Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » Իրա­նում դեռ եր­կար ժա­մա­նակ չեն ի­ջեց­նի վրե­ժի կար­միր դրոշ­նե­րը

Իրա­նում դեռ եր­կար ժա­մա­նակ չեն ի­ջեց­նի վրե­ժի կար­միր դրոշ­նե­րը

Իրա­նում դեռ եր­կար ժա­մա­նակ չեն ի­ջեց­նի վրե­ժի կար­միր դրոշ­նե­րը
14.02.2020 | 01:51
Ար­դեն 2020 թ. փետր­վա­րի կեսն է, բայց հաս­կա­նա­լու հա­մար, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում, հատ­կա­պես Հա­յաս­տա­նի, ինչ­պես նաև Ի­րա­նի շուր­ջը, ցան­կա­ցած հե­տա­զո­տող դեռ եր­կար ժա­մա­նակ ստիպ­ված կլի­նի վե­րա­դառ­նա­լու ըն­թա­ցիկ տար­վա հուն­վար։ Հենց հուն­վա­րյան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի մեջ են ամ­փոփ­ված այն հար­ցե­րի շատ պա­տաս­խան­ներ, ո­րոնք հու­զում են աշ­խար­հի շատ եր­կր­նե­րի հան­րու­թյա­նը և ստի­պում տագ­նա­պով նա­յե­լու Մեր­ձա­վոր Ա­րևել­քի ի­րադ­րու­թյա­նը։ Եվ դրա մե­ղա­վո­րը, ինչ­պես շա­տերն են հաս­կա­նում, ԱՄՆ-ի պե­տա­կան ա­հա­բեկ­չու­թյան գոր­ծո­ղու­թյունն է այն ան­ձանց դեմ, ով­քեր անձ­նա­կան հս­կա­յա­կան ներդ­րում ու­նեն Ի­րա­քի և Սի­րիա­յի տա­րած­քում «Իս­լա­մա­կան պե­տու­թյուն» (ԻՊ) ա­հա­բեկ­չա­կան խմ­բա­վոր­ման և այլ ա­հա­բե­կիչ­նե­րի դեմ 2014-19 թթ. պա­տե­րազ­մում, այ­սինքն Ի­րա­նի ԻՀՊԿ-ի «Քոդս» հա­տուկ ջո­կա­տի գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տար, գե­նե­րալ-մա­յոր Ղա­սեմ Սո­լեյ­մա­նիի և Ի­րա­քի «Քա­թաիբ Հզ­բո­լահ» շիա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան ղե­կա­վար, Ի­րա­քի բա­նա­կի սպա Ա­բու Մահ­դի ալ Մու­հան­դի­սի դեմ։ Հաս­կա­նա­լի է, որ այժմ և՛ ԱՄՆ-ում, և՛ Ի­րա­նում ըն­թա­նում է սպա­սո­ղա­կան, ա­վե­լի շուտ քա­րոզ­չա­կան դիր­քա­յին «հե­տա­խու­զու­թյուն», ընդ ո­րում, պարզ է, թե որ կող­մը ին­չի է պատ­րաստ­վում։ Օ­րի­նակ, հուն­վա­րին Թեհ­րա­նը հայ­տա­րա­րեց «Գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հա­մա­պար­փակ հա­մա­տեղ պլա­նով» (ԳՀՀՊ) իր պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի կր­ճատ­ման հին­գե­րորդ՝ վեր­ջին, փու­լի մա­սին։
«Ի­րա­նը վերջ­նա­կա­նո­րեն կհ­րա­ժար­վի մի­ջու­կա­յին գոր­ծար­քով նա­խա­տես­ված սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րից, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ ցենտ­րի­ֆուգ­նե­րի քա­նա­կի վե­րա­բե­րյալ։ Այս­պի­սով, ի­րա­նա­կան մի­ջու­կա­յին ծրա­գի­րը չի ու­նե­նա­լու որևէ սահ­մա­նա­փա­կում ար­տադ­րու­թյան մա­սով՝ նե­րա­ռյալ հարս­տաց­ման հզո­րու­թյուն­նե­րը, հարս­տաց­վող ու­րա­նի տո­կո­սա­յին հա­րա­բե­րու­թյու­նը և քա­նա­կու­թյու­նը, ինչ­պես նաև հե­տա­զո­տու­թյուն­ներն այդ ո­լոր­տում»,- աս­վում էր կա­ռա­վա­րու­թյան տա­րա­ծած պաշ­տո­նա­կան հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ։ Նշ­վում էր, որ Ի­րա­նը կշա­րու­նա­կի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը ԱԷՄԳ-ի հետ և կվե­րա­դառ­նա մի­ջու­կա­յին գոր­ծար­քով իր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րի կա­տար­մա­նը, ե­թե հան­վեն նրա նկատ­մամբ պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը և նրա շա­հե­րը հաշ­վի առ­նե­լը լի­նի ե­րաշ­խա­վոր­ված։ Ընդ ո­րում, Ի­րա­նի ԱԳՆ պաշ­տո­նա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Աբ­բաս Մու­սա­վին հայ­տա­րա­րել է, որ Թեհ­րա­նը չի հրա­ժար­վում ԳՀՀՊ-ն ստո­րագ­րած «հն­գյա­կի» հետ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը շա­րու­նա­կե­լուց, բայց նա­խա­պես պետք է հաս­նի նրան, որ ԱՄՆ-ը պա­տաս­խան տա Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյան հա­մար։
Այդ նույն ժա­մա­նակ ՄԱԿ-ի գլ­խա­վոր քար­տու­ղար Ան­տո­նիո Գու­տե­րե­շը հրա­պա­րա­կավ ցույց տվեց, որ հաս­կա­ցել է Թեհ­րա­նի ու­ղեր­ձը։ ԱՄՆ-ի և Ի­րա­նի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում և աշ­խար­հում լար­վա­ծու­թյան ա­ճի կա­պակ­ցու­թյամբ նա հա­մաշ­խար­հա­յին ա­ռաջ­նորդ­նե­րին պա­տե­րազմ թույլ չտա­լու կոչ ա­րեց։ «Նոր տա­րին աշ­խար­հում սկս­վեց ցն­ցում­նե­րով։ Մենք ծանր ժա­մա­նակ­ներ ենք ապ­րում։ Աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան լար­վա­ծու­թյունն այս դա­րում հա­սել է ա­մե­նա­բարձր կե­տին, և ցն­ցում­ներն ա­ճում են։ Այլևս չի կա­րե­լի վս­տահ լի­նել, որ գո­նե մի­ջու­կա­յին զեն­քը չի տա­րած­վի»,- հայ­տա­րա­րել է Գու­տե­րե­շը լրագ­րող­նե­րի հետ զրույ­ցում։- Լար­վա­ծու­թյան այդ կաթ­սան գնա­լով ա­վե­լի շատ եր­կր­ներ է ընդ­գր­կում, ո­րոնք ան­կան­խա­տե­սե­լի ար­դյունք­նե­րով ան­կան­խա­տե­սե­լի ո­րո­շում­ներ են ըն­դու­նում, գնա­լով մե­ծա­նում է սխալ հաշ­վարկ­նե­րի վտան­գը։ Չի կա­րե­լի մո­ռա­նալ պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռած տա­ռա­պանք­նե­րը և այն, որ հա­սա­րակ մար­դիկ են վճա­րում ա­մե­նա­բարձր գի­նը։ Այդ­պես այլևս չի կա­րող շա­րու­նակ­վել։ Ես մեծ ան­հան­գս­տու­թյամբ եմ հետևում հա­մընդ­հա­նուր լար­վա­ծու­թյան վեր­ջին ա­ճին, մշ­տա­կան շփ­ման մեջ եմ աշ­խար­հի ա­ռա­ջա­տար եր­կր­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի հետ։ Թույլ մի տվեք պա­տե­րազմ, կանգ­նեց­րեք ծա­վա­լա­պաշ­տու­թյու­նը, դրսևո­րեք ա­ռա­վե­լա­գույն զսպ­վա­ծու­թյուն, վե­րա­կանգ­նեք երկ­խո­սու­թյու­նը և կար­գա­վո­րեք մի­ջազ­գա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը»։ Փոր­ձա­գետ­նե­րը նշել են, որ Գու­տե­րեշն ուղ­ղա­կիո­րեն չի նշել ո՛չ ԱՄՆ-ը, ո՛չ Ի­րա­նը, բայց պարզ է, որ նա ար­ձա­գան­քել