Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Քաոս ստեղ­ծե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը հետևո­ղա­կա­նո­րեն ի­րա­կա­նաց­վում է»

«Քաոս ստեղ­ծե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը հետևո­ղա­կա­նո­րեն ի­րա­կա­նաց­վում է»
21.01.2020 | 00:24

Իշխա­նա­փո­խու­թ­յու­նից հե­տո հան­րա­պե­տու­թ­յու­նում ստեղծ­ված բա­րո­յա­հո­գե­բա­նա­կան մթ­նո­լոր­տի մա­սին զրու­ցում ենք հո­գե­բան ԿԱ­ՐԻ­ՆԵ ՆԱԼ­ՉԱՋ­ՅԱ­ՆԻ հետ։

-Տի­կին Նալ­չա­ջյան‚ իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից հե­տո այն տպա­վո­րու­թյունն էր‚ թե ա­մեն ինչ իր տե­ղը կընկ­նի‚ կյան­քը կզար­գա­նա‚ սա­կայն հա­կա­ռա­կը՝ իշ­խա­նա­փո­խու­թյան ըն­թաց­քում ստեղծ­ված քաո­սը ա­վե­լի ու ա­վե­լի է թե­ժա­նում‚ ընդ ո­րում, կար­ծես թե‚ մի­տում­նա­վոր է թե­ժաց­վում։ Ձեր կար­ծի­քը՝ այս ի­րա­վի­ճա­կի մա­սին։
-Իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նից հե­տո ժո­ղովր­դի մի հոծ զանգ­ված սպա­սում­նե­րի մեջ էր‚ հատ­կա­պես նրանք‚ ո­րոնք ներգ­րավ­ված էին այդ գոր­ծըն­թաց­նե­րում։ Բայց ես չէի ա­սի‚ թե այդ սպա­սու­մը հա­մա­տա­րած էր։ Շա­տե­րը՝ սթափ‚ վեր­լու­ծող զանգ­վա­ծը‚ լուրջ մաս­նա­գի­տա­կան հան­րույ­թը‚ ա­ռանձ­նա­պես լավ բա­նի չէին սպա­սում։ Այն պրո­ցես­նե­րը‚ որ տե­ղի էին ու­նե­նում Հա­յաս­տա­նում‚ հար և նման էին այլ եր­կր­նե­րում տե­ղի ու­նե­ցած գոր­ծըն­թաց­նե­րին, և, ի վեր­ջո‚ դրան­ցից ա­ռանձ­նա­պես լավ ակն­կա­լիք­ներ չու­նեինք։ Բայց ժո­ղովր­դի մի մա­սը հա­մակ սպաս­ման մեջ էր։ Քաո­սի ստեղծ­ման հե­ռան­կա­րը սպա­սե­լի էր։ Այն մար­դիկ‚ ո­րոնք հար­թա­կին կանգ­նած էին և հե­ղա­փո­խու­թյուն էին ի­րա­կա­նաց­նում‚ բո­լո­րիս հայտ­նի էին։ Սա ժա­մա­նա­կա­կից՝ 20-21-րդ դա­րե­րին բնո­րոշ գու­նա­վոր հե­ղա­փո­խու­թյուն էր, դա­սա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան նոր­մե­րին չէր հա­մա­պա­տաս­խա­նում‚ մեզ մոտ տե­ղի էր ու­նե­նում շատ ստան­դարտ բան‚ և Փա­շի­նյա­նի կող­քին կանգ­նած դեմ­քերն ակն­հայ­տո­րեն դր­սի հետ կապ ու­նե­ցող մար­դիկ էին։ Այն­պես որ, այ­սօր Հա­յաս­տա­նում ար­տա­քին կա­ռա­վա­րում է կա­տար­վում‚ ո­րի հիմ­նա­կան մի­տում­նե­րից մեկն է ստեղ­ծել կա­ռա­վա­րե­լի ի­րա­վի­ճակ‚ իսկ դա կոչ­վում է կա­ռա­վա­րե­լի քաոս։ Այն­պես որ, զար­գա­ցում­ներն ըն­թա­նում են այն­պես‚ ինչ­պես պետք է ըն­թա­նա­յին։ Մար­դիկ սպա­սում են թռիչ­քա­յին փո­փո­խու­թյուն­նե­րի. ե­թե