Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախատեսում է մայիսի 9-ին առաջին անգամ այցելել Սպիտակ տուն նախագահ Ջո Բայդենի պաշտոնավարումից հետո: Սա նշանակում է, որ վերականգնվում են այս երկրների ռազմական կապերը: Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության հաստատումից հետո Վաշինգտոնը 23 միլիարդ դոլար արժողությամբ պայմանագիր է ստորագրել՝ ամերիկյան արտադրության F-16 մարտական ինքնաթիռներ, հրթիռներ և ռումբեր Անկարային վաճառելու համար:                
 

«Քո տա­նը ող­բեր­գու­թ­յուն է, իսկ դու գնում ես հանգս­տի»

«Քո տա­նը ող­բեր­գու­թ­յուն է, իսկ դու գնում ես հանգս­տի»
09.09.2020 | 10:33

Իշխա­նու­թ­յունն ար­տա­կարգ ի­րա­վի­ճա­կը փո­խա­րի­նեց կա­րան­տի­նով, որն ա­վե­լի խիստ սահ­մա­նա­փա­կում­ներ է են­թադ­րում և հա­մար­ժեք պատ­ժա­մի­ջոց­ներ հա­կա­հա­մա­ճա­րա­կա­յին կա­նոն­նե­րը խախ­տած քա­ղա­քա­ցի­նե­րի նկատ­մամբ։ Ի­րա­վա­բան­ներն ու քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րը բա­վա­կան հիմ­նա­վոր­ված քն­նա­դա­տե­ցին այս ո­րո­շու­մը, բայց փաստն այն է, որ առն­վազն կես տա­րի կա­րան­տի­նի «մա­հա­կը» հան­րու­թ­յան գլ­խին կախ­ված է մնա­լու։ Այս ո­րոշ­ման ու ներ­քա­ղա­քա­կան այլ խն­դիր­նե­րի շուրջ զրու­ցել ենք քա­ղա­քա­գետ ԳԱ­ԳԻԿ ՀԱՄ­ԲԱՐ­ՅԱ­ՆԻ հետ։

-Ին­չու՞ իշ­խա­նու­թյու­նը գնաց կա­րան­տի­նա­յին ռե­ժիմ սահ­մա­նե­լու ճա­նա­պար­հով, նոր հար­ված­ներ է հասց­նե­լու ա­ռանց այն էլ հյուծ­ված մեր տն­տե­սու­թյա­նը, զբո­սաշր­ջու­թյա­նը և այլ ո­լորտ­նե­րին։
-Իշ­խա­նու­թյան այս ո­րո­շու­մը սպա­սե­լի էր։ Կա­րան­տի­նի և ար­տա­կարգ դրու­թյան միջև ոչ միայն տար­բե­րու­թյուն չեմ տես­նում, այլև կա­րան­տի­նի դեպ­քում ա­վե­լի մեծ խս­տա­ցում­ներ կան։ Մարդ­կանց կա­րող են ձեր­բա­կա­լել ու պատ­ժել հա­մա­պա­տաս­խան կա­նոն­նե­րը խախ­տե­լու դեպ­քում։ Իշ­խա­նու­թյուն­ներն այս մե­թո­դով վե­րահս­կում են մարդ­կանց տե­ղա­շար­ժը, ա­զատ հա­վաք­նե­րի ի­րա­վուն­քը։ Պարզ է, չէ՞, թե ին­չու են քրեա­կան օ­րենս­գր­քի տար­րե­րը մտց­րել այս ա­մե­նի մեջ, որ­պես­զի հնա­րա­վո­րու­թյան դեպ­քում մարդ­կանց պատ­ժեն, ա­մեն գնով խան­գա­րեն հա­վաք­նե­րի կազ­մա­կեր­պու­մը։ Այդ ար­գել­քը պետք է ա­մեն գնով պահ­պան­վի, քա­նի որ իշ­խա­նու­թյու­նը վա­խե­նում է մարդ­կանց հա­վաք­նե­րից։ Ինչ վե­րա­բե­րում է տն­տե­սու­թյա­նը և զբո­սաշր­ջու­թյա­նը հասց­վող վնաս­նե­րին, նախ` զբո­սաշր­ջու­թյունը վա­ղուց է խո­շոր հար­ված ստա­ցել, նույնն է նաև ողջ տն­տե­սու­թյան պա­րա­գա­յում։ Այ­սօր փոր­ձում են գո­նե պահ­պա­նել այն ա­մե­նը, ին­չը վեր­ջին մեկ-եր­կու ամս­վա ըն­թաց­քում վե­րա­կան­գն­վել է։ Փա­շի­նյա­նը նախ­կի­նի պես ար­դեն չի խո­սում թվե­րով, կա­ռա­վա­րու­թյու­նը դա­դա­րեց­րել է