Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Ինչու՞ հանկարծ սկսեց շտապել Նիկոլ Փաշինյանը

Ինչու՞ հանկարծ սկսեց շտապել Նիկոլ Փաշինյանը
26.10.2018 | 01:10

Հայաստանում տարօրինակ իրադրություն է ստեղծվել. վարչապետը հրաժարական է տվել և դրանով գործի գցել ԱԺ պատգամավորական կորպուսը ցրելու մեխանիզմը: Ամեն ինչ պարզ է. Նիկոլ Փաշինյանը լիովին պատճենում է իր սիրելի ՀՀՇ-ի 90-ականների սկզբի գործելակերպը՝ ձգտելով ստանալ, ինչպես ժամանակին Արշակ Սադոյանն էր ասում, «թեկուզ պոլի փետ, մենակ ՀՀՇ-ից» պատգամավորական մեծամասնությունը: Եթե ընդունենք, որ Փաշինյանի պլանը կիրականանա, և դեկտեմբերին կկայանա խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունը, ապա, հասկանալի է, Փաշինյանը կհոգա, որ խորհրդարանում հիմնականում «պոլի փետեր» լինեն, բայց՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» ակումբից: Եվ նախորդ տարիներին, և այժմ պնդել և պնդում եմ՝ չպետք է լինեն մի անձի շուրջը կենտրոնացած կուսակցություններ. դա կլինի թերարժեքության ապացույց այն ժողովրդի, որի շրջանում ինչ-որ մեկն ստեղծել և հիմա էլ ստեղծում է այդպիսի քաղաքական կազմակերպություններ:
Ինչու՞ Փաշինյանը, որ դեռ սեպտեմբերին մտածում էր 2019-ի ընտրության մասին, հանկարծ, ինչ-որ մեկի թելադրանքով, պահանջեց ընտրություն դեկտեմբերին, կիմանանք, երբ ոչ նրա իշխանությունը նրան կհանձնի հետաքննությանը, և նա ժողովրդին կխոստովանի, թե ում գործիքն է եղել 2018-ին: Բայց տեղեկություն կա, որ Իրանը, ի վերջո, Փաշինյանից պահանջել է ամերիկյան կենսալաբորատորիաներ մտնելու թույլտվություն իրանցի մասնագետների համար: Ահա և Փաշինյանը նյարդայնանում է. պարզ է, որ այս անգամ ամերիկացիները հազիվ թե համաձայնեն, որ Հայաստանն ընդհանրապես ինչ-որ բան ցույց տա Իրանին այն ամենից, ինչին հաղորդակից են Պենտագոնի մասնագետները: Առաջարկում եմ վերհիշել սննդամթերքի անվտանգության պետծառայության նախկին պետ Գրիգոր Գրիգորյանի հոկտեմբերի 2-ի հայտարարությունները: Նա նշել է, որ ավելի վաղ Հայաստան են եկել սարատովցի միկրոկենսաբաններ, որոնք այցելել են լաբորատորիաների շենքերը և դրանք ուսումնասիրել կենսաբանական զենքի ստեղծման մշակումների առկայության տեսանկյունից: «Հնարավոր է, որ Փաշինյանն այնքան էլ տեղյակ չէ երկրում կենսալաբորատորիաների խնդրին: Բայց դա այնպիսի հարց է, որով առաջին հերթին պետք է զբաղվեն ԱԱԾ-ի համապատասխան կառույցները: Այդ հարցերը նրանց իրավասության տակ են»,- հայտարարել է Գրիգորյանը՝ միաժամանակ տարակուսանք հայտնելով, որ լաբորատորիաների գործունեության մասին տեղեկույթը տրամադրված է երրորդ երկրին: «Մեզ տարիներ շարունակ ասվել է, որ դա փակ տեղեկույթ է, որը կարևոր նշանակություն ունի ազգային անվտանգության համակարգի համար: ՈՒրեմն ինչպե՞ս է, որ նման կարևոր տեղեկույթն այժմ մենք տրամադրում ենք երրորդ կողմին: Եվ ի՞նչ ենք անելու լաբորատորիաներ մտնելու թույլտվություն ստանալու մասին իրանական կողմի խնդրանքին ի պատասխան»,- հարց է առաջ քաշել Գրիգորյանը: Ըստ նրա, հայկական կողմն առաջ էլ է համագործակցել իր և՛ ռուս, և՛ ամերիկացի գործընկերների հետ, բայց սննդի անվտանգության պետծառայության ղեկավարի պաշտոնում երբեք չի բախվել երրորդ կողմի պահանջին՝ այցելելու հայկական լաբորատորիաներ և գնահատելու կենսաբանական զենք ստեղծելու վտանգները:


Իրանը հո լրագրողներ ու «սարատովցի միկրոկենսաբաննե՞ր» չի ուղարկի Հայաստան: Կենսաահաբեկչության դեմ պայքարի հարցերն Իրանում բացառապես իրանական հեղափոխության պաշտպանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) տնօրինությանն են ենթակա: Այսինքն՝ անձամբ պետության ղեկավար, Իրանական հեղափոխության գերագույն առաջնորդ, այաթոլահ Խամենեիի: Իսկ թե հայ-իրանական հարաբերությունների լրիվ չասելը գործոն կդառնա Հայաստանի ներքին քաղաքականության մեջ, չեմ կարող ասել: Ժամանակը ցույց կտա: Պարզ է, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրության լինել-չլինելու խնդրում Փաշինյանի շտապողականությունը լիովին ճիշտ չի լինի բացատրել այն բանով, թե նա ուզում է հետաձգել ԱՄՆ-ի կենսալաբորատորիաների վերաբերյալ Իրանին պատասխանելու ժամանակը: Բայց գործոնը կա, և թե ինչպես է այն գործելու կամ չգործելու, մենք առայժմ ի վիճակի չենք իմանալու: Պարզապես ակներև է, որ նոր իշխանությունը մի մտադրություն է ունեցել, իսկ հիմա բոլորովին ուրիշն ունի: Դատելով այն բանից, որ Փաշինյանը (ԱԳՆ-ի մասին ընդհանրապես չեմ գրում) չհամարձակվեց հերքել Արցախի Հանրապետության տարածքների զիջման անհրաժեշտության մասին Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպան Ռիչարդ Միլսի ստոր «խորհուրդները», մեզ նախապատրաստում են տիպիկ ազգային դավաճանության: Եվ պետք չէ հիշատակել «Մադրիդյան սկզբունքները»: Այնտեղ տարածքների մասին կետերը վերջիններն են, ոչ թե առաջինները: Առաջինները բոլորովին այլ սկզբունքներ ու պահանջներ են, այդ թվում՝ ԼՂՀ-ի կարգավիճակի հարցը, որը պետք է առաջինը լինի: Այն, ի դեպ, հենց առաջինն է, ամենագլխավորը: Մեջբերում եմ. «ԼՂ-ի վերջնական իրավական կարգավիճակը որոշվելու է ԼՂ-ի բնակչությանն ազատ և իրական կամարտահայտության հնարավորություն տվող հանրաքվեով, որի եղանակը և անցկացման ժամանակը համաձայնեցվելու են կողմերի հետագա բանակցությունների միջոցով, ինչպես նշված է 9-րդ կետում: ԼՂ-ի բնակչություն ասելով հասկացվում են բոլոր ազգությունների այն անձինք, որոնք բնակվում էին ԼՂ-ում 1988 թ., ազգային այն հարաբերակցությամբ, որը կար մինչև հակամարտության սկիզբը: Հանրաքվեի դրվող հարցի կամ հարցերի ձևակերպումը չպետք է սահմանափակվի և կարող է թույլ տալ ցանկացած կարգավիճակի հնարավորություն»: Իսկ ի՞նչ արեց Փաշինյանն ի պատասխան Միլսի հակահայկական «խորհուրդների»: Գլուխն ազատեց, թե «գնացող» դեսպան է: Բայց չէ՞ որ բոլորս այս կյանքում գնացող ենք, Նիկոլ Փաշինյան: Ոչ ոք և ոչինչ հավերժական չէ լուսնի ներքո:


