Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

4. Թրամփի 4 ամենավտանգավոր որոշումները, որ կարող են փոխել Մերձավոր Արևելքի ապագան

4. Թրամփի 4 ամենավտանգավոր որոշումները, որ կարող են փոխել Մերձավոր Արևելքի ապագան
23.01.2020 | 16:16

(Նախորդ մասը)

Երուսաղեմը Իսրայելի մայրաքաղաքն է՝ վտանգավոր որոշում իդեալական պահին

Տարածաշրջանում Թրամփի առավել վտանգավոր որոշումներից մեկը, եթե ոչ ամենավտանգավորը վերջին տասնամյակում, բարձրաձայնվեց 2017-ի դեկտեմբերի 6-ին: Այդ օրը նա հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը Երուսաղեմը ճանաչում է Իսրայելի մայրաքաղաք, իսկ 2018-ին ԱՄՆ դեսպանատունը Թել Ավիվից փոխադրեց Երուսաղեմ: Դա երջանկացրեց Իսրայելին ու բարկացրեց հարևաններին, ցուցադրեց ԱՄՆ-ի բարեհաճ վերաբերմունքը այդ պետությանը և ոչ միայն բարդացրեց Պաղեստինի ու Իսրայելի միջև խաղաղության ձեռքերումը, այլև նպաստեց կոնֆլիկտի սրմանը, որ 7 տասնամյակ է ձգվում: Թրամփի որոշումը պաղեստինցիների համար սադրիչ էր, ու 2018-ի մարտին Գազայի հատվածի արևելյան սահմաններում սկսվեցին վերադարձի քայլերթեր՝ ի նշան իսրայելական օկուպացիայի ու ԱՄՆ նախագահի որոշման դեմ բողոքի: Այդ քայլերթերը երկար ամիսներ տևեցին, իսկ մասնակիցները ճնշումների ենթարկվեցին իսրայելական օկուպացիոն իշխանությունների կողմից՝ վկայում է 2019-ի դեկտեմբերի 21-ի Պաղեստինի տեղեկատվական կենտրոնի զեկույցը, որի համաձայն վերադարձի քայլերթերին ի պատասպան իսրայելական բռնություններին զոհ է գնացել 365 մարդ, 18 085-ը վիրավորվել են, այդ թվում՝ 4 483 երեխաներ ու 813 կանայք: Թրամփը շատ հանգամանալից էր ընտրել հայտարարության օրը: Դա իդեալական պահ էր, որ նշանակալից մեղմացնի մուսուլման բնակչության գերակայությամբ արաբական պետությունների հնարավոր արձագանքը, որ ավելի անհանգստացած են ահաբեկչության դեմ պայքարով, քան Իսրայելի հետ դիմակայությամբ: Այդ պատճառով նրանք երբեք վճռականորեն չեն դատապարտել ԱՄՆ նախագահի որոշումները և լուրջ միջոցներ չեն ձեռնարկել, որ կարող էին էականորեն ազդել երկրների դիվանագիտական ու տնտեսական հարաբերությունների վրա այնպիսի երկրների միջև ինչպես Եգիպտոսը, Սաուդյան Արաբիան, Թուրքիան ու Իրանը մի կողմից, մյուս կողմից՝ ԱՄՆ-ը ու Իսրայելը:

Եգիպտոսը Իսրայելի հետ հարաբերություններում ոսկեդար է ապրում ներկա նախագահ Աբդել Ֆատահ աս Սիսիի նախագահության օրոք, Սաուդյան Արաբիան գաղտնի համակարգում է իր գործողությունները Իսրայելի հետ ու Իրանին համարում է ընդհանուր թշնամի, իսկ Թեհրանն ավելի շատ մտահոգված է արաբական տարածքներում միջկրոնական կոնֆլիկտների կառավարումով: Թուրքիան նվազեցրել է լարումը Վաշինգտոնի հետ հարաբերություններում և նույնն արել է Իսրայելի հետ, իսկ Թրամփը 420 միլիարդ դոլարի գործարքներ է կնքել Պարսից ծոցի տարածաշրջանում: Այս բոլոր գործոնները օգնեցին նվազեցնել Երուսաղեմն Իսրայելի մայրաքաղաք ճանաչելու տարածաշրջանային բողոքի մասշտաբը: Լուսաբանելով Թրամփի հայտարարությունն ու նրա հետևանքները, Իսրայելի թերթերը գրում էին. «Մի վախեցեք՝ արաբները հիմա զբաղված են Իրանով»: Հազիվ թե առաջիկա տարիներին տարածաշրջանում հիմնարար փոփոխություններ լինեն, որ թույլ կտան ավելի լուրջ արձագանքել Թրամփի վտանգավոր քայլերին, հատկապես, եթե տարածաշրջանի մեծ երկրների ներկա ղեկավարները մնան իշխանության: Աբդել Ֆատահ աս Սիսիսն փոփոխություններ է արել Եգիպտոսի Սահմանադրության մեջ և կարող է իշխանության մնալ մինչև 2030-ը, իսկ նրա ամենալուրջ հակառակորդները բանտարկված են: Մուհամեդ բեն Սալմանը՝ Սաուդյան Արաբիայի 30-ամյա թագաժառանգը, հեռուստաեթերում հայտարարեց, որ ոչինչ, բացի մահը, չի խանգարի իրեն տասնամյակներով կառավարել երկիրը: Էրդողանը, որ չի կասեցրել Իսրայելի հետ հարաբերությունների նորմալացումը ԱՄՆ նախագահի հայտարարությունից հետո, նույնպես հազիվ թե ռիսկ անի դիրքորոշում փոխել: Թուրքիան համաձայնել է սահմանադրական փոփոխություններին, որ ընդլայնի նախագահի իրավասությունները, դա թույլ կտա Էրդողանին նախագահել մինչև 2029-ը:

Sasapost (Եգիպտոս)

Հ.Գ. Փաստացի՝ տարածաշրջանում ամենամեծ վտանգը պետությունների ղեկավարներն են, և ոչ միայն տարածաշրջանի: 2016-ին Դոնալդ Թրամփի ընտրությունը ԱՄՆ նախագահ ցնցում էր ամբողջ աշխարհի համար՝ պաշտոնավարության 3 տարիներին ընդունած որոշումների պատճառով: Բայց ժողովրդավարական ոչ մի պետության ղեկավար ռիսկ չի անի ընդունել այնպիսի որոշում, որին դեմ է լինելու իրեն ընտրող ժողովուրդը: Իսկ Մերձավոր Արևելքում ժողովրդավարությունը պայմանական ընկալում է՝ թե միապետությունների, թե աշխարհիկ պետությունների պարագայում: Երուսաղեմն Իսրայելի մայրաքաղաք ճանաչելու իր որոշումով, փորձագետների գնահատականով, Թրամփը նախադեպ ստեղծեց դե ֆակտո գոյություն ունեցող իրողությունների դե յուրե ճանաչման: Բայց առայժմ այդ ցանկում միայն Երուսաղեմն է:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ



Դիտվել է՝ 2698

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