Առաջնորդեա ինձ, Տէր, ի նեղ և ի նուրբ ճանապարհը, որպէս առաջնորդեցեր սրբոց քոց, և զօրացո զտկարութիւն, իմ` ժուժկալութեամբ և համբերութեամբ գնալ ի ճանապարհս քո ջերմեռանդն սրտիւ։

Անիրավությամբ հավաքված նրա հարստությունը դուրս է փսխվելու, հրեշտակը նրան քաշել-հանելու է տնից։ Վիշապների զայրույթն է նա ծծելու, և նրան օձի լեզուն է սպանելու։

ՈՒղղափառ արևելյան եկեղեցին քավարան՝ «պուրգատորիուս», բառը թարգմանեց «չիստիլիշչե», որը նշանակում է սրբարան կամ մաքրարան: ՈՒղղափառ եկեղեցին, չնայած չորդեգրեց քավարանի կաթոլիկական դոգմատիկ մոտեցումները, բայց և այնպես ընդունեց հոգիների հետմահու վիճակների այնպիսի ուսմունք, որն իր հիմքերում աղերսվում է արևելյանի հետ։ Օրինակ, ըստ ուղղափառների, հոգիները մահվանից հետո օգնության կարիք ունեն, այդ պատճառով եկեղեցին աղոթում է նրանց «կամա թե ակամա մեղքերի» թողության համար, այն հույսով, որ այն կմեղմացնի նրանց տանջանքները և ազատություն կշնորհի ի վերջո։

Բայց մահկանացուն՝ վախճանված մարդը, գնում է և է՛լ գոյություն չունի։ Ծանծաղում է ծովն իր ժամանակին. սպառած գետերը ցամաքում են, նույնպես մարդիկ թե ննջեն, է՛լ վեր չեն կենա։

Ողորմեա, Տէր, բնակողիս յանբնակ անապատիս, և ի ձեռն սորին արժանաւորեա զիս խառնիլ ընդ առաջին սուրբ հարանցն` արի և զգաստ ժուժկալութեամբ ժառանգել զխոստացեալ պարգեւսն։

Սուվորով, Կուտուզով, Բեռնս, Մոցարտ, Պուշկին, Օսկար ՈՒայլդ, Ռուսաստանի կայսր Ալեքսանդր Առաջին, Կարլ Մարքս, Լև Տրոցկի, Վոլտեր, Գյոթե, Հայդն, Ռադիշչև... Որքան էլ տարօրինակ լինի, այս մարդկանց կենսագրություններում կա ընդհանուր մի բան, որ միավորում է նրանց։ Նրանք բոլորը եղել են մասոնական օթյակների անդամներ։

Խոսելու ենք մի թեմայի մասին, ինչը, կարելի է ասել, առաքելահիմն բոլոր եկեղեցիների «միստիկ գարշապարն» է, քանզի դրա պատճառով լուրջ տարաձայնություններ են առաջացել նրանց միջև։ Եվ Հայ առաքելական եկեղեցու յուրաքանչյուր գիտակից քրիստոնյա անշուշտ կասի, որ ո՛չ, քավարան չկա, քանի որ մեր վարդապետությունը այդ մասին ոչինչ չի ասում: Բայց մենք փորձենք այդ բառի հոգևոր շերտերը ներթափանցել, քանի որ այն կարևոր է լինելու թե՛ մեր անցած, գնացած ննջեցյալ հարազատների համար, և թե մեզ՝ դեռևս անդինին պատրաստվող հոգիներիս համար:

Մտասևեռումն իմ մեջ վաղուց ու անընդհատ կար, պարզապես հարմար պահի էի սպասում: Եթե որոնման տենդում էլ չէի, գոնե առիթը ձեռքիցս բաց չէի թողնելու: Այդ մեկը` հաստատ: Անկման, մարդու անկման տապալող թափը իր մեջ մի ստվերոտ, թանձր շերտ ունի, որից դենը մարդու մտքերը շաղվում են: ՈՒ տակը մնում է գայթակղությունը, վարագույրի փեշը հետ տանելու գայթակղությունը, գոնե մեկ կենսագրությամբ պարագծված սահմաններում մտովի մասնակիցը դառնալու չարաղետ վայրէջքի: Որովհետև երևույթը սրվում է օր օրի, ատամի սուր ցավի պես ուղեղիդ միջով անցնում, խփում է սրտիդ: ՈՒ հարցը կախվում է օդում` ի՞նչ եղավ, ի՞նչ պատահեց, որ մեր կողքին այսքան շատացան թափառական, անտուն մարդիկ, ինչպե՞ս պատահեց, որ այսպես հեշտացավ մարդու անկումը: Ահա և իմ մտասևեռումը, որ, նախախնամության կամոք, վերջապես գտավ իր թիրախին:

Թեթեւացո, Տէր, զկարիս մարմնոյ իմոյ, եւ յաճախեա յիս զշնորհս հոգւոյդ սրբոյ լինիլ տաճար եւ բնակարան աստուածային կամաց քոց. եւ անյագ սիրով սիրել զքեզ եւ ատել զամենայն ցանկութիւն եւ զսէր աշխարհիս այսօրիկ, որով եղեւ կորուստ և յանցումն հոգւոյ իմոյ։

Բայց արդարները պիտի ապրեն հավիտյան. նրանց վարձը Տիրոջից է, և նրանց խնամքը՝ Բարձրյալից։ Դրա համար էլ նրանք Տիրոջ ձեռքից պիտի ընդունեն արքայության վայելչությունն ու գեղեցիկ թագը, քանի որ Տերն իր աջով նրանց հովանի և բազկով նրանց պաշտպան է լինելու։