Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Փա­շի­ն­յա­նը կտր­վել է ի­րա­կա­նու­թ­յու­նից ու ապ­րում է բո­լո­րո­վին այլ մո­լո­րա­կում»

«Փա­շի­ն­յա­նը կտր­վել է ի­րա­կա­նու­թ­յու­նից ու ապ­րում է բո­լո­րո­վին այլ մո­լո­րա­կում»
20.12.2019 | 00:20
«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է հա­սա­րա­կա­կան, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ ՄԱ­ՐԻ­ՆԱ ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԸ։
-Իշ­խա­նու­թյունն այ­սօր որ­քա­նո՞վ է իր քայ­լե­րով ար­դա­րաց­րել հա­սա­րա­կա­կան սպա­սե­լիք­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս եք գնա­հա­տում գոր­ծըն­թաց­նե­րը, որ­քա­նո՞վ է իշ­խա­նու­թյու­նը կա­րո­ղա­նում հա­մար­ժեք ար­ձա­գան­քել բո­լոր խն­դիր­նե­րին։
- Իսկ այ­սօր մենք ու­նե՞նք իշ­խա­նու­թյուն։ Այն խմ­բա­կը, ո­րը ե­կել է իշ­խա­նու­թյան, չի ի­րա­կա­նաց­նում իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին վե­րագր­վող պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը։ Սրանք պա­տա­հա­կան մար­դիկ են, որ ե­կել են հարս­տա­հա­րե­լու մեր եր­կի­րը։ Ես նրանց չեմ ճա­նա­չում որ­պես մեր երկ­րի ա­ռաջ­նորդ­նե­րի կամ ղե­կա­վար­նե­րի ու չեմ պատ­րաստ­վում շարժ­վե­լու վեր­ջին­նե­րիս գծած սցե­նա­րով։ Մարդ­կանց խմ­բա­կը, ո­րը մե­կու­կես տա­րի ա­ռաջ բռ­նա­զավ­թեց մեր երկ­րի ղե­կա­վար պաշ­տոն­նե­րը, չի տի­րա­պե­տում ո՛չ ներ­քա­ղա­քա­կան, ո՛չ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճակ­նե­րին, չու­նի պե­տա­կա­նա­մետ մտա­ծե­լա­կերպ և մար­դա­կենտ­րոն գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի պլան։ Սա մի խմ­բակ է, ո­րը ե­կել է իշ­խա­նու­թյան օ­տա­րերկ­րյա ու­ժե­րի մի­ջո­ցով և նրանց իսկ գոր­ծա­կա­լա­կան ցան­ցի ձեռ­քով ղե­կա­վարում է Հա­յաս­տա­նը։ Ինձ հա­մար ա­նըն­դու­նե­լի է նրանց կի­սագ­րա­գետ, հա­յա­տյաց ու ազ­գա­կոր­ծան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը, և ես պայ­քա­րե­լու եմ այս հա­մա­կար­գը տա­պա­լե­լու և ա­ռողջ հա­մա­կարգ կա­ռու­ցե­լու հա­մար։
-Վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը կա­ռա­վա­րու­թյան նի­տում հայ­տա­րա­րեց, որ ամ­բողջ պե­տա­կան հա­մա­կար­գը դի­մադ­րում է հե­ղա­փո­խու­թյա­նը, և ինքն այդ դի­մադ­րու­թյու­նը ջար­դե­լու է։ Նաև նշել է, որ կո­ռուպ­ցիա­յի դեմ պայ­քա­րը տե­ղի է ու­նե­նում ի հե­ճուկս պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գի։ Կա­ռա­վա­րու­թյան հա­մար այս 1,5 տա­րին բա­վա­րար չէ՞ր կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը «մաք­րե­լու» հա­մար։
-Փա­շի­նյա­նը պետք է գի­տակ­ցի՝ դա ոչ թե դի­մադ­րու­թյուն է, այլ պար­զա­պես մար­դիկ հաս­կա­ցել են նրա ով լի­նե­լը, իշ­խա­նու­թյան գա­լու բուն նպա­տա­կը, հետևում կանգ­նած ու­ժե­րի ծա­գումն ու հի­մա հրա­ժար­վում են աշ­խա­տել նրա հետ։ Մար­դիկ գի­տակ­ցում են, որ մի քա­նի կո­պե­կի ու իշ­խա­նա­մերձ բար­ձե­րի վրա նս­տո­տե­լու հա­մար հայ­րե­նիքն օ­տա­րին վա­ճա­ռել չի կա­րե­լի: Չի կա­րե­լի ծաղ­րել և ու­րա­նալ հայ զին­վո­րի ա­րյու­նը, չի կա­րե­լի թույլ տալ հայ ե­րե­խա­յի վրա կլի­նի­կա­կան փոր­ձար­կում­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լու դա­վա­ճան աշ­խա­տե­լաո­ճը։ Փա­շի­նյա­նը թող ձեռ­քե­րը մեջ­քի հետևում թաքց­նի, որ իր ու իր մեր­ձա­վոր թա­լան­չի­նե­րի թա­թիկ­նե­րը ժո­ղո­վուր­դը չկտ­րի, քա­նի որ հենց նա է այ­սօր թա­թախ­ված կո­ռուպ­ցիա­յի մեջ, ին­չի հա­մար մոտ ա­պա­գա­յում պա­տաս­խան է տա­լու։ Կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը, ա­ռա­ջին հեր­թին, պետք է մաք­րել ստա­խոս­նե­րից ու օ­տա­րա­ծին գոր­ծա­կալ­նե­րից, իսկ Փա­շի­նյա­նը նրանց հետ ոչ միայն սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցում է, այլև չեմ բա­ցա­ռում, որ նրան­ցից մեկն է։ Թր­քա­սեր գոր­ծա­կալ­նե­րին է հանձ­նել մեր եր­կի­րը` օգ­տա­գոր­ծե­լով ժո­ղովր­դի ա­նունն ու խա­ղա­լով ազ­գի ճա­կա­տագ­րի հետ։
-Ի՞նչ մե­խա­նիզմ­նե­րով է հնա­րա­վոր լու­ծել այդ խն­դի­րը։ Աշ­խա­տա­վար­ձի բարձ­րա­ցու՞մն է լու­ծու­մը, շա­տե­րին աշ­խա­տան­քից ա­զա­տե՞լն է լու­ծու­մը։ Ո՞րն է ա­մե­նաար­դյու­նա­վետ տար­բե­րա­կը։
-Փա­շի­նյա­նը պետք է սկ­սի ի­րե­նից, իր ոչ պաշ­տո­նա­կան տիկ­նո­ջից և իր բո­լոր բա­րե­կամ­նե­րից։ Նա կտր­վել է ի­րա­կա­նու­թյու­նից ու ապ­րում է բո­լո­րո­վին այլ մո­լո­րա­կում։ Մեր եր­կի­րը գտն­վում է կի­սա­պա­տե­րազ­մա­կան վի­ճա­կում։ Եր­կու օր ա­ռաջ էլ մեկ­ժա­մյա կրա­կոց­ներ են ե­ղել Տա­վու­շի վրա։ Ի՞նչ ար­ձա­գանք են տվել մեր երկ­րի «անվ­տան­գու­թյան ե­րաշ­խա­վոր­նե­րը»` նա­խա­գա­հի ու վար­չա­պե­տի ա­թոռ­նե­րին բազ­մած