է ոչ թե Սո­լեյ­մա­նիի և Մու­հան­դի­սի սպա­նու­թյուն­նե­րին, այլ հենց ԳՀՀՊ-ի գծով իր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը կր­ճա­տե­լու Ի­րա­նի հին­գե­րորդ քայ­լին։ Այդ հին­գե­րորդ քայ­լը ման­րակր­կիտ ու­սում­նա­սի­րում են Ռու­սաս­տա­նը, Չի­նաս­տա­նը, Ի­րա­նի հետ այդ պայ­մա­նագ­րի եվ­րո­պա­ցի մաս­նա­կից­նե­րը, բայց ԱՄՆ-ը ձևաց­նում է, թե դա ի­րեն չի վե­րա­բե­րում։ Բո­լո­րին հաս­կա­նա­լի է, որ այն բա­նից հե­տո, երբ փետր­վա­րի սկզ­բին եվ­րա­կո­մի­սար Ժո­զեպ Բո­րե­լը ժա­մա­նեց Թեհ­րան ու բա­նակ­ցու­թյուն­ներ վա­րեց Ի­րա­նի բարձ­րա­գույն իշ­խա­նու­թյան հետ՝ խոս­տա­նա­լով ա­րա­գաց­նել Եվ­րո­պա­յի և Ի­րա­նի միջև այ­լընտ­րան­քա­յին հաշ­վարկ­նե­րի հա­մա­կար­գի ներդ­րու­մը, ԱՄՆ-ը, բա­ցի Իս­րա­յե­լից, ար­դեն դաշ­նա­կից չու­նի ի­րա­նա­կան հար­ցում, ընդ ո­րում, ողջ աշ­խար­հում, հաշ­վի առ­նե­լով, որ ՌԴ-ն ու Չի­նաս­տա­նը փետր­վա­րին ի­րար հետևից կոշտ կեր­պով հաս­տա­տե­ցին, որ պաշտ­պա­նում են Ի­րա­նի պա­հանջ­նե­րը։
Տրա­մա­բա­նո­րեն, ՄԱԿ-ն այդ դեպ­քում պետք է հուն­վա­րին քն­նար­կեր Ի­րա­նի ԱԳՆ-ի հայ­տը գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյան կա­պակ­ցու­թյամբ ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի հա­տուկ նիստ հրա­վի­րե­լու մա­սին։ Բայց հաս­կա­նա­լի է, թե որ եր­կր­նե­րը շր­ջա­փա­կե­ցին հայ­տի ըն­դու­նու­մը, իսկ Գու­տե­րեշն այն ժա­մա­նակ լռում էր, բայց հե­տո հրա­պա­րա­կավ ար­տա­հայ­տեց իր եր­կյուղն ու ան­հան­գս­տու­թյու­նը, չնա­յած ակն­հայտ է, թե ով է փոր­ձում նոր պա­տե­րազ­մա­կան ի­րա­վի­ճակ­ներ ստեղ­ծել Մեր­ձա­վոր Արևել­քում։ ՄԱԿ-ի գլ­խա­վոր քար­տու­ղա­րը պետք է հայ­տա­րա­րեր, ա­նու­նը նշե­լով, թե հատ­կա­պես ով է ու­ժե­ղաց­նում լար­վա­ծու­թյու­նը և նա­խադ­րյալ­ներ ստեղ­ծում այն բոր­բո­քե­լու հա­մար։ Իսկ ԱՄՆ-ն ար­ձա­գան­քեց կայ­ծակ­նա­բար. հուն­վա­րին հեր­թա­կան ան­գամ Ա­մե­րի­կա մուտ­քի թույ­լտ­վու­թյու­նը մեր­ժեց Ի­րա­նի ԱԳ նա­խա­րար Ջա­վադ Զա­րի­ֆին։ Ի պա­տաս­խան ԱՄՆ-ի մշ­տա­պես կրկն­վող այն սպառ­նա­լիք­նե­րի, թե Ի­րա­նի տա­րած­քում ըն­տր­ված է «52 թի­րախ, այդ թվում՝ մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թյան հու­շար­ձան­ներ», ԻՀՊԿ-ի գե­նե­րալ Ղո­լա­մա­լի Ա­բու­համ­զե­հը հաս­տա­տեց, որ Թեհ­րանն ար­դեն վա­ղուց է իր հա­մար ո­րո­շել ա­մե­րի­կյան գլ­խա­վոր թի­րախ­նե­րը. «Տա­րա­ծաշր­ջա­նում ԱՄՆ-ի 35 օ­բյեկտ, ինչ­պես նաև Թել Ա­վի­վը գտն­վում են հա­սա­նե­լիու­թյան սահ­ման­նե­րում»։ Ըստ նրա, թի­րախ­նե­րի քա­նա­կը սահ­մա­նա­փակ­ված չէ. հնա­րա­վոր են նաև հար­ձա­կում­ներ նա­վե­րի վրա Պար­սից ծո­ցում. «Հոր­մու­զի նե­ղու­ցը կեն­սա­կա­նո­րեն կարևոր է Արևմուտ­քի հա­մար, այն