հա­սա­րա­կու­թյա­նը կեղծ թվե­րով կե­րակ­րե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը։ Ան­ցյալ տա­րի վար­չա­պե­տը թվա­խեղդ էր ա­նում՝ փոր­ձե­լով ցույց տալ, թե մեծ փո­փո­խու­թյուն­ներ են ե­ղել։ Միայն վեր­ջերս գրանց­ված աշ­խա­տող­նե­րի թվի մա­սին Փա­շի­նյա­նը գրա­ռում կա­տա­րեց, ո­րը շատ ա­րագ հերք­վեց, քա­նի որ բա­ցար­ձակ կեղ­ծիք էր։ Իշ­խա­նու­թյու­նը տա­պա­լել է բո­լոր ո­լորտ­նե­րի աշ­խա­տան­քը, հի­մա կա­րան­տի­նա­յին օ­րենք­նե­րով փոր­ձում են էլ ա­վե­լի վե­րահս­կե­լի դարձ­նել հա­սա­րա­կու­թյա­նը։
-Կա­րան­տի­նը կա­րո՞ղ ենք զս­պա­շա­պիկ հա­մա­րել ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րի հա­մար, որ­պես­զի չկա­րո­ղա­նան միա­վոր­վել, հա­վաք­ներ, ցույ­ցեր ա­նել, պայ­քա­րել իշ­խա­նու­թյան դեմ։
-Կա­րան­տի­նի նպա­տակն այն է, որ հան­րա­հա­վաք­ներ, եր­թեր թույլ չտան, մար­դիկ չբարձ­րա­ձայ­նեն, թե այ­սինչ օ­րեն­քը խախ­տել եք, ո­րի հետևան­քով վի­րու­սը տա­րած­վել է, դե գնա­ցեք, բանտ նս­տեք։ Ինչ վե­րա­բե­րում է ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րի միա­վոր­վե­լուն, իշ­խա­նու­թյունն ա­վե­լի շուտ այդ ու­ժե­րին պա­ռակ­տում է վար­կա­բե­կե­լով, «փչաց­նե­լով», նախ­կին­նե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու մե­ղադ­րան­քով, նախ­կին ռե­ժի­մի մաս դարձ­նե­լով։ Ի­րենց ա­նօ­րի­նա­կան քայ­լե­րը քո­ղար­կե­լու հա­մար հա­սա­րա­կու­թյա­նը վա­խեց­նում են նախ­կին­նե­րով։
-Հե­տաքր­քիր է, որ նախ­կին­նե­րին մշ­տա­պես կո­ռուպ­ցիա­յի մեջ մե­ղադ­րող իշ­խա­նու­թյունն էլ զերծ չէ այդ երևույ­թից, քիչ չեն այ­սօր իշ­խա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի վե­րա­բե­րյալ նման բա­ցա­հայ­տում­նե­րը։ Սա ինչ­պե՞ս հաս­կա­նալ։
-Միայն այն հան­գա­ման­քով, որ 2 տա­րուց ա­վե­լի է ան­ցել ու պետ­բյու­ջե վե­րա­դարձ­վել է 105 մլն դո­լա­րի, այս­պես ա­սած, կո­ռուպ­ցիոն գու­մար, իսկ իշ­խա­նու­թյու­նը 110 մլն դո­լա­րի պարգևավ­ճար է տվել իր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին, ար­դեն կա­րե­լի է պատ­կե­րաց­նել, թե կո­ռուպ­ցիան ինչ մա­կար­դա­կի է հա­սել այս իշ­խա­նու­թյան օ­րոք։ Ես, որ­պես ՀՀ շար­քա­յին քա­ղա­քա­ցի, պարգևավ­ճա­րը հա­մա­րում եմ օ­րի­նա­կա­նաց­ված կո­ռուպ­ցիա։ Փա­շի­նյա­նը մինչև հի­մա չի կա­րող մի պարզ բա­ցատ­րու­թյուն տալ, թե ին­չու է այդ­քան գու­մար տա­լիս իր նա­խա­րար­նե­րին, փոխ­նա­խա­րար­նե­րին, մարզ­պետ­նե­րին։ Երկ­րում սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան ծանր վի­ճակ է, իսկ Փա­շի­նյա­նը սուրբ պար­տա­կա­նու­թյուն է դարձ­րել իր թի­մա­կից­նե­րին պարգևատ­րե­լը։
