Արցախի նախագահական ընտրությունների հիմնական ինտրիգը՝ քանի փուլով է ընթանալու քվեարկությունը
17.04.2020 | 00:34
Արցախի նախագահական ընտրությունների հիմնական ինտրիգը, թերևս, պտտվում է այն հարցի շուրջը, թե քանի փուլով է ընթանալու քվեարկությունը։ Թեկնածուների մեջ‚ ելնելով օբյեկտիվ իրավիճակից‚ ակնհայտորեն առկա էր առաջնորդ, և գրեթե ոչ ոք չէր կասկածում, որ հենց նա էլ ընտրվելու է ընտրական մրցավազքի արդյունքում։ Օբյեկտիվ իրավիճակ ասվածի ներքո շատ փաստարկներ պետք է հաշվի առնել, սակայն ամենակարևորն այն է, որ ցանկացած ընտրություն աշխարհի ցանկացած կետում‚ ի թիվս այլ գործոնների‚ նաև ռեսուրսների պայքար է։ Խոսքը ֆինանսական, ինստիտուցիոնալ‚ այլ ռեսուրսների մասին է, կառույցներ, արտաքին կապեր, արտաքին և ներքին ներդրողներից ստացվող ֆինանսական երաշխավորագրեր և այլն։ Իհարկե, այս ամենին գումարվում է նաև կոնկրետ թեկնածուի իրական ժողովրդականությունը։ Սակայն կյանքը ցույց է տալիս, որ այն երկրներում, որտեղ սոցիալական վիճակը շատ ցածր մակարդակի վրա է, սովորաբար բոլոր հնարավոր ռեսուրսները շատ հանգիստ իրենց դիրքերը զիջում են ֆինանսներին։
Այս ամենը հաշվի առնելով՝ գրեթե բոլոր վերլուծաբանները կանխատեսում էին, որ Արցախի նախագահական ընտրություններում ընտրվելու լավագույն հնարավորություններն ուներ հայկական երկրորդ պետության նախկին վարչապետ, նախկին պետնախարար և հայտնի գործարար Արայիկ Հարությունյանը։ Ռեսուրսային տիրույթում նրա առավելություններն իր մրցակիցների նկատմամբ ակնհայտ էին։ Իհարկե, երբ խոսում ենք ռեսուրսների մասին, պետք է հաշվի առնենք, որ Արցախի պարագայում շատ կարևոր է, թե որքան է տվյալ թեկնածուն ընդունելի պաշտոնական Երևանի կողմից։ Այս առումով Արայիկ Հարությունյանը ջանք ու եռանդ չէր խնայել, որպեսզի ասոցացվի ՀՀ իշխանությունների հետ կամ գոնե չընկալվի հայաստանյան իշխանությունների կողմից անցանկալի թեկնածու, ինչպես Վիտալի Բալասանյանի պարագայում էր։ Թեև հասկանալի էր, որ ամբողջական վստահություն նրա անձի նկատմամբ ՀՀ գործող ղեկավարության մոտ գուցե և չլիներ՝ հաշվի առնելով Արայիկ Հարությունյանի բիզնես կապերը նախկին իշխանությունների հետ, նրա կենսագրությունը։ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն էլ ստիպված էր հաշվի նստել առկա իրողությունների հետ։ Սակայն Նիկոլ Փաշինյանը չէր լինի Նիկոլ Փաշինյան, եթե չփորձեր առկա և բացահայտ իրողություններում ստեղծել սեփական հակախաղն ու իր ազդեցությունն ունենալ ընտրական գործընթացների վրա։
Ահա այս համատեքստում ինչ-որ փուլից սկսած՝ արցախյան ընտրական գործընթացներում խաղի մեջ մտցվեց Արցախի արտաքին գործերի նախարար Մասիս Մայիլյանը։ Բոլոր վերլուծաբանները համակարծիք են, որ Մասիս Մայիլյանը երբևէ արտգործնախարարի իր ծանր տեղը չէր թեթևացնի, եթե չունենար շատ կոնկրետ երաշխիքներ շատ կոնկրետ մարդու՝ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից։
