Պետությունն արդեն սկսել է հոգնել
14.04.2020 | 00:10
Ոչ, ոչ և նորից ոչ՝ չեմ ուզում հիշեցնել լավատեսի ու հոռետեսի անեկդոտը, որ երբ հոռետեսն ասում էր՝ վերջ, սրանից վատ չի կարող լինել, լավատեսն առարկում էր՝ իհարկե կարող է ու կլինի: Ես չեմ հիշեցնում: Կյանքն է հիշեցնում: Կորոնակյանքը: Վարակվածների 1000-ն անցանք, մահերի 10-ն անցանք: Գնում ենք առաջ: ՈՒ՞ր:
Չին վարակաբան Ժոնգ Նանշանը հուսադրում է, որ վարակն ամբողջ աշխարհում դանդաղել և ոչնչանում է։ Մեկ-երկու ամսից վիրուսը՝ չկարողանալով ադապտացվել՝ կգնա ինքնաոչնչացման, մահացու տեսակն իսպառ կվերանա։ Ավելի թեթև, մուտացված տեսակը գուցե մնա, բայց չի լինի Sars 2-ը՝ ներկա տեսքով։ Լիովին վերացմանը կնպաստեն գտնված դեղերը:
Երբ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը այցելել է վարակաբան Դիդիե Ռաուլին հիվանդանոցում, նա ասել էր, որ Հիդրոքլորոքինով (HC) և Ազիտրոմիցինով կարողացել է 1047 հիվանդից 960-ին բուժել 5 օրում, 82-ին՝ 10 օրում, մահացել են 5-ը: Նույն դեղերն էր առաջարկում ԱՄՆ նախագահը:
Անցյալ շաբաթ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը ընդունեց. «Մենք չենք կարող համարել, որ տարածումը կանգնում է և 100 տոկոս մարում է: Առաջ եթե, օրինակ` մենք ունենում էինք 50 դեպք, բայց մի աղբյուրից, օրինակ` մի մեծ արտադրամասի ևս 50 աշխատող, հիմա ունենում ենք 16, 20, 30 դեպք, բայց 10 տարբեր աղբյուրներից կամ 20 աղբյուրներից: Հետևաբար վիրուսի շրջանառությունը որպես այդպիսին դուրս է եկել վերահսկողությունից»: ՈՒ՝ ի՞նչ: Նույնը՝ «թեստավորել, հաստատել, մեկուսացնել շրջանակը, բուժել և արդեն առողջացած դուրս թողնել»: ՈՒ ավելին՝ «Այդ գործողությունը մենք պետք է անենք այնքան, քանի դեռ ուժ ունենք: Երբ կլինենք ուժասպառ ազգովի, երկրով մեկ, այն ժամանակ որոշ գործողություն արանքից կհանենք, մենակ թեստավորումն ու բուժումը կթողնենք, մեկուսացումն արդեն էլ չենք անի, որովհետև անիմաստ կլինի, տարածումը շատ-շատ մեծ կլինի»: Արսեն Թորոսյանը գուժում է, որ 1-2 տարի նախկին կյանքին չենք վերադառնա, վարակը կարող է կրկնվել ձմռանը և գարնանը… Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույն օրը ԵԱՏՄ միջկառավարական հեռավար նիստում ասում էր՝ կորոնավիրուսով պայմանավորված իրավիճակը Հայաստանում վերահսկվում է, իսկ Ֆեյսբուքի ուղիղ եթերում ասում էր. «Եկել ենք այն եզրակացության, որ պետք է արտակարգ դրությունը երկարացվի, որովհետև դա անհրաժեշտ է վարակի տարածումը կանխարգելելու համար», բայց հավելում. «Երկուշաբթի օրվանից ամբողջությամբ թույլատրված կլինեն գյուղատնտեսություն, անտառային տնտեսություն, ձկնաբուծություն գործունեության տեսակները, հանքարդյունաբերություն և բաց հանքերի շահագործում, էլեկտրականություն, գազ, գոլորշի և լավորակ օդ ոլորտի գործունեությունը, ջրամատակարարում, թափոնների կառավարում և վերամշակում, կոյուղի, փոխադրումներ և պահեստային տնտեսություններ, ֆինանսական և ապահովագրական գործունեություն, առողջապահության և բնակչության սոցիալական ապահովման ոլորտը և օտարերկրյա կազմակերպությունների գործունեությունը»: Հանրային տրանսպորտի աշխատանքը կարգելվի, թույլատրվելու է տաքսիների գործունեությունը: Արգելվում է նույնիսկ ապրիլի 24-ի, մայիսի 8-9-ի միջոցառումներին քաղաքացիների մասնակցությունը: Ով ումից տեղյակ չէ՝ նախարա՞րը վարչապետից, թե՞ վարչապետը նախարարից: Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նույն նիստում Նիկոլ Փաշինյանը ասում էր. «Մենք 50 մլն դոլար ենք հատկացրել բնակչության առավել խոցելի խավերի կարիքների համար, նույնքան էլ՝ մասնավոր հատվածին աջակցության համար: ՀՀ կառավարությունը նաև միջոցներ է ձեռնարկում տնտեսության խթանման և ճգնաժամային ծանր երևույթների հաղթահարման ուղղությամբ, որոնց առաջացումն արդեն ոչ ոք կասկածի տակ չի դնում: Այո, դժբախտաբար, մենք գտնվում ենք անմիջապես ռեցեսիայի շեմին։ Ըստ ամենայնի, դա այլևս անխուսափելի է։ Ավելին, ոչ ոք չգիտի, թե ինչպիսին կլինի այդ ճգնաժամի սցենարը։ Որքա՞ն կտևի պանդեմիան: Ապագայում կունենա՞ ռեցիդիվ: Որքա՞ն խոր կլինի ճգնաժամը, և ինչպիսի՞ն կլինի համաշխարհային տնտեսության վարքն այդ պայմաններում»:
Այս հարցում Նիկոլ Փաշինյանը ճիշտ է՝ ԱՄՀ-ի կանխատեսումներով՝ համաճարակը հանգեցրել է համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի: ԱՄՀ գործադիր տնօրեն Կրիստալինա Գեորգիևայի խոսքով` նույնիսկ լավագույն սցենարի դեպքում հնարավոր կլինի տնտեսության վերականգնում ակնկալել 2021-ին: ԱՄՆ-ում մայիսի սկզբին գործազրկության մակարդակը կարող է հասնել 15 %-ի: ՄԱԿ-ի կանխատեսումներով՝՝ երկրորդ եռամսյակում 195 մլն աշխատատեղի կորուստ կարձանագրվի: Մեկուսացման պատճառով կտուժի համաշխարհային աշխատուժի 81 %-ը՝ 2,7 մլրդ մարդ: Oxfam-ի գնահատմամբ՝ կես միլիարդ մարդ կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների պատճառով աղքատության մեջ կհայտնվի: Հաջորդ 2 տարիներին COVID-19-ի կորոնավիրուսի պանդեմիայի պատճառով համաշխարհային տնտեսությանը հասցված վնասը կկազմի 5 տրիլիոն դոլար՝ գրում է Bloomberg-ը: Եվրագոտու նախարարների ֆինանսական խորհուրդը համաձայնեցրել է ԵՄ տնտեսության աջակցության 500 միլիարդ եվրոյի ծրագիրը: ՄԱԿ-ի կորոնավիրուսի դեմ պայքարի շրջանակում հումանիտար աջակցության ծրագիրը հավաքել է 396,5 մլն դոլար՝ հայտնել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը՝ ԱԽ փակ նիստում, ապրիլի 10-ին: Ըստ Համաշխարհային բանկի Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի զեկույցի՝ 2020-ին, համավարակի պատճառով, տարածաշրջանում աճի անկումը կլինի -4,4 և -2,8 %-ի միջև, մինչ վերականգնումը 2021-ին՝ շնորհիվ տնտեսական քաղաքականության միջոցառումների, ապրանքների գների աստիճանաբար վերականգնման և առևտրի: Հայաստանի տնտեսական աճը, լավատեսական սցենարով՝ 1,7 % է: Fitch վարկանշային գործակալությունը վերանայել է ՀՀ կառավարության արտարժույթով, ազգային արժույթով երկարաժամկետ պարտավորությունների թողարկման սուվերեն վարկանիշները՝ պահպանելով «BB-» մակարդակի վրա, «դրականը» փոխարինելով «բացասական» հեռանկարով։ Կորոնավիրուսը բացասական է ազդում Հայաստանի տնտեսության վրա՝ հաշվի առնելով կախումը ներմուծումից, ՌԴ տնտեսությունից (մասնավոր փոխանցումների, առևտրի ու ներդրումների առումներով) և զբոսաշրջությունից։ Ըստ Fitch-ի՝ Հայաստանը բախվելու է պետական պարտքի աճի։ ՀՀ-ի ՀՆԱ-ի աճը նվազելու է 2019-ի 7,6 %-ից մինչև 0,5 %։ ՀՆԱ-ի աճը կվերականգնվի 2021-ին՝ մինչև 5,5 %։ Ընդհանուր պետական պարտքը 2020-ին 53,6 %-ից կաճի 59,2 %, իսկ 2021-ին կիջնի 56 %:
Հետաքրքիր է, իսկ ո՞վ է Հայաստանին պարտք տալու: ԵՄ-ն արդեն Հայաստանին 51 միլիոն եվրո է հատկացրել, Արևելյան գործընկերության ծրագրով՝ ևս 140 միլիոն եվրո, Եվրահանձնաժողովը՝ 92 միլիոն եվրո, ԵՄ Վիշեգրադյան քառյակը՝ 250000 եվրո, Համաշխարհային բանկը՝ 3 միլիոն դոլար, ԱՄՆ-ը՝ 1,1 միլիոն դոլար, ԱՄՀ-ը` 280 մլն դոլար… Ճիշտ է՝ այս գումարները հիմնականում առողջապահական խնդիրների համար են, բայց տնտեսական հետևանքները ոչ պակաս կարևոր են: ՈՒ այս պատկերն ունենալով՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ԵԱՏՄ միջկառավարական խորհրդի նիստում դեռ ուզում էր, որ ԵԱՏՄ-ն ապացուցի կենսունակությունը: Այն ԵԱՏՄ-ն, որի տիրոջ գլխավոր քաղաքական զենքը՝ «Գազպրոմը», Հայաստանից պահանջում է գազի գնի բարձրացում: Իսկապես՝ խրախճանք ժանտախտի ժամին: Գազային խրախճանք՝ էներգակիրների գնանկման մեջ: Եվ՝ հայ-ռուսական «փայլուն հարաբերությունների»: Պարզապես համեմատեք՝ ի՞նչ է արվում ԵՄ-ում ու ի՞նչ է արվում ԵԱՏՄ-ում՝ տնտեսությունը ճգնաժամից դուրս բերելու համար: Հաշվի առեք ԵՄ-ում, հատկապես Իտալիայում, Իսպանիայում, Ֆրանսիայում մահերի համաթիվը, և՝ այնուամենայնիվ, համատեղ աշխատելու ունակությունը: Հնարավոր համարու՞մ եք, որ ԵՄ որևէ երկրից Գերմանիան կամ Ֆրանսիան պահանջեին գազի սակագնի բարձրացում այս պայմաններում, եթե լինեին գազամատակարար: Եվրոպական և եվրասիական արժեքների տարբերությունը ակնհայտ է դարձնում կորոնավարակի հայելին: Ինքներդ որոշեք՝ որքանո՞վ էր ճիշտ ԵՄ-ին 2013-ին մերժելու ու ՄՄ (մաքսային միություն), ապա՝ ԵԱՏՄ մտնելու մեր ընտրությունը՝ հանուն էժան գազի: Որքանո՞վ է ճիշտ գազի բնական մենաշնորհը ՌԴ-ին ընծայելը, երբ կողքներիս Իրանն է, որի գազը ինքնաբերաբար էժան է, թեկուզ այն պատճառով, որ Իրանը մեր հարևանն է: Գալու՞ է սխալների ուղղման ժամանակը: Ակնհայտորեն՝ ոչ հիմա, քանի դեռ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը նամակ է գրում ու մարտի 31-ից պատասխան չի ստանում Միլլերից, իսկ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է հարցը Պուտինի հետ լուծել: Հիմա գազի գինը եվրոպական երկրներում նվազագույնն է` 2005-ից սկսած: Հայկական կողմը, հաշվի առնելով համաշխարհային շուկայի միտումները, դիմում է գազի մեծածախ գինը (Վրաստան-Հայաստան սահմանին՝ 2019-ի հունվարի պայմանավորվածությամբ՝ 165 ԱՄՆ դոլար՝ 1000 խմ-ի դիմաց) նվազեցնելու բանակցությունների առաջարկով, «Գազպրոմի» դուստրը պատասխան հայտ է ներկայացնում հուլիսի 1-ից բարձրացնելու սակագինը սպառողների համար: Ստացվում է՝ Եվրոպայում ֆինանսական կորուստները Միլլերն ուզում է փոխհատուցել Հայաստանու՞մ՝ այդքան սպառողունա՞կ է հայկական շուկան: Թե՞ քաղաքական խնդիր է լուծում Պուտինը: ՈՒ սա միակ սկանդալը չէ: Հայկական «Յուքոմ» ընկերության ղեկավարությունը և աշխատակիցների մեծ մասը հրաժարականի դիմում են ներկայացրել: Ձմռանն ընկերությունը դիմել էր ՏՄՊՊՀ ռուսական «Բիլայնի» հայկական դուստր ընկերությունը գնելու համար, բայց փաստացի՝ «Բիլայնն» է գնում «Յուքոմը» ու «Բիլայնի» գլխավոր տնօրեն Անդրեյ Պյատախինը կարող է դառնալ… «Յուքոմի» ղեկավար: Հաղորդակցության շուկայում «Յուքոմը» միակ հայկական ընկերությունն է, մյուս երկուսը՝ «Բիլայնը» ու ՄՏՍ-ը, ռուսական են: Կա երրորդ սկանդալն էլ՝ ավիացիայի ոլորտում: Միջազգային կարգավորող մարմինը հայկական 2 ավիաընկերությունների արգելել է Եվրոպա թռչել: Առաջին հայացքից՝ եվրոպական սկանդալ է, բայց եթե ճիշտ են մամուլի տեղեկությունները, հայկական ավիաընկերությունները չվերթեր են իրականացրել աֆրիկյան երկրներ՝ Պուտինի ընկերոջ ընկերության պատվերով զենք տեղափոխելով: Ստացվում է՝ համաժամանակյա՝ գազային, ավիացիոն ու կոմունիկացիոն ոլորտներում Ռուսաստանը հաստատում է ինքնիշխանությունը Հայաստանում: ՈՒ դա է այն «աջակցությունը», որին ընդունակ է ռազմավարական դաշնակիցը կորոնավարակի տնտեսական հետևանքները հաղթահարելու համար: Հա, մեկ էլ՝ Գյումրու 102-րդ ռազմաբազայի համար ուղարկված կենսաբանական ռազմական լաբորատորիան:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Իսկ ընդհանրապես՝ Զատկի տոներին քաղաքացիների փողոցային ու գնումների ակտիվությունը վկայում է, որ կորոնավիրուսի 1000-ը եզրագիծը չէ, մենք 2000-ն էլ անցնելու ենք՝ արտակարգ դրությունը երկարացնելը քիչ է, պետք է վերահսկել կատարումը: Բժիշկները չեն դիմանա: Եվ ակնհայտ է, որ առողջապահության համակարգը կամ չի տիրապետում ոչ միայն վիճակին, այլև վիճակագրությանը, կամ թաքցնում է թվերը: Առավել հավանական է առաջինը՝ դիահերձման բացակայությամբ լինում են չախտորոշված և չհաշվառված մահեր՝ մեկ, երկրորդ՝ երբ չկա բավարար թեստավորում, չկա վարակակիրների իրական թիվ: Ստեղծվում է տպավորություն, որ հազարավոր թեստեր են գնվում, բայց համարժեք թվով հնարավոր վարակակիրներ չեն թեստավորվում: Կամ լաբորատոր հնարավորություններն են անբավարար, կամ թեստավորվում է ճիշտ այնքան մարդ, որքան բուժելու հնարավորություն ունեն հիվանդանոցները՝ անկախ անվերահսկելի դարձած վարակակիրների թվից: Սա հենց այն դեպքն է, որ վիճակն անկառավարելի է դարձնում: Եվ երրորդ՝ քաղաքացիական գիտակցություն չկա, որ տանը նստելը համարժեք է ողջ մնալուն: Պետք է փոխել խնդիրը՝ խուճապ չտարածելը մեր դեպքում հավասարվել է թեթևամտություն տարածելուն: ՀՀ ոստիկանները բացահայտորեն քիչ են ՀՀ հպարտ քաղաքացիներին պարտադրելու իրենց կյանքին սպառնացող անմիջական վտանգին հարիր վարքագիծ դրսևորելու պետության պահանջը: Իսկ պետությունն արդեն սկսել է հոգնել: Ողջ լերուք:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
