Մեր մթին աշխարհում ամեն մի առաքինության նույնիսկ փայլն իր ստվերն է նետում. հնազանդությունը` փոքրոգության և կեղծավորության, բարությունը` անարդարության, ճշմարտությունը` կոպտության և պահանջկոտության։ Իսկ մենք, որ միշտ հակված ենք տեսնելու ամենավատը, տեսնում ենք նախ և առաջ (իսկ երբեմն միայն) ստվերները։ Մեր մեղսական աչքերի համար հեզերը թույլ են, աղոթողները` եսասեր, առատաձեռնները` անտնտեսվար, հայեցողները` ծույլ։ Ամեն ինչում, նույնիսկ լավ բաների մեջ մթին կողմը տեսնելու ընդունակությունը երևան է հանում մեր մռայլությունն ու ընդհանուր մեղավորությունը։

Մարդն ունի նաև բնական ցանկություն` տեսնելու Նրան, որին հավատում է, և որը սիրում է իրեն: Բայց Հորը հնարավոր չէ տեսնել, քանզի Նա էությամբ անըմբռնելի է, և նույն էությունն ունեցո՛ղը կարող է ըմբռնել Նրան: Սակայն մարդն ըմբռնելի արարած է և, լինելով այդպիսին, չի կարող տեսնել Աստծուն: Այնուամենայնիվ, քանի որ Աստված Սեր է և մարդուն տվել է սիրո նույն շնորհը, ուստի, որպեսզի հագենա սիրո այդ փափագը, Նա ընդունեց գոյության մի ձև, որը մարդը կարողանա ըմբռնել: Նա մարդացավ, և Նրա զավակները բոլոր սուրբ հրեշտակների հետ կարող են տեսնել և վայելել Նրան: Դրա համար ես ասացի, որ ով ինձ տեսավ, տեսած եղավ Հորը: ՈՒ թեև կերպարանավորված լինելով մարդու տեսքով` Որդի կոչվեցի, ես հավիտենական և մշտագո Հայրն եմ:

Cogito ergo sum` կասկածում ես, ուրեմն կաս: Այս քաղաքի համար չի ասված, այս քաղաքում կասկածներ չկան, այս քաղաքում եղել են ու կան միայն հայտնություններ: Չկա ու չի եղել հավատ, որովհետև նույնիսկ երբ սուրբ Հարության տաճարում պատարագ է, տաճարի դռներից դուրս ականջ է ծակում մոլլայի ազանը: Ու մարդիկ այդպես էլ ապրում են, որովհետև այս քաղաքում երեք կրոնների սրբավայրեր են ու որևէ հավատացյալի չես կարող ասել՝ դու մի հավատա, հիմա իմ հավատալու ժամն է: Կամ՝ պատարագը:

Աշխարհում չկա ավելի կատարյալ բան, քան հակառակությունից և քննադատությունից ամբողջովին վեր լինելը: Նույն ինքը արևը, որը լույս և ջերմություն է տալիս մեզ, զերծ չէ բծերից, ու, չնայած այդ արատներին, այն չի դադարում իր կանոնավոր պարտականությունները կատարելուց: Այդպես էլ մենք մեր ուժերի ներածի չափով պետք է շարունակենք կատարել այն, ինչ վստահվել է մեզ, և մշտապես ջանանք բեղմնավոր դարձնել մեր կյանքը:

Չնայած վերնագիրը խոնարհաբար համեմեցինք մանրապատում հավելագրով, բայց խոսքը կարևոր իրադարձության մասին է, որը տեղի է ունեցել դարեր առաջ Ֆրանսիայի մայրաքաղաքում, այն էլ անձամբ նրանց թագավորի՝ Լյուդովիկոս XV-ի հետ, Վերսալի պալատում։

Ժամանակակից մշակույթը ստեղծվել է մարդկության կողմից ոչ միայն ոչ ըստ Աստծո օրենքի, այլև հաճախ հակառակ նրա, մարմնավորվել է չլուծվող, ամուր, հակաաստվածային ձևերի մեջ. նրանց մեջ հիմք է դրել օտար և մեր հանդեպ թշնամական հոգին։ Ինչպե՞ս լուծենք այդ հարցը, եթե ցանկանում ենք ապրել ըստ Աստծո կամքի, բայց և չհեռանալով աշխարհից։ Անհատական լուծումն ավելի հեշտ է. գնալ աշխարհ` չկորցնելով ինքն իրեն, պահպանելով սիրտը Քրիստոսին տրված, ապրել առավելագույնս Եկեղեցով, շատ բան չներելով ինքն իրեն։

Աստծուն խնդրեցի, որ նա ինձնից վերցնի իմ հպարտությունը: Եվ Աստված ինձ ասաց. -Ո՛չ: Հպարտությունը չի վերցվում, այլ հրաժարվում են դրանից: Աստծուն խնդրեցի բուժել անկողնուն գամված իմ դստերը։ Եվ Աստված ինձ ասաց. -Ո՛չ:

Ես երիտասարդ քահանա էի, կարելի է ասել նորընծա, ինչպես այն ժամանակ կոչում էին նոր ձեռնադրվածներին: Մի օր, երբ Էջմիածնի գյուղերից մեկն էի գնացել մկրտություն կատարելու, մինչև արարողության սկսվելը, գյուղացիներին մի քանի հարցեր էին հետաքրքրում, որոնց սիրով պատասխանեցի, ինչքան հնարավոր էր: Անշուշտ, հարցերն ավելի վերաբերում էին հոգևոր կյանքին, որը նրանց համար մութ աշխարհ էր, քանի որ կարգերն անաստվածյան էին և նույնիսկ մեզ` հոգևորականներիս արգելված էր մարդկանց բացատրել և սովորեցնել ճշմարիտ հավատը: Ահա այս պայմաններում հանկարծ գյուղացիներից մեկն անկեղծ զարմանքով և, նույնիսկ կարելի է ասել, միամտությամբ ինձ հարցրեց. «Տեր Հայր, ինչո՞ւ մոլլայի հետևից հարյուր հազար հավատացյալներ են գնում, իսկ մեր քահանայի հետևից մի քանիսը, ի՞նչն է պատճառը»:

Հանուն այն նույն Հիսուս Քրիստոսի հավատի, ՈՒմ անունով հենց այդ նույն Եփրատի ջրերում 301-ին մկրտվեցին առաջին բյուր հայերը։ Բայց ահա 16 դար անց, այդ սուրբ գետի (քանզի, ըստ Ագաթանգեղոս պատմիչի, դրա ջրերի մեջ Գրիգոր Լուսավորիչը սուրբ մեռոն լցրեց, որը պտտվելով մկրտվողների շուրջ` օծում էր նրանց) ջրերը նորից բյուրավոր հայեր մտան, բայց այս անգամ ոչ թե մկրտվելու, այլ հանուն Քրիստոսի մահվան մկրտությամբ նահատակվելու և այդպես հավիտենական կյանք մտնելու։ ՈՒ այս անգամ ոչ թե սուրբ մեռոնով օծվելու, այլ սեփական արյամբ։

Ամեն մարդ ձգտում է կատարյալին: Կյանքը լի է անկատարություններով: Մարդիկ դժվարությունների և նեղությունների են հանդիպում: Կատարյալ քրիստոնյա գոյություն չունի: Մեր Տերը միայն կատարյալ անձանց չսիրեց. «Ես եկա, որպեսզի մեղավորին փրկեմ»: «Երկինքը ցնծությամբ է լցվում, երբ մի մեղավոր ապաշխարում է»: