Տե­ղի բնա­կի­չը հու­շար­ձա­նի ա­ռա­ջին պա­հա­պանն է

Շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ էր, Ստե­փա­նա­վա­նում էի: Շր­ջե­ցի, ծա­նո­թա­ցա պատ­մա­կան վայ­րե­րին: Զար­ման­քով պար­զե­ցի, որ Ստե­փա­նա­վա­նում ծն­ված, կյան­քի մի տևա­կան շր­ջա­նը հայ­րե­նի բնօր­րա­նում ապ­րած լո­ռե­ցին միայն լսել էր «Լո­ռե բեր­դի» մա­սին, հա­մա­րում էր ի­րե­նը, ու սրա­նով ա­վարտ­վում էր ծա­նո­թու­թյու­նը սե­փա­կան քա­ղա­քի պատ­մու­թյան հետ: Ի­րա­կա­նում զբաղ­վա­ծու­թյան, չկարևո­րե­լու կամ մի ու­րիշ պատ­ճա­ռով մենք բո­լորս էլ հա­ճախ անց­նում ենք պատ­մու­թյան կող­քով: Ա­վե­լի վատ տե­ղե­կու­թյան էլ բախ­վե­ցի. հու­շար­ձա­նի տա­րած­քից քա­րե­րը հա­նում-տա­նում-օգ­տա­գոր­ծում են շի­նա­րա­րու­թյան մեջ: Այս տա­րի բո­լո­րո­վին այլ էր տպա­վո­րու­թյունս «Լո­ռե բեր­դից». հու­շար­ձա­նի տա­րած­քը բա­րե­կարգ էր, այ­ցե­լու­նե­րը՝ շատ, բայց մեր այ­ցից ա­ռաջ դժ­բախտ դեպք էր գրանց­վել. տե­ղա­ցի մի ե­րե­խա բար­ձունքն այն­քան ի­րենն էր հա­մա­րել, այն­քան էր ցան­կա­ցել գե­ղե­ցիկ տե­սա­րա­նի ֆո­նին լու­սան­կար­վել, որ զրկ­վել էր կյան­քից: Եր­կի­րը ճա­նա­չե­լու, պատ­մա­կան մի­ջա­վայ­րը պահ­պա­նե­լու, պատ­մա­կան հու­շար­ձա­նը այ­ցե­լու­նե­րի հա­մար ա­ռա­վե­լա­գույնս անվ­տանգ դաձ­նե­լու խն­դիր­նե­րի մա­սին է խոս­քը:

Անց­նենք պաշ­տո­նա­կան լրա­հո­սին: «Ամ­բերդ ամ­րոց» և «Լո­ռե բերդ» քա­ղա­քա­տե­ղի» պատ­մամ­շա­կու­թա­յին ար­գե­լոց­նե­րի մուտ­քը վճա­րո­վի է դար­ձել։ Մի քիչ ու­շա­ցած ու կարևոր ո­րո­շում էր: Այս եզ­րա­կա­ցու­թյանն ենք հան­գում պատ­մամ­շա­կու­թա­յին ար­գե­լոց-թան­գա­րան­նե­րի և պատ­մա­կան մի­ջա­վայ­րի պահ­պա­նու­թյան ծա­ռա­յու­թյուն ՊՈԱԿ-ի փոխտ­նօ­րեն ԽՈ­ՐԵՆ ԳՐԻ­ԳՈ­ՐՅԱ­Նի հետ զրույ­ցից հե­տո: Նախ՝ փոր­ձե­ցինք պար­զել՝ տոմ­սա­յին տն­տե­սու­թյու­նը ին­չու՞ ո­րոշ­վեց սկ­սել «Ամ­բեր­դից» և «Լո­ռե բեր­դից»:

«Ե­թե «Զո­րաց քա­րե­րից» սկ­սեինք, դուք պի­տի հարց­նեիք՝ ին­չու՞ «Զո­րաց քա­րե­րից»: Բո­լոր ար­գե­լոց­նե­րը հըն­թացս պետք է մտ­նեն տոմ­սա­յին տն­տե­սու­թյան մեջ»,- հա­կա­դար­ձեց ՊՈԱԿ-ի փոխտ­նօ­րե­նը, նշե­լով, որ հեր­թա­կա­նու­թյու­նը ի­րենց աշ­խա­տու­ժով, մար­քե­թին­գա­յին աշ­խա­տան­քով, մշա­կու­թա­յին մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի կազ­մա­կերպ­մամբ է պայ­մա­նա­վոր­ված: «Ամ­բերդն» ու «Լո­ռե բեր­դը» ա­ռա­վե­լա­գույնս հանր­հառ­չակ­վել են թե՛ ներ­սում, թե՛ դր­սում, այ­սօր­վա տվյալ­նե­րով, ճա­նա­չե­լիու­թյու­նից դա­տե­լով, տոմ­սա­յին տն­տե­սու­թյուն մտ­նե­լիս խն­դիր չեն ու­նե­նա:

Կա կար­ծիք, որ սիր­ված ար­գե­լոց­նե­րի մուտ­քը վճա­րո­վի դարձ­նե­լուց հե­տո կպա­կա­սի այ­ցե­լու­նե­րի թի­վը: Մեր այս դի­տարկ­մանն ի պա­տաս­խան՝ Խո­րեն Գրի­գո­րյանն ա­սաց, որ այդ մտա­վա­խու­թյու­նը գա­լիս է ոչ թե հան­րու­թյու­նից, այլ զբո­սաշր­ջա­յին ըն­կե­րու­թյուն­նե­րից. «Ես ու­րիշ հարց ու­նեմ. որևէ չափ­ման միա­վոր կա՞, թե զբո­սաշր­ջա­յին ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի սահ­մա­նած գներն ին­չո՞վ են պայ­մա­նա­վոր­ված»: Ինչ­պես վերևում նշե­ցինք, «Լո­ռե բեր­դում» ե­րե­խա էր մա­հա­ցել: Մեր զրու­ցակ­ցի տե­ղե­կաց­մամբ՝ հի­մա ար­դեն ձո­րը եր­կու­սու­կես մետր բարձ­րու­թյամբ պաշ­պա­նիչ ճա­ղա­վան­դակ­ներ ու­նի, ին­չը է­ժան հա­ճույք չէ: Այդ գու­մա­րը հատ­կաց­վել է «Գառ­նի», «Զվարթ­նոց», «Մե­ծա­մոր» ար­գե­լոց-թան­գա­րան­նե­րի տոմ­սա­յին տն­տե­սու­թյան շնոր­հիվ: Նա­խա­տե­սում են նաև «Բջ­նիում» ճա­ղա­վան­դակ­նե­րի անց­կա­ցում: «Են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի զար­գա­ցու­մը ա­ռա­ջին հեր­թին մի­տում ու­նի հու­շար­ձա­նը ա­ռա­վե­լա­գույնս ա­պա­հով դարձ­նե­լու: Ե­թե դու ներդ­րում չա­նես, չես կա­րող ինչ-որ բան ստեղ­ծել-զար­գաց­նել: Մենք խն­դիր ու­նենք բա­րե­լա­վե­լու սա­նի­տա­րա­կան պայ­մա­նե­րը, սան­հան­գույց ու­նե­նա­լու, է­լեկ­տա­րա­կա­նու­թյուն ա­պա­հո­վե­լու, ջր­հոր­դան­ներ կա­ռու­ցե­լու, ո­րով­հետև սե­լավ­նե­րի ժա­մա­նակ «Ամ­բեր­դում», օ­րի­նակ, ջու­րը հո­սում է դե­պի բերդ, ե­կե­ղե­ցի»: ՊՈԱԿ-ի տնօ­րե­նի բնո­րոշ­մամբ՝ ներգ­նա զբո­սաշր­ջի­կը պետք է գի­տակ­ցի, որ հու­շար­ձա­նի պա­հա­պան է, իր տված գու­մա­րը ոչ թե հա­ճույք­նե­րի վրա են ծախ­սում, այլ հու­շար­ձա­նը հա­սա­րա­կու­թյանն ա­ռա­վե­լա­գույնս հա­սա­նե­լի դարձ­նե­լու, որ մենք չի­մա­նանք միայն Գառ­նիի, Գե­ղար­դի ու Զվարթ­նո­ցի տե­ղը:

Անվ­տան­գու­թյան խնդ­րին անդ­րա­դառ­նա­լով նկա­տե­ցի, որ ճա­ղա­վան­դակ­նե­րը, նա­խազ­գու­շաց­նող ցու­ցա­նակ­նե­րը կարևոր են, բայց, որ­քան էլ ցու­ցա­նակն ար­գե­լում է պա­տե­րին չբարձ­րա­նալ, միևնույն է, ե­րե­խա­նե­րը բարձ­րա­նում են:
«Ես չեմ հաս­կա­նում՝ ինչ պետք է ա­նել, որ ու­սու­ցի­չը, երբ բե­րում է ե­րե­խա­նե­րին էքս­կուր­սիա­յի, գի­տակ­ցի, որ չի կա­րե­լի կի­սաա­վեր հու­շար­ձա­նի վրա բարձ­րաց­նել ե­րե­խա­նե­րին: Մենք և՛ ե­թե­րով, և՛ զբո­սաշր­ջա­յին ըն­կե­րու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով փոր­ձում ենք բա­ցատ­րել, որ ձեզ հա­ճույ­քից չենք զր­կում, տրա­մա­բա­նա­կան չէ մահ­վանն ըն­դա­ռաջ գնա­լը»,- ա­սաց մեր զրու­ցա­կի­ցը:
«Մենք ու­րիշ խն­դիր էլ ու­նենք. մեր ՊՈԱԿ-ի ի­րա­վա­սու­թյուն­նե­րը սահ­մա­նա­փակ­ված են բա­րե­կար­գում­նե­րի, օգ­տա­գործ­ման ու պահ­պան­ման շր­ջա­նա­կում, բա­րե­կարգ­ման մեջ չի մտ­նում վե­րա­կանգ­նու­մը, բայց մենք հու­շար­ձան­նե­րի դես­պան­ներն ենք, նա­խա­րա­րու­թյա­նը, գոր­ծա­կա­լու­թյա­նը ներ­կա­յաց­նում ենք, թե որ հու­շար­ձա­նը ան­հա­պաղ վե­րա­կան­գն­ման կա­րիք ու­նի: ՈՒ ե­թե են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րը զար­գաց­նեն, մենք խո­սե­լու տեղ կու­նե­նանք, կվե­րա­կանգ­նեք կա­ռույ­ցը, ո­րով­հետև դա գրա­վում է զբո­սաշր­ջիկ­նե­րին»,- հա­վե­լեց մեր զրու­ցա­կիը:
Տոմ­սա­յին տն­տե­սու­թյու­նը հե­տա­գա­յում կտա­րած­վի «Բջ­նի», «Զո­րաց քա­րեր», «Ա­գա­րակ» ար­գե­լոց­նե­րում: Տե­ղի բնա­կիչ­նե­րը կա­րող են ա­զատ մուտք գոր­ծել ար­գե­լո­ցի տա­րածք, ինչ­պես ըն­դգ­ծեց Խո­րեն Գրի­գո­րյա­նը՝տե­ղի բնա­կի­չը հու­շար­ձա­նի ա­ռա­ջին պա­հա­պանն է:

Ար­մի­նե ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