Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

Եվրո­պա­կան քա­ղա­քակր­թու­թ­յան վեր­ջը

Եվրո­պա­կան քա­ղա­քակր­թու­թ­յան վեր­ջը
11.10.2019 | 01:39
ՄԱԿ-ի պաշ­տո­նա­կան տվյալ­նե­րով, ե­թե ծնն­դա­բե­րու­թյու­նը մնա նույ­նը, ինչ այժմ է (1,5 ե­րե­խա յու­րա­քան­չյուր կնո­ջը), 2500-ա­կան թվա­կան­նե­րին Եվ­րո­պան ու­նե­նա­լու է 1-1,5 մի­լիարդ բնակ­չու­թյուն։ Այ­սօր­վա 500-550 մի­լիոն բնակ­չու­թյու­նից Եվ­րո­պա­յում մնա­լու է 100-120 մի­լիոն քրիս­տո­նյա։ Մեկ մի­լիար­դից ա­վե­լին կազ­մե­լու են մու­սուլ­ման­նե­րը։ Կա­րող ենք ա­սել, որ Եվ­րո­պան մոտ ա­պա­գա­յում կդառ­նա մու­սուլ­մա­նա­կան։ Էյ­ֆե­լյան աշ­տա­րա­կի վրա ծա­ծան­վե­լու է իս­լա­մա­կան դրո­շը, իսկ Օքս­ֆոր­դի և Քեմբ­րի­ջի հա­մալ­սա­րան­նե­րում ու­սու­ցան­վե­լու է ա­րա­բե­րեն։ Եվ­րո­պա­ցի­նե­րը ի­րենց եր­կր­նե­րում դառ­նա­լու են էթ­նի­կա­կան փոք­րա­մաս­նու­թյուն։ Ա­վե­լի ճիշտ` ան­հե­տա­ցած քա­ղա­քակր­թու­թյուն։
Ըն­թեր­ցող­նե­րի ու­շադ­րու­թյանն ենք ներ­կա­յաց­նում ՄԱԿ-ի, Եվ­րա­միու­թյան և Չե­խիա­յի վի­ճա­կագ­րա­կան տվյալ­նե­րը։
. 1960-ա­կան­նե­րին Եվ­րո­պա­յում բնակ­վում էր 4-6 մի­լիոն մու­սուլ­ման, և այդ ժա­մա­նակ 120 քա­ղա­քա­ցուց մեկն էր մու­սուլ­ման։ Այժմ բնակ­վում է 52 մի­լիոն (ըստ Եվ­րա­միու­թյան վի­ճա­կագ­րու­թյան), և 10-15 մի­լիոնն ա­ռանց կար­գա­վի­ճա­կի։ Ի­րա­կա­նում այն ա­վե­լի է։ Նշա­նա­կում է 8 եվ­րո­պա­ցուց մե­կը այժմ մու­սուլ­ման է։
. Լյուք­սեմ­բուր­գում բնակ­չու­թյան 45,9 %-ն օ­տա­րերկ­րա­ցի­ներ են, մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը՝ մու­սուլ­ման։ Ա­մե­նա­քի­չը Լե­հաս­տա­նում է՝ 0,6 %։ Ֆրան­սիա­յում բնակ­չու­թյան 9,8 %-ն է մու­սուլ­ման, Իս­պա­նիա­յում՝ 10,6 %-ը, Գեր­մա­նիա­յում՝ 22,5 %-ը (2017-ի վի­ճա­կագ­րու­թյուն), Բել­գիա՝ 16 %, Հո­լան­դիա՝ 24 %, Ավ­ստ­րիա՝ 14,2 %, Նոր­վե­գիա՝ 10,9 %, Շվե­դիա՝ 8,5 %, Հու­նաս­տան՝ 7,6 %, Մեծ Բրի­տա­նիա՝ 9,9 %, Իռ­լան­դիա՝ 11,9 %, Կիպ­րոս՝ 18,1 %, Ի­տա­լիա՝ 9,3 % (տվյալ­նե­րը՝ Եվ­րա­միու­թյան վի­ճա­կագ­րա­կան կենտ­րո­նի, 2014 թ.)։
. Քրիս­տո­նյա­նե­րը 1900-ա­կան թվա­կան­նե­րին կազ­մել են երկ­րագն­դի բնակ­չու­թյան 26,9 %, մու­սուլ­ման­նե­րը՝ 12,4 %, 2000-ին քրիս­տո­նյա­նե­րը՝ 29,9 %, մու­սուլ­ման­նե­րը՝ 19,2 %, 2040-50 թվա­կան­նե­րին քրիս­տո­նյա­նե­րը կլի­նեն 27 %, մու­սուլ­ման­նե­րը՝ 28 %, 2100-2200 թվա­կան­նե­րին քրիս­տո­նյա­նե­րը կկազ­մեն 26 %, մու­սուլ­ման­նե­րը՝ 32-34 %։
. Խա­ռը ա­մուս­նու­թյուն­նե­րի հետևան­քով յու­րա­քան­չյուր տա­րի Անգ­լիա­յում 36000 քրիս­տո­նյա­ներ ըն­դու­նում են իս­լամ, Ֆրան­սիա­յում՝ 70000, Գեր­մա­նիա­յում՝ 4000։
. 1970-ին ԱՄՆ-ում բնակ­վել է 100000 մու­սուլ­ման, այժմ՝ 9 մի­լիոն։ 30 տա­րի հե­տո ԱՄՆ-ում բնակ­վե­լու է 50 մի­լիոն մու­սուլ­ման։
Այժմ Հո­լան­դիա­յում բնակ­վող 24 % մու­սուլ­ման­նե­րը ծնն­դա­բե­րում են ծն­վող ե­րե­խա­նե­րի 50 %-ը։ 30-40 տա­րի հե­տո Եվ­րո­պա­յում ծն­վող ե­րե­խա­նե­րի 30 %-ը լի­նե­լու է մու­սուլ­ման։
Ծնն­դա­բե­րու­թյու­նը Եվ­րո­պա­յում. Ֆրան­սիա՝ մեկ կնո­ջը 1,8 ե­րե­խա, Մեծ Բրի­տա­նիա՝ 1,6, Հու­նաս­տան՝ 1,3, Չե­խիա՝ 1,4, Ի­տա­լիա՝ 1,3, Իս­պա­նիա՝ 1,1, Կա­նա­դա՝ 1,6, ԱՄՆ՝ 1,6, Գեր­մա­նիա՝ 1,3þ
. Մինչև 2005-ը Լյուք­սեմ­բուր­գը և Բոս­նիա-Հեր­ցո­գո­վի­նա­յի տե­րի­տո­րիա­յի 49 %-ը կդառ­նան իս­լա­մա­կան պե­տու­թյուն։
. Ռու­սաս­տա­նում բնակ­վում է 23 մի­լիոն մու­սուլ­ման։ 6 քա­ղա­քա­ցուց մե­կը մու­սուլ­ման է։ 40 տա­րի հե­տո ռու­սա­կան բա­նա­կի կե­սը կազ­մե­լու են մու­սուլ­ման­նե­րը։
. Եվ­րա­միու­թյան տար­բեր եր­կր­նե­րի կա­նանց 18-32 %-ն ըն­դու­նակ չեն ե­րե­խա ծնե­լու։ ՈՒշ ա­մուս­նու­թյու­նը (29-41 տա­րե­կան հա­սա­կում), ալ­կո­հո­լը, ծխա­խո­տը, թմ­րա­դե­ղե­րը, մի­ջա­մուս­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, բարձր տա­րի­քը խան­գա­րում են ծնն­դա­բե­րու­թյա­նը, իսկ ծն­վող ե­րե­խա­նե­րը 3-4 ան­գամ ա­վե­լի հի­վանդ են լի­նում, քան ա­սիա­կան եր­կր­նե­րում։
. Անգ­լիա­յում այժմ կան 100000-ից ա­վե­լի մզ­կիթ­ներ, ո­րոնց մի մա­սը նախ­կի­նում ե­ղել է քրիս­տո­նեա­կան ե­կե­ղե­ցի։ 30 տա­րի հե­տո Ֆրան­սիա­յի հա­րա­վում՝ Մար­սե­լում և այլ քա­ղաք­նե­րում իս­լա­մա­կան բնակ­չու­թյու­նը կկա­զմի 45 %։
. Չե­խիա­յի հո­գե­բու­ժա­րան­նե­րում 2000-ին կար 360000 հի­վանդ, 2016-ին՝ 478000, բնակ­չու­թյան մոտ 5 %-ը։
. Չե­խիա­յի բան­տե­րում կա 480000 բան­տար­կյալ (Չե­խիա­յի վի­ճա­կագ­րա­կան կենտ­րոն, 2009)։
. Միա­սե­ռա­կան­նե­րը կազ­մում են Եվ­րո­պա­յի բնակ­չու­թյան 4-6 %-ը (Չե­խիա­յում` մոտ 500000)։
. Եվ­րո­պա­յի 20-25 %-ն ապ­րում է աղ­քա­տու­թյան մեջ։ Ա­ռանց աշ­խա­տան­քի միայն Չե­խիա­յում կա 356112 մարդ (Չե­խիա­յի վի­ճա­կագ­րա­կան կենտ­րոն, 2017 թ.)։
. Եվ­րա­միու­թյան ա­մե­նա­մեծ պրոբ­լեմ­նե­րից մե­կը թո­շա­կա­ռու­ներն են։ 1960 թ. նրանք կազ­մում էին բնակ­չու­թյան 16-18 %-ը, այժմ 22-24 %։ Թուր­քիա­յում նրանք կազ­մում են բնակ­չու­թյան 7,7 %-ը։ Միայն Չե­խիա­յում թո­շա­կա­ռու­նե­րը կազ­մում են 10,5 մի­լիոն բնակ­չու­թյան 2895963 հո­գի (Չե­խիա­յի վի­ճա­կագ­րա­կան կենտ­րոն, 2016)։ Հաշ­ման­դամ­նե­րը՝ 3-րդ կար­գի՝ 244008, 2-րդ կար­գի՝ 54973, 1-ին կար­գի՝ 167308 հո­գի, միայ­նակ մայ­րե­րը՝ 509324 հո­գի, որ­բե­րը՝ 41000։
. Չե­խիա­յի բնակ­չու­թյան 50 %-ն ա­մուս­նա­լուծ­ված է, ա­սիա­կան եր­կր­նե­րում մի քա­նի ան­գամ քիչ է։
. Եվ­րա­միու­թյան եր­կր­նե­րի 34-42 %-ն ապ­րում է պե­տու­թյան հաշ­վին (թո­շա­կա­ռու­ներ, հաշ­ման­դամ­ներ, որ­բեր, բան­տար­կյալ­ներ, ներ­գաղ­թող­ներ և այլն)։
. Միայն Չե­խիա­յում 2016-ին ծն­վել է ա­մուս­նու­թյու­նից դուրս 112700 ե­րե­խա, 1950-ին՝ 11200 ե­րե­խա։
. Հա­մաշ­խար­հա­յին ման­կա­կան պոռ­նո­յի 60 %-ը (Եվ­րա­վի­ճա­կագ­րա­կան կենտ­րոն, 2017 թ.) գտն­վում է Եվ­րո­պա­յում։
. Եվ­րա­միու­թյա­նը հա­վա­տում է Չե­խիա­յի բնակ­չու­թյան 51 %-ը, Եվ­րա­խոր­հր­դա­րա­նին՝ 32 %-ը (Չե­խիա­յի վի­ճա­կագ­րա­կան կենտ­րոն, 2018 թ.)։
. Այժմ Չե­խիա­յի բնակ­չու­թյան 25 հո­գուց մե­կը 80 տա­րե­կան է և ա­վե­լի, 25 տա­րի ա­ռաջ այն 40 հո­գուց մեկն էր և կազ­մում էր 259000, այժմ կազ­մում է 418000 (նույ­նը մո­տա­վոր հա­րա­բե­րու­թյամբ Եվ­րա­միու­թյան բո­լոր եր­կր­նե­րում է)։
