Հայոց ամենասիրված եկեղեցական տոներից է Սուրբ Խաչի հերթական հիշատակությունը, ինչպես ժողովուրդն է սիրում ասել՝ Սփխեչը։ Այն համարվում է վերջին հինգ տաղավարահարաց տոներից մեկը։ Այդ օրվանից սկսած, մինչև սեպտեմբեր ամսի վերջը, համարյա բոլոր շրջաններում ու գյուղերում մեր ժողովուրդը նշում է իր հին ու նոր ննջեցյալների հիշատակի տոնը, որպես թաքուն հավատ այն բանի, որ, ըստ Սուրբ գրքի, Տիրոջ սուրբ Խաչի երևալու ժամանակ ննջեցյալները Քրիստոսով պիտի գան ու խառնվեն ողջերին, որ դառնան մեկ հոտ, մեկ հովիվ (Ա. Թես. 4:13):

Այսուհետ ամսական 2 անգամ «Բարի էջով» կանդրադառնանք հայոց բազմադարյան բարեգործության մշակույթին, ինչպես նաև արդի բարերարներին: Մեր նպատակն է վեր հանել այդ ազգային արժեքի անեղծ ավանդույթները և վերագտնել մոռացվածը:

Հուշարձաններն իրենց պատմական միջավայրից օտարելու, մայրաքաղաք և Հայաստանի այլ ենթաշրջաններ տեղափոխելու ավանդույթը շարունակվում է:

1978 թվականն էր: Անանիա վարդապետ Արաբաջյանի հետ նոր էինք վերադարձել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Արևելյան թեմի հոգևորականաց համագումարին իբրև Մայր աթոռի ներկայացուցիչներ մասնակցելուց:

Մի զարմացեք, որ «սէր» բառանունը գրվեց մեջտեղում «է» տառով, քանզի դա սիրո գերագույն աստիճանն է։ Մինչ այս պահը սիրո անվան մի տեսակ գիտենք, բայց ժամանակն է, որ այդ բառատեսակի էական նրբություններին էլ ծանոթանանք։ Այժմ փորձենք գրել երկնային ու հավիտենական Սիրո և մեր իմացած երկրային սերերի տարբերությունների մասին։ Բայց մինչ այդ նախ իմանանք, թե ինչպիսին է մարդն առանց այդ երկնային Սիրո։

Վերջին շաբաթներին ով ունակ էր գրիչ վերցնելու, արեց իր գործը` վեհափառին քննադատելու: Ես էլ եմ քննադատել, բայց նպատակս ամենևին էլ ոչ Հայ առաքելական եկեղեցին փնովելն էր, ոչ էլ կաթողիկոսին որպես անհատի, հոգևոր առաջնորդի բարոյապես ոչնչացնելը: Ասելիքս այն է, որ ցանկացած մարդ, անհատ մահկանացու է և զերծ չէ թերություններից:

Տիեզերքը Տերն արարեց սիրո, արդարության, ներդաշնակության խստագույն և լուսեղեն օրենքներով։ Աստծու հեղինակած աշխարհն անկրկնելի, փառահունչ և խնկաբույր սիմֆոնիա է, որը կարելի է հատկանշել որպես անստեղծ բնության փառքը փառաբանող անսպառ շարական։ Միտք, մարմին և ոգի կրող բանական յուրաքանչյուր անհատի համար նախանշվեց իր բնությանը, էությանը և տեսակին համահունչ արտահայտվելիք մեկ նոտա, որպես սեփական ինքնությունն արտահայտող ազատ կամքի հնչերանգ։

Եթե մարդկանց հարցնելու լինեն իրենց մոր ծննդյան օրը, անշուշտ, բոլորն էլ կասեն օրն ու ամիսը, բայց եթե հարցնելու լինեք, թե երբ է ծնվել բոլոր մայրերի մայրը՝ կույս Մարիամը, հավատացած եմ, որ հարյուրից մեկը կասի մեր Փրկչի մոր ծննդյան օրը: Ափսոս, որ այդպես է, ցավալի փաստ է: Բայց չէ՞ որ Հիսուսը խաչի վրա մեզ՝ քրիստոնյաներիս, հանձնել է Տիրամորը, որ մենք նրա հոգևոր զավակները դառնանք: Այսքանը որպես նախաբան կարդալուց հետո այժմ ծանոթանանք սուրբ Տիրամոր ծննդյան խորախորհուրդ մանրամասներին, որովհետև այն Աստծո հրաշքներից է։

Հռոմի պապը աշխարհին շարունակում է ապշեցնել իր ներողամտությամբ ու մարդասիրությամբ: «Եթե մարդը միասեռական է և Աստծո որոնումների մեջ է, ո՞վ եմ ես, որ դատեմ նրան»,- ասել է նա Բրազիլիայից վերադառնալուց հետո՝ Վատիկանում տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ:

«Իրատես de facto»-ն օգոստոսին արձակուրդ է գնում: Հենց այդ պատճառով էլ ընթերցողներին նախօրոք ենք պատմում Մարիամ Աստվածածնին նվիրված տոնի մասին, որ կոչվում է «Վերափոխումն սուրբ Աստվածածնի»։ Այն մեր ազգի ամենասիրված տոներից մեկն է։ Եվ այս հոդվածն ընթերցողին է հրամցվում երկու նպատակով. նախ, որ մեր ժողովուրդը տեղեկանա այս տոնի ավանդական պատմությանը, և դրանով իսկ վերստին նորոգվի դարերով արմատացած ու մեր ազգը պահպանած Տիրամոր բարեխոսական զորությունը։