-Դուք փաս­տե­ցիք, որ այս իշ­խա­նու­թյու­նը տա­պա­լել է բո­լոր ո­լորտ­նե­րի աշ­խա­տան­քը, բայց, դրան զու­գա­հեռ, մենք այլ ի­րա­կա­նու­թյուն ենք տես­նում։ Հա­մա­վա­րա­կը դեռ չհաղ­թա­հա­րած` իշ­խա­նու­թյան կարևոր դե­րա­կա­տար­նե­րը ոչ միայն ար­ձա­կուր­դում էին, այլև ֆո­տո­սե­սիա­ներ, լայ­վեր էին ա­նում ու այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն էր, թե, ինչ­պես Փա­շի­նյանն է ա­սում, ապ­րում ենք եր­ջա­նիկ երկ­րում, ի­մա՝ ցա­վին ան­տե­ղյակ, դա­վին ան­տար­բեր։ Այս հա­կադ­րու­թյու­նը մտա­հո­գիչ չէ՞։
-Այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է, որ իշ­խա­նու­թյան ո­րոշ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ կա՛մ ինք­նա­խա­բեու­թյամբ են զբաղ­ված, կա՛մ ան­մեղ­սու­նակ են։ Ինձ հա­մար զար­մա­նա­լի է, թե կո­րո­նա­վի­րու­սի հետևան­քով 1150-ից ա­վե­լի մահ ու­նե­ցող երկ­րի ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րարն ինչ­պես է գնում ար­ձա­կուրդ։ Նույն­քան զար­մա­նա­լի է, թե ինչ­պես է պար­բե­րա­բար ար­ձա­կուրդ գնում վար­չա­պե­տը, ու­րախ, զվարթ տե­սա­նյու­թեր հրա­պա­րա­կում։ Լավ, ա­մոթ է, Հա­յաս­տա­նում կան ըն­տա­նիք­ներ, որ­տեղ վի­րու­սի պատ­ճա­ռով մե­կից ա­վե­լի մահ է ե­ղել, ինչն այս իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի ա­պի­կար քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հետևանքն է։ Երբ վի­րու­սը Հա­յաս­տա­նում կար, իսկ տա­րա­ծաշր­ջա­նում էլ վխ­տում էր, Փա­շի­նյա­նը «Ա­յո»-ի քա­րոզ­չու­թյամբ էր զբաղ­ված, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րարն էլ ա­ռանց ա­մո­թի հայ­տա­րա­րում էր, թե դա բա­ցար­ձակ վտան­գա­վոր վի­րուս չէ, գրի­պի մի տե­սակ է։ Փա­շի­նյանն էլ հո­խոր­տում էր` կո­րո­նա­վի­րուսն ու՞մ շունն է, որ մեր ա­ռօ­րյա­յի վրա ազ­դի։ Ազ­դե­լը ո՞րն է, այս պա­հին ու­նենք 1150-ից ա­վե­լի մահ, ո­րը մի մեծ գյու­ղի բնակ­չու­թյան թիվ է։ Ո՞վ է պա­տաս­խան տա­լու այս ա­մե­նի հա­մար։ 17 հո­գի մարդ է մա­հա­նում ալ­կո­հո­լա­յին թու­նա­վո­րու­մից, ոչ մի մարդ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան չի են­թարկ­վում։ Լավ, հե­տո՞, այս­պես ու՞ր ենք հաս­նե­լու։ Սա իշ­խա­նու­թյու­նում ստեղ­ծում է ան­պատ­ժե­լիու­թյան մթ­նո­լորտ, ոչ մե­կը պա­տաս­խա­նա­տու չէ, ոչ մե­կը պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան չի են­թարկ­վում։ Անտ­րա­մա­բա­նա­կան է, որ պա­րե­տա­տան ան­դամ­ներն ար­ձա­կուրդ են գնում, ի­րենց հան­գիս­տը վեր է ա­մեն ին­չից։ Ար­տա­կարգ դրու­թյան պայ­ման­նե­րում վար­չա­պե­տը, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րը, մարզ­պետ­նե­րը գնում են ար­ձա­կուրդ, սա նոր­մա՞լ է։
-Փաս­տենք, որ երբ նրանք ար­ձա­կուր­դում չէին, վա­րա­կի տա­րա­ծու­մը ոչ մի կերպ չէին կա­րո­ղա­նում կան­խել, ի­րա­վի­ճա­կը վե­րահս­կե­լի պա­հել։ Այդ պաշ­տո­նյա­նե­րի ներ­կա և բա­ցա­կա լի­նելն այս պա­րա­գա­յում նույն ար­ժե­քը չու­նի՞։
-Այս ա­մե­նում բա­րո­յա­կան կողմն է շատ կարևոր։ Կո­րո­նա­վի­րու­սի դեմ պայ­քա­րը, ա­յո, իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը տա­պա­լել են հենց ա­ռա­ջին օ­րից։ Սե­փա­կան տկա­րամ­տու­թյու­նը, սխալ­նե­րը քո­ղար­կե­լու հա­մար ան­գամ սկան­դալ հրահ­րե­ցին Վրաս­տա­նի հետ։ Խն­դի­րը բա­րո­յա­կան դաշ­տում է՝ քո տա­նը ող­բեր­գու­թյուն է, իսկ դու գնում ես հան­գս­տի։
-Այս տա­պալ­ման հա­մար իշ­խա­նու­թյու­նը երբևէ պա­տաս­խան տա­լու՞ է, թե՞ հա­սա­րա­կու­թյու­նը կնե­րի նրանց։ Ի դեպ, նրանք ի­րենց հա­կա­սա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն­ներն ար­դա­րաց­նում են այն հան­գա­ման­քով, որ ան­ծա­նոթ վի­րուս է, զար­գա­ցումն ան­կան­խա­տե­սե­լի ըն­թացք ու­նի և դժ­վար է միան­շա­նակ գնա­հա­տա­կան տալ, թե ինչ­պես պետք էր դրան դի­մա­կա­յել։
-Հա­սա­րա­կու­թյան նե­րե­լու վե­րա­բե­րյալ պա­հանջ­նե­րը կա­րող են ուշ ի հայտ գալ, հի­մա մար­դիկ շո­կի, ցայտ­նո­տի մեջ են, քա­նի որ հետևանք­նե­րը դեռ չեն պատ­կե­րաց­նում։ Ինչ վե­րա­բե­րում է վի­րու­սի ան­ծա­նոթ լի­նե­լուն, մենք 21-րդ դա­րում ենք ու սե­փա­կան սխալ­նե­րի վրա սո­վո­րե­լը տար­րա­կան տկա­րամ­տու­թյուն է։ 2019-ի նո­յեմ­բե­րից Չի­նաս­տա­նում կո­րո­նա­վի­րու­սը տա­րած­ված էր ու դրա վե­րա­բե­րյալ տե­ղե­կու­թյուն­ներն ահ­ռե­լի քա­նա­կու­թյամբ հրա­պա­րակ­վում էին։ Հա­մա­պա­տաս­խան ո­լոր­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը պետք է ա­րագ կապ հաս­տա­տեին այն եր­կր­նե­րի ի­րենց գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ, որ­տեղ ա­վե­լի վաղ էր տա­րած­վել վա­րա­կը և պայ­քա­րի օպ­տի­մալ տար­բե­րակ ընտ­րեին։ Սե­փա­կան տկա­րամ­տու­թյու­նը թաքց­նե­լու հա­մար ա­սել, թե տվյալ­նե­րը վրա­ցի­նե­րը կեղ­ծում են, ա­մե­նա­հեշտ բանն է։ Մեր իշ­խա­նու­թյուն­ներն ա­ռաջ­նորդ­վում էին թայ­ֆա­յա­կան շա­հե­րով, ի­րենց հա­մար ի­դեա-ֆիքս էր դար­ձել հան­րաք­վեի մի­ջո­ցով ՍԴ-ի նկատ­մամբ հաշ­վե­հար­դար տես­նե­լը։ Երբ տա­րա­ծաշր­ջա­նում մո­լեգ­նում էր վա­րա­կը, Փա­շի­նյա­նը հան­րա­հա­վաք­ներ էր ա­նում՝ մտա­ծե­լով, որ մենք երկ­րագն­դից դուրս ենք։ Այս դա­րում հայ­տա­րա­րել, թե ան­ծա­նոթ վի­րուս էր, դրա­նով փոր­ձե­լով ին­դուլ­գեն­ցիա ձեռք բե­րել, պար­զա­պես ծի­ծա­ղե­լի է։ Ըն­դա­մե­նը պետք էր, օ­րի­նակ, Չի­նաս­տա­նի ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան հետ կապ հաս­տա­տել և հաս­կա­նալ, թե դա ի­րե­նից ինչ է ներ­կա­յաց­նում։
-Ար­սեն Թո­րո­սյա­նը մեր երկ­րի հե­ղի­նա­կա­վոր բժիշկ­նե­րի, հա­մա­ճա­րա­կա­բան­նե­րի հետ չի ցան­կա­ցել հա­մա­գոր­ծակ­ցել, խոր­հուրդ հարց­նել, էլ ուր մնաց Չի­նաս­տա­նի օ­րի­նա­կը հաշ­վի առ­ներ։
