Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

«Անդ­րա­նիկ Քո­չա­ր­յա­նը Հա­յաս­տա­նի և հա՞յ պաշ­տո­ն­յա է, թե՞ Ադր­բե­ջա­նի պաշ­տո­ն­յա` թուրք, հրեա կամ չգի­տես ով»

«Անդ­րա­նիկ Քո­չա­ր­յա­նը Հա­յաս­տա­նի և հա՞յ պաշ­տո­ն­յա է, թե՞ Ադր­բե­ջա­նի պաշ­տո­ն­յա` թուրք, հրեա կամ չգի­տես ով»
04.09.2020 | 01:09

Թերևս բո­լո­րին է հայտ­նի, որ պա­տե­րազ­մը ոչ միայն ռազ­մի դաշ­տում է լի­նում, այլ նաև տե­ղե­կատ­վա­կան, հո­գե­բա­նա­կան և այլ աս­պա­րեզ­նե­րում: Նույ­նիսկ հա­տուկ հաս­կա­ցու­թյուն­ներ կամ եզ­րեր կան` «տե­ղե­կատ­վա­կան պա­տե­րազմ»...
Եվ, ա­հա, հի­մա Ադր­բե­ջա­նը տե­ղե­կատ­վա­կան պա­տե­րազ­մում հա­յե­րիս նկատ­մամբ հաղ­թա­նակ է տո­նում շնոր­հիվ «ՀՀ Ազ­գա­յին ժո­ղով» կոչ­վա­ծի 2016 թվա­կա­նի ապ­րի­լին ծա­վալ­ված մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հան­գա­մանք­ներն ու­սում­նա­սի­րող քն­նիչ հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նի այն հայ­տա­րա­րու­թյան, որ ադր­բե­ջա­նա­կան «Յաշ­մա» է­լի­տար հա­տուկ ջո­կա­տը Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յի ըն­թաց­քում լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի է հա­սել։
Ա­մեն ինչ շատ պարզ է. մենք Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յից հե­տո, ընդ­հուպ մինչև վեր­ջերս, փաս­տարկ­ված կեր­պով հեր­քում էինք դա` ըն­դգ­ծե­լով «Յաշ­մա» է­լի­տար հա­տուկ ջո­կա­տի (Ադր­բե­ջա­նի ՊՆ 052-րդ հա­տուկ նշա­նա­կու­թյան բրի­գա­դի, որն ա­ռա­վել հայտ­նի է «Յաշ­մա» կամ «Կա­պույտ բե­րետ­ներ» ան­վամբ) խո­շոր կո­րուստ­նե­րը, ըստ էու­թյան, ջախ­ջա­խու­մը և իր հիմ­նա­կան նպա­տա­կին չհաս­նե­լը (Ադր­բե­ջա­նի պաշ­տո­նա­կան քա­րոզ­չու­թյունն այդ ամ­բողջ ըն­թաց­քում ի­րա­կա­նու­թյու­նը ներ­կա­յաց­նում էր գլ­խի­վայր շրջ­ված): Բայց հի­մա Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նը, ո­րը մաս­նա­վոր անձ չէ, այլ ԱԺ պատ­գա­մա­վոր, պե­տա­կան բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա, հի­շյալ հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գա­հը, հայ­տա­րա­րել է այն, ինչ ա­սում էր և ա­սում է Ադր­բե­ջա­նը:
Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նը և ադր­բե­ջա­նա­կան քա­րոզ­չա­մե­քե­նան «Յաշ­մա» ջո­կա­տին Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յի ըն­թաց­քում լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­ներ վե­րագ­րե­լով, գու­ցե նկա­տի ու­նեն ա՞յն, որ «Յաշ­մա»-ի հրո­սակ­նե­րը, չբա­վա­րար­վե­լով Թա­լի­շում Վա­լե­րա Խա­լա­փյա­նին և նրա կնո­ջը՝ Ռազ­մե­լա­յին, գն­դա­կա­հա­րե­լով, կտ­րել են նրանց ա­կանջ­նե­րը։ Դե, ի­հար­կե, ադր­բե­ջա­նա­կան տե­սան­կյու­նից դա լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն է:


Հնա­րա­վոր է նաև, որ Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նը Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յի ըն­թաց­քում «Յաշ­մա» է­լի­տար հա­տուկ ջո­կա­տի լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին հայ­տա­րա­րե­լով, նկա­տի է ու­նե­ցել Թա­լի­շի և Լե­լե-Թե­փեի՝ Վա­րա­զաթմ­բի բար­ձունք­նե­րում հայ­կա­կան կող­մի շուրջ 800 հեկ­տար տա­րած­քա­յին կո­րուստ­նե­րը: Բայց սա կա­րե­լի՞ է հա­մա­րել հա­ջո­ղու­թյուն այն պա­րա­գա­յում, երբ «Յաշ­ման» կորց­րել է իր կազ­մի կե­սից ա­վե­լին, հրամ­կազ­մը հիմ­նա­կա­նում ոչն­չաց­վել է, ջո­կա­տը դար­ձել ան­մար­տու­նակ, իսկ գրա­ված տա­րածքն էլ ոչ միայն ա­մա­յի է, այլև չու­նի ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն։
Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նը հի­մա հայ­կա­կան կող­մի հա­ջո­ղու­թյա՞ն մա­սին կխո­սեր, ե­թե նշ­ված տա­րած­քի կորս­տից հե­տո մեր զին­վո­րա­կան­նե­րին հրա­ման տր­ված լի­ներ այն հետ գրա­վել և, ա­սենք, 100 զին­վո­րի ու սպա­յի կյան­քի գնով հի­շյալ տա­րած­քը վե­րա­դարձ­ված լի­ներ… Թե՞ խս­տա­գույնս կքն­նա­դա­տեր մեր այն ժա­մա­նակ­վա ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյա­նը` ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն չու­նե­ցող տա­րած­քը վե­րա­դարձ­նե­լու նպա­տա­կով այդ 100 հա­յի կյան­քը զո­հե­լու հա­մար։ Հար­ցի պա­տաս­խա­նը, կար­ծում ենք, բո­լո­րին է պարզ. ի­հար­կե՛ կքն­նա­դա­տեր ու կշա­հար­կեր այդ փաս­տը, և, հնա­րա­վոր է, ոչ միայն անձ­նա­պես, այլև իր ղե­կա­վա­րած հանձ­նա­ժո­ղո­վի հետ հա­մա­տեղ:


Նշ­ված տա­րած­քը գրավ­վել է ոչ թե մեր ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան սխա­լի, սպա­նե­րի, զին­վոր­նե­րի վատ կռ­վե­լու, այլ «Յաշ­մա»-ի և Ադր­բե­ջա­նի ԶՈՒ այլ ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րի ի­րա­կա­նաց­րած «բլիցկ­րի­գի» հետևան­քով: Հնա­րա­վոր է, կա ևս մեկ պատ­ճառ, ո­րի մա­սին ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սյա­նը, պաշտ­պա­նու­թյան նախ­կին նա­խա­րար Սեյ­րան Օ­հա­նյա­նը, ՊՆ Գլ­խա­վոր շտա­բի պետ Յու­րի Խա­չա­տու­րո­վը, Ար­ցա­խի այն ժա­մա­նակ­վա ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյու­նը չեն խո­սում, քա­նի որ այն պե­տա­կան գաղտ­նիք է, և հա­մա­պա­տաս­խան բա­ցա­հայ­տու­մը գու­ցե Ար­ցա­խյան հիմ­նախ­նդ­րի քա­ղա­քա­կան հան­գու­ցա­լու­ծու­մից հե­տո կար­վի:


Դա­տե­լով ա­մե­նից, Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյանն ան­տե­սում է 800 հեկ­տա­րի ժա­մա­նա­կա­վոր կորս­տի ի­րա­կան պատ­ճա­ռը կամ պատ­ճառ­նե­րը, կամ էլ դա նրան չի հե­տաք­րք­րում, և «Յաշ­մա»-ի լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին նրա հայ­տա­րա­րու­թյան բուն նպա­տա­կը մեր ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թյան, սպա­նե­րի սխա­լի, հա­մա­պա­տաս­խան մի­ջոց­ներ չձեռ­նար­կե­լու մա­սին ակ­նար­կելն է, Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յի հաղ­թա­նա­կը ստ­վե­րե­լը: Մնում ես ապ­շած` Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նը Հա­յաս­տա­նի և հա՞յ պաշ­տո­նյա է, թե՞ Ադր­բե­ջա­նի պաշ­տո­նյա` թուրք, հրեա կամ չգի­տես ով: «Յաշ­մա»-ի լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին հայ­տա­րա­րե­լիս, Քո­չա­րյան Անդ­րա­նի­կի բե­րանն ին­չու չի՞ զո­րա­ցել «Յաշ­մա»-ին ջախ­ջա­խած, նրա ա­ռաջ­խա­ղա­ցու­մը կա­սեց­րած ու հետ շպր­տած մեր հա­տուկ­ջո­կա­տա­յին­նե­րի, հե­տա­խույզ­նե­րի ե­թե ոչ սխ­րան­քի, ա­պա առն­վազն լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին խո­սել: Չէ՞ որ հա­կա­ռակ պա­րա­գա­յում, ե­թե նույ­նիսկ մի պահ հա­մա­րենք, թե «Յաշ­ման» իս­կա­պես լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­ներ է ու­նե­ցել, ստաց­վում է, որ Քո­չա­րյա­նը կի­սաճշ­մար­տու­թյունն է ա­սել, ո­րը կեղ­ծի­քի ա­մե­նա­նուրբ ու վտան­գա­վոր տե­սակն է:


Ա­զա­տա­մար­տիկ, ռազ­մա­կան ու հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ Գևորգ Գևոր­գյա­նը Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նի հի­շյալ հայ­տա­րա­րու­թյան առն­չու­թյամբ «Ֆեյս­բուք»-ի իր է­ջում մաս­նա­վո­րա­պես գրել է.
«Ան­հայ­րե­նիք ու հո­գով որբ է այն հա­յը, ով կեղծ խա­ղա­ղա­սի­րու­թյան քո­ղի տակ գո­վեր­գում է ցե­ղաս­պան թուր­քին, ադր­բե­ջան­ցուն: Քո­չա­րյան Անդ­րա­նի­կի «փա­ռա­պանծ յաշ­մա» թե­զը, Փա­շի­նյան Նի­կո­լի «կա­ռու­ցո­ղա­կան և կիրթ Ա­լիև» թե­զի երկ­րորդ ա­րարն է պար­զա­պես: Ի­րա­կա­նում մեր ժո­ղո­վուր­դը և պե­տու­թյու­նը իշ­խա­նու­թյան ծու­ղա­կում են, ա­պազ­գա­յին և քա­ղա­քա­կան սպե­կու­լյա­ցիա­յով զբաղ­վող իշ­խա­նու­թյան ծու­ղա­կում: Կեղ­տոտ և ան­բա­րո, չա­փա­զանց ան­բա­րո խաղ են սկ­սել՝ «տա­վու­շյան մար­տե­րը` հաղ­թա­նակ, ապ­րի­լյան լայ­նա­ծա­վալ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը` պար­տու­թյուն», հնար­քով:
Ինչ են ա­նում. հի­մա էլ մեր հաղ­թա­նակ­ներն են բա­ժա­նում սև ու սպի­տա­կի, յու­րա­յին­նե­րի և օ­տար­նե­րի, այն հաղ­թա­նակ­նե­րը, ո­րոն­ցից և ոչ մե­կի հետ ոչ մի կապ չու­նեն: Վեր­ջին 30 տար­վա մեր ռազ­մա­կան խրո­նի­կա­յից մի քա­նի դի­տար­կում.
Ար­ցա­խյան ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րում մենք ագ­րե­սոր Ադր­բե­ջա­նից ա­զա­տագ­րե­ցինք մեր սր­բա­զան հայ­րե­նի­քը:


1994 թվա­կա­նին կնք­վեց զի­նա­դա­դար:
2016 թվա­կա­նի ապ­րի­լին Ադր­բե­ջա­նը լայ­նա­ծա­վալ հար­ձակ­ման փորձ կա­տա­րեց, ո­րը լռեց­վեց 4 օ­րում, փայ­լուն հաղ­թա­նա­կով և ա­պա­ցու­ցե­ցինք, որ Ար­ցա­խի հար­ցը այլևս չու­նի ռազ­մա­կան լու­ծում, պար­տադ­րե­ցինք վե­րա­դառ­նալ 94-ի զի­նա­դա­դա­րի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյա­նը:
2020 թվա­կա­նի հու­լի­սին դի­քա­յին մար­տեր ծա­վալ­վե­ցին, մենք դար­ձյալ հաղ­թե­ցինք:
Այ­սու­հան­դերձ, ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն էլ ու­նեն մասշ­տա­բա­յին, ծա­վա­լա­յին և նպա­տա­կա­յին բա­ժա­նում­ներ, տե­սակ­ներ:
Օ­րի­նակ՝ 94 թվա­կա­նի զի­նա­դա­դա­դա­րը 5 տա­րի տևած լայ­նա­ծա­վալ պա­տե­րազ­մի հաղ­թա­նակ էր:


2016 թվա­կա­նի քա­ռօ­րյան՝ լայ­նա­ծա­վալ մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հաղ­թա­նակ, ո­րով­հետև հա­կա­ռա­կոր­դը հար­ձակ­ման էր ան­ցել ար­ցա­խա-ադր­բե­ջա­նա­կան սահ­մա­նի ա­ռաջ­նագ­ծի ամ­բողջ եր­կայն­քով:
2020 թվա­կա­նի հու­լի­սին Տա­վու­շում դիր­քա­յին հար­ձա­կում էր, ո­րը կա­սեց­վեց դի­քա­յին մար­տե­րում մեր հաղ­թա­նա­կով:
Հի­մա. ինչ ա­նուն տաս այս ինք­նան­պա­տակ քայ­լած­նե­րի իշ­խա­նու­թյա­նը, երբ փոր­ձում են ան­գամ մեր ազ­գա­յին հաղ­թա­նակ­նե­րը գլ­խի­վայր շր­ջել:
Ինչ են ա­նում, ու­րեմն՝ 94 թվա­կա­նի մեր ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րի հաղ­թա­նա­կը ի սկզ­բա­նե էին փոր­ձում վար­կա­բե­կել, թի­րա­խա­վո­րե­լով այդ ճա­նա­պար­հով ան­ցած հե­րոս­նե­րին: Հի­մա էլ հա­սել են ապ­րի­լյա­նին:
Փաս­տա­ցի, ըստ այս ա­պազ­գա­յին­նե­րի, միայն տա­վու­շյան դիր­քա­յին մար­տերն են հաղ­թա­նակ:
Պարզ է, խայ­տա­ռակ ձա­խո­ղում­նե­րից, սուտ խոս­տում­նե­րից, ա­պազ­գա­յին ծրագ­րե­րից հե­տո թաքն­վե­լու տեղ են փնտ­րում, ի­րենց տե­սա­կին հա­մա­պա­տաս­խան: Տա­վու­շյա­նը պար­զա­պես վա­հան են դարձ­նում ի­րենց իշ­խա­նու­թյու­նը եր­կա­րաձ­գե­լու և հար­մար պա­հին՝ հաղ­թա­նա­կած իշ­խա­նու­թյան տիտ­ղո­սով հե­ռա­նա­լու հա­մար:
Չե­ղա՛վ, ան­հար­գե­լի ա­պազ­գա­յին­ներ, չե­ղա՛վ»:
Ժա­մա­նա­կին Խոր­հր­դա­յին Միու­թյու­նում, ո­րի մասն էր նաև Ադր­բե­ջա­նը, եր­գել են` այս­քան ու­րախ կյան­քը մեզ ըն­կեր Ստա­լինն է տվել: Ե­թե Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյանն այս­պես շա­րու­նա­կի, բա­ցառ­ված չէ, որ Ադր­բե­ջա­նում սկ­սեն եր­գել` այս­քան ու­րախ կյան­քը մեզ Քո­չա­րյան Անդ­րա­նիկն է տվել:


Ե­թե Անդ­րա­նիկ Քո­չա­րյա­նը «Յաշ­մա»-ի հրո­սակ­նե­րին լուրջ հա­ջո­ղու­թյուն­ներ է վե­րագ­րել, ա­պա «թավ­շյա» ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում ըն­տր­ված Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան նա­խա­գահ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը սեպ­տեմ­բե­րի 2-ին լրագ­րող­նե­րի հետ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ անդ­րա­դառ­նա­լով այն հար­ցին, թե ար­դյոք ապ­րի­լին հայ­կա­կան կող­մը հաղ­թել է, թե պարտ­վել, Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա­յում մեր հաղ­թա­նա­կը հաղ­թա­նակ չի հա­մա­րել: Ա­սել է, որ ինքն այդ հար­ցի պա­տաս­խա­նը չու­նի, մե­րը ոչ պար­տու­թյուն է հա­մա­րել, ոչ էլ հաղ­թա­նակ` այդ­պի­սով հա­կադր­վե­լով վեր­ջերս հրա­վիր­ված մա­մու­լի ա­սու­լի­սում այդ առն­չու­թյամբ ՀՀ եր­րորդ նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սյա­նի ար­տա­հայ­տած տե­սա­կե­տին: Եվ սա` չնա­յած այն հան­գա­ման­քին, որ, հենց իր իսկ խոս­տո­վա­նու­թյամբ, Ադր­բե­ջա­նին չի հա­ջող­վել լու­ծել այն խն­դի­րը, ո­րը դր­ված էր Ադր­բե­ջա­նի զին­ված ու­ժե­րի առջև: Մեջ­բե­րու­մը ԱՀ նա­խա­գա­հի խոս­քից է.
«Բայց հաղ­թել ենք, թե չենք հաղ­թել… Ես ա­սում եմ՝ կորց­րել ենք դիր­քեր, ու­նե­ցել ենք կո­րուստ­ներ, Ադր­բե­ջա­նը ու­նե­ցել է կո­րուստ­ներ, հա­ջող­վել է գրա­վել ո­րոշ դիր­քեր»:


Իս­կա­պես հե­տաքր­քիր ժա­մա­նակ­նե­րում ենք ապ­րում։ Ըստ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նի այս ար­ձա­նագր­ման, ստաց­վում է, որ Ադր­բե­ջանն ա­վե­լի շա­հե­կան վի­ճա­կում է ե­ղել, քա­նի որ և՛ հայ­կա­կան կող­մը, և՛ Ադր­բե­ջանն ու­նե­ցել են կո­րուստ­ներ, բայց Ադր­բե­ջա­նին հա­ջող­վել է գրա­վել ո­րոշ դիր­քեր, իսկ մենք այդ դիր­քե­րը կորց­րել ենք: Այս­պի­սով խոր­քում, ըստ էու­թյան, ստաց­վում է, որ Ադր­բե­ջանն է հաղ­թել: Մնում է պար­զել, թե Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյուն­յանն ին­չու՞ է ան­տե­սել և՛ այն փաս­տի ռազ­մա­կան ու քա­ղա­քա­կան նշա­նա­կու­թյու­նը, որ Ադր­բե­ջա­նին չի հա­ջող­վել լու­ծել խն­դի­րը, ո­րը դր­ված էր նրա զին­ված ու­ժե­րի առջև, և՛ այն ի­րո­ղու­թյու­նը, որ թշ­նա­մու մարդ­կա­յին և ռազ­մա­տեխ­նի­կա­կան կո­րուստ­ներն ան­հա­մե­մա­տե­լի են մեր կո­րուստ­նե­րի հետ: Ադր­բե­ջա­նի ԶՈՒ-ն, ջախ­ջախ­վե­լով, հետ է շպրտ­վել ար­ցա­խյան հո­ղից, բա­ցա­ռու­թյամբ ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն չու­նե­ցող 800 հեկ­տար ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես կորս­ված տա­րած­քի: Գու­ցե պատ­ճա­ռը Հա­յաս­տա­նից փչող քո­չա­րյա­նա­կան ու փա­շի­նյա­նա­կան հո­վե՞րն են…


Ար­թուր ՀՈՎ­ՀԱՆ­ՆԻ­ՍՅԱՆ

Դիտվել է՝ 8474

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