Հնարավոր է՝ կորոնավարակը ախտահարում է նյարդային համակարգը և ոտնաթաթերը

Հայտնի է, որ SARS և MERS հարուցիչները կարող են ախտահարել նյարդային համակարգը: Ուսումնասիրությունները վկայում են, որ այդպես է լինում նաև նոր կորոնավարակի դեպքում, հնարավոր հետևանքը դառնում է շնչառության անսպասելի կանգը՝ գրում է գերմանական Focus ամսագիրը: Sars-CoV-2 հիվանդությամբ վարակվածությունը կարող է դրսևորվել ոչ միայն բարձր ջերմությամբ, հազով ու դժվարացած շնչառությամբ, այլև հարուցել նևրալգիկ ախտանիշներ՝ եզրակացրել են չին գիտնականները՝ Ուհանում պացիենտների ուսումնասիրության հիման վրա: Բժիշկները JAMA Neurology ամսագրում տեղեկացնում են, որ իրենց հետազոտած 214 պացիենտների դեպքում վարակն ախտահարել է նյարդային համակարգը: Առավել հաճախադեպ ապտանիշներից են՝ գլխապտույտն ու գլխացավը, հոտառության ու համի զգացողության կորուստը: Այս ախտանիշները վկայում են, որ վարակն ազդում է ուղեղի վրա՝ ասել է Ռեգենսբուրգի համալսարանական կլինիկայի վարակաբան Բեռնդտ Զալցբերգերը: «Բայց այս պահին կորոնավարակակիր պացիենտների ուղեղի ուսումնասիրությունները շատ քիչ են: Մենք դեռ դեգերում ենք թավուտում»: Ուհանում կատարված ուսումնասիրությունը ևս հենվում է 214 կորոնավրակակակիր պացիենտների բժշկական փաստաթղթերի, լաբորատոր անալիզների, ռադիոլոգիական հետազոտությունների վրա: Խուաչժունի գիտության ու տեխնոլոգիաների համալսարանի նյարդաբան Լին Մաոյի գլխավորած գիտնականների թիմը հաղորդում է, որ 78 պացիենտներ (36,4%) ունեցել են նևրալգիկ դրսևորումներ, որ շատ ավելի ծանր էին, քան Covid-19-ը: Առավել հաճախ եղել են գլխապտույտ (36 պացիենտներ՝ 16,8%) և գլխացավեր (28 պացիենտներ՝ 13,1%): 12 պացիենտներ (5,6%) ունեցել են համի զգացողության կորուստ, 11-ը (5,1%)՝ հոտառության: 6 պացիենտներ (2,8%) ինսուլտ են տարել:

Կալիֆորնիայի համալսարանի նևրոլոգները անկախ խմբագրական հոդվածում ախտանիշները բաժանում են սպեցիֆիկի (համի ու հոտի զգացողության կորուստ, մկանային թուլություն, արյունազեղում) և ոչ սպեցիֆիկի (գլխացավ, գիտակցությամ մթագնում, գլխապտույտ, ցնցումների նոպաներ): Հենց ոչսպեցիֆիկ ախտանիշներն են մնում անհայտ՝ հիվանդության դրսևորու՞մ են, թե՞պացիենտի համակարգային բորբոքային արձագանքի մաս են, որ հիվանդության շատ ծանր ընթացք են ունեցել: Այս հարցը պետք է պարզվի հետագա ուսումնասիրություններում: Այս պահին քննարկվում է՝ կարո՞ղ է շնչառության կանգը հետևանք լինել նևրալգիկ խանգարումների, օրինակ՝ գլխուղեղի ցողունային հատվածի, որ կարգավորում է սիրտանոթային ու շնչառական համակարգի գործունեությունը: Ուսումնասիրության հեղինակները կարևոր են համարում, որ պացիենտների համապատասխան նևրալգիկ ախտանիշների դեպքում բժիշկները հաշվի առնե Covid-19-ը, որպեսզի խուսափեն ժամանակավրեպ կամ սխալ ախտորոշումից և արգելակեն վարակի հետագա տարածումը:
Focus

