«Խնդիրը ռազմական հաղթանակ տանելը չէ, խնդիրը հաղթանակը ճիշտ օգտագործելն է»

Հայաստանի առաջին Հանրապետությունը ծնունդ առավ 1918 թ. մայիսի 28-ին մայիսյան հերոսամարտերից՝ Սարդարապատից, Բաշ-Ապարանից և Ղարաքիլիսայից հետո, և գոյատևեց երկու տարի: Մի քանի օր հետո նշելու ենք այս պատմական իրադարձության 100-րդ տարեդարձը։ Ի՞նչ դասեր պետք է քաղենք Առաջին հանրապետությունից։ Այս հարցով դիմեցինք պատմաբան ԳԵՎՈՐԳ ՄԵԼՔՈՆՅԱՆԻՆ։

«Նախ պետք է շնորհավորեմ բոլորիս Առաջին հանրապետության 100-ամյակի առթիվ։ Բայց պետք է ասեմ նաև, որ պատմությունը ցույց է տվել, որ մենք շարունակում ենք կրկնել Առաջին հանրապետության թույլ տված շատ սխալները։ Այդ առումով դասեր չենք քաղել։ Առաջին խնդիրը, որ ցանկանում եմ նշել, հարևանների հետ կոնֆլիկտային իրավիճակն է։ 100 տարի է անցել, ցավոք, մինչև հիմա էլ մեր երկու հարևանների հետ կոնֆլիկտային իրավիճակը շարունակում է պահպանվել, ինչն իսկապես սպառնալիք է մեր պետության համար։ Երկրորդ կարևորագույն խնդիրը. Առաջին հանրապետության ժամանակ շատ լուրջ խմորումներ կային ներքին քաղաքական կյանքում, և պետք է ասեմ, որ այսօր էլ դրանք առկա են։ Երրորդ խնդիրը թույլ տնտեսությունն է։ Ինչպես Առաջին հանրապետության ժամանակ, այնպես էլ հիմա մեր տնտեսությունը տարածաշրջանում մրցունակ չէ։ Սրանք հարցեր են, որոնց մասին պետք է համարձակություն ունենալ բարձրաձայնելու»,- ասում է Գևորգ Մելքոնյանը։

Պատմաբանը նկատում է, որ Սարդարապատի ճակատամարտի հաղթանակը մենք չկարողացանք օգտագործել և Բաթումի բանակցություններում կնքեցինք խայտառակ պայմանագիր, որով Հայաստանի տարածքը սահմանափակվում էր Երևանով և Սևանի շրջանով։ Խնդիրը ռազմական հաղթանակ տանելը չէ, խնդիրը հաղթանակը ճիշտ օգտագործելն է։ Նույնն էլ, ըստ մեր զրուցակցի, կարող ենք զուգահեռել Երրորդ հանրապետության պատմության հետ։ Արցախյան պատերազմում տարած հաղթանակը մենք չենք կարողանում ամրագրել դիվանագիտական ասպարեզում, և հիմա այդ առումով լուրջ խնդրի առջև ենք կանգնած։ «Առաջին հանրապետության առջև ծառացած մարտահրավերները, որոնք գոյություն ունեին 100 տարի առաջ և պատճառ դարձան Առաջին հանրապետության կործանման, մեծ հաշվով, որոշակի տարբերությամբ, շարունակում են պահպանվել այսօր։ Հետևաբար, Առաջին հանրապետության մասին խոսելը, 100-րդ տարեդարձին նվիրված տոնակատարությունները պետք է զուգորդվեն նաև այն կոպիտ սխալների բարձրաձայնմամբ, որոնց մասին շատերը նախընտրում են լռել, փոխարենը խոսում են միայն դրական շեշտադրմամբ։ Իրականում, եթե ամեն ինչ դրական էր, Առաջին հանրապետությունը երկու տարվա կյանք չէր ունենա։ Շատ քիչ պատմաբաններ կան, որ համարձակություն են ունենում խոսելու այդ մեծ բացթողումների և դրանց շարունակականության մասին»,- ասում է Գևորգ Մելքոնյանը։