Կուսակցությունների վրա, հատկապես խորհրդարանական, հույս դնել չի կարելի, եթե խոսենք Արցախի վերաբերյալ ԱՄՆ-ի պլանների իրականացումը խափանելու նպատակով ակնթարթային արձագանքի անհրաժեշտության մասին: Փաշինյանի ու նրա կուսակցության վրա՝ առավել ևս: Մեր երկրում «վազվզոցի» վիթխարի փորձ կա: Մի գիշերում կոմկուսի անդամները դարձան ՀՀՇ-ի անդամներ: Մեկ-երկու գիշերում «Հանրապետություն» (այսինքն՝ ՀՀՇ) խմբակցության անդամները դարձան ՀՀԿ-ի անդամներ: Իսկ հիմա, լավ, ոչ մեկ-երկու գիշերում, տեսնում ենք, թե ինչպես են իբր «հանրապետականները» դառնում «փաշինյանական»: Ստրուկներ: Ստրուկներ: Եվ կրկին ստրուկներ: Ամբողջ իմաստը՝ միայն չսուզվեն: Ի դեպ, Հայաստանի ստրուկներ և Սփյուռքի հայեր, մի կորցրեք ձեզ տրված «վազելու շնորհը». շուտով ձեզ պետք կգա: Դուք էլ՝ ՀՀԿ-ի ամերիկամետներ: Դուք նույնպես պատրաստվեք «վազելու»: Մտածում եք, թե ոչ ոք չի՞ հասկանում ձեր անդրկուլիսյան խաղերը Փաշինյանի և մնացած խմբի հետ: Իզուր եք այդքան համոզված: Ի դեպ, ոչ Արևմուտքի օտարերկրյա դեսպանները դա տեսնում են նույնիսկ ավելի լավ, քան մեր հայ հայրենակիցները, որոնք չեն ընդունում կեղծ հեղափոխություններն ու կեղծ հեղափոխականներին: Մինչդեռ իրավիճակը գերլուրջ է, չէ՞ որ շուտով մեզ մոտ կգան ԱՄՆ-ի նախագահի վարչակազմի մոլի ռուսատյացներ և իրանատյացներ Ռուդի Ջուլիանին և Ջոն Բոլթոնը, որոնք ուղղակիորեն կապված են նույն Իրանի հետ պատերազմող մի շարք ահաբեկչական խմբավորումների հետ:


1996-ից հետո Հայաստանը, թերևս, չի եղել ավելի «քանդված» վիճակում: Անիմաստ եմ համարում հիմա «կուսակցությունների հնարավորությունների» մասին խոսելը: Չարժե երեսպաշտություն անել, կեղծել: Ճիշտ են նրանք, ովքեր այժմ արդեն հայտարարում են այդ ամենի մասին: Նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը հայտարարել է, որ այն, ինչ կատարվում է երկրում, «փաշիզմ» է: Ավելի նրբանկատ է երկրորդ նախագահը. «Խորհրդարանական ընտրությունում կհաղթի անձամբ Փաշինյանը, ոչ թե նրա թույլ կուսակցությունը»: Մի անձի շուրջ ձևավորված միակուսակցական դիկտատուրան նորություն չէ Հայաստանի և նրա քաղաքացիների համար: Դա պարզապես երկիրն ու ազգը ՀՀՇ-ի և ՀՀՇ-ականության ժամանակները նետել է: Ինչ-որ մեկը ինչ-որ բան մոռացե՞լ է մեր երկրի պատմությունից: Հիշողության կորուստը չի կարելի չբուժել, համաքաղաքացիներ, դա վտանգավոր հիվանդություն է: Եվ չի կարելի էյֆորիայի մեջ ընկնել այն համոզվածությունից, թե շուրջն ամեն ինչ «սեր, սեր և սեր» է: «Ով ու՞մ է սիրում» հարցը դարերով լուծվել է անհատական կարգով, ոչ թե «հոտային սիրո» սկզբունքով: Կարևոր է տեսնել և գիտակցել, որ առայժմ ժողովրդին խաբում են, Հայաստանի շուրջը «տիեզերական սեր» չկա, պատերազմ է ընթանում: Սեփական ձեռքերով երկիրը ջրանդունդն են գլորել, և ոչ բոլորը «լողալ» գիտեն, առավել ևս ոչ բոլորը գիտեն, թե «ուր լողան»: Հիշեցնեմ. 2017-ին «Ելք» դաշինքի նախընտրական ծրագիրն զգալի հակահայկական բնույթ ուներ, որովհետև բացարձակապես հաշվի չէր առնում, որ տարածաշրջանում Հայաստանի երեք խոշորագույն հարևանները բոլորովին էլ Եվրամիությունը և ԱՄՆ-ը չեն, այլ Իրանը, Թուրքիան և, Վերին Լարսով, Ռուսաստանը: Այսօր նրանք ինչ-որ ընդհանուր հետաքրքրություն ունեն, առնվազն՝ Սիրիայի և Իրաքի գծով:


ՈՒզում եմ կրկին հիշեցնել, թե որոշ հայեր Արևմուտքում, մասնավորապես Եվրոպայում, ինչ են մտածում այն մասին, թե ինչ է կատարվել և կատարվում Հայաստանում: Այս տարվա սեպտեմբերին Եվրոպայի հայկական միությունների համաժողովի նախագահ Աշոտ Գրիգորյանը հայտարարեց. «Հակահեղափոխությանը պետք է, որ երկրում հեղափոխություն լինի: Բայց ես հեղափոխության հետքեր չեմ տեսնում: Դա թավշյա հիանալի իշխանափոխություն է, բայց ոչ հեղափոխություն: Ընդ որում, մինչև այժմ չեմ հավատում, թե մեր նախկին իշխանությունների ականջները չեն երևում վարչապետի թիկունքում: Տպավորություն է, թե նա Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ ձեռք ձեռքի տված է աշխատում: Այնպես որ, մենք դեռ կտեսնենք լիակատար իշխանափոխություն: Սև-սպիտակների բաժանումը, հակահեղափոխությունը հիշեցնում են բոլշևիկներին, որոնք նման հնարքներով երկար ժամանակ խաբում էին մարդկանց: Մեծ վախ ունենք, որ չենք տեսնի այն փոփոխությունների հետքերը, որոնց մասին մարդիկ երազում էին Հայաստանում»: Գնահատելով Հայաստանի տնտեսության վիճակը՝ Գրիգորյանն ընդգծել է, որ Հայաստանի փրկությունը արտադրությունը վերականգնելու և ուժեղ տնտեսություն կառուցելու մեջ է: «Ես լրջորեն զբաղվում եմ քիմիական արտադրությամբ, նախ և առաջ՝ «Նաիրիտով» և ռազմական արդյունաբերությամբ, ու կարծում եմ, որ այդ աշխատանքները հազարապատիկ ավելի կարևոր են, քան միջամտությունն ընտրական գործընթացին: Հակառակը, այսօրվա հայկական քաղաքական դաշտը ողբալի վիճակում է, և անհնար է այնտեղ վարչապետի այնպիսի թեկնածուի գտնել, որը կարողանա Հայաստանը դուրս բերել այդ վիճակից»,- ասել է նա: ՈՒստի ճիշտն այն կլինի, ըստ նրա, որ Հայաստանի իշխանությունը վերցնեն ոչ թե քաղաքական ուժերը, այլ մասնագետները, որոնք երկիրը կհանեն ճահճից և կհանձնեն քաղաքական ուժերին:
Ով առարկություններ ունի, թող ինձ չառարկի, այլ անձամբ Աշոտ Գրիգորյանին:

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Դիտվել է՝ 4498

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