Հ.Գ. Իսկ Հայաստանու՞մ: Իսկ Հայաստանում օրեցօր ակնհայտ է դառնում առողջապահության համակարգի համակարգային սնանկությունը՝ շատ ավելի ծանր պայմաններում գտնվող երկրների՝ Չինաստանի, Իսպանիայի, ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի բժիշկները պարբերաբար մասնագիտական հանրությանը ու հասարակությանը ներկայացնում են պանդեմիայի ընթացքի կանխատեսումներ ու տվյալներ՝ նպաստելով բուժմանը և կանխարգելմանը: Հայաստանի առողջապահական համակարգում դեռ չկա որևէ հրապարակային ուսումնասիրություն, գոնե վիճակագրություն՝ հիվանդության ընթացքի, ապաքինման ու մահվան դեպքերում ընդհանրական ախտանիշների վերաբերյալ: Այսինքն՝ համակարգն ինքն իրեն խնդիր չի դրել՝ տեսական ուսումնասիրություններ կատարել, իմա՝ վարակաբանությունը զարգացնել: Իսկ վարակաբաններ, հաստատ, կան, բայց կամ նրանց հիվանդների տվյալները հասու չեն, կամ սպասում են պետպատվերի՝ ուսումնասիրության համար, երկու դեպքն էլ ընդունելի չէ: Յուրաքանչյուրը իր ոլորտում պետք է նպաստի վարակի արագ վերացմանը: Նաև այդպես է առողջապահության համակարգն ապացուցում իր կայացածությունը՝ պրակտիկ ներգործության ՕԳԳ-ով: Համենայն դեպս հավելեմ, որ իսպանացի բժիշկները հաստատում են՝ ոտնաթաթի բորոբքումը ևս նոր կորոնավարակի հատուկ ախտանիշ է՝ գրել է The New York Post-ը: Newsflash-ի տվյալներով՝ Իսպանիայի պոդիատրիկ քոլեջների գլխավոր խորհուրդը նախազգուշացրել է փորձագետներին, որ COVID-19-ով որոշ պացիենտներ ունեն ոտնաթաթի ախտահարում, որ նմանվում է ջրծաղկի կամ ծաղկի դեպքերին: «Ախտահարման այդ օջախները կապտագույն են (շատ նման են ջրծաղկին, ծաղկին կամ ցրտահարությանը), որ սովորաբար հայտնվում է ոտքի մատներին և անցնում՝ առանց սպիների»՝ հայտարարել են գիտնականները: Առողջապահության մասնագետները վկայում են, որ այդ տարօրինակ ախտանիշը հիմնականում դիտարկվում է երիտասարդ պացիենտների դեպքում Իտալիայում, Ֆրանսիայում, Իսպանիայում: «COVID-19-ով հիվանդների այս ախտանիշը առավել հաճախ ի հայտ է գալիս երեխաների ու դեռահասների դեպքում, բայց հանդիպում է և ավելի մեծերի դեպքում»՝ նշել է բժիշկների խումբը: Խորհուրդը ընդգծում է, որ այս բացահայտումը դեռ բավականաչափ գիտական ուսումնասիրություններով չի հաստատվել. «Ակնհայտ է, որ ոչ երկարատև շրջանի պատճառով մենք առայժմ չենք կարող խոսել գիտական ապացույցների մասին»՝ նշված է նրանց զեկույցում: Պոդիատրների միջազգային ֆեդերացիան հաղորդել է 13-ամյա տղայի մասին, որ բողոքել է ոտնաթաթի վերքերից: Սկզբում ենթադրել են, որ նրան սարդ է խայթել, բայց հետո նա կորոնավարակի ախտանիշներ է ունեցել: Հետագայում բժիշկները պարզել են, որ նրա կորանավիրուսով վարակված քույրերն ու մայրը ջերմություն, հազ, շնչառության խնդիրներ են ունեցել՝ տղայի ոտքերի վերքերից 6 օր առաջ: Իսպանիայի պոդիատրիկ քոլեջների գլխավոր խորհուրդը բուժաշխատողների ուշադրությունն է հրավիրում ոտնաթաթի բորբոքման վրա՝ իբրև վարակի վաղ ախտանիշի: «Խորհուրդը կոչ է անում պահպանել զգոնություն, որովհետև դա կարող է լինել COVID-19-ի վաղ ախտանիշ և հնարավորություն տալ խուսափել վարակի տարածումից»՝ հայտարարել է բժիշկների խումբը: Իսկ Հայաստանում հայտարարություններ են անում միայն վարչապետն ու առողջապահության նախարարը: Որպես կանոն՝ միայն թվեր ու ոչինչ չասող քաղաքական նախազգուշացում-հորդորներ: Մեկ-մեկ էլ խոստումներ: Օրինակ, որ գուցե մեկուկես ամիս հետո Հայաստանում դիահերձարան լինի կորոնավարակից մահացածների համար:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