Մանրամասն որոնում (արխիվ)
18.04.2024
 
Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը ուժեղ աջակցություն է ցուցաբերում Իրանի իշխանություններին, և տարածաշրջանի երկրները կարող են ապավինել Իրանի զինված ուժերին՝ հայտարարել է Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռաիսին Թեհրանում Ազգային բանակի օրվան նվիրված արարողության ժամանակ։ Իրանի նախագահը Իսրայելի վրա հարձակումը համարել է սահմանափակ գործողություն՝ շեշտելով. «Եթե Թեհրանը ցանկանա լայնածավալ գործողություն իրականացնել Իսրայելի դեմ, այս ռեժիմից ոչինչ չի մնա»։                
 
Նորություններ » «Ճգ­նա­ժա­մը պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գում խու­ճապ Է ա­ռա­ջաց­րել»

«Ճգ­նա­ժա­մը պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գում խու­ճապ Է ա­ռա­ջաց­րել»

«Ճգ­նա­ժա­մը պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գում խու­ճապ Է ա­ռա­ջաց­րել»
05.05.2020 | 00:40

Երեկ­վա­նից պա­րե­տը ո­րո­շեց կա­րան­տի­նա­յին ռե­ժի­մը մեղ­մաց­նել ու զգա­լի թվով սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի կի­րա­ռու­մը վե­րաց­նել։ Ի՞նչ կա­րող է լի­նել հան­րա­յին ա­ռող­ջու­թ­յան հետ, ե­թե ա­մեն օր վա­րակ­ված­նե­րի թիվն ա­վե­լի է մե­ծա­նում։ Մյուս կող­մից էլ կա­րան­տի­նի եր­կա­րաձ­գու­մը մեծ հար­ված է հասց­նում տն­տե­սու­թ­յա­նը։ Այս եր­կա­կի ի­րա­վի­ճա­կի և ներ­քա­ղա­քա­կան այլ խն­դիր­նե­րի շուրջ զրու­ցել ենք քա­ղա­քա­գետ ԵՐ­ՎԱՆԴ ԲՈ­ԶՈ­ՅԱ­ՆԻ հետ։