-Ար­սեն Թո­րո­սյանն ինք­նա­հա­վան մարդ է ու մտա­ծում է, թե ի­րե­նից լավ բժիշկ չկա Հա­յաս­տա­նում, ու դրա հա­մար էլ այ­սօր ու­նենք այս­պի­սի պատ­կեր։ Սերժ Սարգ­սյա­նին միշտ քն­նա­դա­տել եմ այն բա­նի հա­մար, որ իր կա­ռա­վա­րու­թյան ան­դամ­նե­րից ո­մանց վե­րա­բեր­վում էր «սր­բա­զան կո­վե­րի» պես, ո­րոնք ան­ձեռ­նմ­խե­լի էին, ինչ ա­նեին, ջրից չոր էին դուրս գա­լիս։ Փա­շի­նյանն այս ա­ռու­մով ա­վե­լի վատ քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն է վա­րում։ Սարգ­սյա­նի կա­ռա­վա­րու­թյան «բեսպ­րե­դել­շիկ­ներն» այն­քան մեծ վնաս չհասց­րին երկ­րին, որ­քան Փա­շի­նյա­նի «բեսպ­րե­դել­շիկ­նե­րը», ո­րոնց մեծ մա­սը ի­րենց գոր­ծում դի­լե­տանտ­ներ են, ա­ղե­տա­լի վի­ճա­կի են հասց­րել տն­տե­սու­թյու­նը, տար­բեր ո­լորտ­ներ։
-Այս իշ­խա­նու­թյան ա­մե­նա­հայտ­նի «սր­բա­զան կո­վե­րը» ԿԳՄՍ և ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րար­ներն են, ո­րոնց նկատ­մամբ թեև հան­րա­յին մեծ դժ­գո­հու­թյուն կա, սա­կայն ա­մուր նս­տած են ի­րենց ա­թոռ­նե­րին։ Ին­չու՞։
-Նրանք ոչ միայն Փա­շի­նյա­նի, այլև նրա իշ­խա­նու­թյան փա­յա­տե­րե­րի թի­մա­կից­ներն են։ Են­թադ­րում եմ, որ այդ փա­յա­տե­րե­րը Փա­շի­նյա­նին վերջ­նա­գիր են ներ­կա­յաց­րել, ըստ ո­րի և՛ Ա­րա­յիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը, և՛ Ար­սեն Թո­րո­սյա­նը պի­տի շա­րու­նա­կեն ի­րենց գոր­ծու­նեու­թյու­նը։ Վեր­ջին­ներս ա­վե­լի շատ ա­ռաջ­նորդ­վում են այլ գրա­սե­նյակ­նե­րից ի­ջած հրա­հանգ­նե­րով, քան մեր երկ­րի շա­հե­րով։
-Այս իշ­խա­նու­թյան ախ­տո­րո­շու­մը տվե­ցիք, իսկ ընդ­դի­մու­թյունն ի՞նչ է ա­նում, աշ­նա­նը քա­ղա­քա­կան ակ­տիվ զար­գա­ցում­ներ կա­րե­լի՞ է սպա­սել։
-Մեր ընդ­դի­մու­թյու­նը միշտ հա­մախ­մբ­վե­լու խն­դիր ու­նի, ո­րով­հետև լի­դեր­նե­րից յու­րա­քան­չյուրն ի­րեն Նա­պո­լեոն Բո­նա­պարտ է հա­մա­րում, ո­րի պատ­ճա­ռով պա­ռակ­տում­ներ են լի­նում, և դրա­նից օգտ­վում են իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը։ Այս իշ­խա­նու­թյունն ա­մեն ինչ ա­նում է, որ ա­շու­նը թեժ լի­նի, իսկ ընդ­դի­մու­թյու­նը կհա­ջո­ղի այն ժա­մա­նակ, երբ հա­սա­րա­կու­թյան լայն շեր­տե­րը, սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան ի­րա­վի­ճա­կից դրդ­ված, դժ­գո­հու­թյան ձայն բարձ­րաց­նեն։ Հա­յաս­տա­նում աշ­նա­նը և ձմ­ռա­նը սպաս­վում է ծանր սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան վի­ճակ, ընդ­դի­մու­թյու­նը պետք է դժ­գոհ շեր­տե­րին միա­վո­րե­լու ու հա­ջո­ղու­թյան հաս­նե­լու կոնկ­րետ քայ­լեր ձեռ­նար­կի։ Թե դա ինչ ար­դյունք կտա, կերևա ա­ռա­ջի­կա­յում։

Զրույ­ցը՝
Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱ­ՆԻ

Դիտվել է՝ 8915

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