նույ­նիսկ ազ­գան­վեր‚ լուրջ գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյամբ‚ ծրագ­րե­րով զին­ված խումբ ե­կած լի­ներ իշ­խա­նու­թյան‚ է­լի ակն­թար­թա­յին փո­փո­խու­թյուն­ներ ակն­կա­լել հնա­րա­վոր չէր‚ բայց ժո­ղո­վուր­դը դրան էր սպա­սում։ Այդ­պես չի լի­նում‚ տն­տե­սու­թյու­նը լավ ի­մա­ցող մար­դը հաս­կա­նում է‚ որ դրանք գոր­ծըն­թաց­ներ են‚ ո­րոնք ժա­մա­նակ են պա­հան­ջում։ Մարդ­կանց թվում էր‚ թե գո­ղե­րից‚ ա­վա­զակ­նե­րից պետք է փո­ղե­րը վերց­նեին‚ բե­րեին ի­րենց բա­ժա­նեին։ Դրանք ի­րա­կա­նու­թյու­նից շատ հե­ռու բա­ներ են։ Նրանք‚ ո­րոնք դրա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րի հույս են ու­նե­ցել‚ այ­սօր մո­մի լույ­սով դրա­կան տե­ղա­շար­ժեր են փնտ­րում։ Եվ ե­թե մո­մի լույ­սով փնտ­րես‚ ինչ-որ բան կգտ­նես‚ օ­րի­նակ‚ թո­շակ­նե­րի մոտ 10 տո­կոս բարձ­րա­ցում‚ աս­ֆալ­տա­պա­տում և այլն։ Մար­դիկ սկ­սում են կառ­չել այդ փոք­րիկ դրա­կա­նից‚ որ­պես­զի հան­կարծ սխալ­ված դուրս չգան։ Մար­դու հա­մար շատ դժ­վար է խոս­տո­վա­նել‚ որ ին­քը խաբ­վել է։ Հի­մա մար­դիկ կառ­չում են այդ փոքր բա­նե­րից‚ բայց դրա կող­քին մենք տես­նում ենք մեծ ա­վե­րա­ծու­թյուն։ Օ­րի­նակ‚ ե­րե­խա­յի ծնն­դյան միան­վագ նպաս­տը բարձ­րաց­նում են‚ բայց, զու­գա­հեռ, ծնն­դատ­ներ են փակ­վում։ Քաոս ստեղ­ծե­լու լա­վա­գույն ձևն ա­նո­րոշ վի­ճակ ստեղ­ծելն է։ Հա­սա­րակ մար­դը երբ դի­տար­կում է այս ա­մե­նը‚ չի հաս­կա­նում ծնե­լու­թյան խնդ­րի վե­րա­բե­րյալ պե­տա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը։ Ե­թե ծնն­դատ­ներ ես փա­կում‚ մար­դիկ խն­դիր­ներ են ու­նե­նա­լու‚ հեր­թա­կան ան­գամ հիաս­թափ­վե­լու են‚ ար­տա­գաղթ է տե­ղի ու­նե­նա­լու։ Ե­թե ե­րե­խա­ներ չծն­վեն‚ ման­կա­պար­տեզ­նե­րը կփակ­վեն. դա մի ամ­բողջ շղ­թա է։ Եվ սա` պա­տե­րազ­մող երկ­րի պայ­ման­նե­րում։ Նման քա­ղա­քա­կա­նու­թյունն իս­կա­կան քաոս է ա­ռա­ջաց­նում մարդ­կանց հո­գի­նե­րում‚ սր­տե­րում‚ մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում և այլն։ Քաոս է՝ որ կողմ նա­յում ես։ Այն­պես որ, քաոս ստեղ­ծե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը հետևո­ղա­կա­նո­րեն ի­րա­կա­նաց­վում է։
-Տի­կին Նալ­չա­ջյան‚ ըն­դա­մե­նը 1,5 տա­րում հա­սա­րա­կու­թյան մեջ ար­մա­տա­վոր­վե­ցին ա­տե­լու­թյունն ու ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյու­նը։ Հո­գե­պես ա­ռողջ մար­դուն կամ հա­սա­րա­կու­թյա­նը հնա­րա­վո՞ր է նման ձևով մա­նի­պու­լաց­նել։
