Մանրամասն որոնում (արխիվ)
19.04.2024
 
Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 
Նորություններ » «Ցան­կա­նում ենք ազ­գա­յին հան­գա­նա­կու­թ­յամբ ստեղ­ծել ազ­գա­յին մեծ ար­քա­յին ձոն­ված և շուրջ ե­րեք դար ա­ռաջ գր­ված օ­պե­րան»

«Ցան­կա­նում ենք ազ­գա­յին հան­գա­նա­կու­թ­յամբ ստեղ­ծել ազ­գա­յին մեծ ար­քա­յին ձոն­ված և շուրջ ե­րեք դար ա­ռաջ գր­ված օ­պե­րան»

«Ցան­կա­նում ենք ազ­գա­յին հան­գա­նա­կու­թ­յամբ ստեղ­ծել ազ­գա­յին մեծ ար­քա­յին ձոն­ված և շուրջ ե­րեք դար ա­ռաջ գր­ված օ­պե­րան»
03.12.2019 | 02:58
Զրու­ցա­կիցս մշա­կու­թա­բան, ՀՀ մշա­կույ­թի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ ԳԱ­ԳԻԿ ՄԱ­ՆԱ­ՍՅԱՆՆ է, ո­րը «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րա­յի գլ­խա­վոր պրո­դյու­սերն է։
«ՀՐԵԻՑ ԹԱ­ԳՈՒ­ՀԻՆ ՊԱՏ­ՐԱՍՏ­ՎՈՒՄ ԷՐ ԴԱՌ­ՆԱ­ԼՈՒ ՏԻԳ­ՐԱՆ ՄԵ­ԾԻ ԿԻ­ՆԸ ԵՎ ՀՐԵԱՍ­ՏԱ­ՆԸ ՀԱՆՁ­ՆԵ­ԼՈՒ ՀԱ­ՅՈՑ ԱՐ­ՔԱ­ՅԻ ԿԱ­ՌԱ­ՎԱՐ­ՄԱ­ՆԸ»
-Պա­րոն Մա­նա­սյան, աշ­խար­հի նշա­նա­վոր կոմ­պո­զի­տոր­նե­րը շուրջ 40 օ­պե­րա են գրել ի նվի­րումն «Ծո­վից ծով Հա­յաս­տա­նի» կն­քա­հայր Տիգ­րան Մեծ ար­քա­յից ար­քա­յին։ Ին­չո՞վ է սա պայ­մա­նա­վոր­ված։
-Նա չա­փա­զանց դրա­մա­տիկ պատ­մա­կան կեր­պար է։ Ար­դեն հա­սուն տա­րի­քում է նս­տել ար­քա­յա­կան գա­հին, եր­կար ժա­մա­նակ պա­տանդ է պահ­վել, ա­մուս­նա­ցել է երևե­լի գե­ղեց­կու­հի Կլեո­պատ­րա­յի հետ, ո­րը Միհր­դատ Պոն­տա­ցու դուստրն էր, նրան դա­վել է հա­րա­զատ որ­դին՝ Տիգ­րան Կրտ­սե­րը, ըստ էու­թյան, դառ­նա­լով կայս­րու­թյան փլուզ­ման պատ­ճառ­նե­րից մե­կը։ Նա Արևել­քի ար­քա­յից ար­քան էր, ո­րը ժա­ռանգ­վող կամ նվի­րա­բեր­վող տիտ­ղոս չէ, այն նվա­ճում են հաղ­թե­լով մինչ այդ ան­հաղթ մեկ այլ ար­քա­յից ար­քա­յի։ Ար­քա­յից ար­քա­յի թա­գը տար­բեր­վում է թա­գա­վո­րի թա­գից։ Այս ա­մե­նից բա­ցի, Տիգ­րան Բ-ն այն ե­զա­կի նվա­ճողն էր, ո­րին սի­րով էին ըն­դու­նում նվաճ­ված երկ­րում, քան­զի նրանց բե­րում էր խա­ղա­ղու­թյուն և բա­րե­կե­ցու­թյուն։
-Ձեր նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ սկս­վել է մի մեծ շար­ժում Ա­դոլֆ Հա­սեի գրած «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րան բե­մադ­րե­լու հա­մար։ Ո՞րն է նա­խընտ­րու­թյան շար­ժա­ռի­թը։
-Ա­դոլֆ Հա­սեն հռ­չա­կա­վոր կոմ­պո­զի­տոր է, նրա տուն-թան­գա­րա­նը Գեր­մա­նիա­յում հս­կա­յա­կան է։ Նա պա­տա­հա­բար հայ­տն­վում է Սուրբ Ղա­զար կղ­զում, հյու­րըն­կալ­վում է Մխի­թա­րյան միա­բա­նու­թյա­նը և ապ­շում է, ծա­նո­թա­նա­լով միա­բա­նու­թյան մշա­կու­թա­յին հարս­տու­թյան հետ։ Մինչ այդ բախ­տո­րոշ այ­ցը նա հա­յու­թյան մա­սին առ­հա­սա­րակ տե­ղե­կու­թյուն չի ու­նե­ցել։ Նա շուրջ եր­կու տա­րի ապ­րել է կղ­զում, ու­սում­նա­սի­րել է պատ­մա­կան ար­խիվ­նե­րը։ Եվ քա­նի որ Եվ­րո­պա­յում բե­մադր­վել էին հա­յոց ար­քա­յին նվիր­ված ա­ռա­ջին օ­պե­րա­նե­րը, նրա ու­շադ­րու­թյու­նը բևեռ­վել է Տիգ­րան Բ-ի վրա։ Ինչ­պես մյուս շատ նշա­նա­վոր կոմ­պո­զի­տոր­նե­րի, այն­պես էլ Հա­սեի հա­մար Տիգ­րան Մե­ծը հե­տաքր­քիր և ան­սո­վոր կեր­պար է։ Ա­սո­րի­քը թա­խան­ձել է հա­յոց ար­քա­յին, որ վեր­ջինս թա­գա­վո­րի ի­րեն։ Ա­վե­լին, հրեից թա­գու­հին պատ­րաստ­վում էր դառ­նա­լու Տիգ­րա­նի կի­նը և հա­նուն դրա պատ­րաստ էր Հրեաս­տա­նը ի տնօ­րի­նում հանձ­նե­լու հա­յոց ար­քա­յին։ Ի դեպ, Տիգ­րան Մե­ծի ա­ռա­ջին մեծ հաղ­թա­նա­կից ա­ռաջ հա­յոց եր­կն­քում փայ­լա­տա­կեց Հալ­լեի գի­սաստ­ղը։ Հալ­լեի գլ­խաստ­ղը երևաց մեր երկ­րի եր­կն­քում նաև Ղա­րա­բա­ղյան շարժ­ման նա­խօ­րյա­կին։ Սա պա­տա­հա­կա­նու­թյու՞ն է, թե՞ նա­խախ­նա­մու­թյուն։
«ԵՎ ՀԱ­ԼԵ­ՊՈՒՄ, ԵՎ ՀՈՄ­ՍԻ ԲԵՐ­ԴՈՒՄ ԷՔՍ­ԿՈՒՐ­ՍԱ­ՎԱՐ­ՆԵ­ՐԸ ԱՆԽ­ՏԻՐ ՊԱՏ­ՄՈՒՄ ԵՆ ՏԻԳ­ՐԱՆ ՄԵ­ԾԻ ՄԱ­ՍԻՆ»
-Հա­լե­պի և Հոմ­սի բեր­դե­րը կա­ռու­ցել է Տիգ­րան Մե­ծը։ Հոմ­սի մուտ­քի մոտ մի ան­տաշ ժայռ կա, վրան քա­րագր­ված, որ այս քա­ղա­քը չի մտել ոչ մի նվա­ճող, բա­ցա­ռու­թյամբ հայ ար­քա Տիգ­րան Մե­ծի։ Այ­սօր էլ Հոմ­սը ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի կի­զա­կե­տում է, սա­կայն դար­ձյալ անն­վաճ է։ Ե՛վ Հա­լե­պում, և՛ Հոմ­սի բեր­դում էքս­կուր­սա­վար­նե­րը անխ­տիր պատ­մում են Տիգ­րան Մե­ծի մա­սին։ Ինքս Հա­լե­պի բեր­դում էի, և երբ էքս­կուր­սա­վա­րը նոր էր սկ­սել ներ­կա­յաց­նել բեր­դի պատ­մու­թյու­նը, հարց­րի՝ իսկ ո՞վ է կա­ռու­ցել այս բեր­դը։ Էքս­կուր­սա­վա­րը իս­կույն հարց­րեց՝ հա՞յ ես։ Դրա­կան պա­տաս­խան ստա­նա­լով, ա­սաց՝ մի շտա­պիր, ես մշ­տա­պես հան­գա­մա­նա­լից պատ­մում եմ ձեր ար­քա­յի մա­սին։ Այդ­պես էլ ե­ղավ։ Նա սիր­ված թա­գա­վոր