-Պա­րե­տի՝ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի վե­րաց­ման ո­րո­շու­մը ճի՞շտ է։
-Հար­ցը պի­տի եր­կու ուղ­ղու­թյամբ դի­տար­կել։ Մի կող­մից սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը շա­րու­նա­կե­լով, տն­տե­սու­թյու­նը մեծ վնաս­ներ է կրում, չաշ­խա­տած ա­մեն օր­վա հա­մար տն­տե­սու­թյու­նը 40 մլն դո­լար է կորց­նում։ Մյուս կող­մից էլ, ե­թե վի­րու­սի այս­պի­սի տա­րա­ծում կա ու տն­տե­սու­թյունն էլ շա­րու­նա­կի աշ­խա­տել, վի­րու­սա­կիր­նե­րի քա­նա­կը երկ­րա­չա­փա­կան պրոգ­րե­սիա­յով մե­ծա­նա­լու է։ Փաս­տա­ցի Հա­յաս­տա­նը հայ­տն­վե­լու է ծանր ի­րա­վի­ճա­կում։ Ե­թե Հա­յաս­տա­նը հա­մե­մա­տում ենք Վրաս­տա­նի և Ադր­բե­ջա­նի հետ, 1 մլն մար­դու հաշ­վով մա­հա­ցու­թյան թվով 6 ան­գամ ա­ռաջ ենք այդ եր­կր­նե­րից։ Մեկ այլ ցու­ցա­նի­շով՝ վա­րակ­ված­նե­րի թվով, կր­կին այդ­քան ան­գամ ենք ա­ռաջ Վրաս­տա­նից։ ՈՒ սա այն պայ­ման­նե­րում, որ այս եր­կր­նե­րը բաց սահ­ման­ներ, դե­պի ծով ելք ու­նեն։ 2019-ի ցու­ցա­նիշ­նե­րով Հա­յաս­տա­նում 4 ան­գամ ա­վե­լի քիչ զբո­սաշր­ջիկ է ե­ղել, քան Վրաս­տա­նում, 2-3 ան­գամ ա­վե­լի քիչ, քան Ադր­բե­ջա­նում։ Երբ այս ա­մե­նը հա­մադ­րում ենք, կա­րող ենք ա­սել, որ Ադր­բե­ջա­նի ու Վրաս­տա­նի հա­մե­մատ ա­մե­նա­խայ­տա­ռակ կա­րան­տի­նը մեզ մոտ էր։ Ի տար­բե­րու­թյուն այդ եր­կր­նե­րի, մենք ա­վե­լի մեծ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նեինք քիչ վի­րու­սա­կիր ու­նե­նա­լու հա­մար։ Այս ցու­ցա­նիշ­ներն աչ­քի տակ ու­նե­նա­լով՝ և սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի մեղ­մա­ցու­մը, և կա­րան­տի­նի պահ­պա­նու­մը վատ հետևանք­ներ են ու­նե­նա­լու։ Կա­րան­տի­նա­յին ռե­ժի­մը չմեղ­մաց­նե­լու պա­րա­գա­յում մար­դիկ տանն են մնա­լու, չեն աշ­խա­տե­լու ու լի­նե­լու է սո­ցիա­լա­կան պայ­թյուն, քա­նի որ տն­տե­սու­թյու­նը կազ­մա­քանդ­վում է, իսկ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը վե­րաց­նե­լով էլ վի­րու­սա­կիր­նե­րի քա­նա­կը շեշ­տա­կի մե­ծա­նա­լու է և կա­րող ենք հայ­տն­վել հու­մա­նի­տար ա­ղե­տի առջև։ Ցան­կա­ցած ո­րոշ­ման հետևանք­նե­րը շատ վատ են լի­նե­լու։ Իր բնույ­թով խոր պո­պու­լիս­տա­կան այս իշ­խա­նու­թյու­նը ճգ­նա­ժա­մա­յին կա­ռա­վա­րում չի կա­րող ի­րա­կա­նաց­նել։ Հա­սա­րա­կու­թյու­նը, ի­րո­ղու­թյուն­նե­րը դի­տար­կե­լով, իր հա­մար պետք է եզ­րա­հան­գում­ներ ա­նի՝ կո­րո­նա­վի­րու­սի առ­կա­յու­թյան պայ­ման­նե­րում այս իշ­խա­նու­թյունն ի վի­ճա­կի՞ է եր­կար կա­ռա­վա­րե­լու, իսկ ե­թե շա­րու­նա­կի կա­ռա­վա­րել, ի՞նչ հետևանք­ներ կա­րող է դա ու­նե­նալ Հա­յաս­տա­նի հա­մար։
-Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը շուրջ 15 մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի ծրա­գիր է գոր­ծար­կել, որ­պես­զի մեղ­մաց­նի տն­տե­սու­թյան վնաս­նե­րը։ Դրանք ազ­դե­ցու­թյուն կու­նե­նա՞ն ի­րա­վի­ճա­կի վրա, կթեթևաց­նե՞ն մարդ­կանց հոգ­սը։
