Ավարտվել է Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության, ապա նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության վերջին 300-350 տարիների պատմությունը Հյուսիսային Կովկասում, Անդրկովկասում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ասել է Մերձավոր Արևելքի ռուսական ինստիտուտի նախագահ Եվգենի Սատանովսկին։ «Այսօր մենք Արևմուտքի հետ մեծ պատերազմի կիզակետում ենք, որտեղ հարցի գինը ոչ թե այս կամ այն ռազմաբազան է՝ այս կամ այն պատմական տարածաշրջանում, այլ Ռուսաստանի գոյությունն է, գուցե և՝ ողջ աշխարհի գոյությունը»,- նշել է նա։                
 

Ալֆան և օ­մե­գան

Ալֆան և օ­մե­գան
08.05.2020 | 00:40
Ի­րա­վի­ճա­կը սր­վում էր, լար­վա­ծու­թյու­նը՝ մե­ծա­նում…
Չթաքց­նեմ, վեր­ջերս հե­ռա­խո­սազ­րույց ու­նե­ցա մի խոր­հր­դա­վոր անձ­նա­վո­րու­թյան հետ իր իսկ նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ: Ներ­կա­յա­ցավ որ­պես տիե­զե­րա­կան հա­ղոր­դակ­ցու­թյուն­նե­րի միջ­մո­լո­րա­կա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյան դիստ­րի­բյու­տոր և խնդ­րեց կոն­ֆի­դեն­ցիալ հան­դի­պում: Մեր մեջ ա­սած, մեծ ջան­քեր պա­հանջ­վե­ցին ին­ձա­նից անձ­նա­կան ավ­տո­մե­քե­նա­յով թիկ­նա­զո­րիս հս­կո­ղու­թյու­նից ճո­ղոպ­րե­լու հա­մար, և մենք ու­ղիղ կես­գի­շե­րին հան­դի­պե­ցինք կոնս­պի­րաց­ված բնա­կա­րա­նում: Բա­ցա­ռիկ նշա­նա­կա­լի, գործ­նա­կան, փոխ­շա­հա­վետ խո­սակ­ցու­թյուն ու­նե­ցանք, ո­րը տևեց մինչև լու­սա­բաց: Չման­րա­մաս­նեմ, քան­զի այն փակ նիստ էր և պա­րու­նա­կում է գաղտ­նիու­թյան տար­րեր: Միայն նշեմ, որ ա­ռա­ջի­կա­յում հյու­րըն­կա­լե­լու եմ այլ­մո­լո­րա­կա­յին­նե­րի ներ­կա­յա­ցուց­չա­կան մի պատ­վի­րա­կու­թյան, ո­րի ան­դամ­նե­րը պատ­րաստ են խո­շոր ներդ­րում­ներ կա­տա­րելու մեր երկ­րում: Մեր իշ­խա­նա­կան թի­մի ան­նա­խա­դեպ տիե­զե­րա­գի­տա­կան ի­մա­ցու­թյունն ու կան­խա­տե­սում­նե­րը ցն­ցել են նրանց: Բա­նակ­ցա­յին սե­ղա­նին քն­նարկ­ման է դր­ված հիմ­նա­րար և ըն­թա­ցիկ լայ­նա­ծա­վալ հիմ­նա­հար­ցե­րի մի պատ­կա­ռե­լի բազ­մաբ­նույթ փա­թեթ: Հա­վա­նա­բար, ձեռք կբեր­վեն նաև պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ իմ և տիկ­նոջս ա­ռա­ջի­կա հա­մա­տեղ փո­խա­դարձ այ­ցի մա­սին: «Մեկ ազգ՝ մեկ մո­լո­րակ» պայ­մա­նա­կան խո­րա­գի­րը կրող