428 թիվ (Արշակունիների դինաստիայի անկում, պետականության կորուստ․ այդ ընթացքում տեղի ուենցան Հայաստանի երկու բաժանումները՝ 387, 591):

Մեծատառով Պատմությանը հայտնի են Նիկոլներ, ասենք՝ Դուման, Գալանտերյան, Թորոսովիչ, այլք։ Եվ, որքան էլ անհավատալի լինի, Սա։ Բայց Սրան չեմ անդրադառնալու․ գրչիս թանաքն ափսոս է։ ՈՒզում եմ պատմել Թորոսովիչի մասին, թե ինչու՝ վերջում կասեմ։

Անկասկած շատ քչերն են լսել միջնադարում ծնված հայ դավաճանի մասին, որի անունը Նիկոլ էր,Նիկոլ Թորոսովիչ։

1915 թվականի ապրիլն է։ Կ.Պոլիսը արթնանում է սովորականի պես։ Հայերը առավոտ կանուխ բացում են իրենց ոսկերչական զարդերի խանութները, գործավորներին սուրճի ետևից ուղարկում, հանգիստ, ծանր ու մեծ նստում փափուկ բազմոցներին ու մատները թքոտելով թերթում առևտրի մատյանները։

Հիմք ունենալով հանրահայտ Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովը (ՎՉԿ, ՉԵԿԱ) իր նույնքան հանրահայտ Ֆելիքս Էդմոնդովիչ Ձերժինսկիով՝ խորհրդային երկրի անվտանգային կառույցը ժամանակի մարտահրավերների թելադրանքով կառուցվածքային բազմաթիվ փոփոխություններ է ունեցել։

Խորհրդային Միության պետանվտանգության աշխատակից ԱԶԱՐԻԱ ՄՆԱՑԱԿԱՆՈՎԸ ծնվել է 1900 թվականին, Պարսկաստանի Արդեբիլ քաղաքում, գյուղատնտեսական գործունեությունը մանր առևտրայինին համատեղած պարսկահպատակ Հայրապետի ընտանիքում:

Ռուսաստանը հարյուր տարի առաջ, ի վնաս Ադրբեջանի, լավություն է արել Հայաստանին, Արևմուտքի նպատակն է շտկել եղածը՝ հօգուտ տարածաշրջանում իրենց դաշնակից Ադրբեջանի:

Մօտաւորապէս ժամը երկուսն էր, երբ բուֆէտին մօտեցաւ մի կառք, որից իջան երկու ռուս ինժեներներ ու Թիֆլիսին յայտնի կուրտիզան գեղեցկուհի Ս. Գօրնիկովան: Այդ բարձրահասակ, սև թաւիշէ երկար շլէյֆով, սև զգեստ հագած, շքեղ մազերը փոքրիկ սև գլխարկի տակ ճաշակով կահաւորած փայլուն կինը, որի ետևից ընկած էր ամբողջ Թիֆլիսը, իր թզուկ կավալէր ինժեներների ուղեկցութեամբ անցաւ մեր սեղանի մօտ, զննեց մեզ իր լօռնէտով և յետոյ դիմեց իր ուղեկցողներին՝ ասելով. "Այստեղը անյարմար է նրանց քէֆի համար, որին կը խանգարեն այստեղ նստող արմեաշկաները":

1956 թ. ԽՍՀՄ զինված ուժերը պետք է զորավարժություններ անցկացնեին Ադրբեջանում։ Այդ նպատակով Կիրովաբադ էին ժամանել զորավարներ Հ. Բաղրամյանը և Վ. Չույկովը։

Թիֆլիսի նշանավոր (եթե ոչ՝ ամենանշանավոր) տոհմերից մեկը Բեյբությաններն էին։ Նրանք պարսկաբնակ էին ու զինվորականներ, որոնք ծառայել էին պարսից, հետագայում վրաց ու ռուսաց բանակներում։ Նրանց նախահայր Ասլանը (որին թիֆլիսցիք կնքեցին Խոջա՝ հարուստ, մեծատուն, մականվամբ) Պարսկաստանից գաղթում է Թիֆլիս և քաղաքից դուրս՝ Հավլաբար արվարձանի մոտ եղած գերեզմանատան մոտ, 1655 թ․ կառուցում է Ս․ Աստվածածին եկեղեցին։ Հիմնողի անունով այն կոչվում է Խոջայի վանք՝ Խոջիվանք: