Հիշողության ժառանգորդություն
26.06.2020 | 01:33
Մոսկվայում Հաղթանակի մեծ զորահանդեսը կայացավ նաև այս տարի։ Մասնակցում էին նաև հայ զինծառայողները։ Մնում է ափսոսալ, որ Հաղթանակի շքերթին ներկա չեր Հայաստանի գերագույն գլխավոր հրամանատարը։ Բայց դա արդեն այլ պատմություն է։
Հայ ժողովրդի, ինչպես և նախկին խորհրդային ժողովուրդների հիշողությունը ոչ մի բանից չպետք է «ցավի», հատկապես վերջին տարիներին շատ տարածված «հիվանդությունից»։ Այդ «հիվանդությունը» կոչվում է սեփական նախնիների հիշատակի դավաճանություն։ Հետևում են մնացել և՛ 2020 թ. հունիսի 22-ը, և՛ 2020 թ. հունիսի 24-ը։ Բայց այժմ ավելի շատ, քան նույնիսկ ՀՀՇ-ի իշխանության օրոք, երկյուղներ կան, որ մեր կոլեկտիվ հիշողությունը զանգվածային մշակման է ենթարկվում։ 1941 թ. հունիսի 22-ը չի կարող մոռացվել. չէ՞ որ այդ օրը ֆաշիստական Գերմանիան հարձակվել է ԽՍՀՄ-ի վրա։ Թե ինչ երկիր է եղել ԽՍՀՄ-ը` լավ, վատ, ոչ լավ, ոչ վատ, իրականում կարևոր չէ։ Որովհետև 1941 թ. հունիսի 22-ից սկսած ամբողջ աշխարհի հարյուրհազարավոր հայեր մտան պատերազմի մեջ։ ՈՒ՞մ դեմ։ Թուրքիայի գլխավոր աջակիցներից մեկի` Գերմանիայի դեմ։ Գերմանացիներն «օգնում էին» թուրքերին հայերի Մեծ եղեռնի իրականացման գործում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո այնքան էլ շատ չէր անցել, և զանգվածային հանցագործություններին թուրքերի կողմից գերմանացիների մասնակցությունը բոլոր հայերն էին հիշում։
Սակայն 1941 թ. հունիսի 22-ը դեռ հեռու էր Մեծ հաղթանակից։ Հսկայական ժամանակ է անցել 1941 թ. հունիսի 22-ից մինչև 1945 թ. մայիսի 2-ը, երբ կապիտուլյացիան ստորագրեց գերմանական բանակի Բեռլինի կայազորը, մինչև 1945 թ. մայիսի 7-8-ը, երբ ստորագրվում էր Գերմանիայի անվերապահ կապիտուլյացիայի ակտը, և մինչև 1945 թ. մայիսի 9-ը, երբ Պրահայում անձնատուր եղան Վերմախտի վերջին զորամասերը։ Հեռու էր նաև մինչև 1945 թ. հունիսի 24-ը, երբ Մոսկվայում առաջին անգամ անցկացվեց Հաղթանակի մեծ զորահանդես։ ՈՒստի մեզ թույլ տանք հերթական անգամ հիշեցնել Հայաստանի քաղաքացիներին, որ հայերիս համար ոչ պակաս կարևոր է Ստալինգրադի ճակատամարտի ավարտի ամսաթիվը` 1943 թ. փետրվարի 2-ը։ Այնտեղ գերմանացիների ջախջախումը վճռեց այն ժամանակվա Հայկական ԽՍՀ-ի ճակատագիրը. պարզ դարձավ, որ Թուրքիան պատերազմի մեջ չի մտնի և չի սկսի Այսրկովկասի օկուպացիան, ինչը նախատեսված էր 1941 թ. հունիսի 18-ի գերմանա-թուրքական «Բարեկամության և չհարձակվելու մասին» պայմանագրով, ԽՍՀՄ-ի վրա Գերմանիայի հարձակումից 4 օր առաջ... Դա չիմանալը մեղք չէ, բայց չհիշելն ու ձևացնելը, թե դա կարևոր չէ, հանցագործություն է հայ ժողովրդի նկատմամբ։ Եվ միշտ կմնա հանցագործություն։
Հունիսի վշտի օրվան ի վերջո փոխարինեց ուրախության ու հպարտության օրը` նույն հունիսի, բայց 1945 թ.։ Գրում են, որ Ստալինը մտադիր էր Հաղթանակի զորահանդեսն անցկացնելու հունիսի 22-ին` Հայրենական մեծ պատերազմն սկսվելու օրը։ Բայց ինչ-որ բան խառնվել է նրա պլաններում, և պատմության մեջ է մտել 1945 թ. հունիսի 24-ը։ Միայն շատ ավելի ուշ խորհրդային իշխանություններն սկսեցին Հաղթանակի զորահանդեսն անցկացնել մայիսի 9-ին` 1965-ին, երբ տոնվում էր Գերմանիայի ջախջախման 20-ամյակը։ Դրանից հետո և Հաղթանակը, և Հաղթանակի շքերթը կապակցվում էին Մայիսի 9-ի հետ։
Իմաստ ունե՞ր զորահանդեսի օրվա տեղափոխումն այս տարի, թող այդ հարցին պատասխանեն ՌԴ-ի իշխանությունները։ Բայց տեսնում ենք, որ Հաղթանակի զորահանդեսը տեղափոխվել էր հենց հունիսի 24։ Ժամանակի ժառանգությունը կարևոր է, ինչպես կարևոր է Հիշողության ժառանգորդությունը։ Ռուսաստանի իշխանությունները ցույց տվեցին, որ ժամանակային կամուրջն այս օրերից մինչև 1945 թ. մայիս-հունիս չի տուժել և չի տուժի։ Զուհագեռ անցկացնենք և մեր ազգին կոչ անենք, որ միշտ հիշի մեր հաղթանակները թշնամու` ալիևյան պանթուրքական Ադրբեջանի նկատմամբ։ Ափսոս, որ ՀՀՇ-ական վարչակազմը մեր զինվորականներին թույլ չտվեց պանթուրքիստներին ծնկի բերել և ստիպել, որ փոշմանեն ընդհանրապես ծնված լինելու համար։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