հա­տում են մեծ քա­նա­կու­թյամբ ա­մե­րի­կյան ա­կա­նա­կիր­ներ և ռազ­մա­նա­վեր»։ Այ­սինքն՝ թի­րախ­ներն ի­րա­կա­նում 35-ից մի քա­նի ան­գամ ա­վե­լի են։ Հուն­վա­րի վեր­ջին ի­րան­ցի­նե­րը վերջ­նա­կա­նա­պես հս­տա­կեց­րին` Ի­րա­նի շուր­ջը գտն­վող ա­վե­լի քան 100 ա­մե­րի­կյան բա­զա (դրանց թվում են նաև Վրաս­տա­նում, Ադր­բե­ջա­նում ԱՄՆ-ի ռազ­մա­բա­զա­նե­րը) ի­րա­նա­կան հր­թի­ռա­ձիգ­նե­րի նշա­նա­կետ են։
Քա­նի որ ԱՄՆ-ը Ի­րա­նի ԱԳՆ-ին «պա­տաս­խա­նել էր» ոչ միայն ՄԱԿ-ում. մի­ջազ­գա­յին ԶԼՄ-նե­րը հայտ­նել են, որ 2020 թ. հուն­վա­րի 4-ին ա­մե­րի­կա­ցի­ներն օ­դից հր­թի­ռա­կո­ծել են Ի­րա­քի շիա­նե­րին, ընդ ո­րում «Ալ-Հաշդ աշ-Շաա­բի» աշ­խար­հա­զո­րի ավ­տո­շա­րա­սյան ներ­սում «կե­տա­յին հար­վա­ծի» թի­րախ են դար­ձել հի­վանդ­ներ և վի­րա­վոր­ներ տե­ղա­փո­խող բժիշկ­նե­րի մե­քե­նա­նե­րը, լրա­ցու­ցիչ հա­զա­րա­վոր զին­ծա­ռա­յող­ներ են ու­ղար­կել տա­րա­ծաշր­ջան, ա­պա Թեհ­րա­նը տե­ղա­կան բնույ­թի «պա­տաս­խան­ներ» է նա­խա­պատ­րաս­տել։
1) Հուն­վա­րի 5-ի գի­շե­րը Ի­րա­քում ԱՄՆ-ի ռազ­մա­բա­զա­նե­րը հր­թի­ռա­կոծ­վել են ան­կա­ռա­վա­րե­լի հր­թիռ­նե­րով։ Հայտ­նի է, որ Ի­րա­քի տար­բեր շր­ջան­նե­րում հար­ված­նե­րի են են­թարկ­վել ա­մե­րի­կյան զին­վո­րա­կան­նե­րը կամ կա­ռա­վա­րա­կան օ­բյեկտ­նե­րը։ Իսկ մայ­րա­քա­ղա­քի «կա­նաչ գո­տու» վրա ար­ձակ­ված առն­վազն եր­կու հր­թի­ռի թի­րախն է ե­ղել ԱՄՆ-ի դես­պա­նա­տու­նը։ Բաղ­դա­դի հյու­սի­սում հար­ձակ­ման է են­թարկ­վել ա­մե­րի­կյան բա­զան։ Օ­դում ա­մե­րի­կյան ուղ­ղա­թիռ­ներ էին պտտ­վում. հա­վա­նա­բար պատ­րաստ էին տար­հա­նե­լու դես­պա­նու­թյու­նը։ Հա­ղորդ­վել է միայն 15 տու­ժող­նե­րի մա­սին, ո­րոնց թվում կան դես­պա­նու­թյու­նը պահ­պա­նող զին­ծա­ռա­յող­ներ։ Բայց հաշ­վի առ­նենք, որ Ի­րա­քում ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րին դա­դար­նե­րով հար­ված­ներ էին հասց­վում ողջ հուն­վա­րի ըն­թաց­քում։
2) Ի­րա­նի հոգևոր ա­ռաջ­նորդ, ա­յա­թո­լա Խա­մե­նեիի գլ­խա­վոր ռազ­մա­կան խոր­հր­դա­կան, գե­նե­րալ Հո­սեյն Դեհ­գա­նը CNN-ին հայ­տա­րա­րել է. «Միակ բա­նը, ո­րը կա­րող է վերջ դնել պա­տե­րազ­մի այս շր­ջա­նին, այն է, որ ա­մե­րի­կա­ցի­ներն ստա­նան ի­րենց հասց­րած հար­վա­ծին հա­մար­ժեք հար­ված։ Հար­վա­ծը կհասց­նեն հենց ի­րա­նա­կան զին­ված ու­ժե­րը։ Պա­տաս­խանն ու­նե­նա­լու է ռազ­մա­կան բնույթ և ուղղ­ված է լի­նե­լու ռազ­մա­կան օ­բյեկտ­նե­րի դեմ»։ Այս­պի­սով, գե­նե­րալ Դեհ­գա­նը հաս­տա­տեց ՄԱԿ-ում Ի­րա­նի մշ­տա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Թախթ-Ռա­վան­չիի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք ար­վե­ցին հուն­վա­րի սկզ­բին, գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյու­նից ան­մի­ջա­պես հե­տո։