Պատմաբանը ավելացնում է, որ յուրաքանչյուր պետության զարգացման հիմքում իր իրական պատմության իմացությունն է, ոչ թե հեքիաթներին հավատալը։ Ըստ նրա՝ հասարակությանը շատ են ներկայացվում հեքիաթներ, պետք է ներկայացվի իրական պատմությունը, թեկուզ դա շատերին հաճելի չէ։ Ներկայացվելու դեպքում մարդիկ կիմանան այդ սխալները և գուցե փորձեն խուսափել դրանցից։

Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• «451° ըստ Ֆարենհայթի»
• ՈՒրիշ տեղ չկա՞ր
• «24 ժամ ե­ղել ենք տար­բեր զեն­քե­րի հրե­տա­կոծ­ման տակ»
• «Ադր­բե­ջա­նը, Թուր­քիան ու ֆոս­ֆո­րա­յին զենքն Ադր­բե­ջա­նին մա­տա­կա­րա­րող­նե­րը պետք է պա­տաս­խան տան դա­տա­րա­նի ա­ռաջ»
• «Մեր բո­լո­րի ճա­կա­տա­գի­րը սահ­մա­նին կանգ­նած հայ զին­վո­րա­կա­նի ձեռ­քում է»
• Կա­րե­նին անհ­նար էր չհար­գել, նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը նրան ըն­դու­նում էին որ­պես լե­գենդ, որ­պես ժայռ, որ­պես հե­ղի­նա­կու­թ­յուն
• Եկե­ղե­ցին գո­յութ­յուն ու­նի 2000 տա­րի և գո­նե ա­ռա­ջի­կա 2000 տար­վա հա­մար պետք է ա­պա­հո­վի ե­կող սե­րունդ­նե­րի հոգևոր կա­րիք­նե­րը
• «Լճա­շեն­ցի­նե­րի միա­վոր­ման» դռ­նե­րը բաց են բո­լոր լճա­շեն­ցի­նե­րի առջև
• «Ար­տա­կարգ դրու­թ­յու­նը կանց­նի, բայց բո­լոր ծնող­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար կմ­նա մի շատ լավ նո­րա­մու­ծու­թ­յուն՝ հե­ռա­վար ու­սու­ցու­մը»
• «ՌԴ-ն կա­րող է գնալ հա­րա­բե­րու­թ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման ճա­նա­պար­հով, ե­թե Թուր­քիան շա­րու­նա­կի ազ­դե­ցու­թ­յան գո­տին ընդ­լայ­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը»
• «Ռա­յա­նէյր»-ը հա­տուկ սպա­սար­կում է ի­րա­կա­նաց­նում
• Յա­կուտս­կի հայ­կա­կան կի­րակ­նօ­ր­յա դպ­րո­ցի սա­նե­րը նշե­ցին Ա­մա­նո­րը
• «Հա­յաս­տա­նը եր­գող ժայ­ռե­րի եր­կիր է, և ես ե­րա­զանք ու­նեմ նվա­գելու այդ ժայ­ռե­րի մեջ»
• Նպա­տա­կը դիր­քա­պահ զին­վո­րի անվ­տան­գու­թ­յունն է
• «Ադր­բե­ջա­նում պետք է տե­ղի ու­նե­նա հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թ­յուն, որ­պես­զի կա­ռու­ցո­ղա­կան երկ­խո­սու­թ­յուն ակն­կա­լենք»
• Յակուտսկի հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունենում եկեղեցական բոլոր տոներին
• Ստամբուլում հաղթանակ է տարել ընդդիմությունը. ի՞նչ կանի Էրդողանը
• Քրիստոնեական և հոգևոր գիտելիքների ճիշտ ուղղորդում դասընթացի միջոցով
• «Ինձ համար Արամ Իլյիչը սրբություն է»
• «ԱԳՆ-ն պետք է ավելի շատ կենտրոնանա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, քան Ցեղասպանության ճանաչման խնդրի վրա»

Մեկնաբանություններ