Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Յու­րա­քան­չ­յուր հա­յի տա­նը` մեկ քան­դակ, եր­կու նկար

Յու­րա­քան­չ­յուր հա­յի տա­նը` մեկ քան­դակ, եր­կու նկար
06.12.2019 | 01:33
«Յու­րա­քան­չյուր նկար­չի, այն­պես էլ իմ մեջ եր­կյուղ կա։ Հան­կարծ կի­սա­կա­տար չմ­նա ուխ­տը, պետք է շատ բան հասց­նել ա­նել, ար­տա­հայ­տել, ա­սել մինչև վերջ։ Դա զրույց է տիե­զեր­քի, Աստ­ծո հետ»։
Սար­գիս ՀԱ­ՄԱԼ­ԲԱ­ՇՅԱՆ
գե­ղան­կա­րիչ
ՆԿԱ­ՐԻ ՆՎԻ­ՐՈՒ­ՄԸ` ԿԱ­ՇԱ՞ՌՔ
Հա­յոց ներ­կա վեր­նա­դա­սը շա­բաթ­վա 6 օ­րը եր­կիրն է «շե­նաց­նում», 7-րդ օ­րը նախ ծնդ­րա­դիր ա­ղոթք է կար­դում, սուրճ է ըմ­պում (սուր­ճը ե­փել է պետք սույն ձևա­չա­փով. 1 լի գդալ սուրճ, քա­ռորդ գդալ շա­քա­րա­վազ և 1 մատ­նոց հայ­կա­կան կո­նյակ), և ուղևոր­վում է դե­պի ար­վես­տա­նոց­ներ։ (Ի­րա­զե­կում. ՀՀ-ում գոր­ծում են շուրջ 500 ար­վես­տա­նոց­ներ, ո­րոնց ճա­նա­պար­հա­յին քար­տե­զը կա­րե­լի է ձեռք բե­րել Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյու­նում)։
Սույն ար­վես­տա­նոց­նե­րը «Կեր­պար­վես­տի Ե­րու­սա­ղեմ երկ­րի» այ­ցե­քար­տերն են, ե­թե նե­րառ­վեն պե­տու­թյան կա­յաց­ման, կա­յու­նաց­ման և բար­գա­վաճ­ման ռազ­մա­վա­րու­թյան տի­րույ­թում։ Ե­թե՜... Ա­ռայժմ ամ­պա­մած է եր­կին­քը երկ­րի վրա, զի բա­րյա­ցա­կամ ան­ձինք տե­ղե­կաց­նում են` ինչ-որ մի վե­րին հրա­հան­գով, ե­թե գե­ղար­վես­տա­սեր մե­կը պաշ­տո­նա­տար մե­կին նվի­րում է նկար կամ քան­դակ, սույ­նը հա­մար­վում է կա­շառք, կո­ռուպ­ցիոն ռիս­կեր պա­րու­նա­կող հան­ցա­վոր հան­գա­մանք, ինչն ան­թույ­լատ­րե­լի է օր օ­րի, շատ կնե­րեք, սա­կայն եվ­րակ­րտ­վող ներ­կա Հա­յաս­տա­նում։ Դի­ցուք «Կեր­պար­վես­տի Ե­րու­սա­ղեմ երկ­րի» ա­ռայժմ միակ բաժ­նե­տեր նվաստս կա­մե­նում է վե­րոն­շյալ նա­խա­գի­ծը քն­նարկ­ման ներ­կա­յաց­նել ՀՀ ԿԳՍՄ-ի են­թա­նա­խա­րա­րու­թյա­նը։ Այ­ցե­լում եմ են­թա­նա­խա­րա­րու­թյուն։ Ձախ ձեռ­քիս փա­թե­թում չք­նաղ մի դե­կո­րա­տիվ քան­դակ կա, աջ թևա­տա­կիս` մի շեն­շող կտավ։ Դրանք տո­նա­կան տրա­մադ­րու­թյամբ պետք է պա­րու­րեն քն­նար­կու­մը։ Պա­րու­րում են։ Քան­դա­կը նվի­րում եմ են­թա­նա­խա­րա­րու­թյա­նը, կտա­վը` են­թա­նա­խա­րար Նա­րի­նե Խա­չատ­րյան-Թու­խի­կյա­նին։ Քն­նար­կումն ըն­թա­նում է հո­գե­շահ մթ­նո­լոր­տում։ Եվ մեկ էլ ներս են խու­ժում ե­րեք դի­մա­կա­վոր, նվաս­տիս դեմ են տա­լիս պա­տին, խու­զար­կում և ու­ղեկ­ցում են ու­ղիղ դե­պի ԱԱԾ մե­կու­սա­րան։ Ա­ռանց խու­զարկ­ման մե­կու­սա­րան են հասց­նում նաև են­թա­նա­խա­րա­րու­հուն։ Ծաղ­կեց Մա­րո­յի բոս­տա­նը, իշ­խա­նու­թյան վար­կա­նի­շը 1,5 նի­շով և եր­կու օ­րով վեր ճախ­րեց, զի բա­ցա­հայտ­վել էր զար­հու­րե­լի մի դեպք. պե­տա­կան պաշ­տո­նյա­յին, ծա­ռա­յո­ղա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը կա­տա­րե­լիս, փոր­ձել էր կա­շա­ռել ինչ-որ մի­ֆա­կան երկ­րի ոմն բաժ­նե­տեր։
Սա ցնո՞րք է։ Բնավ։ Փոր­ձեք, դի­ցուք, 1000 ԱՄՆ դո­լա­րին հա­մար­ժեք դրա­մով մի նկար գնել և այն նվի­րել X պաշ­տո­նյա­յին, ո­րի ու­սա­նո­ղա­կան ըն­կերն եք և ցան­կա­նում եք նրա ծնն­դյան տո­նը շնոր­հա­վո­րել ար­վես­տի գոր­ծով։ Կաս­կած­ներ կան, որ կհայ­տն­վեք ի­րա­վա­պահ­նե­րի ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում։
Այս­պի­սով «նոր­հա­յաս­տա­նյան» իշ­խա­նու­թյու­նը (գու­ցե ա­կա­մա) խո­չըն­դո­տում է ժա­մա­նա­կա­կից կեր­պար­վես­տի լիա­րյուն կա­յաց­մա­նը, հե­տո ար­դեն նրա հա­մաշ­խար­հայ­նաց­մա­նը։
Միով բա­նիվ` «Կեր­պար­վես­տի Ե­րու­սա­ղեմ երկ­րում» ան­հույս տե­ղատ­վու­թյան ան­լույս շր­ջա­փուլն է։
Սա­կայն ար­դյո՞ք մա­կըն­թա­ցու­թյան ժա­մա­նա­կը չէ... Վե­րոն­շյալ վե­րերկ­րա­յին տագ­նա­պը հա­յոց ներ­կա վեր­նա­դա­սը կա­րող է փա­րա­տել` մաս­նակ­ցե­լով ներ­քոն­շյալ ան­նա­խա­դեպ ուխ­տագ­նա­ցու­թյա­նը։
«ԿԵՐ­ՊԱՐ­ՎԵՍ­ՏԻ Ե­ՐՈՒ­ՍԱ­ՂԵՄ ԵՐԿ­ՐԻ» ՈՒԽ­ՏԱԳ­ՆԱՑ­ՆԵ­ՐԸ
Մի­ջի­նը 1 մլն դրամ աշ­խա­տա­վարձ ստա­ցող քա­նի՞ պետ­ծա­ռա­յող կա 3-րդ հան­րա­պե­տու­թյու­նում։ Չկաս­կա­ծեք, առն­վազն 1 հա­զար։ Նրանց ա­ռա­ջար­կում եմ գնել փոք­րա­չափ մի քան­դակ, դե­կո­րա­տիվ-կի­րա­ռա­կան ար­վես­տի նմու­շի որևէ գործ, ի վեր­ջո` գե­ղան­կար­չա­կան կամ գրա­ֆի­կա­կան աշ­խա­տանք։ Հա­յաս­տա­նի նկա­րիչ­նե­րի միու­թյան հա­զար ան­դամ­ներ սի­րով կբա­ցեն ի­րենց ար­վես­տա­նո­ցի դռ­նե­րը ձեր ա­ռաջ, նրանց