3) Հուն­վա­րի 7-ին Ի­րա­նի խոր­հր­դա­րա­նը միա­ձայն օ­րի­նա­գիծ ըն­դու­նեց, ըստ ո­րի, ԱՄՆ-ի ողջ բա­նա­կը և Պեն­տա­գո­նը հա­մար­վում են ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներ։ Օ­րի­նագ­ծի կե­տե­րից մե­կի հա­մա­ձայն, Ի­րա­նի իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը «Քոդս» հա­տուկ նշա­նա­կու­թյան ու­ժե­րին պետք է երկ­րի ազ­գա­յին զար­գաց­ման հիմ­նադ­րա­մից 200 մլն եվ­րո հատ­կաց­նեն և դա՝ մո­տա­կա եր­կու ամս­վա հա­մար։ Նա­խա­տես­վում է մար­տից վերս­կս­վել այդ հատ­կա­ցում­նե­րը։ Խոր­հր­դա­րա­նի խոս­նակ Ա­լի Լա­րի­ջա­նին նշել է, որ այդ գու­մա­րի հատ­կաց­ման թույ­լտ­վու­թյունն ար­դեն առ­կա է։ Նույն ո­րոշ­ման մեջ կետ կա Վա­շինգ­տո­նի նկատ­մամբ «կոշտ վրե­ժի» մա­սին։ Ի­րա­նա­կան ԶԼՄ-ներն ըն­դգ­ծում են, որ ար­տա­կարգ օ­րի­նա­գի­ծը վե­րա­փոխ­ված տար­բե­րակն է 2019 թ. ապ­րի­լի 23-ին վա­վե­րաց­ված այն ար­ձա­նագ­րու­թյան, ըստ ո­րի, Մեր­ձա­վոր Արևել­քում ԱՄՆ-ի զոր­քե­րի կենտ­րո­նա­կան հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը հա­մար­վում է ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն՝ ի պա­տաս­խան Վա­շինգ­տո­նի կող­մից Ի­րա­նի ԻՀՊԿ-ն ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն ճա­նա­չե­լու։
4) Ի­րա­նի անվ­տան­գու­թյան գե­րա­գույն խոր­հր­դի քար­տու­ղար, դեր­ծո­վա­կալ Ա­լի Շամ­խա­նին հուն­վա­րի 7-ին հայ­տա­րա­րել է, որ Թեհ­րա­նը գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյան հա­մար ԱՄՆ-ից վրեժ լու­ծե­լու 13 սցե­նար ու­նի, և դրան­ցից նույ­նիսկ «ա­մե­նա­փոք­րը գի­շե­րա­յին մղ­ձա­վանջ կդառ­նա Ա­մե­րի­կա­յի հա­մար»։ Ի դեպ, նա փա­կագ­ծե­րը չի բա­ցել։ ՈՒ­շադ­րու­թյան է ար­ժա­նի նաև ԻՀՊԿ-ի գլ­խա­վոր հրա­մա­նա­տար, բրի­գա­դա­յին գե­նե­րալ Հո­սեյն Սա­լա­միի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը, որ նա ա­րել է Քեր­մա­նում սգո ա­րա­րո­ղու­թյան ժա­մա­նակ. «Գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նին ա­պա­ցու­ցել է իր նվիր­վա­ծու­թյունն ու սե­րը Իս­լա­մի և Ի­րա­նի նկատ­մամբ։ Նա ոչ թե մարդ էր, այլ ա­ռանցք, և թշ­նա­մին գի­տեր դա։ Այդ նա­հա­տա­կը տա­պա­լեց իս­լա­մա­կան աշ­խար­հի անվ­տան­գու­թյու­նը խախ­տե­լու ԱՄՆ-ի ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը և սիո­նիստ թշ­նա­մի­նե­րին ու ԱՄՆ-ին թույլ չտ­վեց թու­լաց­նել Ի­րա­նի իշ­խա­նու­թյու­նը, ուս­տի նրանց ե­րա­զան­քը չի­րա­կա­նա­ցավ։ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյու­նը տա­րա­ծաշր­ջա­նից ա­մե­րի­կյան զոր­քե­րը հա­նե­լու մեկ­նա­կետն է, և բո­լո­րը շու­տով կտես­նեն դա։ Մենք ու­զում ենք նոր ա­պա­գա կեր­տել, և դա մեր կամքն է։ Վրեժ կլու­ծենք կոշտ կեր­պով, վճ­ռա­կա­նո­րեն և լիո­վին»։ Զին­վո­րա­վա­րի կարճ ու կոնկ­րետ է աս­ված, բայց, ինչ­պես Շամ­խա­նիի ա­սա­ծը, ա­ռանց ման­րա­մաս­նե­րի։