տրանս­գեն­դե­րա­սեր եր­կու փող­կա­պա­վոր­նե­րը։ Միակ լու­ծու­մը, որ տես­նում եմ, այդ եր­կու­սի ան­հա­պաղ հրա­ժա­րա­կանն է, ար­տա­հերթ ԱԺ և Երևա­նի ա­վա­գա­նու ընտ­րու­թյուն­նե­րի կազ­մա­կեր­պու­մը։ Մենք չպետք է սպա­սենք, որ թուր­քը լայ­նա­մասշ­տաբ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ սկ­սի, գա հաս­նի մեր բնա­կա­վայ­րեր: Մենք երկ­րորդ ե­ղեռն չպետք է թույլ տանք, ին­չին տա­նում է փա­շի­նյա­նա­կան ջայ­լա­մի քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը: Ա­մե­նա­ցա­վա­լին այն է, որ և՛ Փա­շի­նյա­նը, և՛ ի­րեն շր­ջա­պա­տող դա­սա­լիք­նե­րը գի­տակ­ցում են իմ խոս­քե­րի ճշ­մար­տա­ցիու­թյու­նը, բայց փա­ռա­մո­լու­թյան պատ­ճա­ռով Հա­յաս­տա­նը դե­պի կոր­ծա­նում են տա­նում:
-Խոր­հր­դա­րա­նում ա­տե­լու­թյան խոս­քի դեմ պայ­քա­րին ուղղ­ված ՀՀ օ­րեն­սդ­րու­թյան բա­րե­փոխ­ման շուրջ քն­նար­կում­նե­րի նպա­տա­կով ձևա­վոր­վել է աշ­խա­տան­քա­յին խումբ: Ձեր կար­ծի­քով՝ ով­քե՞ր են այ­սօր ա­տե­լու­թյան խոս­քի տա­րա­ծող­նե­րը: Հա­մա­ցան­ցում կամ այլ վայ­րե­րում տա­րած­վող ա­տե­լու­թյան խոս­քում ուղ­ղոր­դում կա՞։
-Ա­տե­լու­թյան խոսք տա­րա­ծող ա­ռա­ջին մար­դը Նի­կոլ Փա­շի­նյանն է։ Ի դեպ, երբ նա ի­րա­վա­պահ­նե­րին հրա­հան­գեց սևազ­գեստ մարդ­կանց փռել աս­ֆալ­տին և տալ պա­տե­րով, ես դի­մե­ցի ոս­տի­կա­նու­թյուն` նաև իմ ան­ձի հան­դեպ սպառ­նա­լիք հն­չեց­նե­լու հիմ­քով: Ոս­տի­կա­նու­թյունն ըն­դու­նեց դի­մումս, սա­կայն ըն­թացք չտ­վեց։ Նմա­նա­տիպ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րին սո­վո­րա­բար եր­կու դեպ­քում ըն­թացք չի տր­վում՝ երբ հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­նո­ղը ան­չա­փա­հաս է կամ ան­մեղ­սու­նակ, հո­գե­կան հի­վան­դու­թյուն ու­նե­ցող մարդ։ Քա­նի որ Փա­շի­նյանն ար­դեն հա­տել է չա­փա­հա­սու­թյան սահ­մա­նը, ա­պա ինձ մնում է են­թադ­րել, որ ոս­տի­կան­նե­րը հակ­ված են մտա­ծե­լու երկ­րորդ տար­բե­րա­կի մա­սին։ Այս ա­ռու­մով ես դի­մել եմ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի ա­թո­ռին նս­տեց­ված ան­ձին և հան­րու­թյա­նը` Ն. Փա­շի­նյա­նին Գեր­մա­նիա­յի է­լի­տար կլի­նի­կա ու­ղեգ­րե­լու և հա­մա­լիր հե­տա­զո­տու­թյուն կազ­մա­կեր­պե­լու հա­մար։ ԱԺ-ում ա­տե­լու­թյան խոս­քի դեմ օ­րի­նագ­ծեր ներ­կա­յաց­նող մար­դիկ պետք է վեր­հի­շեն