-Ես չեմ կար­ծում‚ թե հա­սա­րա­կու­թյանն այս ա­մե­նին նա­խա­պատ­րաս­տե­լը 1,5-2 տար­վա պատ­մու­թյուն ու­նի։ Ժա­մա­նա­կա­կից հիբ­րի­դա­յին պա­տե­րազմ­նե­րում մեծ դեր է կա­տա­րում հո­գե­բա­նա­կան բա­ղադ­րի­չը։ Գո­յու­թյուն ու­նի նա­խա­պատ­րաս­տում մշա­կույ­թով մե­թո­դը։ Որ­պես­զի ժո­ղովր­դին հեշտ թյու­րի­մա­ցու­թյան մեջ գցես‚ կա­ռա­վա­րե­լի դարձ­նես‚ պետք է նրա կր­թա­կան‚ վեր­լու­ծա­կան մտ­քի մա­կար­դա­կը ցածր լի­նի։ Կր­թա­կան բարձր ցենզ ու­նե­ցող‚ վեր­լու­ծող մար­դիկ հեշտ չեն ընկ­նում է­մո­ցիա­նե­րի ծու­ղա­կը։ Կա­րող են ընկ­նել‚ ե­թե շեշտ­ված է­մո­ցիո­նալ‚ ներշ­նչ­վող մար­դիկ են‚ բայց մեծ մա­սամբ հար­ցե­րի մեջ կողմ­նո­րոշ­վող մարդ­կանց դժ­վար է կա­ռա­վա­րել։ Հի­մա մեր ժո­ղովր­դի նա­խա­պատ­րաս­տու­մը վա­ղուց էր սկս­ված։ Հաս­կա­ցե՞լ են դա նա­խորդ իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը‚ թե՞ մատ­նե­րի ա­րան­քով են նա­յել այդ ա­մե­նին‚ չեմ կա­րող ա­սել։ Տա­րի­ներ շա­րու­նակ մտա­վո­րա­կա­նու­թյու­նը բարձ­րա­ձայ­նել է‚ որ բթաց­նող սե­րիալ­նե­րը‚ ռա­բիս ե­րաժշ­տու­թյու­նը‚ օ­տար մշա­կույ­թի ներ­մուծ­ման հար­ցե­րը մտած­ված‚ հե­ռուն գնա­ցող նպա­տակ ու­նեն։ Տա­փակ հու­մո­րը‚ խեղ­կա­տա­կու­թյուն­նե­րը տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում ի­ջեց­րել են ժո­ղովր­դի մա­կար­դա­կը, թու­լաց­րել հա­սա­րա­կու­թյան վեր­լու­ծա­կան կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը։ Իսկ նման ի­րա­վի­ճակ­նե­րում մտ­քի աշ­խա­տան­քը պետք է ար­թուն լի­նի։ 2008 թվա­կա­նի հայտ­նի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ես ա­ռա­ջին ան­գամ օգ­տա­գոր­ծե­ցի մա­նի­պու­լյա­ցիա բա­ռը‚ այն ժա­մա­նակ մեծ թի­րա­խի տակ հայ­տն­վե­ցի‚ ո­րից հե­տո շատ բան իմ կյան­քում վատ ի­մաս­տով փոխ­վել է։ Հի­մա ա­մեն երկ­րորդ մարդն օգ­տա­գոր­ծում է այդ տեր­մի­նը։ Այդ մա­նի­պու­լյա­տիվ մե­խա­նիզմ­նե­րը այն­պես նր­բո­րեն են մշակ­վել‚ որ դժ­վար է գտ­նել ծու­ղա­կը։ Ես դեմ եմ հե­ղա­փո­խու­թյամբ տո­գոր­ված մարդ­կանց պի­տա­կա­վոր­մա­նը. ե­թե դու հրա­պա­րա­կում ես հայ­տն­վում‚ շատ դժ­վար է չեն­թարկ­վել ներ­շն­չում­նե­րին։ Օգ­տա­գործ­վել են նե­րազդ­ման այն­պի­սի մի­ջոց­ներ‚ ո­րոնք մար­դու հո­գե­բա­նա­կան նր­բու­թյուն­ներն են հաշ­վի ա­ռել։ Մա­նա­վանդ ե­թե մար­դիկ մի քիչ ներշ­նչ­վող են, կամ կր­թա­կան ցեն­զը ցածր է‚ միան­գա­մից են ընկ­նում այդ ծու­ղա­կը, և վեր­ջում շատ դժ­վար է լի­նում հրա­ժար­վել դիր­քո­րո­շու­մից։ Փոքր մարդն իր տա­նը նս­տած‚ գնա­ցել երկ­րի վար­չա­պետ կամ նա­խա­գահ է պաշ­տո­նից հա­նում. դա մար­դուն մի տե­սակ կարևո­րու­թյան զգա­ցում է ներ­շն­չում։ Բայց ի՞նչ է լի­նե­լու հե­տո։ Մենք բո­լորս էլ դժ­գո­հու­թյուն­ներ ու­նե­ցել ենք նախ­կի­նում‚ ես ինքս էլ միշտ բարձ­րա­ձայ­նել եմ այդ մա­սին, բայց երբ ինչ-որ մե­կը գա­լիս‚ քեզ նոր բան է ա­ռա­ջար­կում‚ պետք է հաս­կա­նաս` ինչ կա հիմ­քում։ Ախր 2018-ի գար­նան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­քում չէր հաս­կաց­վում‚ թե այդ մար­դիկ ինչ են ա­ռա­ջար­կում։ Որևէ ծրագ­րա­յին բան չկար։ Այն­պես որ, սպա­սե­լի էր այն‚ ինչ այ­սօր տե­ղի է ու­նե­նում։ Եվ շատ ցա­վա­լի է‚ որ մար­դիկ օ­րե­ցօր այն­պի­սի ին­ֆոր­մա­ցիա են ստա­նում‚ որ ա­նընդ­հատ ցն­ցում­նե­րի մեջ են հայ­տն­վում։
-Մենք այ­սօր կորց­րել ենք կարևորն ան­կարևո­րից զա­նա­զա­նե­լու կա­րո­ղու­թյու­նը։ Ի՞նչ խոր­հուրդ կտաք մեր ըն­թեր­ցող­նե­րին‚ որ­պես­զի սթափ լի­նեն‚ ան­կարևո­րի հետևից ընկ­նե­լով՝ ան­դառ­նա­լի կո­րուստ­ներ չու­նե­նան։
-Ե­թե մարդն ինչ-որ բա­նի մեջ վս­տահ է‚ քա­րա­ցած պատ­կե­րա­ցում­ներ ու­նի‚ նրան սթա­փու­թյան կոչ ա­նե­լը միշտ չէ‚ որ ար­դյու­նա­վետ է։ Հի­մա տես­նում ենք‚ որ հա­սա­րա­կու­թյունն աս­տի­ճա­նա­բար արթ­նա­նում է։ Իմ դի­տար­կում­նե­րով‚ հա­մե­նայն դեպս‚ այդ­պես է‚ մար­դիկ սկ­սում են հաս­կա­նալ‚ որ այն չէ‚ ին­չին ի­րենք սպա­սում էին։ Մար­դիկ պետք է բախ­վեն ի­րա­կա­նու­թյա­նը‚ ի­րենք ի­րենց հա­մար բա­ցա­հայ­տեն ե­ղե­լու­թյուն­նե­րը։ Մար­դիկ սթափ­վում են‚ երբ ի­րենք են հար­վա­ծը ստա­նում։ Եվ ա­մեն օր մարդ­կանց մի խումբ‚ ո­րո­շա­կի շերտ սթափ­վում է։ Ցա­վա­լի է‚ որ կո­րուստ­նե­րի գնով ենք սթափ­վում։ Նույ­նիսկ այն մար­դիկ‚ ո­րոնք ա­սում էին` թո­ղեք աշ­խա­տեն‚ մի տե­սակ լուռ են‚ քա­նի որ տես­նում են` ար­վող քայ­լե­րը մեղմ ա­սած կա­ռու­ցո­ղա­կան չեն‚ ին­չի՞ն սպա­սեն։ Եվ ցա­վոք‚ է­մո­ցիա­նե­րի ար­տա­հայտ­ման ձևը‚ ո­ճը շատ է ի­ջել։ Օգ­տա­գործ­վող բա­ռամ­թերքն ուղ­ղա­կի ան­հան­դուր­ժե­լի է։ Մի տե­սակ վակ­խա­նա­լիա է ստեղծ­վել։ Զազ­րա­խո­սու­թյու­նը‚ լկ­տի ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը շատ հան­գիստ են աս­վում։ Սոց­ցան­ցա­յին տի­րույթն էլ դա թույլ է տա­լիս։ Շփ­ման կուլ­տու­րա­յի մեծ հե­տըն­թաց կա։
Զրու­ցեց
Լի­լիթ ԳԱԲ­ՐԻԵ­ԼՅԱ­ՆԸ

Դիտվել է՝ 4386

Մեկնաբանություններ