5) Այդ ա­րան­քում ինչ-որ իբր «իս­լա­միստ­ներ» հար­ձակ­վել են Քե­նիա­յում ա­մե­րի­կյան «Սիմ­բա» ռազ­մա­բա­զա­յի վրա, և ԱՄՆ-ը հաս­տա­տել է հր­թի­ռա­կոծ­ման հետևան­քով ա­մե­րի­կյան 2 ինք­նա­թի­ռի ոչն­չա­ցու­մը։ Ո­րոշ տվյալ­նե­րով, ոչն­չաց­վել են նաև 2 ինք­նա­թիռ և 5 տրանս­պոր­տա­յին մի­ջոց։ Իսկ ի­րա­նա­կան ԶԼՄ-նե­րը հա­վե­լել են, որ ինչ-որ «ջի­հա­դա­կան­նե­րի» հար­ձա­կում­նե­րի ար­դյուն­քում սպան­վել է նաև ա­մե­րի­կա­ցի գե­նե­րալ Սթի­վեն Թաուն­սեն­դը։ Եվ Թեհ­րա­նում հա­վա­տաց­նում են՝, Քե­նիա­յում ա­մե­րի­կյան ռազ­մա­բա­զա­յի վրա հար­ձակ­ման պատ­ճա­ռը ե­ղել է այն­տեղ հենց ա­մե­րի­կա­ցի գե­նե­րա­լի գտն­վե­լը։ Ի մի­ջի այ­լոց, ոչ բա­զա­յի հրա­մա­նա­տա­րու­թյու­նը, ոչ Պեն­տա­գո­նը որևէ կերպ չեն մեկ­նա­բա­նում գե­նե­րալ Թաուն­սեն­դի զոհ­վե­լու մա­սին հա­ղոր­դագ­րու­թյուն­նե­րը։ Մենք, օ­րի­նակ, հակ­ված չենք ո­րոշ արևմտյան ու ռու­սա­կան ԶԼՄ-նե­րի նման հա­մա­րե­լու, թե Թաուն­սեն­դի վե­րա­ցումն իբր «վրեժ է Սո­լեյ­մա­նիի հա­մար», ո­րով­հետև ԱՄՆ-ի ոչ մի գե­նե­րալ որևէ չա­փով հա­մե­մա­տե­լի չէ Սո­լեյ­մա­նիի հետ՝ ոչ վաս­տա­կով, ոչ զին­վո­րա­կան ու քա­ղա­քա­կան կշ­ռով, լի­նի դա ԱՄՆ-ի ներ­սում, թե Մեր­ձա­վոր Արևել­քում։ Այն­պես որ, տվյալ դեպ­քում պարզ հա­մընկ­նում է, ոչ ա­վե­լի։ Հա­վա­նա­բար Արևմուտ­քում ո­րոշ ու­ժեր շատ են ու­զում գործն այն­պես ներ­կա­յաց­նել, թե իբր Ի­րանն «ար­դեն կոշտ կեր­պով վրեժ է լու­ծել»։ Բայց բանն այն է, որ «Սիմ­բա» բա­զա­յի վրա հար­ձա­կու­մը ե­ղել է հուն­վա­րի 5-ից 6-ի գի­շե­րը, իսկ ցան­կա­ցած ա­մե­րի­կա­ցի զին­վո­րա­կա­նի ա­հա­բե­կիչ հա­մա­րե­լու մա­սին խոր­հր­դա­րա­նի ո­րո­շու­մը, Շամ­խա­նիի և Սա­լա­միի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը ե­ղել են հուն­վա­րի 7-ին։ Այն­պես որ, գե­նե­րալ Թաուն­սեն­դի սպա­նու­թյունն ակն­հայ­տո­րեն «մեր օ­պե­րա­յից չէ»։ Զար­մա­նա­լին ԱՄՆ-ի ար­ձա­գանքն էր։ Ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը լռում էին մի քա­նի շա­բաթ, հե­տո հուն­վա­րի 21-ին հրա­պա­րա­կում­ներ ե­ղան, թե իբր Թաուն­սեն­դը կեն­դա­նի է, նույ­նիսկ «հար­ցազ­րույց» տպագ­րե­ցին նրա հետ, բայց հե­տո կեն­դա­նի-մե­ռած գե­նե­րա­լը նո­րից ան­հե­տա­ցավ։ Դե ան­հե­տա­ցավ, ան­հե­տա­ցավ, բայց «Սիմ­բա» բա­զան գործ­նա­կանում այլևս չկա։