. Հա­մաշ­խար­հա­յին է­րո­տիկ ա­կումբ­նե­րի 60 %-ից ա­վե­լին գտն­վում է Եվ­րո­պա­յում, դրանք ըն­կալ­վում են որ­պես սեք­սի ա­կումբ­ներ կամ պոռ­նո­յի տա­րա­ծում։ Հե­ռուս­տա­տե­սու­թյան գո­վազ­դե­րի կե­սից ա­վե­լին է­րո­տիկ բնույթ է կրում։
. Չե­խիա­յում 68500 հո­գին չու­նեն բնա­կա­րան։
Ե­թե ա­մե­նը մնա նույ­նու­թյամբ, ինչ այ­սօր է, Եվ­րո­պա­յին սպա­սում է ծանր ի­րա­վի­ճակ։
2250-2300 թթ. Եվ­րո­պան քիչ ծնն­դա­բե­րու­թյան պատ­ճա­ռով ու­նե­նա­լու է 100-150 մի­լիոն պա­կաս բնակ­չու­թյուն (320-360 մի­լիոն) այ­սօր­վա 550 մի­լիո­նի փո­խա­րեն։ Թուր­քիան այդ ժա­մա­նակ կու­նե­նա 220-240 մի­լիոն բնակ­չու­թյուն։ Եվ­րա­միու­թյան ա­մե­նա­մեծ պրոբ­լեմ­նե­րից մե­կը աշ­խա­տու­ժի պա­կասն է, ո­րը ստի­պում է ըն­դու­նե­լու օ­տա­րերկ­րա­ցի­նե­րի։
Միևնույն ժա­մա­նակ, երբ իս­լամն աս­տի­ճա­նա­բար նվա­ճում է Եվ­րո­պան, Վա­տի­կա­նը չի ան­հան­գս­տա­նում և լռում է։
Հա­նուն ի­րենց փր­կու­թյան եվ­րո­պա­ցի­նե­րը պետք է՝
ա) բարձ­րաց­նեն ծնե­լու­թյու­նը
բ) դե­պոր­տա­ցիա­յի են­թար­կեն բո­լոր մու­սուլ­ման­նե­րին կամ էլ ստի­պեն ըն­դու­նել քրիս­տո­նեու­թյուն և դառ­նալ եվ­րո­պա­կան մշա­կույ­թի կրող­ներ։
Ե­թե ոչ, հենց Եվ­րո­պա­յում կսկս­վի եր­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մը քրիս­տո­նյա­նե­րի և մու­սուլ­ման­նե­րի միջև։ Եվ­րո­պան կդառ­նա մու­սուլ­մա­նա­կան, իսկ եվ­րո­պա­ցի­նե­րը պատ­մու­թյան մեջ կմ­նան որ­պես կո­րած քա­ղա­քակր­թու­թյուն։ Եվ­րո­պա­յի և Ռու­սաս­տա­նի կոր­ծա­նու­մից ան­մի­ջա­պես հե­տո Թուր­քիան վե­րաց­նե­լու է փոք­րիկ Հա­յաս­տա­նը։
Եվ­րո­պա­յի ա­պա­գա սե­րունդ­ներն ա­մա­չե­լու են ի­րենց նախ­նի­նե­րի հա­մար։
Դեռ ուշ չէ, պետք է մտա­ծել այդ մա­սին։
Ա­շոտ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ
Պատ­մա­բան, նկա­րիչ
Չե­խիա­յի «Denik» օ­րա­թեր­թի քա­ղա­քա­կան մեկ­նա­բան և լրագ­րող
Դիտվել է՝ 4136

Մեկնաբանություններ