էր, հպա­տակ եր­կր­նե­րից միայն պա­հան­ջում էր, որ օ­րի­նա­վոր կեր­պով հար­կե­րը վճա­րեն։ Տիգ­րան Մե­ծի, որ­պես բա­րե­պաշտ նվա­ճո­ղի օ­րի­նա­կը, ըստ էու­թյան, ե­զա­կի է հա­մաշ­խար­հա­յին պատ­մու­թյու­նում։ Նա աշ­խար­հա­կալ տի­րա­կալ էր և ար­քա էր բա­րե­պաշտ։ Մի՞­թե նշ­վա­ծը չա­փա­զանց գայ­թակ­ղիչ չէ ստեղ­ծա­գոր­ծող­նե­րի հա­մար, պատ­մա­կան ան­հա­տի կեր­պարն ստեղ­ծե­լու ա­ռու­մով։
Բա­ցի վե­րոն­շյա­լից, հա­յոց ար­քան շատ դրա­մա­տիկ պատ­մա­քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի կի­զա­կե­տում էր։ Միհր­դատ Պոն­տա­ցու հետ նրանք գե­րիշ­խա­նու­թյուն էին հաս­տա­տել Արևել­քում, ընդ­դեմ Հռո­մի աշ­խար­հա­կա­լու­թյան։  Միհր­դատ Պոն­տա­ցու և Տիգ­րան Մե­ծի միջև վա­վե­րաց­ված էր ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան պայ­մա­նա­գիր։ Եվ այս պայ­մա­նա­գի­րը է՛լ ա­վե­լի ամ­րապն­դե­լու նպա­տա­կով Միհր­դա­տը իր չք­նա­ղա­գեղ աղջ­կան ¥ո­րի ձեռքն էին խնդ­րում Արևել­քի 22 թա­գա­վոր­ներ¤ կնու­թյան է տա­լիս Տիգ­րա­նին։ Միհր­դատ Պոն­տա­ցին պարտ­վեց հռո­մեա­ցի­նե­րից, ին­չը դար­ձավ նրա անկ­ման նա­խեր­գան­քը։ Կլեո­պատ­րան այդ պատ­մու­թյան մեջ մե­ղադ­րում է Տիգ­րա­նին։ Եվ սկս­վում է մի ահ­ռե­լի դրա­մա­տիկ խաղ, հա­կադր­վում են հա­յոց ար­քու­նի­քում ա­պաս­տա­նած Միհր­դատն ու Տիգ­րա­նը, Տիգ­րան Մե­ծին դա­տա­պար­տում է Կլեո­պատ­րան` հոր պար­տու­թյան մեղ­քը գցե­լով ա­մուս­նու վրա։ Տիգ­րա­նի և Կլեո­պատ­րա­յի որ­դին՝ Տիգ­րան Կրտ­սե­րը, իր հեր­թին չի նե­րում հո­րը։ Խն­դիրն այն է, որ «Ծո­վից ծով Հա­յաս­տա­նի» տի­րա­կա­լի ըն­տա­նի­քը ինք­նին ըն­տա­նե­կան պա­տե­րազ­մի թա­տե­րա­բե­մ էր։ Այս­պի­սով, հա­յոց ար­քա­յի մա­սին չորս տաս­նյակ օ­պե­րա է գր­վել, բայց գեթ մե­կը Հա­յաս­տա­նում չի բե­մադր­վել, սա ան­նե­րե­լի է։
«ՏԻԳ­ՐԱՆ ՄԵԾԻ» ՀՈ­ՎԱ­ՆԱ­ՎՈ­ՐԸ ՀԱՅ ԺՈ­ՂՈ­ՎՈՒՐԴՆ Է»
-Ի՞նչ փու­լում է Ձեր նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը։