Եվ այս­տեղ հարկ է ու­շադ­րու­թյան առ­նել, թե աշ­խար­հում էլ ինչ է տե­ղի ու­նե­ցել հուն­վա­րի 6-7-ին, երբ Ի­րա­նում սգո լռու­թյան մեջ ան­նա­խա­դեպ կր­քեր էին ե­ռում։ Նախ, ինչ­պես հա­ղոր­դել են ռու­սա­կան ռազ­մա­կան աղ­բյուր­նե­րը։ ՌԴ ՌԾՆ-ն հուն­վա­րի 6-ին Մի­ջերկ­րա­կան ծով է ու­ղար­կել «Մար­շալ ՈՒս­տի­նով» հր­թի­ռա­յին հա­ծա­նա­վը։ Են­թադր­վում էր, որ ռուս զին­վո­րա­կան­նե­րը մտա­դիր են վե­րահս­կե­լու ի­րադ­րու­թյու­նը Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վում, որ­տե­ղից ա­մե­րի­կյան նա­վե­րը կա­րող են հար­ված­ներ հասց­նել Ի­րա­նի տա­րած­քին։ Կար­ծիք կար, որ ԱՄՆ-ը կփոր­ձի իր ա­վիա­կիր խմ­բա­վո­րու­մը տե­ղա­բաշ­խել հենց Մի­ջերկ­րա­կան ծո­վում, ոչ թե Պար­սից ծո­ցում, որն ամ­բող­ջու­թյամբ Ի­րա­նի վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ է։ Չէ՞ որ հուն­վա­րի 4-ին ԱՄՆ-ն իր նա­վե­րը, «Աբ­րա­համ Լին­կոլն» ա­վիակ­րի գլ­խա­վո­րու­թյամբ, հետ քա­շեց Ի­րա­նի ա­փե­րից։ Այդ առ­թիվ բա­ցատ­րենք, որ տվյալ պա­հին Ի­րանն ըն­դու­նակ է ա­մե­րի­կյան նա­վե­րը խո­ցե­լու «Սե­ջիլ» բա­լիս­տիկ հր­թիռ­նե­րով, ո­րոնց հե­ռա­հա­րու­թյու­նը 2-2,5 հազ. կմ է։ Պար­սից ծո­ցում ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի հա­մար շատ վտան­գա­վոր են նաև «Ղա­դիր» դա­սի փոք­րա­ծա­վալ սու­զա­նա­վե­րը։ Ճշտ­վում է, որ նախ­կի­նում հր­թի­ռա­յին հա­ծա­նա­վի զո­րա­վար­ժու­թյուն­ներ ու եր­թեր չեն պլա­նա­վոր­վել, բայց Մեր­ձա­վոր Արևել­քում ի­րադ­րու­թյան սր­ման առն­չու­թյամբ ո­րո­շել են հա­ծա­նա­վով ու­ժե­ղաց­նել տա­րա­ծաշր­ջա­նում ռու­սա­կան ու­ժե­րի ներ­կա­յու­թյու­նը։ Հա­ծա­նավն ու­նի C-300Ղ զե­նի­թահր­թի­ռա­յին հա­մա­լիր­նե­րի 64 գոր­ծարկ­ման կա­յանք, կ1000 «Թցս­ՍՈվ» հա­կա­նա­վա­յին հր­թի­ռա­յին հա­մա­լիր­նե­րի 16 գոր­ծարկ­ման կա­յանք, 2Հըձ-6000 ռեակ­տիվ ռմ­բա­նետ կա­յանք, 10 տոր­պե­դա­յին սարք։ Մաս­նա­գետ­նե­րի կար­ծի­քով՝ «Մար­շալ ՈՒս­տի­նովն» ըն­դու­նակ է թույլ չտա­լու Ի­րա­նի տա­րած­քին ԱՄՆ-ի զանգ­վա­ծա­յին հար­ված­ներ, բայց Ռու­սաս­տա­նը պատ­րա՞ստ է պաշտ­պան կանգ­նե­լու Ի­րա­նին, թե՞ հա­ծա­նա­վի գտն­վե­լու ի­րա­կան պատ­ճա­ռը Սի­րիա­յի տա­րած­քի պաշտ­պա­նու­թյունն է, անհ­նար է ստույգ ա­սել։ Երկ­րորդ, ՌԴ պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րար, բա­նա­կի գե­նե­րալ Սեր­գեյ Շոյ­գուն հուն­վա­րի 5-6-ին Ի­րա­նի ԶՈՒ գլ­խա­վոր շտա­բի պե­տի և Թուր­քիա­յի հե­տա­խու­զա­կան ծա­ռա­յու­թյան պե­տի հետ հե­ռա­խո­սով քն­նար­կել է Մեր­ձա­վոր Արևել­քի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ի­րադ­րու­թյու­նը գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյու­նից հե­տո։ Ի­րա­նի ԶՈՒ ԳՇ-ի պետ, գե­նե­րալ-մա­յոր Մո­հա­մադ Բա­ղե­րիի հետ Շոյ­գուն քն­նար­կել է Սի­րիա­յում և մեր­ձա­վո­րարևե­լյան տա­րա­ծաշր­ջա­նում լար­վա­ծու­թյան ծա­վա­լում թույլ չտա­լու գործ­նա­կան քայ­լեր։ Իսկ Թուր­քիա­յի ազ­գա­յին