իշ­խա­նա­զավթ­ման օ­րե­րին ի­րենց կող­մից պատ­րաստ­ված դա­գաղ­նե­րը և սև ժա­պա­վեն­նե­րը, ի­րենց «հե­ղա­փո­խա­կան» տե­սա­կետ­նե­րը չկի­սող մարդ­կանց ուղղ­ված սե­փա­կան ա­տե­լա­խառն ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը, հե­տո նոր ման­րա­դի­տա­կով փնտ­րեն դի­մա­ցի­նի «աչ­քի փու­շը»։ Կամ այդ ինչ­պե՞ս ստաց­վեց, որ Փա­շի­նյա­նի հեր­թա­կան հրա­հան­գին՝ բա­ցա­հայ­տել բո­լոր «ֆեյ­քե­րին», ԱԱԾ-ն ար­ձա­գան­քեց միայն Փա­շի­նյա­նի կնո­ջը վի­րա­վո­րած ֆեյ­քին գտ­նե­լով։ Իսկ ին­չու՞ ԱԱԾ-ն օ­րեն­քի տա­ռին հա­մա­պա­տաս­խան «ա­կու­րատ­նի» չի ներ­խու­ժում փա­շի­նյա­նա­կան «Մաեստ­րո» ֆեյ­քի կող­մից ղե­կա­վար­վող ֆեյ­քե­րի ֆաբ­րի­կա ՊՈԱԿ։ Ի դեպ, վե­րոն­շյալ «ֆեյ­քը» հան­րու­թյան լայն շր­ջա­նակ­նե­րին հայտ­նի է նաև «Փո­շի» մա­կա­նու­նով, ու հե­տաքր­քիր է, թե երբ է ԱԱԾ-ն «Փո­շուն» «աս­ֆալ­տին փռե­լու» կամ «կտ­րե­լու նրա թա­թիկ­նե­րը»։
-Ե­թե օ­րեն­սդ­րա­կան կար­գա­վո­րում լի­նի, մենք այլ պատ­կե՞ր կու­նե­նանք, մար­դիկ ա­վե­լի զգու՞յշ կլի­նեն, ո­րոնք այ­սօր փոր­ձում են ա­տե­լու­թյան խոսք տա­րա­ծել ի­րենց գրա­ռում­նե­րով, և այդ գրա­ռում­նե­րը ևս վե­րահ­սկ­վե­լու՞ են։
-Հա­յաս­տա­նում եր­կա­կի ստան­դարտ­ներ են գոր­ծում։ Ե­թե ըն­դուն­վի նմա­նօ­րի­նակ օ­րենք, ա­պա այն ազ­դե­լու է միայն իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին քն­նա­դա­տող մարդ­կանց վրա։ Իշ­խա­նա­կան «ման­կուրտ­նե­րի» գոր­ծե­լաո­ճը չի փոխ­վե­լու, ան­պար­կեշտ բա­ռա­պա­շարն ընդ­լայն­վե­լու է։ Պետք է մտա­ծել ոչ թե միա­կող­մա­նի «պատ­ժիչ մե­քե­նա» ստեղ­ծե­լու մա­սին, այլ հան­րու­թյան կր­թա­կան մա­կար­դա­կը բարձ­րաց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ։ Հայտ­նի ճշ­մար­տու­թյուն է, որ անգ­րա­գետ ղե­կա­վա­րը եր­բեք չի հան­դուր­ժի գրա­գետ հան­րու­թյուն, հետևա­բար՝ հան­րու­թյան կր­թա­կան մա­կար­դա­կը բարձ­րաց­նե­լուց ա­ռաջ պետք է մտա­ծենք գրա­գետ ա­ռաջ­նորդ ու­նե­նա­լու մա­սին։ Իմ­քայ­լա­կան­նե­րի՝ օ­րա­կարգ բե­րած այս օ­րի­նա­գի­ծը նույն­պես կեղծ օ­րա­կարգ է ու ա­ռա­վել կարևոր անվ­տան­գա­յին հար­ցե­րից շե­ղե­լու ան­միտ ու չս­տաց­ված փորձ։
-Որ­պես ա­վա­գա­նու նախ­կին ան­դամ ի՞նչ փո­փո­խու­թյուն­ներ եք նկա­տել մայ­րա­քա­ղա­քում նոր իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­վե­լի քան մեկ տա­րի կա­ռա­վա­րու­մից հե­տո:
-Իշ­խա­նա­կան ա­վա­գա­նու ան­դամ­նե­րի մեծ մա­սը շա­րու­նա­կում է ի­րեն ան­պար­տե­լի ու ա­մե­նա­կա­րող զգալ։ Ա­վա­գա­նու շատ ան­դամ­ներ ոչ միայն ինք­նա­հա­վան ու լպիրշ են, այլև ան­մեղ­սու­նակ ու սր­բա­պիղծ։ Իմ այս բա­ռե­րը փաստ են և ա­պա­ցուց­ման կա­րիք չու­նեն։ Մայ­րա­քա­ղա­քա­յին նոր իշ­խա­նու­թյու­նը նման է վամ­պիր­նե­րի խմ­բի, ո­րոնք ա­րյան հոտն ա­ռել են ու կորց­րել ինք­նա­տի­րա­պե­տու­մը։ Դրա­մի փայ­լը նախ­կի­նում հեռ­վից տե­սած ու հի­մա դրա­մի հետ «քնող» շատ ա­վա­գա­նի­ներ մաս­նակ­ցում են կո­ռուպ­ցիոն գոր­ծարք­նե­րի։ Չենք մո­ռա­նում նաև քա­ղա­քա­յին բյու­ջեի անխ­նա ու ա­նի­մաստ մս­խու­մը` երևան­ցու սո­ցիա­լա­կան անմ­խի­թար վի­ճա­կի, ըն­թաց­քի ժա­մա­նակ եր­թու­ղա­յի­նի ընկ­նող դռան, կեղ­տոտ փո­ղոց­նե­րի, շն­չե­լու հա­մար ան­պի­տան օ­դի ֆո­նի վրա։ Լավ է, որ ա­վա­գա­նու ընդ­դի­մա­դիր ան­դամ­ներ ու­նենք, որ տո­կուն մար­տիկ­նե­րի նման պաշտ­պա­նում են երևան­ցու շա­հը և բա­ցա­հայ­տում են հղ­փա­ցած իշ­խա­նիկ­նե­րի կո­ռուպ­ցիան, ի­րա­վա­խախ­տում­ներն ու սան­ձար­ձա­կու­թյու­նը։
-«Կա­մազ»-նե­րի թե­ման բա­վա­կան բուռն քն­նա­կում­նե­րի տե­ղիք տվեց։ Ըստ Ձեզ` ին­չու՞ են բիզ­նե­սով զբաղ­վող մար­դիկ նման նվի­րատ­վու­թյուն ա­նում։
-Սա պարզ կո­ռուպ­ցիոն սխե­մա­նե­րից մեկն է։ Ցան­կա­նում եմ հայտ­նի դե­րա­սա­նին ա­սել, որ մենք ի­րենց նման «թա­վիշ» չենք լի­նե­լու, չենք կոծ­կե­լու ի­րենց կա­տա­րած ա­պօ­րի­նու­թյուն­նե­րը, ինչ­պես ի­րենք են կոծ­կում ի­րեն­ցից ա­ռաջ Երևա­նը հարս­տա­հա­րած­նե­րի «մութ գոր­ծե­րը»։ Վաղ­վա քա­ղա­քա­յին իշ­խա­նու­թյու­նը լի­նե­լու է պե­տա­կա­նա­մետ մտա­ծո­ղու­թյամբ, ու բո­լո­րի թա­լա­նը կա­թիլ-կա­թիլ քթե­րից է դուրս բեր­վե­լու։ Բա­ցի կո­ռուպ­ցիոն սխե­մա­նե­րից, ա­պօ­րի­նի շին­թույ­լտ­վու­թյուն­նե­րից քա­ղա­քա­յին իշ­խա­նու­թյու­նը գնում­նե­րը մշ­տա­պես մեկ ան­ձից է ի­րա­կա­նաց­նում:
Բա կո­ռուպ­ցիան պո­զով-պո­չո՞վ է լի­նում, պա­րո՛ն Փա­շի­նյան, կա­րո՞ղ է Ձեր նշա­նա­կած քա­ղա­քա­պե­տը պոզ ու պոչ ու­նի, ուղ­ղա­կի ես դեռ չեմ նկա­տել։
-Ա­մա­նո­րի մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի հա­մար բա­վա­կան կլո­րիկ գու­մար է տրա­մադր­վե­լու՝ մոտ 900 հա­զար դո­լար։ Ի՞նչ եք կար­ծում, ին­չու՞ է Հայկ Մա­րու­թյանն այդ­քան շռայ­լո­րեն ու­զում կազ­մա­կեր­պել Ա­մա­նո­րը։