մի­ջազ­գա­յին ծրագ­րի շր­ջա­նակ­նե­րում մեր մո­լո­րա­կը կներ­կա­յաց­նեմ ես, և պար­տա­վո­րու­թյուն ու­նեմ ազ­գա­յին ինք­նու­թյուն­նե­րի մեր­ձեց­ման գոր­ծըն­թաց­նե­րի ա­րա­գաց­ման, կո­ռուպ­ցիան վերջ­նա­կա­նա­պես վե­րաց­նե­լու, միջ­մո­լո­րա­կա­յին կա­պե­րի ամ­րապ­նդ­ման, փո­խա­դարձ ա­պա­հո­վա­կան մե­խա­նիզմ­նե­րի ստեղծ­ման ուղ­ղու­թյամբ: Հե­տա­գա­յում, կար­ծում եմ, մեր աշ­խա­տանք­նե­րին կներգ­րավ­վեն նաև Եր­կիր մո­լո­րա­կի մի շարք ար­բա­նյակ­ներ, ինչ­պես նաև մո­լո­րա­կա­կյաց խո­շոր եր­կր­նե­րի ղե­կա­վար­ներ: Մա­նա­վանդ, որ նրան­ցից շա­տե­րը, հաշ­վի առ­նե­լով մեր սի­րո և հա­մե­րաշ­խու­թյան թավ­շի ան­նա­խա­դեպ և ինք­նա­տիպ լի­նե­լը, ո­րո­շել են բնա­կա­րան­ներ գնել և բնա­կու­թյուն հաս­տա­տել մեր երկ­րում: Ի­րա­վուն­քի գե­րա­կա­յու­թյու­նը ամ­րապն­դե­լու՝ հա­կակ­շիռ­նե­րի և փոխ­զի­ջում­նե­րի պայ­ման­նե­րում, ինս­տի­տու­ցիո­նալ պատ­կե­րա­ցում­նե­րի շր­ջա­նա­կում և ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյան ան­շր­ջե­լիու­թյան հա­մա­տեքս­տում, մեր օ­րա­կար­գա­յին ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րից մե­կը դար­ձավ բնա­կա­րա­նա­յին շի­նա­րա­րու­թյան հար­ցի ա­ռա­ջադ­րու­մը մեր ըն­տա­նի­քի և մեր ժո­ղովր­դի մեծ բա­րե­կա­մու­հու կող­մից, ո­րը նա­խընտ­րում է ապ­րել մեր երկ­րում: Ճիշտն ա­սած, էն­քան ենք մտեր­մա­ցել ըն­տա­նիք­նե­րով, որ մեր տա­նը նրան մտեր­մա­բար Ան­ժո ենք կո­չում, ա­սում է էս­տե­ղից կհե­ռա­կա­ռա­վա­րեմ եր­կիրս, չնա­յած էլ կա­ռա­վա­րե­լու բան չի մնա­ցել՝ ինք­նա­կա­ռա­վար­վող կա­ռույց է: Ես ա­ռա­ջար­կել եմ նրան ա­ռա­վել հե­տաքք­րիր մի տար­բե­րակ, ո­րը վս­տահ եմ, հա­վա­նու­թյան կար­ժա­նա­նա՝ շնոր­հիվ իմ մի­ջազ­գա­յին բարձր հե­ղի­նա­կու­թյան: Դա հա­մաշ­խար­հա­յին ղե­կա­վար­նե­րի ա­վա­նա­քա­ղաքն է, որ­տեղ կկա­ռուց­վեն տներ ԱՄՆ նա­խա­գա­հի, Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գա­հի, Գեր­մա­նիա­յի կանց­լե­րի, Ֆրան­սիա­յի նա­խա­գա­հի, Չի­նաս­տա­նի ղե­կա­վա­րի, Կա­նա­դա­յի վար­չա­պե­տի, Քու­վեյ­թի շեյ­խի, Ի­րա­նի ա­յա­թոլ­լա­յի, մեր քա­ղա­քա­կիրթ հարևան երկ­րի կիրթ նա­խա­գա­հի և այլ ղե­կա­վար­նե­րի, տար­բեր կրո­նա­կան, ա­ղան­դա­վո­րա­կան, դա­վա­նա­բա­նա­կան ուղ­ղու­թյուն­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հա­մար: Մուտքն ա­զատ է: Ա­մեն տուն կկա­ռուց­վի տվյալ ժո­ղովր­դի ազ­գա­յին ճար­տա­րա­պե­տու­թյան սկզ­բունք­նե­րով… Հա, մի թղ­թի վրա նշեմ, որ Սին­գա­պու­րի վար­չա­պե­տին չմո­ռա­նամ: Այդ մար­դիկ գի­տեն ըստ ար­ժան­վույն գնա­հա­տել հե­ղա­փո­խա­կան ար­ժեք­նե­րը: ՈՒ մեր մի ու­չաս­կո­վիի կա­ռա­վար­ման եր­կի­րը կդառ­նա աշ­խար­հի կենտ­րո­նը, ո­րը չի հա­վակ­նի դառ­նա­լու Ռիո դե Ժա­նեյ­րո, որ­տեղ սա­գա­գո­ղե­րը ե­րա­զում են տնա­յին կա­ռա­վա­րիչ դառ­նալ: Սա մեր եր­կիրն է՝ հա­մաշ­խար­հա­յին մայ­րա­քա­ղա­քով, և վերջ…
Այդ ղե­կա­վար­նե­րի հա­կա­պատ­կերն են մեր տխ­րահռ­չակ ման­կուրտ­նե­րը, ով­քեր շատ ա­րագ մո­ռա­ցան ոչ հե­ռա­վոր ան­ցյա­լի հա­մաշ­խար­հա­յին ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը, երբ քա­ղաք­նե­րից, գյու­ղե­րից ու ստեպ­նե­րից հա­վաք­ված ամ­բո­խը շր­ջա­փա­կեց Պե­տեր­բուրգ-Քյո­նիգս­բերգ-Գյում­րի հա­րավ-կով­կա­սյան եր­կա­թու­ղին, Մոսկ­վա­յի Վնու­կո­վո մի­ջազ­գա­յին օ­դա­նա­վա­կա­յան տա­նող ճա­նա­պար­հը, կաթ­վա­ծա­հար ա­րեց միջ­պե­տա­կան մայ­րու­ղի­նե­րը և մո­լեգ­նած պա­հան­ջեց ցա­րի և նրա մեր­ձա­վոր­նե­րի հրա­ժա­րա­կա­նը՝ «Նի­կո՛լ, դա­վա­ճան, Նի­կո՛լ, հե­ռա­ցի՛ր, հե՜-ռա՜-ցի՜ր» վան­կար­կե­լով, և գայ­լե­րի ոհ­մա­կը ոռ­նաց իշ­խա­նու­թյան բռ­նա­զավթ­ման մու­նե­տի­կի ա­նու­նը՝ «Լե՜-նի՜ն, Լե՜-նի՜ն», և վեր­ջինս խո­սեց իր ժո­ղովր­դի հետ նրան մատ­չե­լի փո­ղո­ցա­յին լեզ­վով ու բա­ռա­պա­շա­րով, ա­սաց, ձեզ եմ վե­րա­դարձ­նե­լու այն, ին­չը ձերն էր, բայց լան­գու­լա­վազ­նե­րը խլել էին ձե­զա­նից, ա­ռեք, վա­յե­լեք, ձերն է այն ա­մե­նը, ինչ տես­նում եք, ին­չը կա­րե­լի է շո­շա­փել, ին­չը քի­միա­կան հոտ և բնա­կան գույն ու­նի: Ա­յո՜, հիա­ցավ ժո­ղո­վուր­դը, այս հին աշ­խար­հը կքան­դենք մենք և տե­ղը նո­րը, նո­րից, նո­րո­վի կշի­նենք, թե­կուզ ո­րո­տա մեր գլ­խին կայ­ծա՛կ, հուր եր­կա՛թ, մենք մինչ ի մահ գե­րեզ­ման քոնն ենք ու պիտ պո­ռանք՝ ա­զա­տու­թյո՜ւն… բո­լոր քաղ­բան­տար­կյալ­նե­րին, կեց­ցե՛ այ­լա­կար­ծու­թյու­նը, կոր­չի՛ բռ­նա­տի­րու­թյու­նը և այլն:
Կարճ ժա­մա­նակ անց հե­ղա­փո­խու­թյան ա­ռաջ­նոր­դը դար­դից կաթ­վա­ծա­հար ե­ղավ՝ նրա ա­ռանց այն էլ տկար ու­ղե­ղը չդի­մա­ցավ լար­վա­ծու­թյանն ու ծան­րա­բեռն­վա­ծու­թյա­նը, պա­լա­տա­կան դա­վե­րին ու խրախ­ճանք­նե­րին, և նա ընդ­միշտ փա­կեց աչ­քե­րը՝ խեղճ ժո­ղովր­դի մու­րա­զը փո­րում թող­նե­լով: Այդ տար­վա­նից սկ­սած բո­լոր Ջան­գյու­լում­նե­րին Գա­վա­ռի ման­կա­տան ե­րե­խա­նե­րը, զի­լի­նա խա­ղա­լիս ի­րենց դաս­տիա­րակ­նե­րի հետ, ցավ ի սիրտ, եր­գում են՝ Լե­նին պա­պին մե­ռե՛լ է, ջա՛ն, գյու­լո՜ւմ ջան, մե­զի ա­վանդ թո­ղե՛լ է, ջա՛ն, գյու­լո՜ւմ ջան:
Հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րի խոս­տմ­նա­զան­ցու­թյու­նից խո­րա­պես վի­րա­վոր­ված և հիաս­թափ­ված պոե­տը Երևա­նի ուղ­ղիչ տան բան­տախ­ցում երկ­նեց ստիխ­ներ և բալ­լադ­ներ խե­լա­գար­ված ամ­բոխ­նե­րի ա­ներևա­կա­յե­լի սխ­րանք­նե­րի և իղ­ձե­րի մա­սին, թե ինչ­պես կա­րող են նրանք, կամ­քով ա­րի և աշ­խար­հի հրով վառ­ված, ցան­կու­թյան դեպ­քում, արևնե­րին նոր տեմպ ու նոր ու­ղի տալ, ե­թե ու­զեն ա­րե­գակ­ներ կշպր­տեն եր­կինքն ի վեր, ե­թե ու­զեն, ընդ­հա­կա­ռա­կը, եր­կինք­նե­րից ա­րե­գակ­ներ վար կբե­րեն… Գրեց, տպեց և, իշ­խող հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը, հա­վա­նա­բար կաս­կա­ծե­լով, որ ծաղ­րում է ի­րենց և գոր­ծում դա­վա­դիր­նե­րի հանձ­նա­րա­րու­թյամբ, ժո­ղովր­դի թշ­նա­մու գլու­խը կե­րան: Նրա գր­չա­կից եղ­բայ­րը անձ­նագ­րին նվիր­ված բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն հո­րի­նեց, ոգևոր­վեց՝ լեն-լմ­փոշ շալ­վա­րի ջե­բից մի այն­պի­սի գո­րո­վան­քով հա­նե­լով պաս­պոր­տը, ինչ­պես յոթ աղջ­կա տեր գյոր­մա­միշն է հիա­նում վեր­ջա­պես լույս աշ­խարհ ե­կած ա­րու զա­վա­կի որ­ձու­թյունն ա­վե­տող կեն­սա­բա­նա­կան անձ­նագ­րով, դի­մեց լիկ­կա­յան­նե­րում տա­ռա­ճա­նա­չու­թյուն սեր­տող մար­դոց, թե կար­դա­ցեք ու նա­խան­ձից մե­ռեք, ես հպար­տու­թյամբ հայ­տա­րա­րում եմ, որ ստա­ցել եմ մեր մեծ ու հպարտ, ան­ծայ­րու­ծիր երկ­րի քա­ղա­քա­ցիու­թյուն: Խե­չո­յի կի­նը տղա է բե­րել, տղա մի ա­սի, մի հս­կա ա­րու, վեր կե­նանք գնանք աչ­քա­լու­սան­քի… Շատ չան­ցած նա ինք­նաս­պան ե­ղավ, չթո­ղեց, որ իր գր­չեղ­բոր նման տան­ջա­մահ ա­նե­լով գլուխն ու­տեն: Մահ­վա­նից ա­ռաջ ցա­վով խոս­տո­վա­նեց, որ պե­տու­թյա­նը ծա­ռա­յել է ոչ բա­վա­րար չա­փով, և այդ մա­սին գի­տեն հա­մա­պա­տաս­խան ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը, որ այդ ա­ղե­տա­լի ժա­մա­նակ­նե­րի և իր մա­սին հե­տա­գա­յում պատ­մեն, ինչ­պես կա՝ ոչ ա­վե­լաց­նեն, ոչ պա­կա­սեց­նեն չա­րամ­տո­րեն, որ ին­քը մի վե­նե­տի­կյան մավ­րի բիջ էր, բայց ազն­վո­րեն է սի­րել այն եր­կի­րը, որ­տեղ ապ­րում էր: Ինք­նա­խոս­տո­վա­նեց, որ ին­քը մի խեղճ մարդ էր, նվա­ղած աչ­քե­րը ո­րի, թեև ան­սո­վոր թրջ­վե­լու, բայց այդ պա­հին ա­վե­լի ա­ռատ ար­ցունք էին թա­փում, քան ա­րա­բա­կան ծա­ռերն ի­րենց բու­ժա­րար խե­ժը, մի մարդ, որ նվաստ հն­դի­կի նման, իր ձեռ­քով նե­տեց մի ճոխ մար­գա­րիտ, որն ա­վե­լին ար­ժեր, քան իր քո­ռու­փուչ ա­րած կյան­քը, երբ խո­հե­մա­բար չսի­րեց իր հայ­րե­նիքն ու ժո­ղովր­դին, այլ սաս­տիկ կր­քոտ և ուժ­գին, և կյան­քի վեր­ջին ակն­թարթ­նե­րին այդ ա­նանձ­նա­կան նվի­րու­մը հա­մա­րեց իր մե­ծա­գույն սխա­լը: Ինք­նա­խոս­տո­վա­նեց: Ինք­նա­մե­կու­սա­ցավ: Ինք­նաս­պան ե­ղավ՝ մարմ­նի տար­բեր մա­սե­րի վրա ար­ձա­կե­լով եր­կու տաս­նյա­կից ա­վե­լի գն­դակ­ներ, որ­պես­զի վերջ­նա­կա­նա­պես ինք­նա­հա­մոզ­վի, որ ինք­նա­կամ սպա­ռել է իր ին­քա­հատ­կաց­ված ժա­մա­նա­կը:
Իսկ ժա­մա­նակ­նե­րը տխուր ու ող­բեր­գա­կան էին: Հնդ­կա­կան գե­ղար­վես­տա­կան բազ­մա­սե­րիա­նոց կի­նոն­կար, գլ­խա­վոր դե­րում՝ Հնդ­կաս­տա­նի վաս­տա­կա­վոր ար­տիստ, պե­տա­կան մր­ցա­նա­կի դափ­նե­կիր Ռաջ Կա­պուր: Բազ­մա­թիվ սի­րա­հար­ներ սպան­վե­ցին կր­քոտ համ­բույր­նե­րից: Վեր­ջում տղան ինք­նաս­պա­նու­թյուն գոր­ծեց՝ մերժ­ված և ան­պա­տաս­խան սի­րո, մեծ ա­ռու­մով՝ կորս­ված ե­րա­զանք­նե­րի պատ­ճա­ռով: Վի­տիկ դա­նա: Ա­րյու­նոտ վեր­ջա­բան…
Բո­լոր հա­վա­տա­վոր­նե­րը հետ­հե­ղա­փո­խա­կան շր­ջա­նում հայ­տն­վում են տրան­զիտ պա­սա­ժի­րի կար­գա­վի­ճա­կում և խար­խա­փում մեծ ակն­կա­լիք­նե­րի ու ահ­ռե­լի հիաս­թա­փու­թյուն­նե­րի ո­րո­գայթ­նե­րում: Էդ­պես, երբ հա­սա­րա­կար­գի մո­տա­լուտ փլուզ­ման խեր-խա­բա­րը հա­սավ հե­ռա­վոր շր­ջան, հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րի ջո­կա­տը գրա­վեց ռայ­կո­մի շեն­քը, և ա­ռա­ջին քար­տու­ղա­րին պա­տանդ վերց­րեց:
Տղեր­քը ձեռ­նա­մուխ ե­ղան իշ­խա­նա­փո­խու­թյան գործ­նա­կան քայ­լե­րի և ո­րո­շե­ցին ժո­ղովր­դի ծո­ցից ե­լած դուր­գյար Սա­մո­յին նշա­նա­կել ռայ­կո­մի քար­տու­ղար: Սա­մոն հպար­տո­րեն բազ­մեց ա­ռա­ջին քար­տու­ղա­րի ա­թո­ռին, ու շփոթ­մուն­քի՞ց, թե՞ ան­հա­վա­տա­լին՝ ակն­հայտ վա­յել­քի խոր­տա­կիչ ա­լի­քից պա­պանձ­վեց: Տղեր­քը դուխ տվին, ա­սին.