Ինչու՞ խաղի մեջ մտցվեց Մասիս Մայիլյանը։ Նիկոլ Փաշինյանը շատ լավ հասկանում էր, որ Մայիլյանին միացնելով այն, ինչ պակասում է վերջինիս՝ Սամվել Բաբայանի ռեսուրսները՝ փողը և կառույցները, միևնույն է, նրա հնարավորությունները բավականին ցածր են մնում։ Սակայն ՀՀ վարչապետի համար շատ ավելի կարևոր էր, որպեսզի ընտրություններն ավարտվեին երկու փուլով, ընդ որում, երկրորդ փուլում մասնակցի հենց Մասիս Մայիլյանը, որին աջակցություն են ցույց տվել տարբեր հիմնադրամներ։ Եթե Մայիլյանը հայտնվում է ընտրությունների երկրորդ փուլում, անկախ հավաքած տոկոսների քանակից, Արայիկ Հարությունյանի հաղթանակը շռնդալից չի լինում, և Նիկոլ Փաշինյանն իր հակախաղն էր ստանում՝ Արայիկ Հարությունյանին ցույց տալով, որ առանց Երևանի միջամտության, այնուամենայնիվ, վերջինիս շատ դժվար կլիներ գրանցել հաջողություն։ Այս պարագայում ՀՀ վարչապետը տեղավորվում է երկու թեկնածուների միջև, ինչպես ասում են՝ մատի ու մատանու արանքում, և սկսում է առևտուր անել։
Խոշոր հաշվով, մտցվեց արհեստական երկրորդ փուլ։ Առաջին փուլի ընտրությունների հաջորդ իսկ օրը Մասիս Մայիլյանն այցելեց Երևան, որտեղից էլ, ամենայն հավանականությամբ, ստացավ համապատասխան հրահանգներ‚ ըստ այդ հրահանգների‚ ամենայն հավանականությամբ‚ նախատեսված էր հետագայում բոյկոտելով ընտրությունները՝ խարխլել ընտրությունների լեգիտիմությունը։ Եվ եթե ապագայում Արցախում իրավիճակ փոխվի, Փաշինյանը կկարողանա շահարկել Արայիկ Հարությունյանի ընտրության լեգիտիմության թեման. շեշտվելու է, որ ընտրությունները տեղի են ունեցել կորոնավիրուսի համաճարակի պայմաններում, խախտումներ են տեղի ունեցել, սակայն դժվար է ասել, թե որքանով են դրանք ազդել ընտրությունների արդյունքների վրա, մի խոսքով այն, ինչ օրերս հայտարարեց դիտորդական առաքելություն իրականացրած սորոսական խումբը՝ Դանիել Իոաննիսյանի ղեկավարությամբ։ Այսպիսով՝ Արայիկ Հարությունյանի շուրջ արհեստականորեն ստեղծում են ցածր լեգիտիմության շղարշը։
Նիկոլ Փաշինյանին պետք էր ստանալ այս պատկերը, որպեսզի ցույց տա, թե լավություն է անում Արցախի ապագա նախագահին՝ նրան թույլ տալով բազմել երկրի ղեկավարի աթոռին։ Ի դեպ, չի բացառվում, որ Արցախի հետընտրական դրսևորումներում կար հայաստանյան իշխանությունների հավանությունը։ Սակայն պետք է նկատել, որ Փաշինյանին բոլորովին էլ ձեռնտու չէ, որ հետընտրական զարգացումներն ապակայունացնեն իրավիճակն Արցախում։ Հայաստանում վերահսկողության տեսակետից իրավիճակը բավականին փխրուն է, և այս պայմաններում ինքնասպանություն է ունենալ անկայունության, լարվածության օջախ Արցախում։