-Չեմ կար­ծում՝ դա Մա­րու­թյա­նի ցան­կու­թյունն է, դա Փա­շի­նյան­նե­րի ըն­տա­նի­քի և նրանց իշ­խա­նու­թյան բե­րած PR-թի­մի հաշ­վար­կած մե­խա­նիզմն է` կեղծ տպա­վո­րու­թյուն ստեղ­ծե­լու, որ Փա­շի­նյա­նը դեռ սիր­ված ու ըն­դուն­ված է հան­րու­թյան կող­մից։ Նրա հա­մար խիստ ցա­վոտ է այն գի­տակ­ցու­մը, որ ի­րեն այլևս ոչ միայն չեն սի­րում ու ըն­դու­նում, այլև ա­նու­նը որ­պես վի­րա­վո­րան­քի (ստա­խո­սի) հո­մա­նիշ են օգ­տա­գոր­ծում: Աղ­քատ ու սո­ված բնակ­չու­թյան պա­րա­գա­յում այս­պի­սի ա­նի­մաստ ու ճոխ ծախս ա­նե­լով՝ Փա­շի­նյա­նը ցան­կա­նում է «դր­սին» ցույց տալ իր «հզո­րու­թյունն» ու վա­յե­լել «տի­րա­կա­լի փառ­քը»։
Իսկ Մա­րու­թյա­նը օգ­տա­գործ­վում է Փա­շի­նյա­նի ու նրա կնոջ կող­մից որ­պես անձ, ում ա­նու­նը ոս­կե­գույն տա­ռե­րով տպագր­վե­լու է «Թուք ու մուր» ժո­ղո­վա­ծուի ա­ռա­ջին է­ջում։ Քա­ղա­քա­պետ Մա­րու­թյա­նին դեռ մեկ տա­րի ա­ռաջ եմ հոր­դո­րել «ինք­նաս­պա­նու­թյուն» չգոր­ծել, չա­րա­տա­վո­րել սե­փա­կան քր­տին­քով վաս­տա­կած ա­նունն ու հան­րա­յին սե­րը։ Բայց նա գե­րա­դա­սեց «ըն­կե­րու­թյուն ա­նել» տրանս­գեն­դեր­նե­րի ու սա­տա­նիս­տա­կան հիմ­քե­րով պեր­ֆոր­մանս­ներ բե­մադ­րող­նե­րի հետ ու դառ­նալ ո­րոշ իշ­խա­նիկ­նե­րի «անձ­նա­կան օգ­տա­գործ­ման թաշ­կի­նակ»։ Ինչ ա­սեմ, իր ընտ­րու­թյունն է:
-Փոխ­քա­ղա­քա­պետ Տիգ­րան Վի­րա­բյանն ա­սում է, թե մեծ գու­մար­ներ են ներդ­նում, որ նպաս­տեն զբո­սաշր­ջիկ­նե­րի Հա­յաս­տան գա­լուն։ Վար­չա­պետն էլ բո­լո­րին հոր­դո­րում է Ա­մա­նորն ազ­գո­վին հրա­պա­րա­կում դի­մա­վո­րել: Նա նաև մտա­ծում է ա­մա­նո­րյան հի­թա­յին ու նմա­նը չու­նե­ցող երգ ու­նե­նա­լու մա­սին։ Ի՞նչ եք կար­ծում, վար­չա­պե­տը պե՞տք է նման հար­ցե­րով զբաղ­վի:
-Ես Փա­շի­նյա­նից այլ բան չէի էլ սպա­սում։ Այն պա­րա­գա­յում, երբ Ադր­բե­ջա­նը կրա­կա­հեր­թի տակ է պա­հում մեր Տա­վու­շը, երբ Նա­խիջևա­նի կող­մից թշ­նա­մին ա­ռաջ է ե­կել ու ամ­րաց­րել իր դիր­քե­րը, երբ մի­ջազ­գա­յին հար­թակ­նե­րում առևտուր է գնում Ար­ցա­խի շուրջ, երբ ԱՄՆ դես­պա­նը այ­ցե­լում է Մեղ­րիում գտն­վող ռազ­մա­կան օ­դա­նա­վա­կա­յան և չա­փուձև ա­նում, երբ հայ ազ­գի վրա կլի­նի­կա­կան փոր­ձար­կում­ներ են ի­րա­կա­նաց­վում, երբ ստա­խոս «սո­րո­սա­կան­նե­րը» հար­ձակ­վել են հայ­կա­կան ա­վան­դա­կան ար­ժեք­նե­րի, հա­յոց լեզ­վի, հայ մշա­կույ­թի, պատ­մու­թյան ու ե­կե­ղե­ցու վրա, երբ Հա­յաս­տա­նում ծն­վող յու­րա­քան­չյուր նո­րա­ծին ար­դեն հս­կա­յա­կան ար­տա­քին պարտք ու­նի, բա էլ ի՞նչ պետք է ա­նի հա­յոց երկ­րի վար­չա­պե­տը, ե­թե ոչ եր­գի, պա­րի, ու­տի, ու­րա­խա­նա: Բայց մյուս կող­մից էլ, ինչ­պես ա­սում են, «ար­դար է, ժո­ղո­վուրդ ջան», քա­նի որ յու­րա­քան­չյու­րը պետք է պա­տաս­խան տա իր կա­տա­րած ընտ­րու­թյան հա­մար:
-Ա­մա­նո­րի մի­ջո­ցառ­ման հա­մար տար­բեր թա­ղա­պե­տա­րան­ներ պետ­բյու­ջեից գու­մար­ներ են հատ­կաց­րել։ Հին բար­քե­րը շա­րու­նակ­վու՞մ են:
-Չկա հին ու նոր, այս հա­մա­կար­գը նա­խոր­դի շա­րու­նա­կու­թյունն է։ Շուրջ ե­րեք տա­րի ա­ռաջ, երբ ոտք դրե­ցի քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն, միայն մեկ միտք ու­նեի. քան­դել հա­կա­պե­տա­կան ու ա­պազ­գա­յին հա­մա­կար­գը և կա­ռու­ցել ազ­գա­յին հա­մա­կարգ։ Այս նպա­տա­կիս դեռ չեմ հա­սել, բայց վս­տահ եմ, որ այն շատ մոտ է։ Ընդ ո­րում, հա­մա­կարգ քան­դել չի նշա­նա­կում մարդ­կանց ա­զա­տել աշ­խա­տան­քից, բան­տար­կել, վտա­րել, բան­տում տան­ջա­մահ ա­նել: Հա­մա­կար­գը փո­խե­լու և կա­յուն զար­գա­ցող եր­կիր կա­ռու­ցե­լու հա­մար Հա­յաս­տա­նի ա­ռաջ­նոր­դը չպետք է լի­նի չտես ու ար­տա­քին կազ­մա­քան­դող ու­ժե­րին գե­րի։ Վս­տահ եմ՝ շու­տով գա­լու է հայ­րե­նան­վեր­նե­րի ժա­մա­նա­կը։
-80 տո­կոս վս­տա­հու­թյան քվեով քա­ղա­քա­պետ դար­ձած Հայկ Մա­րու­թյա­նի վար­կա­նիշն այ­սօր, ըստ Ձեզ, որ­քա՞ն է։
-Ըն­կել է ոչ միայն «խեղճ» Մա­րու­թյա­նի, այլև նախ­կի­նում սիր­ված «Կար­գին Հայ­կո­յի» վար­կա­նի­շը։ Իսկ 80 %-ը ոչ թե Մա­րու­թյա­նին, այլ հա­մազ­գա­յին խա­բեու­թյան ֆո­նի վրա, քա­ղա­քա­կան լուրջ տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով իշ­խա­նու­թյուն զավ­թած և սահ­մա­նադ­րա­կան կար­գը բազ­միցս խախ­տած Փա­շի­նյա­նին է ընտ­րել։ Բայց մի բան պետք է հս­տա­կեց­նել. միշտ չէ, որ հան­րու­թյան կար­ծի­քը ճիշտ է ու են­թա­կա պար­տա­դիր կա­տար­ման: Ե­թե օ­րի­նակ մի քա­նի ա­միս հե­տո հան­րու­թյու­նը պա­հան­ջի Հան­րա­պե­տու­թյան հրա­պա­րա­կում՝ եր­գող շատր­վան­նե­րի «պա­րի» ներ­քո վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին կա­խա­ղան հա­նել, Ան­նա Հա­կո­բյա­նին էլ քա­ռա­տել, խո­րո­վել ու ու­տել, ա­պա ես նո­րից դեմ կգ­նամ հան­րու­թյան պա­հան­ջին, որ­քան էլ ինձ տար­բեր ա­նուն-պի­տակ կպց­նեն։ Ան­կախ հան­րու­թյան վե­րա­բեր­մուն­քից ու մտ­քե­րից՝ մարդ պետք է հա­վա­տա­րիմ լի­նի սե­փա­կան սկզ­բունք­նե­րին, մտ­քե­րին, բա­րո­յա­կան ար­ժեք­նե­րին և հայ­րե­նի­քին։
-Ար­թուր Մես­չյանն ա­սում էր, թե մինչև տա­րե­վերջ Երևա­նի ճո­պա­նու­ղու սյու­նե­րը գո­նե պատ­րաստ կլի­նեն, բայց տա­րին ա­վարտ­վում է, իսկ սյու­նե­րը չկան։ Քա­ղա­քը կա­ռա­վա­րող­նե­րի էլ ինչ խոս­տում­ներ ան­կա­տար մնա­ցին։
-Այս իշ­խա­նու­թյու­նը ստե­լու մո­լուցք ու­նի։ Այն երկ­րի ղե­կը բռ­նա­զավ­թել է ստով, նրա ան­դամ­նե­րից շա­տե­րը սո­վո­րել են ապ­րել խա­բե­լով։ Այն­պես որ Ձեր նշած հեր­թա­կան ստի վրա չեմ զար­մա­նում: Անդ­րա­դառ­նա­լով Մես­չյա­նին, ում եր­գե­րը ես ժա­մա­նա­կին լսում էի գրե­թե ա­մեն օր, մի փոք­րիկ հի­շե­ցում ա­նեմ: Շա­տե­րը կհի­շեն պա­րոն Մես­չյա­նի «Ա­հա և վերջ» եր­գի այն տո­ղե­րը, որ­տեղ նա ա­սում է «Վե­րաց­վող քո տե­սա­կը պարտ­վում է Բե­լին: Ա­հա և վերջ, Հայ­կը պարտ­վեց ո­սոխ Բե­լին»։ Այս երգն այժմ գնա­հա­տում եմ այլ տե­սան­կյու­նից ու գի­տակ­ցում՝ հան­րու­թյա­նը տաս­նա­մյակ­ներ շա­րու­նակ նա­խա­պատ­րաս­տել են ար­ժեք­նե­րի փո­փո­խու­թյան: Հի­մա կա­րող եմ են­թադ­րել, որ Մես­չյա­նը ե­ղել է ազ­գա­կոր­ծան ծրագ­րի մի մաս­նի­կը, որ իր եր­գե­րով մեզ փոր­ձել է ներ­շն­չել, թե «Հայ­կը պարտ­վել է Բե­լին», այ­սինքն՝ հա­յի գե­նը պարտ­վել է պղ­ծու­թյուն­նե­րին ու սա­տա­նիզ­մին։ Ե­թե դա ի­րավ այդ­պես է, ա­պա նրան ու­զում եմ մի հե­տաքր­քիր ճշ­մար­տու­թյուն ա­սել. եր­գի այդ տո­ղե­րը շա­տե­րիս մեջ ըմ­բոս­տու­թյուն ու զայ­րույթ են ա­ռա­ջաց­րել և ամ­րապն­դել են հայ­կա­կան գե­նի ու­ժը։ Հի­մա ես բոյ­կո­տում եմ Մես­չյա­նին։ Ի դեպ, օ­րերս Հայկ Մա­րու­թյա­նի ծնն­դյան տա­րե­դարձն էր։ Ես շնոր­հա­վո­րում եմ նրան ու մաղ­թում եմ, որ իր ըն­տա­նի­քը, Երևա­նի կեղ­տոտ օ­դը շն­չե­լով, ան­հաղ­թա­հա­րե­լի հի­վան­դու­թյուն­ներ ձեռք չբե­րի, չա­ռե­րես­վի երևան­ցուն տա­ռա­պան­քի հասց­նող խն­դիր­նե­րին, ու որ ին­քը վե­րագտ­նի իր տեղն ու դե­րը այս կյան­քում։
Զրույցը`
Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱՆԻ
Դիտվել է՝ 8771

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