-Դե, հրա­մա­յի՛ր, ըն­կեր ա­ռա­ջին քար­տու­ղար: - Դու­խով հրա­մա­յի՛ր…
Սա­մոն այս­տեղ գլ­խի ըն­կավ, որ թեև դուխ ու­նի, բայց ոչ խելք, ոչ գի­տե­լիք ու ոչ էլ կա­ռա­վար­ման փորձ ու­նի:
-Հրա­մա­յում եմ Մո­սո­յանց գե­ղում մի ոչ­խար մոր­թեն,- իր ա­նե­լի­քը չի­մա­նա­լուց շփոթ­ված, բայց ինք­նա­հաղ­թա­հար­ման կա­մա­յին մեծ հատ­կա­նիշ­ներ դրսևո­րե­լով, հպար­տո­րեն խո­սեց նո­րըն­տիր ա­ռա­ջին քար­տու­ղա­րը:
-Բա հե­տո՞:
-Էլ ի՛նչ՝ հե­տո: Հե­տո էլ Սա­րո­յանց գե­ղում թող միայն կաթ կե­րած մի գառ մոր­թեն:
-Այ տա, մի լուրջ հրա­ման տուր բան հըս­կա­նանք, - նեղ­սր­տե­ցին հե­ղա­փո­խու­թյան մար­տիկ­նե­րը, ո­րոնք լուրջ ու յու­ղոտ պաշ­տոն­նե­րի էին հա­վակ­նում:
-Ա՜, դրա­նից լուրջ էլ ի՞նչ կա էս աշ­խար­հում: Կեր, խմիր, քեֆ ա­րա, աշ­խար­հը խա­լի է ոտ­քիդ տակ: Կու­զե՞ք, մո­զի մոր­թեք, խաշ­լա­մա ե­փենք,,, Ով աշ­խա­տի՝ նա կու­տի: Պայ­քա­րել ենք, որ ապ­րենք: Ապ­րում ենք, որ ու­տենք: Դրա­նից էլ պարզ բա՞ն…
-Այ տա, թարս ես խո­սում, նախ ու­տում ենք, որ ապ­րենք, ոչ թե հա­կա­ռա­կը, հե­տո՝ ի՞նչ ոտ­քի տա­կի խա­լի: Մո­ռա­ցե՞լ ես, թե դու ո՛վ ես: Հրե՛ն, բռո­նի­ռո­վան­նի վի­լի­սը, շո­ֆե­րը մե­ջը, դռան ա­ռա­ջին քեզ է սպա­սում:
- Տո լավ է՜,- զար­ման­քով և ու­րա­խու­թյամբ բա­ցա­կան­չեց ա­ռա­ջին քար­տու­ղա­րը:
-Հա՛, բա՜, վա­խե­նաս վի­լի­սից վեր ընկ­նե՞ս: Ար­խա­յին, սա քո քշած ԽՎԶ հե­ծա­նի­վը չէ:
-Ա՜, բա էլ ու՞մն ենք սպա­սում: Քե­լե՛ք:
ՈՒ՝ կքե­լե՛ր, հա՜յ, կքե­լե՛ր, հա՜յ, կքե­լեր, հո՛ւ-հա՛, հո՛ւ-հա՛, դը՛մփ-դը՛մփ… ՈՒ մե­կը մյու­սին ա­ռանց հերթ տա­լու տիվ ու գի­շեր ի­րար հա­ջոր­դե­ցին բա­քո­սի և նիր­վա­նա­յի, հե­քիա­թա­յին հա­զար ու մի գի­շեր­նե­րի վա­յելք­նե­րը: Գի­նար­բուք­նե­րի և դրանց ընդ­մի­ջում­նե­րի ըն­թաց­քում ա­մեն օր մի նոր պաշ­տո­նյա էր նշա­նակ­վում շր­ջա­նի ա­ռանց­քա­յին պոս­տե­րին:
Մեր մեջ ա­սած, ախ­մախ մար­դիկ մի մեծ ա­ռա­վե­լու­թյուն ու­նեն, դա նրանց վեր­լու­ծա­կան մտ­քի և տրա­մա­բա­նու­թյան իս­պառ բա­ցա­կա­յու­թյունն է, ո­րը բարձ­րաց­նում է նրանց ռիս­կայ­նու­թյու­նը, և ա­ռանց եր­կար-բա­րակ մտա­ծե­լու այս կամ այն նա­խա­ձեռ­նու­թյան պատ­ճա­ռա­հետևան­քա­յին հան­գա­մանք­նե­րի մա­սին, թի­րա­խը խո­ցե­լու նետ­ված վի­րա­վոր ցլի հա­մառ հետևո­ղա­կա­նու­թյամբ՝ կո­տոշ­նե­րը տն­կած ձեռ­նա­մուխ են լի­նում ի­րենց նպա­տա­կի ի­րա­գործ­մա­նը: Մեր Սա­մոն էդ բախ­տա­վոր­նե­րից էր, ու ոչ մե­կի կար­ծի­քը չհարց­րեց, բա­նի­մաց խոր­հր­դա­տու­նե­րին ան­մի­ջա­պես հե­ռաց­րեց աս­պա­րե­զից, որ ի­րեն չխան­գա­րեն, ու ռա­յո­նի ա­նաս­նա­բույ­ժին, որն իր ջո­կա­տի տղեր­քից մե­կի ազ­գա­կանն էր, նշա­նա­կել տվեց մեր գյու­ղից վեր մինչ է­սօր ան­տա­ռի փե­շին տե­ղա­կայ­ված հո­գե­բու­ժա­րա­նի գլ­խա­վոր բժիշկ: Բա­զազ Ար­տե­մի ար­տա­քի­նով նո­րան­շա­նակ գլ­խա­վոր բժիշկ Ե­սա­յին ամ­բողջ էու­թյամբ նվիր­վեց իր գոր­ծին, ան­մի­ջա­պես ձեռ­նա­մուխ ե­ղավ հի­վանդ­նե­րի ա­ռող­ջա­կան վի­ճա­կի ու­սում­նա­սի­րու­թյա­նը և, նրանց ին­վեն­տա­րի­զա­ցիա­յի են­թա­կե­լուց հե­տո, վեր­ջին­նե­րիս հա­մա­ներ­ման միջ­նոր­դու­թյուն ներ­կա­յաց­րեց վե­րա­դա­սին, քան­զի հա­մա­լիր բուժ­զն­նու­թյու­նը պար­զեց, որ սպի­տակ տան պա­ցիենտ­ներն ա­վե­լի խե­լա­հաս և ա­ռողջ են, քան նրա պա­տե­րից դուրս ա­զա­տու­թյան մեջ թրև ե­կող շատ ու շատ մար­դիկ: Գլ­խա­մա­սա­յին հանձ­նա­ժո­ղո­վը հա­վա­նու­թյուն տվեց ա­ռա­ջար­կին, և սպի­տակ շեն­քը վե­րած­վեց առևտրա-օ­ֆի­սա­յին տա­րած­քի, որն ի­րեն չար­դա­րաց­րեց հեր­թա­կան իշ­խա­նա­զավ­թու­մից հե­տո, իբր բնա­կա­վայ­րից հե­ռու գտն­վե­լու պատ­ճա­ռով: Հե­տո մեր ա­նաս­նա­բույ­ժը լե­զու գտավ ինչ-որ մարդ­կանց հետ և մի հս­կա­յա­կան վարկ ձեռք գցեց՝ տա­րած­քը հան­գս­տա­վայ­րի վե­րա­ծե­լու նպա­տա­կով ու թռավ՝ պատ­մա­կան կա­ռույ­ցը թող­նե­լով բախ­տի քմա­հա­ճույ­քին՝ թա­լան­ված ու կի­սա­վեր… Թե ա­սա, ի՛նչդ էր պա­կաս, այ բո­շա, այ չտես ան­տեր, ե­ղա­ծով բա­վա­րար­վեիր