Պարզ է, որ Արայիկ Հարությունյանը փոխզիջումային թեկնածու է եղել այս ընտրություններում և՛ Նիկոլ Փաշինյանի, և՛ Արցախի ռազմաքաղաքական էլիտայի, և՛ ՀՀ նախկին իշխանությունների, մանավանդ Սերժ Սարգսյանի թիմի համար։ Եվ ընտրությունների երկրորդ փուլը կազմակերպվել էր զուտ նրա համար, որպեսզի արձանագրվի Արայիկ Հարությունյանի նախագահ դառնալու իրավաբանական փաստը։ Բայց ամեն դեպքում Նիկոլ Փաշինյանը գուցե իշխանության՝ իր կողմից թույլ վերահսկվող սորոսական խմբի բացահայտ ճնշման ներքո ընտրություններից հետո փորձեց որոշակի տարածություն պահել արցախյան ընտրությունների հաղթողից՝ որոշակի պաուզա պահելով ու միայն դրանից հետո շնորհավորելով Արայիկ Հարությունյանին։ Այդ շնորհավորանքը հետևեց ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի‚ ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի շնորհավորանքներին միայն։ Ընդ որում‚ բուն գործընթացը երկու փուլից էր բաղկացած. վարչապետը նախ շնորհավորեց Արցախի ժողովրդին և միայն մի քանի ժամ հետո՝ անձամբ հաղթողին՝ հատուկ շեշտելով‚ որ Արայիկ Հարությունյանը կարող է ակնկալել Նիկոլ Փաշինյանի աջակցությունը‚ եթե բարեփոխումներ իրականացնի։
Այս քաղաքական խաղերը ևս մեկ անգամ ցույց են տալիս‚ որ Նիկոլ Փաշինյանի դիրքերը‚ առավել ևս ճգնաժամի պայմաններում‚ այնքան ամուր չեն‚ որքան փորձում են ցույց տալ թե՛ անձամբ ինքը‚ թե՛ իր քաղաքական թիմի ներկայացուցիչները։ Նիկոլ Փաշինյանը կրկին ապացուցեց այն վարկածը‚ որ ճնշումների առանձնապես չի դիմանում‚ այդ թվում նաև իր‚ այսպես կոչված‚ պատահական կամ ոչ պատահական թիմակիցների։
Արամ Վ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
-
Ասում են
Ադրբեջանը վերսկսել է պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ գնդակոծելով խաղաղ բնակիչներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքները
-
Ասում են… Մենք առաջարկել ենք համաձայնության գալ Ադրբեջանի հետ այնպես, որ Քելբաջարն ու Լաչինը, նաև ամբողջ Ղարաբաղը, փաստացի մնան Հայաստանի իրավասության ներքո
-
Ասում են Ռուսաստանը գնահատում է Հայաստանի հետ կառուցողական հարաբերությունները, սակայն հնարավոր չէ համաձայնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի թեզերի հետ՝ ռուս խաղաղապահների առաքելության ձախողման մասին:
-
Ասում են… Ադրբեջանը խնդիր է դրել Արցախն ազատել հայ բնակչությունից, ստեղծել պայմաններ, որ հայերն այնտեղից գնան, ով կմնա՝ տեղահանել կամ կազմակերպել կոտորած Շատ հստակ է ծրագիրը:
-
Ասում են Ավելի քան 30000 երեխաներ և նրանց ընտանիքները Լեռնային Ղարաբաղում արդեն 8 ամիս է՝ գտնվում են շրջափակման և ավերակների մեջ։
-
Ասում են․․․ Թուրքական ցեղերը հայտնվել են 10-րդ դարում, 11-րդ դարում հասել են պատմական Հայաստանի տարածք: Այս հողի վրա հայերն ապրել են մթա 15-րդ դարից:
Տարածաշրջանային