-Մենք բե­մա­կա­նաց­նե­լու ենք Ա­դոլֆ Հա­սեի «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րան, ո­րը գր­վել է 1727-ին, բե­մադր­վել է մեկ տա­րի անց, Վե­նե­տի­կում։ Այ­սօր մեր թիվ մեկ խն­դի­րը ֆի­նան­սա­կան է, և ես գու­մար­նե­րի ներ­հոս­քը ձևա­վո­րում եմ մի գա­ղա­փա­րի շուրջ, որն ար­տա­ցոլ­ված է այս նշա­նա­բա­նում. «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րա­յի հո­վա­նա­վո­րը հայ ժո­ղո­վուրդն է»։ Այս­պի­սով, ցան­կա­նում ենք ազ­գա­յին հան­գա­նա­կու­թյամբ ստեղ­ծել ազ­գա­յին մեծ ար­քա­յին ձոն­ված և շուրջ ե­րեք դար ա­ռաջ գր­ված օ­պե­րան։ Ձևա­վո­րել ենք գոր­ծըն­թա­ցի փա­թե­թը։ Այս­պես, Տիգ­րան Մե­ծի փո­ղոց­նե­րում, Երևա­նում ու Վա­նա­ձո­րում կազ­մա­կեր­պե­լու ենք ֆլեշ­մոբ, ո­րին մաս­նակ­ցե­լու են Տիգ­րան ա­նու­նով տղա­ներ։ Ստեղ­ծե­լու ենք «Տիգ­րան Մեծ» կու­տա­կա­յին քարտ, այժմ բա­նակ­ցում ենք մի քա­նի բան­կի հետ։ «Տիգ­րան Մեծ» ան­վա­նու­մը կրող կո­նյա­կը դարձ­նե­լու ենք բրեն­դա­յին ապ­րան­քան­մուշ և նման այլ նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­րով փոր­ձե­լու ենք խնդ­րին հան­րա­յին լուրջ հն­չո­ղու­թյուն տալ։
Պայ­մա­նա­վոր­վել ենք ոս­կեր­չա­կան գոր­ծա­րա­նի հետ՝ պատ­րաս­տե­լու Տիգ­րան Մե­ծի ոս­կե­ձույլ թա­գը, որն օ­պե­րա­յի պրե­միե­րա­յից հե­տո կդր­վի ա­ճուր­դի։ Հա­մա­ցան­ցում բա­ցել ենք «Տիգ­րան Մեծ» է­ջը, ո­րը հայ­րե­նա­սի­րա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նի, այս հա­մազ­գա­յին նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նից բա­ցի, է­ջում ներ­կա­յաց­նե­լու ենք հա­յոց թա­գա­վոր­նե­րին։ Ան­շուշտ, կա դրա­մա­հա­վա­քի բա­ժին։ Նվի­րա­տուի ա­նու­նը, ի­հար­կե, ար­ձա­նագր­վում է նվի­րա­տու­նե­րի ցան­կում, ար­ձա­նագր­վում է նաև գու­մա­րի չա­փը և այս ա­մե­նը տե­սա­նե­լի է օն­լայն ձևա­չա­փում։ Ա­մեն բան լի­նե­լու է հան­րա­մատ­չե­լի և հաս­ցեա­կան։ Ե­րի­տա­սար­դա­կան հա­վաք­ներ ենք կազ­մա­կեր­պե­լու, «Տիգ­րան Մեծ» զբո­սաշր­ջա­յին եր­թու­ղի ենք բա­ցե­լու և հայ մտա­վո­րա­կան­նե­րին շուր­ջայ­ցի ենք հրա­վի­րե­լու Տիգ­րա­նի ան­ցած հաղ­թա­կան ճա­նա­պար­հով, մինչև Հա­լեպ։
-Ե­թե չեմ սխալ­վում, «Տիգ­րան Մեծ» ներ­կա­յաց­ման հա­մար էլ եք նշա­նա­բան երկ­նել։
-Ա­յո, այն կոչ­վում է «Գտիր քո մեջ Տիգ­րան Մե­ծին»։ Այս նշա­նա­բա­նը լայ­նո­րեն հան­րահռ­չակ­վե­լու է։ Կաս­կած չու­նեմ, որ մեր նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը հա­մազ­գա­յին ընդ­գր­կում կու­նե­նա և ա­հա թե ին­չու։ Մի ե­րի­տա­սարդ տղա­մարդ հան­դի­պեց ինձ և ա­սաց, որ նախ՝ շատ ոգևոր­ված է «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րա­յի բե­մա­կա­նաց­մամբ և պատ­րաստ է սա­տա­րե­լու։ Հե­տո ա­վե­լաց­րեց, որ ֆի­նան­սա­կան օգ­նու­թյուն ցու­ցա­բե­րել ան­կա­րող է, քան­զի նյու­թա­կան խն­դիր­ներ ու­նի, բայց կա­րող է սա­տա­րել թե­կուզ մի քա­րը մյու­սի վրա դնե­լով։ Սա ինձ շատ ոգևո­րեց։ Ես այս մար­դուն կն­քել եմ «ժո­ղովր­դի ձայն» տիտ­ղո­սով և հա­մոզ­ված եմ, որ նա իր նվիր­ման մեջ ե­զա­կի չէ։ Ա­մեն հա­յի մեջ նս­տած է Տիգ­րան Մե­ծը։
-Որ­պես ե­րաժշ­տա­կան մշա­կույթ բե­մադր­վե­լիք օ­պե­րան ի­րե­նից ի՞նչ է ներ­կա­յաց­նում։
-Ար­ժա­նա­վոր գործ է։ Գնա­հատ­վել է ճա­նաչ­ված մաս­նա­գետ­նե­րի կող­մից։
-Պա­րոն Մա­նա­սյան, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ին­չու մենք ո՛չ խոր­հր­դա­յին, ո՛չ էլ նո­րան­կա­խա­կան շր­ջա­նում չենք անդ­րա­դար­ձել այս օ­պե­րա­յին։
-Հիմ­նա­կան պատ­ճառն այն է, որ այդ օ­պե­րա­նե­րը գր­ված են «բա­րոկ­կո» ե­րաժշ­տա­կան ո­ճով, ո­րը ժա­մա­նա­կա­կից ե­րաժշ­տա­կան աշ­խար­հում ա­մե­նաընդ­գծ­ված­նե­րից է և ու­նի հս­տակ օ­րենք­ներ, նվա­գա­րան­նե­րը՝ մե­տա­ղա­կան լա­րեր, եր­կար ա­ղեղ­ներ և այլն։ Այս ա­մե­նը լրա­ցու­ցիչ դժ­վա­րու­թյուն է ստեղ­ծել «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րա­յի բե­մա­կա­նաց­ման հա­մար։ Այժմ կա­մե­նում ենք հաղ­թա­հա­րել խո­չըն­դոտ­նե­րը և բա­րոկ­կո ե­րաժշ­տու­թյու­նը տա­րա­ծել ՀՀ-ում։ «Տիգ­րան Մեծ» օ­պե­րան կա­րող է դառ­նալ հիմ­նա­քար նշյալ ե­րաժշ­տու­թյան տա­րած­ման հա­մար։
-Շնոր­հա­կա­լու­թյուն զրույ­ցի հա­մար։ Հա­մազ­գա­յին այս նա­խա­ձեռ­նու­թյա­նը «Ի­րա­տե­սը» մաղ­թում է հա­մազ­գա­յին զո­րակ­ցում։
Զրույ­ցը՝ Վրեժ Ա­ՌԱ­ՔԵ­ԼՅԱ­ՆԻ
Դիտվել է՝ 8311

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Մեծ խաղը շարունակվելու է՝ առանց հայկական գործոնը հաշվի առնելու

Դեռևս վաղ է համակողմանիորեն գնահատել ռուս խաղաղապահների ելքը Արցախից՝ տեղեկատվության սղության պատճառով: Վարկածները, հիփոթեզները շատ են...

Սոցցանցային գրառումներ

Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ
Պետության անունից գործողը կրկնակի պատասխանատու պիտի լինի օրենքի առաջ

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.