-Կր­կին պետք է այդ ա­մե­նը դի­տար­կել հա­մե­մա­տու­թյան մեջ։ Զար­գա­ցած եր­կր­նե­րում այս ճգ­նա­ժա­մը հաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար ՀՆԱ-ի շուրջ 10 տո­կոսն են ծախ­սում։ ԱՄՆ-ն 10 տո­կոս ծախ­սել է ու է­լի այդ­քան էլ ցան­կա­նում է ծախ­սել՝ հայ­տա­րա­րե­լով, որ ան­գամ դրա­նից ա­վե­լին հնա­րա­վոր է տրա­մադր­վի տն­տե­սու­թյա­նը։ ՌԴ-ն ՀՆԱ-ի 7 տո­կոսն է նա­խա­տե­սում ծախ­սել, Վրաս­տա­նը և Ադր­բե­ջա­նը՝ 3 տո­կոս։ Հա­յաս­տա­նը հայ­տա­րա­րել ու ծախ­սել է իր ՀՆԱ-ի 2 տո­կո­սը։ Սա բա­վա­րա՞ր է, ի­հար­կե ոչ։ Որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք այս սո­ցիա­լա­կան խն­դիր­նե­րը լու­ծել ու ի­րա­վի­ճա­կից քիչ վնաս­նե­րով դուրս գալ, առն­վազն ՀՆԱ-ի 10 տո­կո­սը պի­տի ծախ­սել։ Այ­լա­պես բլեֆ­նե­րով, փու­չիկ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով չես կա­րող խն­դիր­ներ լու­ծել, էլ չենք ա­սում Փա­շի­նյա­նի հայ­տա­րա­րած, 30 մլրդ դո­լա­րի դր­սի շու­կա­նե­րը գրա­վե­լու մա­սին։ Այ­սօր գլ­խա­վոր հար­ցը պի­տի լի­նի այն, թե ինչ­պես ա­նել, որ Հա­յաս­տա­նը ռե­սուրս ու­նե­նա ու կա­րո­ղա­նա իր ՀՆԱ-ի 10 տո­կո­սը ծախ­սել։ Շատ տն­տե­սա­գետ­ներ այ­լընտ­րան­քա­յին ա­ռա­ջարկ­ներ են ներ­կա­յաց­նում, գու­մա­րի աղ­բյուր­ներ են նշում, ու ե­թե իշ­խա­նու­թյունն ա­կան­ջա­լուր լի­նի դրանց, տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժա­մը մեր երկ­րի հա­մար ա­վե­լի թեթև կանց­նի։
-Հետևե­լով իշ­խա­նու­թյան այ­սօր­վա քայ­լե­րին, նրանք մտա­դիր չեն լսե­լու մաս­նա­գետ­նե­րին, այ­լընտ­րան­քա­յին ա­ռա­ջարկ­նե­րը, ին­չու՞։
-Մի քա­նի պատ­ճա­ռով՝ ռազ­մա­վա­րու­թյուն, ճգ­նա­ժա­մից դուրս գա­լու հա­յե­ցա­կարգ, պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման փորձ չու­նեն։ Ե­թե նա­խաճգ­նա­ժա­մա­յին ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ձա­խո­ղում­ներն այդ­քան տե­սա­նե­լի չէին, հի­մա փոր­ձի պա­կա­սու­թյու­նը, կա­ռա­վա­րե­լու ա­նըն­դու­նա­կու­թյու­նը խիստ տե­սա­նե­լի են։ Այս ճգ­նա­ժա­մը պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գում նաև խու­ճապ է ա­ռա­ջաց­րել, ո­րի հետևան­քով չգի­տեն, թե ինչ­պես կա­ռա­վա­րեն և աշ­խա­տում են հր­շե­ջի մո­դե­լով։ Օ­րի­նակ, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րարն այ­սօր կա­տա­րում է հր­շե­ջի դեր իր ո­լոր­տում, այ­սինքն՝ հի­վանդ­ներ կան, տե­ղա­բաշ­խում է ինչ-որ տեղ, որ­պես­զի բու­ժի։ Լուրջ կան­խար­գել­ման, ախ­տա­հան­ման, ախ­տո­րոշ­ման ռազ­մա­վա­րու­թյուն գո­յու­թյուն չու­նի։ Նույ­նը կա­րող ենք ա­սել նաև տն­տե­սա­կան ո­լոր­տի մա­սին։ Չու­նեն երկ­րի զար­գաց­ման մո­դել, պատ­կե­րա­ցում։ Վկա­յու­թյունն այն է, որ գոր­ծա­րար աշ­խարhը ստի­պում է, որ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը վե­րաց­նեն, քա­նի որ կանգ­նած են փլուզ­ման եզ­րին, իշ­խա­նու­թյունն էլ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը վե­րաց­նում է ու հատ­կա­պես այն ո­լորտ­նե­րի վրա­յից, որ­տե­ղից ճն­շու­մը մեծ է։ Այս­տեղ էլ հր­շե­ջի մո­դելն է աշ­խա­տում, չկան հա­յե­ցա­կարգ, մշակ­ված ծրա­գիր։ Հա­ջորդ էա­կան հան­գա­ման­քը. բո­լորս էլ հաս­կա­նում ենք, որ այս­պի­սի ի­րա­վի­ճա­կում դր­սից ոչ մի ներ­դր­ման ակն­կա­լիք չկա, պետք է այդ գու­մար­նե­րը ներ­սում փնտ­րել։ Դրա հա­մար այն­պի­սի քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն պի­տի վա­րել, որ այս­տեղ մար­դիկ ի­րենց խնա­յո­ղու­թյուն­նե­րը ներդ­նեն տն­տե­սու­թյան մեջ։ Իսկ ո՞վ կվս­տա­հի այս իշ­խա­նու­թյա­նը, երբ ա­նընդ­հատ այս կամ այն բիզ­նե­սի հետևից են ընկ­նում, սրան-նրան հա­մա­րում են թա­լան­չի, ան­գամ նրան փոխ­կա­պակց­ված մարդ­կանց էլ են նման կերպ պի­տա­կա­վո­րում։ Սա հաշ­վի առ­նե­լով, կա­պի­տալ ու­նե­ցողն այն դուրս է հա­նում։ Հի­մա երկ­րում վտան­գա­վոր ի­րա­վի­ճակ է, իշ­խա­նու­թյունն ա­մեն ինչ ա­նում է, որ երկ­րից կա­պի­տա­լը փախ­չի, դրան գու­մա­րած ճգ­նա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճա­կը կա­ռա­վա­րե­լու բա­ցար­ձակ փորձ չու­նի։ Սրա հետևան­քով Հա­յաս­տա­նի ցու­ցա­նիշ­նե­րը 4-5 ան­գամ ա­վե­լի վատ են, քան մեր հարևան եր­կր­նե­րում։ Մինչ­դեռ նա­խա­կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին շր­ջա­նում այդ եր­կր­նե­րը շատ ա­վե­լի բաց էին ու զբո­սաշր­ջիկ­ներ էին ըն­դու­նում, այ­սինքն նրանց մոտ պետք է շատ բարձր լի­ներ վա­րակ­ված­ներ ու­նե­նա­լու հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը։ Մեր փակ սահ­ման­նե­րի առ­կա­յու­թյամբ վի­րու­սի այս­պի­սի մեծ տա­րա­ծու­մը իշ­խա­նու­թյան ա­պաշ­նորհ քայ­լե­րի, լիո­վին ձա­խող­ված քա­ղա­քա­կա­նու­թյան վկա­յու­թյունն է։
-Նա­խօ­րեին Սուրբ աթո­ռում ՀՀ նախ­կին դես­պան Մի­քա­յել Մի­նա­սյա­նը բա­ցա­հայ­տեց այս իշ­խա­նու­թյան աշ­խա­տաո­ճից մի դր­վագ, ո­րին զար­մա­նա­լիո­րեն դեռ չի ար­ձա­գան­քել Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը։ Ձեր դի­տարկ­մամբ, ին­չու՞ այդ մե­ղադ­րան­քը թո­ղեց օ­դում, ի՞նչ ո­րա­կի իշ­խա­նու­թյան հետ գործ ու­նենք։
-Նախ լռու­թյու­նը հա­մա­ձայ­նու­թյան նշան է։ Երբ մար­դը լռում է, նշա­նա­կում է ա­սե­լիք չու­նի։ Բո­լորս էլ գի­տենք, որ այդ­պի­սի գոր­ծե­լաոճ նա ու­նե­ցել է բո­լոր շր­ջա­նակ­նե­րի հետ, բո­լո­րի ա­ռաջ էլ գու­մար տա­լու պա­հանջ է դրել։ Սա պար­զու­նակ մե­խա­նիզմ է։ 20-րդ դա­րի 30-ա­կան­նե­րի բոլշևի­կյան գոր­ծե­լաոճ։ Երբ հե­ղա­փո­խա­կան­նե­րը ե­կել են իշ­խա­նու­թյան, նախ­կին­նե­րին հա­մա­րել են թա­լան­չի, բուր­ժուա, կա­պի­տա­լիստ։ Այդ­պի­սի բո­լոր եր­կր­նե­րը վատ են ապ­րել։ Հա­մաշ­խար­հա­յին պատ­մու­թյու­նը ցույց է տվել, որ այս­պի­սի պո­պու­լիս­տա­կան ռե­ժիմ­ներն ա­պա­գա չու­նեն։
-Պո­պու­լիս­տա­կան իշ­խա­նու­թյու­նը ինչ­քա՞ն ժա­մա­նակ կա­րող է պե­տա­կան հա­մա­կարգն իր ձեռ­քում պա­հել, ժո­ղո­վուրդն ինչ­քա՞ն կա­րող է հան­դուր­ժել ձա­խող­ված կա­ռա­վա­րու­մը։
-Ե­թե եր­կի­րը չու­նի բնա­կան ռե­սուրս­ներ՝ նավթ, գազ, օ­բյեկ­տի­վո­րեն չի կա­րող եր­կար հան­դուր­ժել, կա­մաց-կա­մաց կթու­լա­նա, բնակ­չու­թյան բա­լան­սը կփոխ­վի, իսկ Ադր­բե­ջանն էլ պա­տե­րազ­մով կլու­ծի իր խն­դի­րը։ Պա­տե­րազ­մի պա­րա­գա­յում նոր ժո­ղովր­դի աչ­քե­րը կբաց­վեն, կհաս­կա­նան, որ նախ­կին իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, որ 20 տա­րի խա­ղաղ էին պա­հել եր­կի­րը, զար­գա­ցում ա­պա­հո­վել, նո­րա­թուխ իշ­խա­նու­թյու­նը 3-4 տա­րում եր­կի­րը տա­րավ պա­տե­րազ­մի։ Ժո­ղո­վուրդ­ներ կան, որ սթափ­վում են, երբ պա­տե­րազ­մա­կան ի­րա­վի­ճակ է լի­նում ու պարտ­վում են։ Օ­րի­նակ, երբ Գեր­մա­նիա­յում Հիտ­լե­րին իշ­խա­նու­թյան բե­րե­ցին, կար­ծում էին, որ ա­մե­նա­ճիշտ բանն են ա­րել, բայց նրա կա­ռա­վար­ման ժա­մա­նակ շուրջ 9 մլն գեր­մա­նա­ցի կո­տոր­վեց, կորց­րին ի­րենց տա­րածք­նե­րը։ Կան ժո­ղո­վուրդ­ներ, որ ա­վե­լի շուտ են հաս­կա­նում, ինչ­պես Վրաս­տա­նը։ Գամ­սա­խուր­դիան իշ­խա­նու­թյան ե­կավ, ու ըն­դա­մե­նը 7 ամ­սում հաս­կա­ցան, որ գործ ու­նեն պո­պու­լիս­տի հետ, վռն­դե­ցին։ Նույ­նը Ադր­բե­ջա­նի մա­սին կա­րե­լի է ա­սել։ Էլ­չի­բե­յը ե­կավ իշ­խա­նու­թյան, ըն­դա­մե­նը 1 տա­րի կա­ռա­վա­րեց, ժո­ղո­վուր­դը հաս­կա­ցավ, որ խայ­տա­ռակ գոր­ծիչ է, վռն­դեց։ Հա­նուն ար­դա­րու­թյան պի­տի նշել, որ և Զվիադ Գամ­սա­խուր­դիան, և Ա­բուլ­ֆազ Էլ­չի­բե­յը պարտ­վե­ցին պա­տե­րազմ­նե­րում, ու դա մարդ­կանց աչ­քե­րը բա­ցեց։ Ցա­վոք, Հա­յաս­տանն այլ ճա­նա­պար­հով է գնում։ Ե­թե հայ ժո­ղովր­դի աչ­քե­րը բաց­վեն մինչև պա­տե­րազ­մը, դա կհա­մա­րեմ հրաշք։

Զրույցը՝ Ռու­զան ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆԻ

Դիտվել է՝ 9501

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Թուրքական տրանսպորտային շահը առավել քան հստակ է

Մերձավոր Արևելքում էսկալացիայի խորացումը կարող է էապես փոխել տարածաշրջանային (ներառյալ Հարավային Կովկասը) տրանսպորտային-լոգիստիկ համակարգը...

Սոցցանցային գրառումներ

Անհնարին ջանք
Անհնարին ջանք

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը
Եվրասիականության թուրքական բաղադրիչը

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
Բիզնես համագործակցություն պետության հովանու ներքո
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.