հետ կվա­յե­լեք օր­վա խոր­հուրդն ամ­բող­ջաց­նող երկ­րորդ բա­ժակ սուր­ճը և ձեռք կբե­րեք կեր­պար­վես­տի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն։ Ձեռք բե­րեք և գե­ղար­վես­տա­կան ձևա­չա­փում ներ­դաշ­նակ­վեք ներ­կա ի­րա­կա­նու­թյա­նը։ Այն է` կն­պաս­տեք ժա­մա­նա­կա­կից կեր­պար­վես­տի ա­ռար­կա­յա­կան զար­գաց­մա­նը, միա­ժա­մա­նակ կշե­նաց­նեք ձեր օ­ջա­խը և աշ­խա­տա­վայ­րը գույ­նի, գծի, հո­րին­ված­քի և նյու­թի շեն­շող խոր­հր­դով։ Հի­շեց­նում եմ, որ նկա­րը հա­ճախ ա­պա­քի­նում է դի­տո­ղին հո­գե­կան տկա­րու­թյու­նից։ Կա­րիք չկա ժա­մա­նակ ու գու­մար վատ­նե­լու` այ­ցե­լե­լով հո­գե­բույ­ժին։ (Ի դեպ, ո­րոշ և՛ հո­գե­բույժ­ներ, և՛ հո­գե­վեր­լու­ծա­բան­ներ ինք­նա­բուժ­վում են` պար­բե­րա­բար զմայլ­վե­լով ցան­կա­լի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյամբ։ Ինքս հո­գե­կան ա­լե­կո­ծու­թյունս էա­պես մեղ­մում եմ կանգ­նե­լով Նի­կօ­յի գրա­ֆի­կա­կան, գրե­թե ա­ռեղծ­վա­ծա­յին դի­մա­պատ­կե­րի, Փա­րա­վոն Միր­զո­յա­նի գե­րիչ կա­նանց կեր­պար­նե­րի, Խա­չա­տուր Ա­զի­զյա­նի ֆրան­սիա­կան քա­ղա­քի մայ­րա­մու­տը հա­վեր­ժաց­նող կտա­վի ա­ռաջ, դյութ­վում եմ Վա­հագն Գալս­տյա­նի ան­զու­գակ­շիռ բնա­պատ­կե­րը դի­տե­լիս։ Նա­խա­տո­նա­կան ա­վե­լի հրա­շա­լի նվեր անհ­նար է պատ­կե­րաց­նել)։ Գե­ղա­գի­տա­կան և կազ­դու­րիչ գոր­ծա­ռույթ­նե­րից զատ կեր­պար­վեստն ու­նի (այս մա­սին մի ան­գամ նշել եմ) կան­խա­գու­շակ նշա­նա­կու­թյուն։ Հա­ճախ նկա­րի են­թա­պատ­կե­րում երևու­թա­նում է եր­կի վաղ­վա օ­րը, ներ­կա պաշ­տո­նա­տար տիկ­նայք և տիարք կեր­պար­վես­տի գոր­ծե­րում կա­րող են ստա­նալ ի­րենց ներ­կա օր­վա կա­ռա­վար­ման վաղ­վա անդ­րա­դար­ձը։
Եր­կա՜ր կանգ­նեք կեր­պար­վես­տի նմու­շի ա­ռաջ, օր­վա ըն­թաց­քում գո­նե մեկ ժամ։ Հա­վա­տա­ցեք, որ կշա­հեք, այն էլ մե­ծա­պես։ Զի կշա­հի նաև նկա­րի­չը, կկա­ռուց­վի «Կեր­պար­վես­տի Ե­րու­սա­ղեմ եր­կի­րը»։
