րի պնդ­մամբ` դժ­վար թե Մա­սիս Մա­յի­լյա­նը նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րին մաս­նակ­ցե­լու վերջ­նա­կան ո­րո­շում ըն­դու­ներ՝ ա­ռանց հա­մա­ձայ­նեց­նե­լու ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հետ, ինչ­պես նաև Ար­ցա­խի ղե­կա­վա­րու­թյան կող­մից հա­մա­պա­տաս­խան ազ­դակ­ներ չս­տա­նա­լու դեպ­քում: Ընդ ո­րում, ա­վե­լի հա­վա­նա­կան է հա­մար­վում, որ Մա­սիս Մա­յի­լյա­նը հան­դես կգա ոչ թե որ­պես ա­ռան­ձին քա­ղա­քա­կան ու­ժի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, այլ որ­պես հնա­րա­վո­րինս մեծ՝ պայ­մա­նա­կան կոա­լի­ցիա­յի միաս­նա­կան, այ­սինքն՝ ժո­ղովր­դա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թյան թեկ­նա­ծու: Սա են­թադ­րում է, որ այս հա­վակ­նոր­դին կա­րող են ա­ջակ­ցել ինչ­պես նախ­կին իշ­խա­նա­կան կոա­լի­ցիա­յի ան­դամ կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րը, այն­պես էլ ՀՀ գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից ա­ջակ­ցու­թյուն ու­նե­ցող ո­րոշ քա­ղա­քա­կան, հա­սա­րա­կա­կան կա­ռույց­ներ ու գոր­ծիչ­ներ:
Կաս­կա­ծից վեր է, որ Մ. Մա­յի­լյա­նի «վերջ­նա­կան ո­րոշ­ման» փաս­տը եր­կուս­տեք կոմպ­րո­մա­տա­յին բա­վա­կա­նին սուր պայ­քա­րի մեկ­նարկ է տա­լու: Պա­տա­հա­կան չէ, որ հա­յաս­տա­նյան մա­մու­լում ար­դեն իսկ աս­պա­րեզ է գց­վել Մա­յի­լյա­նի «սո­րո­սա­կան» լի­նե­լու վար­կա­ծը: Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի պա­րա­գա­յում մա­մու­լում հայ­տն­վեց ՏԻՄ ընտ­րու­թյուն­նե­րում, այս­պես կոչ­ված, «ջախ­ջա­խիչ հաղ­թա­նա­կի ա­ռաս­պե­լի» կեղծ լի­նե­լու մա­սին հրա­պա­րա­կու­մը: Կաս­կա­ծից վեր է, որ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը կներ­կա­յաց­վի որ­պես «նա­խորդ հան­ցա­վոր ռե­ժի­մի» պա­րագ­լուխ­նե­րից մե­կը, օ­լի­գարխ և այլն: Ռե­սուր­սա­յին ա­ռու­մով մինչ այժմ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը մե­նաշ­նորհ ու­ներ հա­յաս­տա­նյան մե­դիա­դաշ­տում: Այժմ ի­րա­վի­ճա­կը կա­րող է զգա­լիո­րեն փոխ­վել, քա­նի որ ակն­կալ­վում է, որ Մ. Մա­յի­լյա­նի օգ­տին և միա­ժա­մա­նակ ընդ­դեմ Ա. Հա­րու­թյու­նյա­նի հրա­հան­գա­վոր­ված կամ ինք­նու­րույն կսկ­սի աշ­խա­տել նաև նոր Հա­յաս­տա­նի քա­րոզ­չա­կան մե­քե­նան (հիմ­նա­կա­նում ոչ պաշ­տո­նա­կան ԶԼՄ-նե­րը՝ նե­րա­ռյալ սո­րո­սա­կան):