հե­տա­խու­զա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան տնօ­րեն Հա­քան Ֆի­դա­նի հետ զրույ­ցում, բա­ցի Մեր­ձա­վոր Արևել­քից, քն­նարկ­վել են նաև Հյու­սի­սա­յին Աֆ­րի­կան, ինչ­պես նաև տա­րա­ծաշր­ջա­նում ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճակ­նե­րի լար­վա­ծու­թյու­նը նվա­զեց­նե­լու և լու­ծե­լու գծով հնա­րա­վոր հա­մա­տեղ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Սա­կայն, դա­տե­լով այն բա­նից, որ հենց այդ զրույ­ցից հե­տո Ան­կա­րա­յում ո­րո­շե­ցին «հի­շել», թե որ­քան անգ­նա­հա­տե­լի է Ռու­սաս­տա­նի դե­րը Սի­րիա­յում և Ի­րա­քում ա­հա­բեկ­չու­թյան սան­ձար­ձա­կու­թյու­նը ճն­շե­լու գոր­ծում, և հենց այդ զրույ­ցից հե­տո նաև Թուր­քիա­յի նա­խա­գահ Էր­դո­ղա­նը հա­մա­ձայ­նեց, որ գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նին անգ­նա­հա­տե­լի վաս­տակ ու­ներ ա­հա­բեկ­չու­թյան դեմ պա­տե­րազ­մում և զոհ­վեց որ­պես նա­հա­տակ, մենք լիո­վին կա­րող ենք են­թադ­րել, որ Շոյ­գուի խոս­քը, հա­վա­նա­բար Հա­քա­նի մի­ջո­ցով փո­խանց­ված թուր­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյա­նը և զին­վո­րա­կան հրա­մա­նա­տա­րու­թյա­նը, ե­ղել է «վեր­ջին կա­թի­լը», ո­րից հե­տո թուր­քերն ինչ-որ բան են ո­րո­շել ի­րենց հա­մար։ Օ­րի­նակ, Թեհ­րա­նում հուն­վա­րի 7-ի սգո ա­րա­րո­ղու­թյա­նը, մի շարք այլ եր­կր­նե­րի դես­պան­նե­րի հետ, մաս­նակ­ցել է նաև Ի­րա­նում Թուր­քիա­յի դես­պա­նը, թեև 2016-18 թթ. ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի, նաև ռու­սա­կան Cy-24 ինք­նա­թի­ռի խոց­ման պատ­մու­թյան մեջ գե­նե­րալ Սո­լեյ­մա­նին բա­վա­կան «հի­շար­ժան հետ­քեր» էր թո­ղել և՛ թուր­քա­կան հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի շատ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի, և՛ Սի­րիա­յի թր­քա­մետ ու­ժե­րի վրա։ Հուն­վա­րի 6-ին գե­նե­րալ Բա­ղե­րին շփ­վել է նաև ՌԴ ԶՈՒ ԳՇ-ի պետ, բա­նա­կի գե­նե­րալ Վա­լե­րի Գե­րա­սի­մո­վի հետ, և մենք հա­մոզ­ված ենք, որ նրանց խո­սակ­ցու­թյու­նը ևս ե­ղել է հան­գա­մա­նա­լից ու չի սահ­մա­նա­փակ­վել միայն Սո­լեյ­մա­նիի սպա­նու­թյան կա­պակ­ցու­թյամբ ի­րա­նա­կան ԳՇ-ի պե­տին ցա­վակ­ցու­թյուն հայտ­նե­լով։ Իսկ շար­քա­յին դի­տող­նե­րի հա­մար, մեր կար­ծի­քով, բա­ցա­հայտ­վեց զոհ­ված ի­րան­ցի զո­րա­պե­տի կեն­սագ­րու­թյան ևս մեկ գաղտ­նի էջ՝ նրա և ռու­սա­կան ԳՇ-ի կա­պը, չնա­յած ան­ցած տա­րի­նե­րին էլ ստեպ-ստեպ լու­րեր էին սպր­դում Մոսկ­վա Սո­լեյ­մա­նիի գաղտ­նի այ­ցե­րի և ՌԴ ՊՆ-ում ու ԶՈՒ ԳՇ-ում նրա բազ­մա­թիվ հան­դի­պում­նե­րի մա­սին։
Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ
Դիտվել է՝ 6659

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.