Հար­գար­ժան դրա­մա­յին (մի՞­թե միայն դրա­մա­յին) մի­լիո­նա­տեր-տիարք և տիկ­նայք, զանց մի ա­ռեք մի կարևոր հան­գա­մանք. ար­վես­տի գործն ար­ժեք է և գին։ Պա­տից կախ­ված նկա­րը, հյու­րա­սե­նյա­կը կեր­պա­վո­րող քան­դա­կը կամ էլ կար­պետն ու գոր­գը գնա­յին նոր ո­րակ են ձեռք բե­րում ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում, և նման­վում են կաղ­նե­փայ­տե տա­կառ­նե­րում կեն­սալց­վող ոս­կե­խունկ և արևա­զարմ կո­նյա­կին։ Այն­պես որ դար­ձեք ուխ­տագ­նաց­ներ և ճա­նա­պարհ­վեք դե­պի ար­վես­տա­նոց­ներ։
ՄԵ­ԾԱ­ՀԱ­ՐՈՒՍՏ­ՆԵ­ՐԻ ՔԱ­ՎԱ­ՐԱ­ՆԸ
Քա­նի՞ հայտ­նի դո­լա­րա­յին մի­լիո­նա­տեր կա 3-րդ հան­րա­պե­տու­թյու­նում։ Բա­զում։ Իսկ որ­քա՞ն են ան­հայտ մի­լիո­նա­տե­րե­րը։ Ան­հա­մար են, կպն­դեն պատ­վար­ժան ըն­թեր­ցող­ներս և բնավ չեն սխալ­վի։
Նրանք կա­մե­նու՞մ են ազն­վաց­նել ի­րենց կա­պի­տա­լը։ Հու­սամ, որ ա­յո։ Ի վեր­ջո, ցան­կա­ցած ազ­գա­յին և հա­կա­պե­տա­կան հա­մա­կարգ պատ­մու­թյան բա­նադ­րան­քով մի սքան­չե­լի պա­հի հայ­տն­վում է նույն պատ­մու­թյան լու­սանց­քում, հս­կա­յա­կան գու­մար­նե­րը հօդս են ցն­դում, ան­շարժ գույ­քը մնում է ան­սա­սան, վե­րած­վե­լով մե­տա­ղի ջար­դո­նի։ Բայց չե­ղար­կենք մթն­դած մտ­քե­րը և ուխ­տագ­նա­ցու­թյան հրա­վի­րենք 3-րդ հան­րա­պե­տու­թյան տն­տե­սու­թյան (առ­հա­սա­րակ գո­յու­թյան) վե­րահս­կիչ փա­թե­թի տեր օ­լի­գար­խիկ դա­սին և վեր­ջի­նիս ար­բա­նյակ են­թա­դա­սե­րին։
(Նոր­հա­յաս­տա­նյան գի­նով­ցած-դու­խով­ցած ի­րա­կա­նու­թյու­նը մեր­ժում է օ­լի­գարխ հաս­կա­ցու­թյու­նը, ե­կեք վե­րահս­կիչ փա­թե­թա­տե­րե­րին ուղ­ղա­կի մե­ծա­րենք «գեր­հա­րուստ» պատ­վա­տիտ­ղո­սով)։
Գեր­հա­րուստ­նե­րը, պար­զա­պես հա­րուստ­նե­րը, վեր­ջա­պես ունևոր­ներն ի զո­րու են ի­րենց լեռ­նա­ցած, բլ­րա­ցած և թմբ­ված մո­լեմս­խուն փո­ղե­րը ազն­վա­կա­նաց­նե­լու, այն է` ներդ­նե­լու գու­մար­նե­րը ար­դի հայ կեր­պար­վես­տի զար­գաց­ման վրա։ ՈՒխ­տագ­նա­ցու­թյան մաս­նա­կից­նե­րին ի­րա­զե­կում եմ. տիարք և տիկ­նայք, դուք դար­ձել եք հայ­կա­կան վեր­ջին պե­տա­կա­նու­թյան վե­րահս­կիչ փա­թե­թի տե­րը կա­մա-ա­կա­մա, ձեր լեռ­նա­ցած, բլ­րա­ցած և ուղ­ղա­կի թմբ­ված գու­մար­նե­րի կն­քա­հայ­րը ՀՀ քրեա­կան օ­րենս­գիրքն է, կն­քա­մայ­րը` օֆ­շո­րյան բան­կե­րը, այն­պես որ պատ­մու­թյան լու­սանց­քից կա­րող եք տե­ղա­փոխ­վել լու­սան­ցա­զարդ է­ջեր հետևյալ կերպ։ Ձեր դղյակ­նե­րի, ամ­րոց­նե­րի և ա­ռանձ­նատ­նե­րի մղո­նա­նոց որ­մե­րը շն­չա­վո­րեք որմ­նան­կար­նե­րով, հար­թա­քան­դակ­նե­րով, մո­ման­կար­նե­րով և խո­րա­քան­դակ­նե­րով, ո­րոնք նվա­զա­գույ­նը հա­զար տար­վա կյանք ու­նեն և տա­սը դար կփա­ռա­բա­նեն ձեր ա­նունն ու գոր­ծը։
Տիարք և տիկ­նայք, ա­դա­ման­դե ջա­հերն ու ոս­կյա զու­գա­րա­նա­կոն­քե­րը բիրտ ա­սիա­կան, խա­նա­փա­շա­յա­կան մար­մաջ են, ձեր­բա­զատ­վեք նշյալ հա­մա­ճա­րա­կից և գլուխ­ներդ ի վեր ապ­րեք սե­փա­կան երկ­րում։ Զո­րօ­րի­նակ ին­չու՞ չորմ­նան­կա­րել «Ծո­վից ծով Հա­յաս­տա­նի» հիմ­նա­դիր և տի­րա­կալ Տիգ­րան Բ ար­քա­յից ար­քա­յի հաղ­թա­նակ­նե­րի պատ­մու­թյու­նը փուլ առ փուլ։ (Ի դեպ, 2020-ի սեպ­տեմ­բե­րի 21-ին բե­մադր­վե­լու է Տիգ­րան Մե­ծին նվիր­ված գեր­մա­նա­ցի կոմ­պո­զի­տոր Ա­դոլֆ Հա­սեի գրած օ­պե­րան)։
Մի՞­թե չար­ժե ար­դի մեր վար­պետ­նե­րին տա­րին բո­լոր ծան­րա­բեռ­նել որմ­նան­կար­նե­րի և մո­ման­կար­նե­րի, հար­թա­քան­դակ­նե­րի և խո­րա­քան­դակ­նե­րի պատ­վեր­նե­րով։ Թե­մա­ներն ան­հա­մար են, սկ­սած Հայկի և Բե­լի ա­ռաս­պե­լից մինչև ապ­րի­լյան հե­րո­սա­մարտ։
Մշա­կու­թա­յին մեր ան­բավ գան­ձա­րա­նը կա­րե­լի է վե­րար­տադ­րել-վե­րապ­րեց­նել, սկ­սած հնա­գույն շր­ջա­նից, երբ կազ­մա­վոր­վում էր հայ ազ­գը, մինչև մեր օ­րե­րը։
ՀԵՏԳ­ՐՈՑ
Ինչ­պես Սար­գիս Հա­մալ­բա­շյա­նի և յու­րա­քան­չյուր նկար­չի, այն­պես էլ նվաս­տիս մեջ եր­կյուղ կա, որ ներ­կա հա­յոց դրա­մա­յին, այ­նու­հետև դո­լա­րա­յին մի­լիո­նա­տե­րե­րը զար­թոնք չեն ապ­րի և չեն պատ­րաստ­վի ուխ­տագ­նա­ցու­թյան։ Բայց, կար­ծում եմ, եր­կյուղս ժա­մա­նա­կավ­րեպ է, զի գեր­հա­սու­նա­ցել է պատ­մա­կան պա­հը, և մենք պետք է կա­ռու­ցենք մեր խար­խուլ պե­տու­թյու­նը, տն­տե­սու­թյան զար­գաց­մամբ և, ան­կաս­կած, «Յու­րա­քան­չյուր հա­յի տա­նը` մեկ քան­դակ, եր­կու նկար» ծրագ­րի կեն­սա­գործ­մամբ։ Մի խոս­քով, կեր­պար­վես­տի գոր­ծեր գնել և նվի­րե­լը կա­շառք չէ, ուխ­տագ­նա­ցու­թյուն է։
Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱՆ
Դիտվել է՝ 7204

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