ու մար­դա­վա­րի ապ­րեիր քո ըն­տա­նի­քի հետ, քո հայ­րե­նի­քում՝ հան­գիստ ու ա­պա­հով… Իսկ սպի­տակ տան նախ­կին բնա­կիչ­նե­րին հա­ճախ կա­րե­լի էր տես­նել ի­րենց տա­ժա­նակ­րու­թյան վայ­րում, որ­տեղ նրանք այ­ցե­լում են գո­նե տա­րին մեկ ան­գամ որ­պես սր­բա­վայր և ա­ղոթ­քում առ Աստ­ված ի­րենց հո­գու փր­կու­թյան և մեղ­քե­րի թո­ղու­թյան հա­մար: Նրանք ող­բում են ա­վե­րակ­վող շեն­քի հետ ան­հե­տա­ցող հի­շո­ղու­թյուն­նե­րի հա­մար, ե­րա­նի տա­լիս ան­ցած գնա­ցած տա­րի­նե­րին: Բայց այ­ցե­լու­նե­րի քա­նա­կը տա­րեց­տա­րի սա­կա­վա­նում է: Նա­յում են չորս դին՝ ա­մա­յու­թյուն և ժան­գոտ­ված փշա­լա­րե­րի ցան­կա­պատ, ու, ժա­մա­նա­կը սան­ձե­լու ան­զո­րու­թյու­նից խեն­թա­ցած չա­փա­րից այս կողմ թռ­չում են, չա­փա­րից այն կողմ են թռ­չում, չա­փա­րից այս կողմ են թռ­չում, չա­փա­րից այն կողմ՝ չկա­մե­նա­լով վե­րա­դառ­նալ ի­րենց խորթ ու տհաճ ի­րա­կա­նու­թյուն:
Իսկ այդ բո­լո­լա­յի մեջ հայ­տն­ված ժո­ղո­վուր­դը բե­րա­նը բաց մինչ օրս ի­րեն տր­ված խոս­տում­նե­րը չի մո­ռա­ցել, իր մտ­քու­մը դեռ պա­հում է, և սպա­սում իր եր­ջան­կու­թյան խոր­հր­դա­նի­շի հետ ե­րա­նա­վետ հան­դիպ­մա­նը: Բայց աշ­խա­տան­քա­յին ծրագ­րե­րը, շր­ջա­նի զար­գաց­ման մար­տա­վա­րու­թյունն ու ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը, օ­րա­կարգն ու ժամ­կետ­նե­րը ճշ­տե­լու հա­մար Ա­ռա­ջի­նը նրանց հե­ռա­խո­սա­զան­գե­րին այլևս չի պա­տաս­խա­նում՝ կամ զբաղ­ված է… կամ տա­րած­քում է… կամ գտն­վում է ռա­դիո­ծած­կույ­թից ան­դին, որ­տեղ մթան մեջ թա­փա­ռում են կորս­ված հույ­սե­րի և ե­րա­զանք­նե­րի ստ­վեր­ներն ու ուր­վա­կան­նե­րը… Ան­կա­տար ա­նուրջ­ներ: Խաբ­ված կույ­սեր: Մե­ռած կամ սին հույ­սեր: Եվ այլն: Ինչ­պես կա­սեր ին­քը ան­ձամբ, նո­րին գե­րա­զան­ցու­թյուն Սա­մոն, որ­տեղ կտ­րի կա­պը՝ ըն­դու տի­րու պա­պը…
Դա­վիթ ՄԿՐ ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­Ն
Դիտվել է՝ 5283

Մեկնաբանություններ