Եր­րորդ թեկ­նա­ծուն, որ ար­դեն հայ­տա­րա­րել է նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րին իր մաս­նակ­ցու­թյան մա­սին, գե­նե­րալ Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյանն է, ո­րը, ըստ էու­թյան, իր նա­խընտ­րա­կան ար­շա­վը կա­ռու­ցում է ա­մե­նա­ռա­դի­կալ ընդ­դի­մա­դիր դիր­քե­րից։ ՈՒ ա­մե­նա­պա­րա­դոք­սալն այն է, որ նա ար­մա­տա­կան ընդ­դի­մա­դիր կեց­վածք է ըն­դու­նել ոչ թե Ար­ցա­խի, այլ Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի նկատ­մամբ։ Այ­սինքն՝ Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյա­նը փոր­ձում է կոն­սո­լի­դաց­նել Ար­ցա­խի ընտ­րա­զանգ­վա­ծի այն ձայ­նե­րը, ո­րոնք ռա­դի­կալ ընդ­դի­մա­դիր են Հա­յաս­տա­նի նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, նրանց վա­րած քա­ղա­քա­կա­նու­թյա­նը, այդ թվում նաև՝ Ռո­բերտ Քո­չա­րյա­նի գոր­ծի շուրջ ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կին։ Ի­հար­կե, այժմ դժ­վար է գնա­հա­տել, թե Ար­ցա­խում քա­նի տո­կոս է կազ­մում ՀՀ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ար­մա­տա­պես դեմ տրա­մադր­ված ընտ­րող­նե­րի թի­վը, սա­կայն հիմ­նա­կա­նում «շնոր­հիվ» Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի, ընդ ո­րում շատ դեպ­քե­րում ան­կա­րե­լի է հաս­կա­նալ՝ մի­տում­նա­վոր, թե զուտ սխա­լից ել­նե­լով, ՀՀ վար­չա­պե­տը Ար­ցա­խում դա­վա­դիր­նե­րի մա­սին և հա­ման­ման հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով ու կոնկ­րետ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով կա­րո­ղա­ցել է ար­ցախ­ցի­նե­րի մի զգա­լի հատ­վա­ծի հա­նել իր, կա­մա թե ա­կա­մա՝ նաև Հա­յաս­տա­նի դեմ։ Մյուս կող­մից, Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյա­նը փոր­ձում է հա­մախմ­բել նաև այն հատ­վա­ծին, ո­րը դեմ է, որ­պես­զի Ար­ցա­խը դառ­նա Հա­յաս­տա­նի մարզ։ Այս հա­մա­տեքս­տում Բա­լա­սա­նյա­նը նույ­նիսկ ի­րեն թույլ է տվել կտ­րուկ հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներ, մաս­նա­վո­րա­պես, ով­քեր Ար­ցա­խը ՀՀ մարզ են հա­մա­րում, թող ոտք չդ­նեն Ար­ցա­խի հո­ղի վրա։
Նա­խընտ­րա­կան ար­շավ­նե­րը, որ­պես կա­նոն, աչ­քի են ընկ­նում սուր, էքս­ցենտ­րիկ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով, և մինչև ընտ­րար­շա­վի ա­վար­տը Վի­տա­լի Բա­լա­սա­նյանն այս մար­տա­վա­րու­թյանն էլ կա­պա­վի­նի, հռե­տո­րա­բա­նու­թյունն է՛լ ա­վե­լի կոշտ կդառ­նա, դրա ա­պա­ցույցն են նրա վեր­ջին հար­ցազ­րույց­նե­րը, որ­տեղ գե­նե­րա­լը մե­ղադ­րում է Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին «Սաս­նա ծռեր» ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյա­նը հո­վա­նա­վո­րե­լու հա­մար։ Բա­լա­սա­նյա­նի խոս­քում ան­գամ սպառ­նա­լիք կա, որ այս ան­գամ այլևս չեն նե­րե­լու «Սաս­նա ծռե­րին» ու ոչն­չաց­նե­լու են ֆի­զի­կա­պես։
Ի­հար­կե, ա­մե­նաան­ցան­կա­լին այն է, որ Ար­ցա­խում նա­խընտ­րա­կան ար­շավն ըն­թա­նա «Ար­ցա­խը Հա­յաս­տան է և վերջ» կամ «Ար­ցա­խը մա՞րզ է, թե՞ ան­կախ պե­տու­թյուն» եր­կընտ­րանք պար­տադ­րող սցե­նա­րով։ Սա ար­հես­տա­կան օ­րա­կարգ է և շատ վտան­գա­վոր, ո­րը կա­րող է ու­նե­նալ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան, ան­գամ հա­յա­պահ­պան ռիս­կեր։ Նա­խընտ­րե­լի է, որ­պես­զի ար­ցա­խյան ընտ­րու­թյուն­նե­րին նա­խոր­դող ար­շավն ըն­թա­նա Ար­ցա­խի ծրագ­րե­րի, Հա­յաս­տա­նի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան հե­ռան­կա­րի շուրջ քն­նար­կում­նե­րի հա­մա­տեքս­տում։ Լո­կալ հայ­րե­նա­սի­րու­թյու­նը չպետք է վե­րած­վի ան­ջա­տո­ղա­կա­նու­թյան։ Ընդ ո­րում, պա­րա­դոքսն այն է, որ դա վե­րած­վում է Հա­յաս­տա­նից ան­ջա­տո­ղա­կա­նու­թյան։ Սա ար­հես­տա­կան թե­մա է, խիստ վտան­գա­վոր, և կա­րող է պա­ռակ­տում մտց­նել հայ­կա­կան եր­կու պե­տու­թյուն­նե­րի միջև, ին­չը կա­րող է նաև ան­դառ­նա­լի կո­րուստ­նե­րի պատ­ճառ դառ­նալ։
Ար­ցա­խյան ընտ­րու­թյուն­նե­րում նշ­մար­վող մր­ցա­վազ­քի այս ֆո­նին երևա­նյան փոր­ձա­գի­տա­կան և վեր­լու­ծա­կան շր­ջա­նակ­նե­րում ար­դիա­կան են դար­ձել քն­նար­կում­նե­րը, թե նա­խա­գա­հի ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան թեկ­նա­ծու­նե­րից որ մե­կը կա­րող է ըն­դու­նե­լի հա­մա­րել Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի՝ «Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նա­հար­ցի լու­ծու­մը պետք է ըն­դու­նե­լի լի­նի և՛ Հա­յաս­տա­նի, և՛ Ար­ցա­խի, և՛ Ադր­բե­ջա­նի ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հա­մար» թե­զը: Միևնույն ժա­մա­նակ ՀՀ վար­չա­պե­տը չի թաքց­նում այն, որ Ար­ցա­խի ա­ռա­ջի­կա ընտ­րու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ Ստե­փա­նա­կեր­տում ձեռք կբե­րի ա­վե­լի կոմ­ֆոր­տա­յին գոր­ծըն­կեր­ներ: Այս ա­ռու­մով փոր­ձա­գի­տա­կան հան­րու­թյու­նում հար­ցեր են ա­ռա­ջա­ցել, թե որ­քա­նով Ար­ցա­խի նա­խա­գա­հի ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան թեկ­նա­ծու­նե­րը կհա­մա­պա­տաս­խա­նեն Ն. Փա­շի­նյա­նի «գոր­ծըն­կե­րա­յին ստան­դարտ­նե­րին»:
Սրանք, թերևս, կարևոր հար­ցադ­րում­ներ են, քա­նի որ եր­կար ժա­մա­նակ է, ինչ մա­մու­լում, նաև ար­տա­սահ­մա­նյան, տե­ղե­կու­թյուն­ներ կա­յին, որ «ՀՀ վար­չա­պե­տը պատ­րաստ է փոխ­զի­ջում­նե­րի, սա­կայն նրան խան­գա­րում են նախ­կին­ներն ու Ար­ցա­խի ան­զի­ջում տրա­մադր­ված ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան է­լի­տան»:
Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ
Դիտվել է՝ 2519

Մեկնաբանություններ